دانلود مقاله بیمای ms

بخشی از مقاله

مقدمه:
شايد شما هم وقتيكه براي اولين بار به عنوان بيمار يا يكي از نزديكان فرد بيمار عبارت ام‌اس را شنيديد به فكر فرو رفته، يكه خورديد و در مورد چگونگي آن سؤالاتي در ذهن شما نقش بست.سئوالاتي از قبيل:
ام‌اس چيست؟آيا ام‌اس درمان دارد؟ آيا همه بيماران مبتلا به ام‌اس فلج مي‌شوند؟ آيا ام‌اس كشنده است؟ آيا واگير دارد و از فرد بيمار به افراد ديگر سرايت مي‌كند؟و صدها سئوال ديگر از اين نوع.

علاوه بر اين دلهره و اضطراب ناشي از بيماري ، بار فكري ديگري نيز بصورت ناخواسته به بيمار و نزديكان او تحميل مي‌گردد و آن چيزي نيست مگر پنهان نگاه داشتن نام بيماري از ديگران . مجموعه اين عوامل دست به دست هم داده، در روند طبيعي زندگي فرد بيمار يا خانواده او اختلال ايجاد مي‌كنند. به تدريج فرد بيمار خواسته يا ناخواسته از جامعه جدا گشته و زندگي در كنج عزلت را برمي‌گزيند.

آيابراي همه مشكلات فردي ، خانوادگي ، اجتماعي و ... راه گريزي وجود ندارد؟ پاسخ مثبت است. بايد كاري كرد و نقطه شروع خود بيمار است.
بيمار عزيز به ياد داشته باشيد يقيناً دلسوزترين فرد در اين راه، خود شما خواهيد بود. لازمه اين كار آن است كه به عنوان بيمار ام‌اس يا خانواده او بجاي وحشت از بيماري و گريز از آن با كسب اطلاعات جامع و صحيح در مورد ام‌اس آنرا بهتر بشناسيم و بياموزيم كه چگونه مي‌توان با صرف كمترين توان و بروز حداقل مشكل با ام‌اس بود و زندگي طبيعي داشت مانند ساير بيماريهاي مزمن چون فشار خون ، مرض قند و ...

كتابچه‌اي كه پيش رو داريد جلد اول از سري كتاب‌هاي آموزشي و اطلاع رساني بيماري ام‌اس جهت آگاهي بخشي به بيماران، خانواده بيماران و عموم افراد جامعه مي‌باشد. اميد است با مطالعه اين كتابچه زاويه ديد ديگري نسبت به ام‌اس پيدا كنيد.
به امید روزیکه با ام اس زندگی شاد و طبیعی داشته باشیم

ام اس چيست؟

بهتر است قبل از پرداختن به بيماري و عوارض آن توضيح كوتاهي در مورد بدن انسان و اجزاء تشكيل دهنده آن داده شود تا درك بيماري و علل بروز علائم آن تسهيل گردد. همانگونه كه جامعه انساني يا يك شهر از تك‌تك افراد جامعه تشكيل شده است بدن انسان نيز از اجزاء پايه‌اي به نام سلول تشكيل مي‌گردد.سلولها مانند افراد اجتماع كارهاي متفاوتي انجام مي‌دهند زماني كه دسته‌اي از سلولها عملكرد مشابهي داشته باشند و هدف واحدي را دنبال كنند بافت ناميده مي‌شوند. مانند يك اداره كه كارمندان همگي در راستاي اهداف آن اداره كار مي‌كنند . چند اداره كه هدف واحدي دارند و با هماهنگي و همكاري مقصود خاصي را دنبال مي‌كنند وزارتخانه را تشكيل مي‌دهند به همين صورت بافتهايي از بدن نيز كه در همكاري و هماهنگي با هم هدف خاصي را دنبال مي‌كنند دستگاه يا سيستم ناميده مي‌شوند.

سلولهاي عصبي اجزاء تشكيل دهنده بافت عصبي هستند اين سلولها وظيفه هدايت پيامهاي عصبي كه جريانات الكتريكي بسيار ضعيفي مي‌باشند را به عهده دارند. بافت عصبي به همراه بافتهاي ديگر، دستگاه اعصاب را تشكيل مي‌دهد . وظيفه اين دستگاه هماهنگ نمودن ساير دستگاههاي بدن با هم و در پاسخ به عوامل محرك محيط خارج مي‌باشد. مانند دستگاه گوارش، دستگاه ادراري، دستگاه عضلاني- اسكلتي و ...
دستگاه اعصاب به دو قسمت دستگاه اعصاب مركزي و دستگاه اعصاب محيطي تقسيم مي‌گردد. دستگاه اعصاب مركزي متشكل از مغز و نخاع بوده و قسمتي از دستگاه عصبي است كه در جريان بيماري ام‌اس هدف قرار مي‌گيرد.

دستگاه ديگر مورد بحث دستگاه ايمني است . اين دستگاه از سلولهاي سفيد و بافتهاي مختلف ايمني تشكيل گرديده و بدن انسان را از حمله عوامل مهاجم و مضر محيط خارج از جمله ميكروبها ، قارچ ها ، ويروسها و.... مصون نگاه مي‌دارد و مانند نيروي انتظامي‌و نظامي‌يك كشور كه وظيفه حفاظت و حراست از ملت و تماميت ارزي كشور را بر عهده دارند، عمل مي‌نمايد.

حال برگرديم به بحث اصلي يعني بيماري ام‌اس . در شرايطي خاص دستگاه ايمني بدن به دستگاه اعصاب مركزي فرد حمله‌ور شده و بيماري ام‌اس را ايجاد مي‌نمايد. هنوز علت مشخص و ثابت شده‌اي يافت نشده است كه چرا سيستم ايمني بدن تحريك شده و بافت اعصاب مركزي را به عنوان عوامل مهاجم خارجي فرض كرده ، به آن حمله ور مي‌شود. بياييد با مثالي جزئيات را توضيح دهيم .

سيم برق را تجسم كنيد . قسمت مركزي آن از فلز مس
تشكيل شده كه جريان برق را عبور مي‌دهد. قسمت خارجي
توسط روكشي از جنس پلاستيك پوشيده شده تا از اتـصال
سيم با ساير نقاط و برق گرفتگي جلوگيري نمايد. سلولهاي عصبي كه تشكيل دهنده بافت عصبي هستند همانطور كه گفته شد، جريانهاي ضعيف التريكي به نام پيامهاي عصبي را هدايت مي‌كنند .

