بخشی از پاورپوینت
اسلاید 3 :
مدیریت تعارض
تعارض جـزء جـدايي ناپـذير زنـدگي انـسان اسـت. مروري گذرا و سطحي بر رويدادهاي تاريخي ، وقايع مهم جاري و فرآورده هاي فرهنگي كه مبـين گذشـته هايي از واقعيت هاي زندگي اجتماعي هـستند، نـشان مي دهد كه چگونه تعارض ، يكي از مهمترين وبرجسته ترين وجوه زندگي را تشكيل مي دهد.
بنـابراين اگـر عـده اي معتقدنـد كـه در حـال حاضـرتعارض موضوعي است كه فكـر انـسان را بـسيار بـه خود مشغول كرده است ادعايي پوچ و بيهـوده نكـرده اند.
وجود افراد مختلف با ويژگي هاي شخصيتي ، نيازها ، باورها ، انتظارات و ادراكات متفـاوت ، بـروزتعارض در سازمانها را اجتناب ناپذير كرده است. افراد داراي شـيوه هـاي ارتبـاطي، آرزوهـا ، ديـدگاه هـاي سياسي و مـذهبي و نيـز پـيش زمينـه هـاي فرهنگـي متفاوت هستند. در جوامع مختلـف ، وجـود اينگونـه تفاوت ها منجر به ايجاد تعارض ما بين افراد و گـروه هـا مـي شـود.
از ايـن رو ، وجـود تفـاوت هـا ، خطــرات هــا و انگيــزه هــاي متمــايز از يكــديگر دركاركنان سازمان ها از يك سو و پايـداري سـازمان بـراصـل تـشريك مـساعي و همـاهنگي افـراد و اجـزاي سازمان از سـوي ديگـر، بافـت سـازماني را در برابـرتعارض هاي سازماني اجتناب ناپذير مـي كنـد.
اسلاید 4 :
تعارض-مقدمه
، ساختار حاكم بر سازمانها مبتني بر سلسله مراتب و تفاوت هاي عمـودي و افقـي
، وجـود نظـام هاي اداري خشك و انعطـاف ناپـذير ،
وجـود خـرده نظام هـا و گـروه هـاي مختلـف بـا اهـداف و منـافع
مختلف ، نظام ارتباطي نارسا ، كمبود منابع و امكانات
و بالاخص سوء مديريت ها ، سازمانها را كه بايد افراد
و گروه ها را جهت اهداف و آرمان هاي خود همـسو
و همساز كنند، بصورت نظام هايي مـتلاطم و آسـيب
پذير كه مستعد انواع تنش ، تعارض و ناسازگاري مي
باشند، در آورده اند
اسلاید 5 :
تعریف تعارض
واژه تعــارض از جملــه مفــاهيمي اســت كــه معــاني متفـاوتي از آن مـستفاد
مـي شـود. در فرهنـگ لغـات فارسي ، تعارض به معني
مزاحم يكديگر شدن ، با هم خلاف كـردن و اخـتلاف داشـتن
اسـت تعارض يك كشمكش واضـح ، حـداقل
مابين دو طرف وابسته به هم است كه اهداف ، مفاهيم
، ارزش هــا و يــا اعتقــادات ناســازگار از آن درك
مي شود
تعارض زماني كه دو يـا چنـد ارزش ، هدف و يا عقيده بطور طبيعي با هم متناقض مي شوند و هنوز در مورد آنها تـوافقي صـورت نگرفتـه اسـت، ايجاد مي شود.
اسلاید 6 :
دلیل تعارض
تعارض زماني كه دو يـا چنـد ارزش ، هدف و يا عقيده بطور طبيعي با هم متناقض مي شوند و هنوز در مورد آنها تـوافقي صـورت نگرفتـه اسـت، ايجاد مي شود.
تعارض(Conflict) در روان شناسی شناختی یک حالت هیجانی منفی که به علت ناتوانی در انتخاب دست کم یکی از دو هدف ناسازگار به وجود می آید.
