بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
اضطراب در كودكان
اسلاید 2 :
همة انسانها اضطراب را در زندگي خود تجربه ميکنند و طبيعي است که مردم هنگام مواجهه با موقعيتهاي تهديدکننده و تنشزا مضطرب ميشوند، اما احساس اضطراب شديد و مزمن در غياب علت واضح، امري غيرعادي است.اضطراب شامل احساس عدم اطمينان، درماندگي و برانگيختگي فيزيولوژيکي است. بهطور کلي اضطراب يک احساس منتشر، بسيار ناخوشايند و اغلب مبهم دلواپسي است که با يک يا چند حس جسمي مانند احساس خالي شدن سر دل، تنگي قفسه سينه، طپش قلب، تعريق، سردرد و غيره همراه است.بررسيها نشان ميدهد که اضطراب در مردها، طبقات اقتصادي مرفه و جوانان کمتر است و در زنان، افراد کمدرآمد و سالمندان و همچنين كودكان بيشتر شايع ميباشد.
مقدمه
اسلاید 3 :
اضطراب كودكان :
تمام کودکان اضطراب و بي قراري را تجربه مي کنند. در بيشتر مواقع از يک کودک طبيعي انتظار مي رود که زمان زيادي را در حال شور و شوق، بي قراري و کنجکاوي باشد. براي مثال کودکان، زماني که ۹ ماه از سال را به خاطر رفتن به مدرسه از والدين خود جدا مي شوند، داراي دلواپسي و اضطراب خاصي هستند. در مورد بچه هاي کوچکتر اين حالت ، گاهي اوقات به ترس نيز تبديل مي شود. (مثل ترس از تاريکي ، از طوفان ، از حيوانات و يا از چيزهاي بزرگ و قوي )
اگر قبل از شروع اين هيجانات اين نوع رفتارها مثل جدا شدن از والدين، نشاط در مدرسه و يافتن دوست در اعمال بچه ها گنجانده شود، والدين به راحتي مي توانند ارزش هاي آنها را در زمان وقوع آن براي کودکان توضيح داده و آنها را متقاعد کنند. اين روش توسط روانشناسان قديمي پيشنهاد شده است.
کودکاني که داراي استرس و اضطراب هستند دچار تنشها و دلواپسي هاي زيادي ميشوند . نگراني هاي آنها گاهي اوقات به اندازه اي مي رسد که ديگر قادر به انجام دادن کاري و يا تصميم گرفتن و حتي فکر کردن در مورد مسائل اطراف خود نميباشند. کودکان مضطرب ، اغلب کودکاني ساکت ، عصبي ، شاکي ، ناراضي و کم طاقت هستند. و اغلب دربارهٔ همه چيز مشکل دارند . والدين اين کودکان بايد بسيار هوشيار بوده و به نشانه هاي عصبي بودن و اضطراب داشتن در کودکان خود دقت کنند ، تا پس از شناخت سريع و به موقع ، مانع از پيشرفت اين حالتها شوند . اين موضوع که بايد به سرعت باعث کاهش ترس و اضطراب در کودکان شويم ، اهميت زيادي دارد .
اسلاید 4 :
اگر با متمرکز شدن بر روي رفتارهاي کودک خود به وجود اضطراب و نگراني در درون او پي برديد، به سرعت با يک روانشناس وبهتراينکه باروانشناس کودک و نوجوان مشورت کنيد. با مراقبتهاي ويژه؛ مشکلات اضطراب و استرس را در کودکان خود از بين ببريد. اين مراقبتها به زودي مانع از بوجود آمدن مشکلاتي، از قبيل نداشتن رابطه دوستي با ديگران، شکستها و ضربه هاي اجتماعي و دروني، کمبود شديد اعتماد به نفس در آينده خواهد شد. اين مراقبتها متشکل از روان درماني هاي انفرادي، معالجات و روان درماني هاي خانوادگي، مراقبتهاي رفتاري و مشاوره در مدرسه مي باشد .