اين پيامها، دستورات مغز به ساير دستگاه‌هاي بدن فرد جهت عملكرد هماهنگ و طبيعي آنان است . كار هدايت پيامها از طريق زائده طويلي از اين سلولها صورت مي‌گيرد كه آكسون نام دارد . آكسونف سلولهاي عصبي همانند سيم برق روكش دارد كه به اين روكش، غلاف ميلين مي‌گويند.
ميلين لايه محافظي از چربي و پروتئين بوده كه همانند غلافي زائده طويل سلولهاي عصبي يا همان آكسون را مي‌پوشاند. در جريان بيماري ام‌اس غلاف ميلين موجود در سلولهاي عصبي دستگاه اعصاب مركزي مورد حمله دستگاه ايمني قرار مي‌گيرند. يعني دستگاه ايمني ، ميلين موجود در سلولهاي دستگاه اعصاب مركزي (مغز ، نخاع ، عصب بينايي ) را عامل بيگانه فرض كرده و جهت دوركردن عامل مهاجم از بدن به آن حمله ور مي‌شود . نتيجه اين كار تخريب ميلين و اختلال در روند هدايت پيامهاي عصبي است . علاوه بر آن ممكن است رشته عصبي يا همان آكسون احاطه شده توسط ميلين نيز در جريان حمله دستگاه ايمني آسيب ديده و تخريب گردد كه نتيجه اين كار قطع انتقال پيامهاي عصبي است .

پس از تخريب ميلين و حذف آن ، سلولهايي كه وظيفه ترميم محل آسيب ديده را بر عهده دارند، وارد عمل شده تا جاي منطقه تخريب شده را مرمت نمايند. نتيجه كار سلولهاي مذكور ، بافتي سخت و متمايز از بافت اعصاب احاطه كننده منطقه آسيب بوده كه وظيفه اوليه و مهم بافت اصلي را نمي‌تواند به انجام برساند . به اين بافت جايگزين، اسكار يا اسكلروزيس( Sclerosis ) و به منطقه آسيب ديده كه توسط اين بافت ترميم يافته پلاك مي‌گويند. ( Plaque ).

در روند بيماري ام‌اس مكانهاي مختلف و متعدد دستگاه اعصاب مركزي مورد حمله دستگاه ايمني قرار مي‌گيرند كه نتيجه اين آسيبهاي متعدد، علائم مختلف و تشكيل بافت اسكار در نقاط متعدد آسيب مي‌باشد . بدين جهت به اين بيماري اسكار در نواحي متعدديا مالتيپل اسكلروزيس( Multiple Sclerosis ) مي‌گويند .نام ام‌اس ( MS ) برگرفته از حروف اول كلمات نام لاتين بيماري است.

ويروس ام اس Epstein-Barr (EBV)

اين ويروس در ارتباط با ام اس بوده است و برخي از دانشمندان بر نقش اين ويروس در ايجاد و سبب شناسي بيماري ام اس تاكيد دارند. اين ويروس به خانواده تبخالها تعلق دارد و ابتدا بعنوان عامل اصلي تك هسته فزوني؟ بيماري منونوكلئوز ( mononucleosis) شناخته ميشود.. EBV عامل بيماريهاي ديگر چون سرطان و اختلالات عصبي است.
EBV بسيار شايع بوده و بيش از 95% افراد تا 40 سال در آمريكا آلوده به اين ويروس هستند. نتايج دو تحقيق در دانشكده پرستاري دانشگاه هاروارد نشان داده است كه زنان با سطوح بالاي آنتي بادي EBV در گلوبول سفيد خونشان چهار برابر بيشتر در معرض ابتلا به ام اس هستند از طرف ديگر ساير تحقيقات نشان داده است كه افراد بدون آنتي بادي EBV بندرت دچار ام اس شده اند.

اين يافته ها باعث نمي شود كه ويروسي بودن بيماري ام اس قطعي تلقي گردد درحاليكه اينها خبر از شواهد فزاينده در خصوص ويروسهاي فعال يا آنتي باديهاي ويروسي در افراد مبتلا به ام اس در مقايسه با افراد بدون ام اس ميدهند. محققين نمي دانند نتايج حاصله علت بيماري

ام اس است يا تاثير آن. از آنجائيكه سيستم خود ايمني بيماران ام اس بيش از حد فعال بنظر ميرسد , يك بيمار ام اس واكنش بيشتري نسبت به ويروسهاي خفته نشان ميدهد تا افرادي كه سيستم ايمني منظم تري دارند. در هر حال اين يافته ها ما را بسوي آزمايشهاي بيشتر در خصوص استفاده از دارو هاي ضد ويروسي براي درمان ام اس رهنمون ميكند.
1. سومين يافته حاصل از مطالعات نشان ميدهد كه چگونه ويروسها ميتوانند باعث حالت شبيه فروكش و عود بيماري ام اس و از بين رفتن ميلين بعنوان يك بيماري در حيوانات شوند آزمايشهاي اوليه اغلب در آزمايشگاه روي حيوانات آزمايشگاهي صورت گرفت كه آنها را به بيماريي موسوم به experimental allergic encephalomyelitis (EAE) مبتلا نمودند.
EAE يك بيماري خود ايمني است كه با تزريق ميلين يا پروتئين هاي خاص ميلين به حيوانات سالم بوجود مي آيد اين پروتئين ها حاوي ارگانيسم هاي سل كشته شده هستند. EAE شبيه ام اس عمل كرده و به محققين اجازه ميدهد تا روي بسياري از زمينه هاي تخريب ميلين مطالعه كنند. البته به هر حال اختلاف زيادي بين دو بيماري وجود دارد و داروهايي كه روي بيماري EAE موثر بوده اند روي ام اس تاثير كمي داشته اند.

مدل تجربي ديگر ام اس ويروس Theiler’s murine encephalomyelitis ) TMEV ( مي باشد. بوسيله مايه كوبي درون مغزي موشهاي مستعد ميتوانند دچار اين بيماري شوندكه حالت شبيه سازي تورم و تخريب ميلين inflammation and demyelination كه در ام اس بوجود مي آيد را ايجاد ميكند.
اين مدلهاي تجربي MS به محققين بينشي در مورد فرايندهاي سلولي كه در ام اس اتفاق ميافتد ميدهد. اين مدلها همچنين براي يافتن درمانهاي جديد قبل از آزمايش روي انسان حياتي هستند زيرا محققين را قادر به مطالعه روي انواع مواد دارويي از جهات امن بودن – كارا بودن و پاسخ بدن به دارو ميكند
Allergy حساسيت
از نظر تكنيكي ام اس را ميتوان بطور كامل يك نوع آلرژي دانست اما اين نوع آلرژي با آلرژي كه ما بطور سنتي ناشي از مواد خارجي مثل گرده و غبار ميدانيم متفاوت است بجاي آن اين نوع آلرژي ناشي از خود ايمني است و زماني رخ ميدهد كه فرد نسبت به بافتهاي بدن خودش حساس شود و آنتي باديهايي را توليد كند كه به سلولهاي سالم بدنش حمله كنند.
ام اس عامل بوجود آمدن آنتي بادي هايي است كه به ميلين و آكسون حمله ميكنند. ساير بيماريهاي خود ايمني مثل تب، درد مفاصل، آرتريت روماتوئيد، لوپوس و مياستنيا گراويس است.
Trauma ضربه يا زخم
ايده جراحت يا حتي حمله فشار روحي براي شروع ام اس يا برانگيخته شدن ام اس براي مدتهاست كه مورد بحث و مجادله بين محققين , پزشكان و بيماران است. تعداد زيادي مطالعه براي دستيابي به بينشي عميق تر در خصوص اين تئوري انجام گرفته است , در بيشتر موارد نتايج غير قطعي بودند اگر چه بسياري از بيماران ام اس به وجود traumatic يا واقعه تنش زا كه منجر به ايجاد يا وخيم تر شدن ام اس آنها شده است گواهي ميدهند.