اسلاید 7 :
1-تبعیت از انواع مختلف اصول یا ارزشها
2-درک متفاوت فرد از ارزشها
3-پایبندی فرد به بیش از چند ارزش
4-عدم اعتقاد فرد به گفته های خودش
علل تعارض
اسلاید 8 :
ديدگاه اول، ديدگاه نظريهپردازان كلاسيك مديريت است. طرفداران اين ديدگاه معتقد بودند هر گونه تضادي بد است و بايد از آن جلوگيري نمود. به عقيدة اين گروه، افراد ناآرامي كه در داخل سازمان اندك هستند، تضاد ايجاد ميكنند، بنابراين بايد اخراج شوند." كارشناسان مديريت علمي نظير فردريك تيلور عقيده داشتند كه تمامي تعارضات در نهايت قدرت و اختيار مديريت را تهديد مي كنند بنابراين بايد از آنها جلوگيري كرد ويا به سرعت آنها را برطرف نمود . (رابرت و كنيكي،1384،388)
ديدگاه دوم، ديدگاه مكتب روابط انساني است. طرفداران اين نظريه، معتقد بودند تضاد اجتنابناپذير است و نميتوان از ايجاد آن جلوگيري كرد، اما ميتوان آن را به حداقل رساند." اين گروه به مديران پيشنهاد كردند كه بياموزند چگونه تعارض را كنترل و با آن زندگي كنند "( همان منبع ، 388)
سومين ديدگاه را تعامل گرايان مطرح كردند. تعامل گرايان تضاد را نه تنها مخرب نميدانند، بلكه آن را مفيد هم ميدانند. اين گروه معقتدند، تضاد در حد متوسط خوب و مقداري از آن براي عملكرد مؤثر ضروري است. (رابينز ،1384،359)
سه دیدگاه در مورد تعارض
اسلاید 9 :
. سطوح تعارض
به طور کلی تعارض سازگار میتواند در پنج سطحظهور کند و افراد در سازمانها ممکن است با
هر یک از این پنج سطح سروکار داشته باشند کهعبارتاند از:
درون فردی، میان فردی،، درون گروهی،، میانگروهی و درون سازمانی
.1-تعارض درون فردی : این نوع تعارض دردرون فرد اتفاق میافتد و زمانی رخ میدهد که فرددر جهت رسیدن به اهداف به مانعی برخورد کند.نوع دیگر تعارض درون فردی تعارض در هدفاست که به سه صورت است :
الف) تعارض خواست ـ خواست :
فردتلاش میکند از بین دو هدف مطلوب یکی راانتحاب کند، به عنوان مثال انتخاب بین دو شغلدر دو سازمان معتبر
ب) تعارض اجتناب -اجتناب :
فرد تلاشمیکند از بین دو گزینه یا بیشتر که دارای پیامدهایمنفی یکسان هستند یکی را انتخاب کند. مانندفردی که برای رهایی از بیکاری باید از بین دوشغلی که مطلوب نیستند یکی را انتخاب کند.
ج) تعارض خواست - اجتناب:
فرد باید درمورد انجام دادن کاری تصمیم بگیرد که همجنبههای مثبت و هم جنبههای منفی دارد، مانندقبول پیشنهاد یک کار خوب در یک موقعیت بد(وودمن و دیگران1995 )
2-تعارض بین فردی :
بین دو یا چند فرد رخمیدهد که دارای ارزشها، آرزوها، سبک هایارتباطی و دیدگاه های متفاوت هستند. از جملهنشانههای تعارضات بین افراد، صحبت نکردنهمکاران با یکدیگر و اعتنانکردن به یکدیگر،بدگویی یکدیگر، رد کردن و آگاهانه به تضعیفیکدیگر پرداختن است (اسلوکام، 2002).