وسائل دفاعي مقابله با اضطراب
از آنجائيكه اضطراب كيفيتي نا مطلوب و نامطبوع است ، هر كس مي كوشد روشهايي براي مقابله يا مبارزه با آن انتخاب كند . وسائل دفاعي كه از سوي بخش هاي شخصيت فرد بسيج مي شوند، پاسخ هايي بمنظور اجتناب يا تخفيف اضطراب مي باشند و به فرد فرصت مي دهند آرامتر زندگي كند.
اسلاید 5 :
تأثير اضطراب بر ارگانهاي بدن
اضطراب در سه سطح مختلف بر ارگانهاي بدن اثر ميگذارد و آنها را درگير ميسازد که عبارتند از:
- تأثير اضطراب در سطح اعصاب و غدد
- تأثير اضطراب در سطح رواني
- تأثير اضطراب در سطح جسماني
اضطراب در سطح اعصاب و غدد، با ترشح هورمونهاي آدرنالين يا اپي نفرين از غدد فوق کليوي ، منجر به آشفتگيهاي خلقي و افسردگي ميگردد.
در سطح رواني، واکنشهاي فيزيولوژيک اين هورمونها باعث تشويش، اضطراب،بيقراري و. ميگردد و در سطح بدني بسياري از ارگانهاي بدن را درگير ميسازد
اضطراب، چه گروههاي سني را تحريک ميکند؟
اضطراب در تمام دوران زندگي چه قبل و چه بعد از تولد وجود دارد. اما يک سال اول زندگي در دوران کودکي، اضطراب نقش تعيينکننده اي دارد.
اضطرابهاي دوران کودکي همگاني بوده و نقش زيربنايي دارند. بهطور کلي، وابستگي اتکايي کودک نسبت به مادر و تشويش او به هنگام جدا شدن از مادر يا جانشين او، اساس اضطراب کودکان به ويژه در سنين 10- 6 ماهگي است.
اسلاید 6 :
آسيب شناسي اضطراب
همان گونه که گفته شد؛ روشهاي برخورد با اضطراب در افراد کاملاً شخصي و فردي است و هر فرد سعي دارد در شرايط استرسزا براي غلبه بر اضطراب دست به اعمالي بزند تا اضطراب خود را کاهش دهد که ممکن است در اين کار موفق شود يا نشود. به هر حال اثرات اين نوع برخوردها، پايه و اساس سلامت رواني و آسيبشناسي رواني فرد را تشکيل ميدهد.
اين روشهاي برخورد با اضطراب، مکانيسمهاي دفاعي فرد است که هميشه از آنها در مقابله با اضطراب استفاده ميکند و اينها خصوصيات و صفات شخصيت او را به وجود ميآورند.
مثلاً مکانيزم دفاعي انکار هرگاه به دفعات مورد استفاده ي فرد مضطرب قرار گيرد، جزء صفات شخصي او شده و در ساير موارد زندگي نيز از اين مکانيزم استفاده ميکند: من نکردم، من نگفتم، کار من نبود، من نديدم و .. »
اسلاید 7 :
كودكان مضطرب
اضطراب دوره کودکي مي تواند به علت موقعيتي باشد که نياز به سازگاري يا تغيير دارد. چنين موقعيتهايي اغلب باعث ايجاد نگراني و سرکشي مي شوند. اتفاقات مثبت نيز ميتوانند سبب اضطراب شوند ، مانند اقدام به انجام يک فعاليت جديد . اما بيشتر وقتها، اتفاقات و تغييرات منفي مانند بيماري يا مرگ يکي از اعضاي خانواده علت بروز اضطراب در کودک است.
اضطراب يکي از جنبه هاي غيرقابل اجتناب زندگي است و مي تواند پاسخي به موقعيت يا عاملي باشد که يک تغيير عاطفي يا جسمي منفي (يا هر دو) را به دنبال دارد. اضطراب مي تواند بر نحوه تفکر ، عملکرد و احساس افراد تأثير بگذارد.