Vascular مربوط به رگ عروقي
در ارتباط با گردش خون يك عامل رگي يا عروقي براي ام اس تا همين اواخر نا مربوط تلقي ميشد. يك مطالعه نشان داد حدود 50 % بيماران ام اس سر درد هاي ميگرني را گزارش نموده اند در همين حال مطالعه ديگري يافته است كه سر درد هاي ميگرن تا بيش از دو برابر در بين بيمارن ام اس نسبت به گروه هاي كنترل شايعتر است. بيش از يك سوم بيماران اعلام نمودند كه قبل از تشخيص بيماري ام اس در آنها دچار ميگرن بوده اند و 20 % نيز گزارش نمودند داراي سابقه خانوادگي در خصوص ميگرن هستند در مقابل 10 % گروه كنترل.
اين اطلاعات جديد احتمالا ما را بسوي يك ارتباط عروقي در زير مجموعه اي از بيماران ام اس هدايت ميكند. يك توضيح آن ممكن است اين باشد كه عوامل ژنتيك ام اس عامل ميگرن نيز هستند در هر حال پيوند تصادفي وجود ندارد.

تئوريهاي مركب
MS ممكن است بيماريي باشد كه ابتدا با يك ويروس آرام عمل كننده شروع شده و سپس منجر به اختلال سيستم خود ايمني در افراد مستعد از نظر ژنتيكي شود. بخشي از حملات
ام اس تقريبا بلافاصله بعد از يك بيماري ويروسي رخ ميدهد، بيماريهايي مانند سرماخوردگي يا آنفولانزا . در صورتي كه سيستم ايمني در معرض يك ويروس آرام عمل كننده قرار گرفته باشد يك بيماري ويروسي احتمالا در ايجاد ام اس بدتر شونده نقش دارد.

يك تئوري اين ايده را دنبال ميكند كه سيستم ايمني به اشتباه بخشي از ميليني را كه ساختارآن شبيه به يك ويروس است ( molecular mimicry ) اصلاح ميكند سيستم ايمني سپس به اشتباه ميلين را نابود ميكند. تنوري ديگر با ايجاد ضايعه در ميلين ناشي از عفونت ويروسي شروع ميشود سپس باعث رها شدن مقداري از ميلين در جريان خون ميگرددكه حاصل آن پاسخ سيستم خود ايمني براي مبارزه با مواد خارجي است.

بعلاوه عفونتهاي ويروسي T-lymphocytes را فعال ميكند كه در نتيجه آن interferon-gamma (IFN-gamma) در بدن رها ميشود IFN-gamma يك سيتوكين است كه سيستم ايمني را براي مورد هدف قرار دادن و تخريب سلولها تحريك ميكند. مطالعات باليني نشان داده اند كه IFN-gamma ام اس بدتر شونده را درمان ميكند.
Interferon-beta (IFN-beta) در بدن نيز توليد ميشود و ام اس را بوسيله كاهش اهداف تشخيص داده , ترميم BBB(سد خوني-مغزي) و كاهش تورم ناشي از سيتوكينها آرام مي نمايد. سه نوع داروهاي IFN-BETA عبارتند ار بتاسرون – آونكس و ربيف كه همگي آنها براي درمان طولاني مدت بيماري ام اس از نوع عودكننده فروكش يابنده مورد تاييد قرار گرفته اند.

وراثت

اگر چه وراثت عامل بيماري ام اس نيست يعني 50 درصد بيماران بچه هايشان ام اس نمي گيرند, ولي استعداد ژنتيكي ممكن است دخيل باشد. همانگونه كه قبلا اشاره شد داشتن مليت خاص بيشتر از ساير عوامل ميتواند دخيل باشد. به هر حال اگر كسي در خانواده اش يك ام اسي داشته باشد احتمال ابتلا به ام اس براي او بيشتر است. بعنوان مثال شانس يك آمريكايي براي ابتلا به ام اس يك به هزار است ( يك دهم يك درصد ) وقتي عضوي از خانواده ام اس داشته باشد ريسك ابتلا به ام اس تا سه و چهار درصد براي ساير اعضا خانواده افزايش مي يابد.

بطور فني براي اينكه يك بيماري وراثتي تلقي بشود بايد بيست و پنج درصد يا بيشتر برادر يا خواهران بيمار و 50 درصد يا بيشتر فرزندان او مبتلا به آن بيماري باشند. درحالي كه وراثتي بودن ام اس تاييد نشده است تحقيقات نشان ميدهند كه 5 درصد افراد ام اس داراي برادر يا خواهر با همان بيماري هستند و 15 درصد داراي نسبت نزديك هستند. مطالعه روي دوقلوها نظريه استعداد ژنتيكي را تقويت ميكند. شيوع بيماري ام اس در دوقلوهاي برادر( غير همسان ) به ميزان 5 درصد در مقايسه با دوقلوهاي همسان به ميزان 31 درصد. بعلاوه كشف جراحتهاي ام اس بدون وجود علائم در دوقلوهاي سالم همسان در بيش از نيمي از ساير دوقلوهاي تحت مطالعه.
محققان ژن پاسخ ايمني را در كروموزوم 6 تشخيص داده اند كه به HLA DR2 موسوم است . آنچه در اروپاي شمالي معمول است اينكه بيشتر بيماران ام اس رابطه نزديكي با ژن مربوطه دارند يافتن يك آنتي ژن معمولي بنام HLAدر كليه (تمام )بيماران ام اس و آنهاييكه بيشترين استعداد ابتلا به بيماري را دارند غير محتمل است. تحقيقات بشدت روي عوامل ژنتيكي ام اس تاكيد دارند

انواع ام اس
قبل از توضيح در مورد انواع ام‌اس بهتر است با مفهوم چند كلمه آشنا شويم:

- حمله ( Attack ) : به زماني كه دستگاه ايمني بدن ميلين موجود در بافت عصبي دستگاه اعصاب مركزي را عامل بيگانه فرض ‌كرده و آنرا مورد تهاجم قرار مي‌دهد دوره حملـه، عـود ( Relapse ) يـا شعله‌وري ( Flare up ) مي‌گويند . اين زمان با بروز علائم جديد به صورت حاد يا تشديد علائم قبلي همراه است.
- بهبود ( Remission ) : به مرحله زماني كه پس از حمله ، بيمار علائمش فروكش كرده و از بهبودي نسبي يا كامل برخوردار مي‌گردد . دوره پسرفت، خاموشي يا بهبودي گفته مي‌شود.