اسلاید 10 :
سطوح تعارض -ادامه
3. تعارض درون گروهی:
شامل برخورد بینبرخی یا تمام اعضای گروه است که غالبا بر فرآیندو اثربخشی گروه تأثیر دارند.
4- تعارض بین گروهی:
از آنجا که گروهها میلدارند خود را برتر از گروههای دیگر بدانند این امرموجب تعارض میشود.
5. تعارض درون سازمانی :
شامل تعارض و برخورد بین گروه هاست
اسلاید 11 :
دیدگاه ها در مورد تعارض
در مورد تعـارض چنـد ديـدگاه وجـود دارد. ديـدگاه سنتي به تعارض به عنوان يك پديده غير ضـرورت و بد مي نگرد و آن را با واژه هايي
چـون بـي حرمتـي،انهدام و بي منطقي مترادف مـي دانـد.
ديـدگاه روابـط انساني، تعارض را درتمام گروه هـا
و سـازمانها يـك رويــداد طبيعــي مــي دانــد و
پــذيرش آن را توصــيه مي كند. ديدگاه تعامل گرا اعتقاد دارد علاوه بـر آنكـه
عارض نيروي مثبت در گروه است ، وجود آن بـراي عملكرد موثر گروه نيز ضرورت دارد
اسلاید 12 :
مصداق های عینی تعارض در جامعه
درمدرسه: دانشآموزی که در شرایط انتخاب میان تقلب، و یا مردود شدن در آزمون قرار دارد؛
در خیابان: رانندهای که در شرایط انتخاب میان زود رسیدن و خلاف قانون (همچون عبور از خط ویژه، یک طرفه رفتن، بر هم زدن نظم خطوط، .)، یا عمل به قانون و دیر رسیدن قرار دارد؛
در بیمارستان: یک پزشک و درمان بیماری که توان مالی پرداخت هزینه درمان خود را ندارد؛
در ادارات: پیشنهاد دریافت رشوه به یک مأمور دولتی، که از مشکلات مالی رنج میبرد، برای انجام امری مغایر وظیفه؛
در کسبوکار: شرکتی که برای تولید یک محصول جدید، میان استفاده از یک ماده کمهزینه و پرضرر برای طبیعت، و یک ماده پرهزینه و بیضرر مخیّر شده است؛
در فروشگاه: تعریف و تمجید غیرواقعی از محصولی مشخص برای جلب اعتماد مشتری، و یا تحمل ضرر مادی؛
در رسانه: روزنامهای که میان انتشار مطالب صحیح و بدور حاشیه، و یا از دست دادن عموم مخاطب خود تحت فشار قرار دارد؛
در حین مصاحبه: گفتن نمیدانم!
در قضاوت: داوری که در دوگانه طرفداری از دوست خود، یا حمایت از گروه دیگر صاحب حق قرار دارد؛
در جنگ: موشک زدن به بیمارستانی، که احتمال دارد عدهای از سربازان دشمن هم در آن قرار گفته باشند؛
اسلاید 13 :
عوامل بروز تعارض
عوامل فردي
تفاوتهاي ادراكي: در هر سازمان، ممكن است افراد در درك موضوعات مختلف، مانند مسائل سازمان، سلسلهمراتب اداري و سازماني، انگيزهها و نيازها، شخصيت افراد، محيط، روش ارتباط، مفهوم اختيار و مسئوليت، دستورها، نگرشها، با يكديگر اختلاف داشته باشند.
ارزشها و اصول اخلاقي: تفاوت در ارزشها و اصول اخلاقي ميتواند منشأ عدم توافقها باشد. بيشتر افراد، مجموعهاي از ارزشها و اصول اخلاقي براي خود دارند. برخي از افراد، تمايل شديد به پذيرش ديگران دارند و با اصول اخلاقي آنان كنار ميآيند؛ اما بعضي ديگر از افراد، ديگران را نميپذيرند و بهشدت به اصول خود پايبند ميباشند. وقتي تعارضات، مبتني بر ارزشها و اصول اخلاقي باشد، به دليل ماهيت شخصي اختلافات، عدم توافق شديدي پيش ميآيد.