کودکان ياد مي گيرند با تجربه شخصي يا مشاهده ديگران به اضطراب واکنش نشان دهند. بيشتر اضطرابهاي کودکان از نظر بزرگسالان بي اهميت است. اما از آنجاکه کودکان فاقد تجربه کافي هستند ، حتي موقعيتهايي که نياز به تغييرات کوچک دارند ميتوانند تأثير بسزايي بر احساس امنيت آنان بگذارند.
اسلاید 8 :
نشانه هاي وجود اضطراب در کودکان
نشانه هاي جسمي
سردرد، درد شکم، اختلال در خواب، کابوس شبانه، شب ادراري جديد، لکنت زبان
نشانه هاي عاطفي يا رفتاري
عصبانيت، نگراني، عدم راحتي خيال، ترس (از تاريکي ، تنهايي و غريبه ها)، چسبيدن به پدر و مادر ، بيش از حد سؤال کردن، ناراحتي، گريه ، نق زدن، عدم کنترل احساسات، رفتارهاي خشن، لجاجت، بازگشتن به رفتارهاي دوره رشد قبلي کودک، عدم علاقه به شرکت در فعاليتهاي مدرسه يا خانواده
عواملي كه باعث اضطراب در كودكان مي شود :
فشار و سخت گيري بيش از حد والدين بر فرزندان
كاهش اعتماد بنفس
محيط فيزيكي نامناسب
تناقض در رفتار والدين
عوامل خانوادگي و ارثي ( گاهي نگراني هاي والدين و اضطراب آنها به فرزندان نيز منتقل مي شود ).
اسلاید 9 :
والدين چگونه مي توانند اضطراب کودک خود را از بين ببرند؟
محيط خانه را بي خطر ، امن ، آشنا ، ثابت و قابل اعتماد کنند.
به کودکان اجازه ندهند برنامه هاي تلويزيوني که باعث ترس و نگراني در کودک مي شوند، نگاه کنند.
وقت خود را با فرزند خود با آرامش و راحتي بگذرانند.
سئوال کردن را در کودک خود تشويق کنند.
بيان و ابراز غم ، نگراني يا ترس را در کودک تشويق کنند.
بدون ابراز انتقاد و عيب جويي به حرفهاي کودک خود گوش کنند.
عزت نفس را در کودک خود افزايش دهند. آنان را تشويق ، و به آنان محبت کنند. سعي کنند فرزند خود را در فعاليتهايي که موفقيت آنان را در پي دارد ، شرکت دهند.
از تشويق مثبت و پاداش به جاي تنبيه استفاده کنند.
به کودک اجازه انتخاب کردن بدهند و بگذارند تا حدي روي کارها و زندگي روزمره خود کنترل داشته باشند. چراکه هرچه بيشتر احساس کنند روي کارهاي خود کنترل کافي دارند ، پاسخ آنان به اضطراب ، بهتر و سالم تر خواهد بود.
فعاليت بدني و ورزش را در آنان تشويق کنند.
کودک را از اتفاقات و موقعيتهايي که باعث بروز اضطراب مي شود آگاه کنند، که شامل تجربه هاي جديد ، ترس يا پيامدهاي پيش بيني نشده ، احساسات ناخوشايند ، نيازها يا آرزوهاي برآورده نشده ، و از دست دادن عزيزان .
شناختن نشانه هاي اضطراب در کودک خود.
اسلاید 10 :
▪خود کودک براي رهايي از اضطراب چه مي تواند بکند؟
از مشکلات خود با والدين يا بزرگترها صحبت کنيد. اگر نمي توانيد با والدين خود ارتباط برقرار کنيد ، با کسي که مورد اطمينان است ، صحبت کنيد.
ورزش کنيد. فعاليت بدني سبب کاهش اضطراب مي شود.