ام‌اس با توجه به نحوه بروز ، سير باليني و پيشرفت بيماري به چهار نوع تقسيم مي‌گردد :
1- عود كننده- بهبود يابنده ( Relapsing - Remitting )
علائم در طول دوره حمله يا شعله ور شدن بيماري بسته به ناحيه‌اي از دستگاه اعصاب مركزي كه آسيب ديده بروز مي‌نمايند . پس از مدت زماني كه از دوره حمله گذشت علائم بصورت نسبي يا كامل بهبود يافته و فرد وارد مرحله بهبودي يا پسرفت بيماري مي‌گردد. در اين مرحله كه ممكن است از ماهها تا سالها ادامه يابد فرد علامت ديگري را از خود بروز نمي‌دهد. پس از آن مجدداً ممكن است علائم بروز كرده و حمله ديگري رخ دهد. از كل موارد بيماران 85 درصد آنان در اين گروه قرار مي‌گيرند.
2- پيشرونده اوليه ( Primary Progressive )

در اين نوع ام‌اس با بروز علائم متعاقب اولين حمله، بيماري بصورت مداوم به پيشرفت خود ادامه داده و مانند گروه قبل به صورت دوره هاي عود و بهبود نمي‌باشد. حدود 10 درصد بيماران ام‌اس در اين گروه جاي مي‌گيرند.
3- پيش رونده ثانويه ( Secondary Progressive )
حدود نيمي‌از بيماران گروه اول پس از 10 سال از آغاز بيماري و متعاقب آخرين حمله به اين گروه وارد مي‌شوند. فرد بيمار در اوايل دوره بيماري دوره هاي عود و بهبود را تجربه مي‌كند و پس از آخرين عود بدون دوره بهبودي ، بيماري به پيشرفت خود به صورت مداوم ادامه مي‌دهد.
4- پيش رونده - عود كننده (Progressive Relapsing )
در اين نوع ام‌اس همانطور كه از نام آن پيداست بيماري فرد بسرعت در حال پيشرفت است و در سير بيماري حملات حاد نيز بروز مي‌نمايد. تقريباً پنج درصد بيماران ام‌اس در اين گروه قرار مي‌گيرند.

علاوه بر اين تقسيم‌بندي، بر اساس سرعت پيشرفت بيماري و بروز عوارض گوناگون نيز برخي از مراجع ام‌اس را به انواع خوش‌خيم ( Benign ) با سرعت پيشرفت كم و عوارض ناچيز و بدخيم ( Malignant ) با سرعت پيشرفت بالا و ايجاد عوارض شديد، تقسيم مي‌كنند .

علل بروز ام اس و توزيع انساني
شايد در مجلات يا كتب مختلف راجع به علل ام‌اس مطالعه كرده باشيد يا از رسانه هاي جمعي و آشنايان مطالبي شنيده باشيد ولي در حقيقت هنوز هيچ علت مشخص و مستدلي در رابطه با علل ايجاد و بروز ام‌اس يافت نشده است . فرضيات و نظريات گوناگوني در مورد علل ايجاد ام‌اس بيان شده‌اند كه هيچ كدام بصورت علمي‌اثبات نشده‌اند مانند ويروسها، باكتريها، سموم و مواد شيميايي، فلزات سنگين مانند جيوه و حتي وراثت.

هيچ كدام از عوامل بالا به تنهايي و مستقيماً در بروز ام‌اس دخيل نمي‌باشند. امروزه فرضيه اي كه جميع صاحب نظران موافق آن مي‌باشند بر اين اصل استوار است كه فرد مبتلا به ام‌اس عوامل زمينه اي مستعد كننده ابتلا به بيماري را دارا مي‌باشد كه احتمالاً به صورت غير مستقيم وراثتي است . با تأثير ساير عوامل محيطي مانند عفونتهاي ويروسي يا باكتريايي و تشابه ساختاري اين عوامل با ميلين موجود در سيستم اعصاب مركزي، سيستم ايمني بدن گمراه شده و علاوه بر حمله به عامل مهاجم خارجي به ميلين موجود در دستگاه اعصاب مركزي نيز حمله مي‌كند . استرس‌هاي شديد جسمي‌يا روحي- رواني نيز در بروز حملات موثرند . با توجه به مطالب گفته شده مي‌توان نتيجه گرفت كه ام‌اس نه تنها مسري نمي‌باشد بلكه مستقيماً نيز به ارث نمي‌رسد.

تخمين زده مي‌شود كه نزديك به 5/2 ميليون نفر در دنيا به ام‌اس مبتلا مي‌باشند كه هر چه از عرض جغرافيايي ميانه يعني استوا به سمت قطبين پيش رويم شيوع بيماري بيشتر مي‌شود . در ايران نيز مانند آمريكا به علت آنكه بيماري ام‌اس مشمول سيستم گزارش دهي نمي‌باشد ( به علت آنكه بيماري واگيردار نيست . ) آمار دقيقي از تعداد مبتلايان در دست نمي باشد.
اغلب بيماران مبتلا به ام‌اس در سنين 20 تا 50 سال مي‌باشند اگر چه بيماري از سنين 2 سالگي تا 75 سالگي نيز گزارش شده است. تعداد مبتلايان مؤنث دو برابر مبتلايان مذكر است ولي بيماري در زنان خوش‌خيم‌تر بوده با عوارض كمتري همراه مي‌باشد .

درمان ام اس
تاكنون هيچ روش درماني يا داروي خاصي جهت علاج بيماري ام‌اس كشف نشده است . همانطور كه علت بروز ام‌اس ناشناخته مي‌باشد داروي موثر جهت معالجه بيماري نيز تاكنون يافت نگرديده است .

البته در ساليان اخير پيشرفتهاي زيادي در زمينه درمان بيماري ام‌اس حاصل گرديده كه بسيار مفيد و موثر مي‌باشند . چهار داروي تأييد شده توسط موسسه نظارت بر غذا وداروي آمريكا يعني آوونكس ، بتافرون ، ريبف ، و كوپاكسون از آن جمله‌اند . اين داروها جهت درمان ام‌اس به خصوص نوع عودكننده- بهبوديابنده استفاده مي‌گردند .
به طور كل داروهاي مورد استفاده در ام‌اس دردو گروه قرار مي‌گيرند.
1- داروهايي كه مستقيما برروي خود بيماري اثر دارند .