تفاوت در مهارتها و تواناييها: نيروي كار، از افراد با سطوح مختلفي از مهارتها و تواناييها تشكيل شده است كه ميتواند زمينة تعارض در سازمان باشد؛ بهويژه هنگامي كه مشاغل به هم وابسته باشند.
شخصيتهاي متفاوت: افراد، هنگام ورود به سازمان ويژگيهاي شخصيتي خود را نيز با خود ميآورند. با توجه به امكان تركيبات فراوان ويژگيهاي افراد، تعارض شخصيتي ميان آنان اجتنابناپذير خواهد بود.
موانع ارتباطي، احساسات و تفاوتهاي فرهنگي، از ديگر عوامل فردي بروز تعارض در سازمان هستند.
اسلاید 14 :
عوامل بروز تعارض
عوامل سازماني
تخصصگرايي: وقتي مشاغل، بسيار تخصصي شوند، كاركنان در كارهاي معيني داراي مهارت ميشوند و از كار ديگران آگاهي ناچيزي مييابند. در نتيجه، فقط بر انجام كار خود تأكيد ميكنند. اين امر ميتواند زمينة بروز تعارض را فراهم كند.
منابع مشترك و كميابي: هرگاه چند فرد يا واحد، در منابع سهيم باشند، امكان بالقوه براي بروز تعارض وجود دارد. اين امكان بالقوه، هنگام كميابي منابع مشترك، به فعليت ميرسد.
اهداف متفاوت: هدفهاي كلي يك سازمان، به صورت هدفهاي عملياتي درميآيند و هر دايرهاي اقدام به تأمين بخشي از آنها ميكند ممكن است اين اهداف با هم ناسازگار باشند و موجب بروز تعارض شوند.
سلسله مراتب اختيارات: ماهيت رابطة سنتي رئيس و مرئوس، سلسلهمراتبي است. براي بيشتر كاركنان، اين رابطه قابل قبول نيست؛ زيرا دوست ندارند ديگري به آنان بگويد كه چه كار انجام دهند.
وابستگي كاري: از جمله عوامل بروز تعارض در سازمان، وابستگي كارها و فعاليتهاست. وابستگي كاري وقتي اتفاق ميافتد كه دو يا چند گروه سازماني، بايد براي انجام وظايف خود، به يكديگر وابسته باشند.
تفاوت زياد بين وجهه و اعتبار مشاغل: در برخي از سازمانها تفاوت زيادي بين وجهه و اعتبار مشاغل مديريتي و ديگر مشاغل وجود دارد. اين امر موجب رنجش كاركنان و ايجاد تعارض در سازمان ميشود
ابهام در مسئوليت و پاسخگويي: اگر در سازمان روشن نباشد چه كسي مسئول انجام يك فعاليت معين است،
هنگامي كه كاري انجام نگيرد يا بهدرستي صورت نپذيرد، ممكن است به تهمتزني به يكديگر و تعارض بينجامد.
تنوع نيروي كار و عدم تجانس اعضا: در سازماني كه نيروي كار آن متنوع است، زمينة بسياري از انواع تعارض وجود دارد؛ زيرا حجم زيادي از تعارضات، از تفاوتهاي فردي ميان كاركنان نشئت ميگيرد .
رسميت كم، نبود قوانين و مقررات، و عدم رسميسازي، از اين جهت كه ابهام ايجاد ميكنند، موجب بروز تعارض ميشوند (رابينز، 1990، ص421-419).
سيستم پاداش و ارزشيابي، توزيع قدرت و.، از ديگر عوامل سازماني بروز تعارض در سازمان ميباشند.،
اسلاید 15 :
مديريت تعارض
استراتژي اجتناب.
* تقويت مشتركات كاركنان .
.* استفاده از قدرت(اجبار).