انتظارات خود را واقعي تز کنيد. تمام تلاش تان را بکنيد و بدانيد هيچ کس کامل نيست.
ياد بگيريد به خودتان احترام بگذاريد، به خودتان عشق بورزيد. به ديگران احترام بگذاريد. با کساني ارتباط داشته باشيد که به شما احترام مي گذارند و شما را مي پذيرند.
به خاطر داشته باشيد که دخانيات ، مواد مخدر و الکل مشکلات را حل نمي کنند.
اگر نمي توانيد اضطراب و نگراني را در خود کنترل کنيد ، از متخصصان کمک بخواهيد.
اسلاید 12 :
عملكرد والدين بر احتمال اختلال اضطراب در كودك تاثير ميگذارد. در ميان والديني كه محدوديتهايي را بر رفتار كودكانشان اعمال ميكنند ، هيچ يك از نوزادان تحريكپذير آنها در سن دو سالگي از ترس رهايي ندارند.
محافظت و مراقبت بيش از حد ، بدترين اثرات را بر كودك ميگذارد. حتي گفته ميشود تعداد زيادي از مبتلايان به حملات اضطرابي و پانيك در دوران كودكي بيش از حد تحت مراقبت والدينشان قرار داشتهاند.
كودكاني كه از لحاظ رفتاري منع ميشوند ، در موقعيتهايي كه براي ديگران تهديدكننده نيست دچار استرس ميشوند. اما محافظت آنها از موقعيتهاي استرسزا راه حل مناسبي نيست.
اضطراب جدايي كودكان
شايع ترين اختلال اضطرابي در كودكان، اضطراب جدايي است . هسته اصلي و زمينه اي اين اختلال، اضطراب و نگراني شديدي است كه كودك هنگام جدا شدن از اشخاص مهم زندگي خود تجربه مي كند كه اين اشخاص مهم بطور عمده شامل پدر و مادر ميگردد . آغاز حضور در مدرسه يك نقطه عطف مهم زندگي هر كودك و والدين اوست . با شروع مدارس، بسياري از مادراني كه فرزندانشان براي اولين بار به مدرسه مي رونند با مسئله وجود ترس در آنان مواجه هستند . اگر چه ترس از مدرسه ممكن است در كودكان دوره هاي مختلف تحصيلي وجود داشته باشد، ولي نوع ترس كودكان بدون ورود با ترس دانش آموزان دوره هاي ديگر متفاوت است . بعضي از آنان تقريباً دچار اختلال اضطراب جدايي از والدين به خصوص مادرشان هستند . اختلال اضطراب جدايي در هر سني از كودكان ممكن است وجود داشته باشد ولي كودكان در سنين مدرسه بيشتر آن را تجربه مي كنند .
اسلاید 13 :
معمولاً مادران كودكاني كه دچار اضطراب جدايي هستند، داراي ويژگي هايي مانند افراطي بودن، اضطراب زياد، بيش از اندازه حمايت كننده، مردد، غيرمنطقي، حساس و عاطفي هستند . اين اضطراب خود را با بيان افكار منفي و استرس زا به بچه ها منتقل مي كنند آنها افرادي وسواسي، كم تحمل، نكته سنج و موشكاف هستند كه احتمالاً خود يا يكي از اطرافيانشان در كودكي دچار همين مشكل بوده اند .
چند توصيه به والدين و مسئولين مدرسه براي كاهش ترس از مدرسه در كودكان :
تشويق كودكان جهت بيان ترس ها و اضطراب
حضور كودك در مدرسه يا فضايي شبيه به آن قبل از ورود به مدرسه جهت آشنايي با محيط مدرسه
براي تلاشهاي موفقيت آميز كودك پاداش و جايزه در نظر گرفته شود .
در صورتي كه كودك از رفتن به مدرسه يا مهدكودك امتناع كند و در منزل بماند، نبايد محيط منزل پر از سرگرمي و استراحت و تفريح باشد و به اصطلاح خيلي به او خوش نگذرد چون همين مسئله، نرفتن كودك را به مدرسه تقويت مي كند .