چهار داروي ذكر شده بالا نيز از اين گروه مي‌باشند سه داروي اول جرو دسته اينترفرونها وداروي آخر جدا از آنهاست ولي كليه اين داروها برروي سير بيماري اثر گذاشته و پيشرفت آنرا كند مي‌سازند . ( از ايجاد پلاك‌هاي جديد جلوگيري مي‌كنند . ) علاوه بر آن عوارض قبلي ايجاد شده بيماري را نيز ممكن است تخفيف داده يا بهبود بخشند . ( پلاك هاي تشكيل شده قبلي راكاهش مي‌دهند . )

داروهاي ديگر اين گروه داروهاي شيميايي سركوب كننده دستگاه ايمني وكورتون‌ها مي‌باشند .كورتون‌ها از جمله داروهاي مورد استفاده به خصوص در حملات حاد ام‌اس جهت كاهش طول دوره حملات مي‌باشند .
2- داروهايي كه جهت تخفيف عوارض وعلايم ناشي از بيماري مورد مصرف دارند .
اين داوها بسته به عارضه ايجاد شده جهت تخفيف علايم مورد استفاده قرار مي‌گيرند از آن جمله مي‌توان به باكلوفن جهت كاهش اسپاسم و گرفتگي عضلاني ، آمانتادين جهت تخفيف خستگي و... اشاره نمود .

مواد و روش‌هاي ديگري نيز جهت تخفيف علائم يا درمان بيماري به كار برده مي‌شود كه تاثير مثبت يا منفي برخي از آنان هنوز مورد مطالعه قرار نگرفته است .از آن جمله مي‌توان به موارد زير اشاره كرد.
 داروهاي گياهي : هيچ گونه مطالعه علمي ‌در مورد مفيد بودن داروهاي گياهي خاص واثر بخشي آنان برروي ام‌اس وجود ندارد و حتي ممكن است به علت تنوع تركيبات موجود درآن عوارض ناخواسته ومختلفي بروز كند .پس بدون مشورت با پزشك معالج از مصرف اين گونه داروها خودداري نماييد .
Eدرمانهاي كمكي : انواعي از روش هاي درماني جانبي وجود دارد كه دسته‌اي از آنها مانند روش‌هاي توانبخشي ( فيزيوتراپي و ...) يا يوگا برروي تخفيف عوارض عضلاني وحركتي ام‌اس موثرند و دسته‌اي ديگر نيز مانند مديتيشن ، ريلاكسيشن در تخفيف اثرات رواني بيماري موثرند .ساير درمانهاي جانبي نيز وجود دارند كه مطالعه علمي‌ثابت شده در مورد آنان صورت نگرفته است .
در هر صورت جهت استفاده هر يك از روشهاي درماني با پزشك معالج خود مشورت نماييد .
نكته مهم در درمان ام‌اس پايبندي بيمار به ادامه درمان به خصوص درمان با اينترفرون‌ها است .
ام‌اس بيماري مزمني است و همانند ساير بيماري‌هاي مزمن مثل فشارخون، قند و .......... نياز به تغيير شيوه زندگي و درمان طولاني مدت دارد . صرف اينكه بيماري در حال حاضر بي‌علامت است دليلي براي توقف درمان نمي‌باشد زيرا بيماري ام‌اس به صورت آرام و بي‌صدا پيشرفت مي‌نمايد و زماني كه آسيب وارده خارج از ظرفيت جبراني دستگاه اعصاب مركزي باشد يا ناحيه‌اي كه مورد حمله واقع شده وسيع بوده يا مربوط به منطقه حساسي باشد، علائم ظاهر مي‌گردند .
پلاكها
زمانيكه ميلين ملتهب شده و خون به ناحيه نفوذ ميكند ( خوني كه حامل ماكروفاژها و لنفوسيتهاست ) برخي تغييرات مهم رخ ميدهند.
• سلولهاي مهار كننده T كاهش مي يابند. ( سلولهايي كه پاسخ ايمني را مهار ميكنند)
• سلولهاي Th-1 افزايش مي يابند ( سلول هائيكه ابتدا پاسخ ايمني را از طريق سيتوكينها بهتر ميكنند)
• اينطور تصور مي شود كه سلولهاي كشنده T و آنتي بادي ها ميلين را هدف قرار داده به ميلين و آكسونها حمله ميكنند به مانند اينكه آنها مواد خارجي هستند( در نتيجه اين حمله ما دچار بيماري يا عفونت مي شويم).
• ماكروفاژها عمل تميز كردن را بوسيله مصرف و هضم ميلين صدمه ديده انجام مي دهند.
• اوليگوها سلولهايي كه ميتوانند ميلين جديد توليد كنند كم يا كلا ناپديد مي شوند.
• استرو سايتها مقدار و اندازه اشان زياد و بزرگ ميشود كه تشكيل بافت ضخيم و متراكمي را با سلولهاي ديگر در همان ناحيه ميدهند . اين فرايند منجر به ايجاد بافت قويي دور آكسونها ميشود كه شبيه به زخم يا سوختگي است. اين زخم به پلاك مشهور است اين نواحي بافت ضخيم كه بوسيله آستروسايتها ايجاد شده اند در آزمايشهاي MRI بصورت لكه هاي سفيد در مغز نشان داده ميشوند.
تغيير در اندازه – تعداد و محل پلاكها تعيين كننده نوع و شدت علائم بيماري است همچنان كه نموداري ديداري براي پزشك براي اندازه گيري ميزان پيشرفت بيماري است. پلاكها ممكن است يك آكسون يا چندين آكسون را در بر بگيرند. آنها در اندازه هاي متفاوت از سر يك سوزن تا يك اينچ طول اندازه دارند.
از آنجائيكه پلاكها انباشته يا تعدادشان افزايش مي يابد كاركرد سيستم اعصاب مركزي به مرور بدتر مي شود.
جالب اينكه پلاكها گاهي اوقات بطور گسترده اي در مغز و ستون فقرات پخش ميشوند كه مشكل خاصي را بوجود نمي آورند دوكلمه multiple sclerosis نيز از همين جا اقتباس شده است در واقع ريشه در كشف پلاكها دارد. multiple يعني متعدد و sclerosis يعني زخم و جراحت. بياد داشته باشيد كه تورم هميشه باعث ايجاد ضايعه در ميلين و تشكيل پلاك نمي

شود. برخي از آنها بدون ايجاد ضايعه اي بطور كامل بهبود مي يابند. چه عاملي به سلولها دستور ميدهد تشكيل پلاك بدهند هنوز ناشناخته است. چه چيزي مانع تشكيل پلاك در ساير موارد ميشود نيز هنوز يك راز است. سلولهاي Th-2 ظاهر شده و از خود سيتوكينهاي ضد تورم يا anti-inflammatory Cytokines را آزاد ميكنند كه شايد يكي از دلايل توقف ضايعه و جراحت باشد. نورم فقط در مراحل ابتدايي SPMS رخ ميدهد و بعدا دژنراسيون (رو به انحطاط گذاردن) اوليه باعث تخريب ميلين و آكسون ميشود. در اين زمان apoptosis رخ ميدهد و سلولها بسادگي مي‌ميرند . مورد اخير در خصوص يكي از انواع ام اس پيشرفته صدق ميكند.

