بخشی از مقاله
چكيده
در اين تحقيق كه بررسي تفسير سوره نبأ مي باشد. سعي شده براساس تفاسير گوناگون كه فهرست آن در پايان آمده، يك يك آيات مورد بررسي و تفحص قرار گيرد. ابتدا جايگاه سوره و پيوستگي آن با سوره هاي قبل و بعد و به دنبال آن تبين واژه ها و مفردات سوره و پس به بيان تفصيلي تفسير هر يك از آيات پرداخته و نهايتاً در يك جمع بندي آنها را مورد بررسي قرار مي دهيم.
مقدمه
در اين تحقيق، تفسير سوره نبأ از ديدگاه مفسران مختلف مورد بررسي قرار گرفته است. شناخت بيشتر مسائل مبدأ و معاد و آشنايي بيشتر با قيامت و رستاخيز، علل انتخاب اين سوره مباركه به عنوان تحقيق مي باشد كه بررسي از ديدگاه تفاسير مختلف ضمن آشنايي بيشتر با هر كدام از تفاسير باعث شناخت تفاوت اين تفاسير از يكديگر شد.
مثلاً در تفسير الميزان در تفسير هر آيه معمولاً ابتدا لغات را از ديدگاه مفردات راغب و تفسير البيان مورد بررسي قرار داده و سپس توضيحات تفسيري آيه را در سطح بالايي از توانايي فهم خواننده مي آورد. تفسير البيان مفردات سوره و واژه هاي مهم آنرا ابتدا بررسي كرده و سپس بطور اجمالي هر آيه را تفسير مي كند. در تفسير نوين مفردات سوره كمتر مورد بررسي قرار گرفته و بيشتر سوره به حالت كلي بررسي مي شود.
در تفسير نمونه در تفسير هر آيه ديدگاه هاي مفسران مختلف را ابتدا از نظر واژه ها و سپس از نظر تفسير منتها با بياني ساده و شيوا كه هر خواننده اي آن را متوجه شود مورد بررسي قرار داده است. در اين تحقيق سعي بر اين بوده است كه از كليه تفاسير فوق استفاده شود تا واژه ها و تفسير آيات در حد توانايي مورد بررسي قرار گيرد. ابتدا با كليات سوره نبأ و ارتباط و پيوستگي آن از نظر چينش و مصحف با سوره هاي قبل و بعد آن آشنا مي شويم. اين سوره مكي و در جزء آخر قرآن آمده است. با پرسشي راجع به خبر عظيم آغاز شده و پس از بيان نعمت ها و مواهب الهي نشانه هايي از رستاخيز و قيامت را مطرح مي كند.
به دنبال آن علل سقوط به جهنم و عذاب هاي دردناك آنرا بيان كرده و در انتها مواهب بهشتي و علل رسيدن به آنها را برشمرده است. در پايان سوره راه صعود يا نزول هر فرد را از اعلي عليين به اسفل السافلين و به عكس را كاملاً به اختيار هر شخص قرار داده و اين فرد انسان است كه مي تواند با قوه تميز و داشتن اختيار هر كدام را برگزيند يا به اعلي ترين درجه صعود و يا تا انتهاي پست ترين درجه نزول كند. اين سوره نيز مانند ساير سوره هاي مكي لحني تند و كوبنده دارد و آيات آن ارتباط لفظي و معنوي با يكديگر دارند. پس از بررسي بحث روايتي و فضيلت تلاوت اين سوره به سراغ بررسي واژه ها و مفردات اين سوره رفته و آنها را بررسي خواهيم كرد. در ادامه تفسير يك يك آيات را بطور تفصيل از ديدگاه مفسران نامبرده بررسي كرده و برداشت كلي از تفاسير را لحاظ خواهيم كرد. در پايان نيز جمع بندي و خلاصه اي از اين تحقيق به عمل خواهيم آورد.
كليات سوره نبأ
اين سوره مكي است و داراي 40 آيه مي باشد. نام اين سوره مباركه به غير از نبأ (عم- تسائل و معصرات) هم ناميده اند. اين سوره مباركه داراي يكصد و هفتاد و سه (173) كلمه مي باشد.
تعداد حروف اين سوره بر طبق تفسير مجمع البيان 720 و بر اساس كشف الاسرار 707 حرف مي باشد. اين سوره از نظر ترتيب نزول در سال دوم هجرت و پس از سوره معارج و از نظر ترتيب مصحف و چينش هفتاد و هشتمين (78) سوره يعني پس از سوره مرسلات آمده است.