*به كارگيري استراتژي سازش(نرمي)
* به وجود آوردن زمينه مشاركت.
* مصالحه
.* تدوين و طراحي دستورالعملهاي وحدت آفرين..
* گذشت(ايثار)
* توزيع عادلانه امكانات سازماني.
* تغيير فلسفه ارزيابي عملكرد.
* گردش شغلي..
* اعتماد و احترام متقابل
* استفاده از نظام پيشنهادات.
* شفاف كردن ارتباطات سازماني..
* تغيير روابط سازماني..
* آموزش كاركنان
اسلاید 16 :
متعادل سازی تعارض در سازمان
1-مشترکات کارکنان را تقويت کرد .
2 از استراتژی سازش در سازمان استفاده شود .
3 زمينه مشارکت کارکنان را در زمينه های مختلف به وجود آورد. .
4 دستورالعمل های وحدت آفرين تدوين و طراحی شود .
5 امکانات را عادلانه توزيع كرد .
6 کارکنان را آموزش داد.
اسلاید 17 :
تعارض سازنده
تعارضهنگامی سازنده است که:
1-منجر به تبیین مسایل و مشکلات شود
2-منجر به حل مسئله شود
3-افراد را در حل اموری که برای آنها اهمیت دارددرگیر کند
4-موجب ارتباطات شود
5-به افراد در توسعه و ادراک و مهارتشان کمککند.
6-موجب ایجاد مشارکت در میان افراد از طریقیادگیری بیشتر درباره یکدیگر شود.
اسلاید 18 :
تعارض مخرب
هنگامی تعارض مخرب است که:
1-موجب تضعیف عزت نفس شود
2-توجه را از فعالیتهای مهم دور سازد
3-موجب دوقطبی شدن افراد و کاهش همکاریشود.
4- منجر به رفتارهای مضر و غیر مسئولانه شود(ارفورت، 2002).
اسلاید 19 :
فرآیند تعارض
براي تضاد چهارمرحله قائلاند:
مرحله اوّل، مخالفت بالقوه است. در تضاد پيش زمينههايي وجود دارد كه يكي از آنها ارتباطات است؛ اگر در فرآيند ارتباطات نارساييهايي وجود داشته باشد، موجب مخالفت و تضاد ميشود.
مرحله دوّم، شناخت و ادارك است. مثلاً شما نظري داريد و ديگري نظري مخالف با نظر شما دارد. در اينجا اگر شما تشخيص دهيد كه اين فرد با شما موافق نيست، اين را تضاد ادارك شده«Perceived Conflict» گويند. گاهي كسي نميگويد با شما مخالفم ولي طوري با شما رفتار ميكند كه احساس ميكنيد اين فرد با شما مخالف است؛ اين را تضاد حس شده «Felt Conflict» ميگوييم. اين دو نوع تضاد بر يكديگر اثر ميگذارند. از تعامل اين دو، تضاد آشكار ميشود كه همان مرحله سوّم يعني رفتار است.
مرحله چهارم مرحلة نتايج است. اگر تضادي در حد متوسط باشد، موجب افزايش عملكرد گروهي و درصورت زياد و كم بودن، باعث كاهش عملكرد ميشود.
اسلاید 20 :
تعارض سازنده نتايج مثبت براي گروه يا سازمان در بر دارد . اين نوع تعارض به افراد درگير فرصت مي دهد مسائل و فرصت هايي را بشناسند كه به گونه اي به دست فراموشي سپرده شده اند و در نتيجه خلاقيت و عملكرد بهبود مي يابد."(شرمرهورن و ديگران ،1378، 299)همچنين تعارض موقعيكه منجر به جستجو و دستيابي به روش هاي بهتر انجام كارها شود و راضي بودن به وضع موجود را بر هم زند ، سازنده و مفيد است . به عبارت ديگر "بعضي از تعارض ها حامي اهداف گروه است و عملكرد آن را بهبود مي بخشند.
انواع تعارض در سازمان