داروهاي رايج در بيماري ام اس

داروهاي نام برده شده در زير داروهاي رايجي است كه براي تخفيف بيماري ام اس در دنيا بكار ميرود اينكه كدام دارو براي چه كساني مناسب است بطور كامل در حيطه نظر پزشك متخصص معالج شماست لذا قصد من از ترجمه اين متن كه از سايت انجمن ام اس آمريكا دريافت كردم آشنا كردن بيماران با انواع اين داروها و افزايش آگاهي و دانش آنهاست نهايتا اينكه به هيچ وجه اينكار جنبه تبليغاتي نداشته و منظور توصيه هيچ دارويي نيست0

نوانترون
نوانترون دارويي است كه براي درمان ام اس پيشرونده (حاد) ثانويه – عود كننده پيشرونده - يا ام اس عود كننده فروكش كننده كه به مرور بدتر ميشود. بكار ميرود 0 اين دارو براي درمان ام اس پيشرونده اوليه بكار برده نمي شود. اشخاصي كه از نوانترون استفاده ميكنند عود بيماري كمتري را خواهند داشت و بمدت بيشتري ميتوانند تحرك داشته باشند0
نوانترون بوسيله سرم در رگ دست تزريق ميشود و هر سه ماه يكبار تزريق صورت ميگيرد براي مدت دو تا سه سال يعني 8 تا 12 دوز اگر چه با توجه به وضعيت بيمار تعداد دوزها ميتواند تغيير كند0

عمده تاثيرات جانبي نوانترون شديد نيستند و بطور عادي بوسيله پزشك درمان ميشوند , شايع ترين تاثير جانبي نوانترون در بيماران ام اس تهوع – نازكي مو – از دست دادن دوره هاي قاعده گي – عفونت ادرار و زخم دهان مي باشد . تهوع اغلب شديد نبوده و ظرف 24 ساعت نيز برطرف مي شود. تعداد كمي از بيماران مورد معالجه قرار گرفته با نوانترون دچار مشكلات قلبي شدند . در صورتي كه در نفس كشيدن دچار مشكل هستيد – پاها و زانوهايتان دچار تورم شده اند يا ضربان قلبتان نامرتب و شديد شده است به پزشكتان مراجعه كنيد. اين مشكلات بيشتر در افرادي روي ميدهد كه بيش از 12 دوز از نوانترون را مصرف كرده اند ( اغلب بيش از 140 mg / m2 )

نوانترون باعث ميشود تعداد سلولهاي گلوبول سفيد كاهش يابد كه خطر ابتلا به عفونت را در بيماران افزايش ميدهد. البته بيشترين ميزان ريسك مربوط به اولين ماه تزريق مي باشد بعلاوه نوانترون منجر به كاهش پلاكت بيمار ميشود كه خطر خون ريزي را افزايش ميدهد0

تحت شرايط زير بفوريت با پزشك خود تماس بگيريد:
در صورتي كه پس از تزريق دچار طب شديد
در صورتي كه دچار سرما و خنكي بيش از حد شديد
در صورتيكه احساس گلو درد - سرفه – درد همراه ادرار – ادرار زياد ( بيش از هميشه ) يا در صورت مشاهده خون ريزي غير عادي يا كبود شدگي غير عادي.
نوانترون به رنگ آبي تيره است بنا براين ممكن است رنگ ادرار شما را براي چند روز پس از تزريق تغيير دهد همچنين سفيدي چشم نيز ممكن است براي چند روز متمايل به رنگ آبي شود0
آونكس
آونكس نوعي اينترفرون بتا مي باشد. اينترفرونها پروتئيني هستند كه بطور طبيعي در بدن توليد ميشوند تا با عفونتهاي ويروسي در بدن مبارزه كنند ضمنا به تنظيم سيستم ايمني كمك ميكنند. آونكس از گروه مشابه اسيد آمينه است كه, مشابه بلوكهاي پروتئين ساخته شده بوسيله بدن هستند. تصور ميشود ام اس بيماريي است كه در آن سيستم ايمني بدن عليه ميلين (عايق پوشاننده فيبرهاي عصب) واكنش نشان ميدهد و آنرا تخريب ميكند. اعتقاد بر اين است كه آونكس واكنش سيستم ايمني بدن را تنظيم كرده باعث كاهش حمله عليه ميلين ميشود0

با آونكس داروي بيشتري وارد جريان خون ميشود و بمدت طولاني تري نيز باقي مي ماند زيرا اين دارو در عضله تزريق ميگردد. اين يكي از دلايلي است كه باعث شده تا اين دارو هفته اي يكبار تزريق شود. ساير درمانها براي ام اس بصورت تزريق زير پوستي هستند و بايستي روزانه يا يكروز در ميان تزريق شوند. برخلاف تزريقهاي زير پوستي تزريقهاي عضلاني بندرت منجر به ناراحتي و واكنش هاي ناخوشايند مي شوند. مزيت ديگر آونكس اين است كه تمام آنچه را كه براي تزريق نياز داريد در يك بسته در اختيار شما قرار ميدهند.

بيشتر افراد مي توانند خود را با اين دارو تطبيق دهند اما مشابه تمام داروهاي مربوط به ام اس , اين دارو نيز تاثير جانبي دارد كه شايعترين آن حالت شبيه به سرماخوردگي – درد عضلاني – طب و لرز است البته برخي آثار ديگر نيز ديده شده است كه از لحاظ آماري با گروه كنترل تفاوتي ندارند سر درد (آونكس 67% - داروي خنثي 57%) درد (آونكس 24% - داروي خنثي 20%) ضعف عضلات (آونكس 21% - داروي خنثي 13%) اين علائم غالبا بعد از يكروز از ميان ميروند. راههاي زيادي براي كنترل علائم حالت سرماخوردگي وجود دارد مانند خوردن انواع مسكن چند ساعت قبل و بعد از تزريق0

براي افراد مبتلا به افسردگي و اختلالات ناگهاني در استفاده از آونكس دقت زيادي بايد صورت گيرد. آونكس نبايد بوسيله زنان باردار استفاده شود. افراد مبتلا به بيماري قلبي بعد از استفاده از آونكس همواره بايد تحت نظر باشند. در طي درمان با آونكس آزمايشهاي شيميايي خون و هماتولوژي بطور مرتب پيشنهاد ميشود.

