بخشی از مقاله
آشنایی با آلیاژ برنز
برُنز، آلیاژی از مس و قلع می‌باشد. برخی از انواع برنج‌ها برنز هم نامیده می‌شوند. بطور کلی آلیاژ CU و Sn برنز قلع و در اصطلاح عامیانه برنز نامیده می‌شود این آلیاژ در زمانهای قدیم در ایران بنام مفرغ مشهور بوده‌است اما از لحاظ کلی برنز به آلیاژهای مس به علاوه یک عنصر غیر از روی اطلاق می‌شود. مانند آلیاژ مس و آلومینیوم که به آلومینیوم برنز مشهور است.یا مس و نیکل که به نیکل برنز مشهور است. بررسی نمودار تعادلی آلیاژ Cu و Sn نشان می‌دهد که با افزایش عنصر قلع نقطه ذوب کاهش و فازهای گاما و ε در ساختار ظاهر می‌گردد
لذا با افزایش عنصر قلع سختی و استحکام آلیاژ افزایش و انعطاف پذیری آن کاهش میابد، لذا برنزهای قلع ریختگی حداکثر ۲۵٪ قلع دارند علاوه برای به منظور بهبود نرمی از خواص آلیاژ برنز قلع به آن عناصر مختلفی اضافه می‌شود که مهمترین آنها عبارتند از Zn , Pb , P اضافه نمودن Zn به آلیاژ برنز قلع باعث افزایش سیالیت مذاب و سهولت ریختگری می‌گردد.
عصر برنز یا عصر مفرغ دوره‌ای در تاریخ پیشرفت بشری‌است که در روند آن انسان‌ها بیشتر به فلزکاری دست‌یازیدند و از شیوه‌هایی برای گداختن مس و قلع و فرایند آلیاژسازی آن و قالب‌ریزی برنز بهره‌بردند. عصر برنز بخشی از سامانه سه‌دوره‌ای در زمان پیش از تاریخ جامعه انسانی‌است. دو دوره پیش و پس این دوره در سامانه یادشده عصر سنگ و عصر آهن می‌باشند. در سامانه یاد شده عصر برنز پس از دوره نوسنگی آغاز می‌گردد. ولی در بیشتر بخش‌های آفریقا که زیر صحرا جای گرفته‌اند پس از دوره نوسنگی یکراست عصر آهن آغاز می‌گردد.
خاستگاه
بر سر اینکه خاستگاه یابش برنز کجا بوده بحث‌برانگیز است. شدنی‌است که یابش برنزِ قلعی در چندجای مستقل از یکدیگر انجام‌پذیرفته‌باشد. کهنترین جایی که در آن برنز یافت شده است ایران و کشور کنونی عراق می‌باشند و در هزاره ۴ (پیش از میلاد). ولی با این همه ادعای بهره‌گیری از برنز در تایلند در هزاره پنجم پیش از میلاد هم شده‌است. برنزهای آرسنیکی در هزاره سوم پیش از زایش مسیح در آناتولی و قفقاز ساخته‌می‌شد. برخی پژوهشگران برنزهای ساخته‌شده در شمال قفقاز و وابسته به فرهنگ مایکوپ را از نیمه هزاره چهارم پیش از میلاد می‌دانند که اینگونه می‌توان اینها را کهنترین برنزهای ساخته‌شده در جهان دانست. ولی دیگر پژوهشگران این برنزها را ساخته‌شده در نیمه هزاره سوم می‌دانند.
عصر برنز در خاور نزدیک باستان
عصر برنز در خاور نزدیک به سه پاره بخش‌می‌شود:
• عصر برنز آغازین(EBA[۱])،۳۵۰۰-۲۰۰۰ (پیش از میلاد)
• عصر برنز میانی(MBA[۲])،۲۰۰۰-۱۶۰۰ (پیش از میلاد)
• عصر برنز پایانی(LBA[۳])،۱۶۰۰-۱۲۰۰ (پیش از میلاد)
هر یک از دوره‌های یادشده خود می‌تواند به زیررده‌هایی بخش‌شوند،برای نمونه EB I، EB II، EB III و...