لازم است تا والدين يك برنامه صبحگاهي هماهنگ و ثابت را براي كمك و حمايت كودك جهت رفتن به مدرسه فراهم كنند .
رفتار مناسب معلمان و كاركنان مدرسه با دانش آموزان
ايجاد فضاي پرنشاط و جذاب براي دانش آموزان در مدرسه
بهره گيري از كارشناسان، روان شناسان و مشاورين در مدرسه به صورت مستمر. زيرا آنان با ايجاد روابط عاطفي پايدار خواهند توانست بچه ها را جهت ورود به مقاطع مختلف آماده نموده و شيوه برخورد با مسئله و مشكلات عاطفي و آموزشي را به آنان بياموزند.
اسلاید 14 :
اضطراب دانش آموزان و نقش اوليا و معلمان
اسلاید 15 :
همچنين آن دسته از كودكان و نوجواناني كه به لحاظ شيوه خاص تربيتي و نظام ارزشي حاكم بر خانواده و محيط زندگي شان، احساس خود ارزشمندي و عزت نفس آنها صرفاً ناشي از موفقيتهاي آموزشگاهي است، عمدتاً با اضطراب بيشتري مواجه هستند.
در حقيقت، سطح انتظارهاي خانواده، زماني كه تناسبي با توان واقعي فرزندان نداشته باشد، مي تواند زمينه ساز اضطراب و نگراني مستمر آنان باشد. آنچه بايد بيشتر مورد توجه اوليا و مربيان قرار گيرد، ميزان تلاش كودكان و نوجوانان است و نه صرف نتايج حاصل از انجام آزمونهاي مختلف.
همواره شايسته است با درك صحيح از ماهيت تفاوتهاي فردي و شناخت درست از ويژگيهاي ذهني، رواني و جسمي دانش آموزان، از مقايسه بي مورد آنان با يكديگر اجتناب ورزيد و رقابتهاي فردي و گروهي را صرفاً در شرايط عادلانه و با در نظر گرفتن تفاوتهاي فردي و فراهم كردن محيطي صميمي و دوست داشتني، ايجاد نمود. به نظر بسياري از روان شناسان، يكي از بهترين شرايط يادگيري مي تواند ساعت امتحان باشد. معلم متعهد، از هر موقعيتي براي ياد دادن و افزايش معلومات دانش آموزان خود و ايجاد تغييرات رفتاري پايدار در آنها بهره مي گيرد. معلم مجرب و دلسوز، هرگز جلسه امتحان را به يك صحنه دادگاه و يا حسابرسي تبديل نمي كند. معلم مهربان، با چهره اي گشاده، سعي مي كند عوامل مخرب و اضطراب زا را از جلسه امتحان دور نمايد. معلم وارسته كوشش مي كند قبل از آغاز امتحان، با چهره اي متبسم و خندان و با بيان جملاتي گيرا و خوشايند، دانش آموزان را از حالت هيجان زدگي و تنش رواني - عضلاني، بيرون آورد.
معلم با چند جمله كوتاه، همراه با شوخ طبعي، مي تواند همانند ساعات كلاس درس، آرامش رواني - عضلاني را به همه دانش آموزان، ارزاني دارد.
اسلاید 16 :
واقعيت اين است كه نحوه تهيه و تنظيم سؤالهاي امتحان نيز مي تواند نقش قابل توجهي در كاهش يا تشديد اضطراب دانش آموزان داشته باشد. آشنا بودن دانش آموزان با نوع سؤالهاي معلم يا معلمان، بسيار حايز اهميت است. به عنوان مثال اگر دانش آموزان چند روز قبل از شركت در جلسه رسمي امتحان، طي آزمون مشابهي با چند نمونه از سؤالها آشنا شوند، در كاهش اضطراب آنها بسيار مؤثر واقع خواهد شد.