بتاسرون

بتاسرون (اينترفرون بتا – 1 ب ) ساخته شده از پروتئين خشك , استريل و تصفيه شده , بوسيله تكنيكهاي نوتركيب DNA ايجاد و براي تزريق آماده شده است. اينترفرون بتا-1 ب بوسيله تخمير باكتري يايي Escherichia coil كه داراي خصوصيت ژنتيكي پلاسمين مهندسي شده و حاوي ژن انساني interferon beta ser17 است. ژن محلي از فيبروبلاست انساني بدست آمده و بگونه اي اصلاح شده تا جايگزين اسيد امينه طبيعي براي پس ماند سيستئين در position 17 شود. اينترفرون بتا 1 b يك پروتئين كاملا تصفيه شده است كه 165 واحد اسيد آمينه داشته با وزن مولوكولي تقريبي 18500 دالتون. و شامل زنجيره كربوهيدراتها كه بطور طبيعي در مواد يافت ميشود نيست.

بتاسرون براي استفاده بيماراني كه زمين گير نيستند مناسب است بيماران ام اس از نوع عود كننده فروكش يابنده جهت كاهش تعداد عود بيماري . ام اس عود كننده فروكش يابنده وجه مشخصه آن حملات مداوم بيماري است كه به همراه آنها اختلال سيستم اعصاب با بهبودي كامل يا ناقص وجود دارد. اثربخشي بتاسرون در ام اس از نوع حاد مورد ارزيابي قرار نگرفته است.
بتاسرون براي مصرف بيماراني كه سابقه حساسيت شديد به اينترفرون بتا طبيعي يا نو تركيب , آلبيومين انساني USP , يا ساير اجزاء فرمولاسيون دارند صلاح نيست.

واكنش پوستي در ناحيه تزريق بتاسرون معمول است كه از آنها ميتوان: قرمزي ناحيه تزريق – درد و تورم – تغيير رنگ پوست را نام برد اما علائمي كه كمتر مشاهده شده است عبارتند از : مردگي بافت در ناحيه تزريق ( پوست ترك خورده و بافتها دچار تخريب ميشوند). بايستي هر بار محل تزريق را تغيير داد بگونه اي كه در زير توضيح داده شده است يا طبق دستور پزشك. در محلي كه پوست سفت يا قرمز و يا نرم شده تزريق را انجام ندهيد . در صورتيكه پوست ترك خورد يا دچار آماس شده آب انداخت قبل از تزريق بعدي بتاسرون بفوريت به پزشك خود مراجعه كنيد. علائم شبيه علائم سرماخوردگي نيز معمول است كه شامل طب – سرما – عرق كردن – بي رمقي و درد عضلات مي باشد. تزريق بتاسرون در شب باعث تاثير گذاري كمتر اين علائم است.

افسردگي شامل تلاش براي خودكشي در برخي بيماران گزارش شده است درصورتيكه چنين احساسي داشتيد بلافاصله با پزشك خود تماس بگيريد0

ربيف

ربيف ( اينترفرون بتا-1 a ) بوسيله فرآيند تكنولوژي زيستي كه آن را شبيه اينترفرون بتا 1 طبيعي كه در بدن يافت ميشود ساخته مي شود. اينترفرونها پروتئين هايي هستند كه بطور طبيعي در بدن بوجود مي آيند و داراي پروتئين ضد ويروس هستند كه به هدايت سيستم ايمني كمك ميكند. آنها به سلولهاي دفاعي بدن براي مبارزه با بيماريها و كاهش تورم (در سيستم مركزي اعصاب) كمك ميكنند.

كاركرد ربيف كمك به سيستم ايمني است تا به ميلين ها حمله نكند, ميلين ماده محافظ پوشاننده اعصاب است . ربيف براي بيماري ام اس از نوع عود كننده درمان محسوب نمي شود اما بوضوح نشان داده است كه مراحل بيماري را كند ميكند. ضمن اينكه به كاهش تورم و صدمه به ميلين و اعصاب سيستم مركزي عصبي كمك ميكند.

ربيف بصورت زير جلدي و هفته اي سه مرتبه تزريق ميشود.

برخي اثرات جانبي رايج عبارتند از علائم شبيه سرما خوردگي (طب – درد عضله ها و سر درد) واكنش پوستي در ناحيه اي كه تزريق صورت گرفته است. اين علائم جانبي را ميتوان بوسيله خوردن مسكن قبل از تزريق يا قرار دادن كيسه يخ در محل تزريق قبل و بعد از تزريق , ماساژ آرام محل تزريق و تغيير محل تزريق در هر نوبت , كم كرد. ساير علائم جانبي عبارتند از درد شكم – افسردگي – تغيير كاركرد كبد و بوجود آمدن مشكلات خون.

تيزانيدين tizanidine

نام تجاري: پاتانول زانافلكسpatanol Zanaflex (Elan/Athena Neurosiences )
مورد استفاده: مديريت و بسامان كردن افزايش سفتي عضله ها و انقباض عضلاني متناوب و شديد.

Tizanidine اولين درمان جديد خوراكي طي بيست سال گذشته ( بعد از بكلوفن) است كه براي كنترل و بسامان كردن افزايش سفتي عضلات همراه با انقباض عضلاني ناشي از ام اس يا جراحت ستون فقرات ساخته شده است0 اگر چه تحقيقات جاري در خصوص مديريت ام اس و اختلالات عروق مغزي(CVDs ) روي رويكردي متمركز شده است كه روي سيستم ايمني تاثير ميگذارد همينطور اينكه اين دارو ميتواند از سلسله وقايع مربوط به كم خوني موضعي مغزي جلوگيري كند , درمان داروئي - انقباض عضلاني – اختلال در ادرار – درد و افسردگي از موارد كليدي استفاده از اين دارو هستند زيرا داروها اغلب تاثير فوري داشته كه به بيماران در غلبه بر ناتوانائيهايشان كمك ميكنند. Tizanidine در تلاش براي يافتن دارويي براي درمان انقباض عضلاني ساخته شد.

كاركرد اين دارو چگونه است؟ Tizanidine يك داروي agonist Alpha2-adrenergic سريع الاثر است; اين دارو بوسيله افزايش بازدارنگي پيش سيناپسي نرون حركتي انقباض عضلاني را كاهش ميدهد. بيشترين تاثيرات اين دارو روي مسيرهاي چند سيناپس است و نتيجه كلي آن هم هدايت نرونهاي مهره اي آسيب ديده منتقل كننده هاي تحريكاتي مانند اسيد آمينه و استقرار همزمان تسهيلاتي مسيرهاي مهره اي است ( آنهاييكه حركت عضله ها را افزون ميكنند)0

سبكهاي باليني

در يك بررسي جامع نتايج مطالعات كلينيكي روي Tizanidine و مقايسه آن با مطالعات انجام گرفته روي بكلوفن يا ديازپام در بيماران مبتلا به ام اس و بيماران CVDs ميزاني از قابليت مقايسه را نشان داد و نشان داد بيماراني كه از اين دارو استفاده كرده اند ميزان انقباض عضلاني كمتري داشته اند.