اين سوره مباركه همانند اغلب سوره هاي مكي، روي مسأله مبدأ و معاد تأكيد دارد. در آغاز با سئوالي استفهامي و همراه با تعجب آغاز شده و سپس به بيان نمونه هايي از مظاهر قدرت الهي كه خود نمايانگر تأكيدي بر مسأله معاد و رستاخيز است پرداخته و سپس نشانه هاي آغاز رستاخيز را بيان كرده و گوشه هايي از عذاب دردناك كافران و به دنبال آن نعمت ها و مواهب بهشتي را بيان مي كند و در انتها با انذار شديدي كه در آينده نزديك گريبان كافران را خواهد گرفت به پايان مي رسد.
به جزء سوره نبأ سوره هاي ديگري از قرآن كريم مثل (عنكبوت- انسان- غاشيه- شرح و فيل) نيز با سؤال آغاز مي شوند كه سوره هاي ( عنكبوت- انسان و غاشيه) سؤال استفهامي آن ها در ارتباط با مسأله معاد و قيامت و برگرفتن توشه اي از اين دنيا براي آخرت و مورد آزمايش قرار گرفتن در رستاخيز است. به اين ترتيب كه الم اَحَسِبَ النّاسُ اَنْ يُتْرَكوُا اَنْ يَقوُلوُا ءامنّا وَ هُمْ لا يُفْتَنوْنَ.
العنكبوت (1و2): آيا مردم پنداشتند كه تا گفتند ايمان آورديم رها مي شوند و مورد آزمايش قرار نمي گيرند.
هَلْ اَتي عَليَ الانسانِ حينٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ يَكُنْ شيئاً مذكوُراً. الانسان (دهر)
آيا انسان را از آن هنگام از روزگار آيد كه چيزي در خور ياد كرد نبود.
هل اتئك حديثُ الغاشِيَهِ. آيا خبر غاشيه به تو رسيده است. (غاشيه نامي براي قيامت است كه حوادث وحشتناك آن ناگهان همه را زير پوشش قرار مي دهد.
در اين سوره ها خداوند بزرگ از انسان سؤال مي كند، حال آنكه در سوره نبأ خود خداوند تعالي سؤال كرده و پرسيده است از چه تساول مي كنند كه در واقع پرسش از تساول افراد از يكديگر است. زماني كه كافران و طغيانگران با تعجب و انكار از يكديگر مي پرسند كه پيامبر از كدامين روز و زنده شدن چه كساني خبر مي دهد.
جايگاه سوره نبأ
گفتيم اين سوره مباركه به بيان مسائلي از روز قيامت، آن روز بزرگ، پرداخته و گوشه هايي از عذاب سخت جهنم و نعمت ها و مواهب بهشتي را به تصوير مي كشد و با سؤال آغازين سوره خبر از يوم الفصل داده و به دنبال آن با لحني تهديد آميز مي فرمايد به زودي از آن خبر آگاه خواهند شد. غالب آيات اين سوره لحني كوبنده و تكان دهنده و بيدار كننده دارد. و اين نوع بيان باعث تأثير بسيار عميق روي افراد شده و حتي خفته دلان را نيز بيدار كرده و افراد بي توجه و بي احساس را نيز روحي تازه مي بخشد
ارتباط و پيوستگي سوره
گفتيم از نظر ترتيب سوره مباركه نبأ بعد از سوره مرسلات است و از نظر ترتيب نزول بعد از سوره معارج است و اما ارتباط آن با سوره مرسلات:
در سوره مرسلات مي فرمايد: ليومِ الفَصلِ و ما اَدْراكَ ما يَوْمُ اَلْفَصْلِ و به دنبال آن به بيان خصوصيات آن روز پرداخته و عذاب و نعمت هاي آن دنيا را در جملاتي كوتاه، امّا تكان دهنده بيان مي كند در انتهاي سوره مرسلات با لحني آميخته از عتاب و سرزنش با يك استفهام آميخته با تعجب مي فرمايد (فبأيِّ حديثٍ بَعْدَهُ يُوءْمِنونَ) (اگر به قرآن ايمان نمي آورند) پس به كدام سخن بعد از آن ايمان مي آورند. در سوره نبأ نيز با پرسشي استفهامي و آميخته با تعجب آغاز شده كه «از چه مي پرسند» انگار بعد از بيان اين همه نشانه ها جاي بسي تعجب است كه آن ها ديگر از چه تساول مي كنند و اين ارتباط بين اين دو سوره را به خوبي بيان مي كند.