متالورژی در آغاز در آناتولی در ترکیه کنونی پاگرفت. سرزمین کوهستانی آناتولی از دید دارایی کانی‌های قلع و مس بارور‌است. مس همچنین در قبرس،مصر،بیابان نقب(در اسرائیل) و ایران در کناره خلیج فارس استخراج‌می‌شد. در آن زمان مس با آرسنیک آمیخته می‌شد و هنوز هم این فرآیند در آناتولی پایدار است. از راه دریا مس را به مصر باستان و میانرودان نیز می‌بردند.
عصر برنز آغازین شاهد خیزش شهری‌سازی به سوی سازمان‌دهی دولت‌شهرها و اختراع نوشتن شد(دوره اوروک در هزاره پنجم پیش از میلاد). در عصر برنز میانه سیاست جابه‌جایی مردمان سبب تغییر نقشه خاور نزدیک گردید (آموری‌ها،هیتی‌ها،هوری‌ها،هیکسوس‌ها و شاید بنی‌اسرائیل). دوره برنز پایانی صحنه جنگ قدرت میان پادشاهی‌های نیرومند و خراجگذارانشان بود (مصر باستان،آشور،هیتی‌ها و میتانی). تماس گسترده‌ای با تمدن اژه‌ای پدید آمد که در این میان داد و ستد مس نقش مهمی بازی می‌کرد. این دوره با واژگونی گسترده‌ای -که اثر بسیاری بر خاورمیانه و مدیترانه خاوری گذاشت- به پایان رسید.
با به پایان رسیدن این دوره عصر آهن در ۱۲۰۰ پیش از میلاد مسیح در آناتولی آغاز گشت،جایی که پیش از آن عصر برنز واپسین را پشت سر گذاشته‌بود. گذار به عصر آهن سبب تحول‌های گسترده‌ای در خاور نزدیک بود
.
عصر برنز در هند
آغاز عصر برنز در شبه‌قاره هند هم‌زمان با آغاز تمدن دره سند در ۳۳۰۰ (پیش از میلاد) می‌باشد. باشندگان دره سند به شیوه‌هایی پیشرفته در متالورژی و فرآوری مس،برنز،قلع و سرب دست‌یافته‌بودند.
عصر برنز در آسیای خاوری
چین
اثرهای برنزی ساخته‌شده در چین وابسته به فرهنگ ماجی‌یائو(۳۱۰۰-۲۷۰۰ (پیش از میلاد)) از دل خاک بیرون‌کشیده‌شده‌است. با این همه آغاز عصر برنز را در چین از ۲۱۰۰ (پیش از میلاد) هم‌زمان با دودمان شیا می‌دانند.
آسیای جنوب شرقی
اثرهای برنزی به دست‌آمده از بان‌چیانگ در تایلند را وابسته به ۲۱۰۰ (پیش از میلاد) می‌دانند.
شبه‌جزیره کره
در شبه‌جزیره کره در میانه دوره سفال‌گری مومون رفته‌رفته از برنز در ساخت ابزار سود برده شده‌است(تاریخ گمانه زنی‌شده:۷۰۰ تا ۶۰۰ پیش از زایش عیسا).
عصر برنز در کرانه دریای اژه
شمش‌های برنزی یافت شده در کرت
تمدن اژه‌ای در عصر برنز شبکه بازرگانی دوربردی را فراهم‌آورده بود. این شبکه قلع و زغال چوب را به قبرس می‌فرستاد،درآنجا مس استخراج می‌شد و با گداختن آن به یاری زغال چوب و آلیاژسازیش با قلع برنز به دست می‌آمد.
عصر برنز در اروپا
اروپای مرکزی
جنگ‌افزار و زیورهایی از عصر برنز
عصر برنزآغازین در اروپای مرکزی در فرهنگ اونه‌تیس در ۱۸۰۰ تا ۱۶۰۰ (پیش از میلاد) بود که فرهنگ یادشده خود به زیرشاخه‌هایی بخش می‌شد. در عصر برنز میانی در ۱۶۰۰ تا ۱۲۰۰ (پیش از میلاد) فرهنگ تومولوس جایگزین فرهنگ پیشین شد و ویژگی این فرهنگ در به خاک‌سپاری مردگان بود. در خاور عصر برنز آغازین همدوره با فرهنگ ماکو در مجارستان بود که فرهنگ یادشده در آینده جای خود را به فرهنگ‌های اوتومانی و گیولاوارساند داد.