Tizanidine بايد در دوزهاي 8 ميليگرم داده شود از آنجائيكه دوز پائين تر در آزمايشهاي كلينيكي موثر نبوده است . بدليل تاثيرات جانبي بالقوه از روي احتياط براي شروع بهتر است با دوز 4 ميليگرم شروع و به مرور آنرا افزايش داد تا به مقدار مورد نظر و اثرات استفاده از دارو دست يافت. دوز بعدي به فاصله 6 تا 8 ساعت ميتواند باشد تا حداكثر 3 دوز در 24 ساعت . حداكثر كل مصرف روزانه نبايد بيش از 36 ميلي گرم باشد .
مانند داروي clonidin داروي Tizanidine ميتواند موجب كاهش فشار (بخصوص فشار خون) شود. در يك مطالعه دو سوم بيماران مورد معالجه قرار گرفته با يك دوز 8 ميلي گرمي دچار افت 20% در سيستوليك يا دياسيستوليك فشار خون شدند اگر چه اين اثر هميشه همراه با بي هوشي نبود. كاهش فشار ميتواند بوسيله تغيير آرام عيار دوز به حداقل برسد. Tizanidine بايستي با دقت و احتياط همراه ساير داروهاي ضد فشار استفاده شود. آثار جانبي گزارش شده عبارتند از : خشكي دهان(49%) خواب آلودگي (48%) خستگي/ بي رمقي(41%) و سرگيجه (16%) .

amantidine

(Amantidine (a-MAN-ta-deen
يك ضد ويروس است و براي جلوگيري با درمان عفونت ناشي از آنفولانزا ( نوع A ) بكار برده ميشود اين دارو ميتواند به تنهايي يا همراه با ساير داروهاي ضد آنفلوانزا مصرف شود. آمانتادين روي سرما خوردگي و ساير انواع آن تاثيري ندارد همينطور روي ساير عفونتهاي ويروسي موثر نيست.
آمانتادين همچنين يك داروي ضد اختلال در هماهنگي عصبي نيز هست و براي درمان بيماري پاركينگسون بكار ميرود كه گاهي فلج پيري يا فلج لرزشي ناميده ميشود. اين دارو ميتواند به تنهايي يا همراه ساير داروها به بيماران پاركينگسون داده شود. بوسيله بهبود كنترل عضله و كاهش سفتي عضلات . اين دارو انجام حركات بطور عادي را براي بيماران ممكن كرده علائم بيماري را تخفيف ميدهد. آمانتادين همچنين در درمان سفتي و لرزشي ناشي از مصرف دارو ها بكار برده ميشود داروهايي كه براي درمان هاي اعصاب و روان و شرايط تهييج رواني بكار برده ميشوند0 از آمانتادين براي شرايط ديگر بر اساس نظر پزشك نيز استفاده ميشود.

موارد احتياطي كه در حين مصرف اين دارو بايد مد نظر قرار گيرد

نوشيدن مشروبات الكلي در حين استفاده از اين دارو آثار جانبي اين دارو را افزايش ميدهد اين آثار عبارتند از: مشكلات گردش خون – سرگيجه – منگي – غش – مغشوش شدن. بنابراين زمانيكه كه از داروي آمانتادين استفاده ميكنيد هرگز مشروبات الكلي مصرف نكنيد.
اين دارو در برخي ميتواند باعث سرگيجه – منگي يا ديد بلوري و يا مشكل در پيدا كردن تمركز شود. قبل از انجام هر كاري كه احتياج به دقت و توجه دارد مثل رانندگي از واكنش اين دارو روي خودتان مطمئن شويد تا از بوجود آوردن خطر براي خود يا ديگران پرهيز كرده باشيد. اگر واكنشهاي فوق الذكر خيلي دردسر ساز بودند به پزشك خود مراجعه كنيد.

بلند شدن ناگهاني از خواب يا از يك موقعيت نشسته بطور ناگهاني برخواستن شدت اين علائم را افزون ميكند به آرامي از خواب برخواستن و يا از يك موقعيت نشسته به آرامي بلند شدن ميتواند در تخفيف علائم پيش گفته موثر باشد. در صورتيكه پس از مصرف اين دارو احساس افسردگي و ميل به خودكشي در شما پيدا شد با پزشك خود بفوريت تماس بگيريد.
آمانتادين ميتواند باعث خشكي دهان بيني و گلو شود براي برطرف كردن موقت خشكي دهان ميتوانيد از آدامس استفاده كنيد يا يك تكه يخ در دهان بگذاريد در هر حال در صورتيكه خشكي دهان بيش از دوهفته طول كشيد به پزشك يا دندان پزشكتان مراجعه نماييد. تداوم خشكي دهان امكان بوجود آمدن بيماريهاي دندان مثل پوسيدگي دندان – بيماري لثه و عفونتهاي قارچي را افزايش ميدهد.

اين دارو ميتواند منجر به ايجاد لكه وخالهاي تور مانند به رنگ قرمز ارغواني روي پوست شود. اين مشكل بيشتر براي زنها در قسمت پا و ساق پا معمولا پس از مصرف مداوم دارو براي بيش از يكماه رخ ميدهد و ماداميكه از دارو استفاده ميكنيد اين لكه ها وجود خواهند داشت اما پس از قطع دارو بعد از 2 تا 12 هفته اين لكه ها محو ميگردند . درصورتيكه در اين مورد سئوالي داريد آنرا با دكترتان مطرح كنيد0

براي بيماراني كه آمانتادين را براي بيماري پاركينگسون استفاده ميكنند يا مشكلات حركتي كه بعلت مصرف داروهاي خاصي براي درمان مشكلات اعصاب روحي رواني و شرايط تهيج بوجود آمده اند. بيماران پاركينگسون بايد توجه داشته باشند كه نبايد بيش از حد فعاليت كنند از آنجاييكه پس از مصرف دارو شرايط آنها بهتر شده و بدن فعاليتش آسان تر صورت ميپذيرد . در اينحال آنچه امكان وقوع زيادي دارد بوجود آمدن جراحت ناشي از افتادن بيمار است. افزايش فعاليت بايستي به مرور باشد تا به بدن زمان لازم براي تنظيم تغييرات در حفظ تعادل – گردش خون و هماهنگي داده شود0

برخي بيماران ممكن است حس كنند اين دارو بعد از چند ماه استفاده اثر خود را روي آنها از دست داده است. در صورتيكه چنين حسي داشتيد با دكتر خود مطرح نماييد دكتر شما ممكن است نسبت به تغيير دوز يا قطع موقت دارو اقدام نمايد.

آثار جانبي اين دارو
همراه با آثار مورد نياز يك دارو آثار ناخواسته نيز وجود دارد اگر چه تمام اين آثار ممكن است در يك بيمار بوجود نيايد و در صورت بروز اين آثار نيز ممكن است براي رفع آنها به درمان نياز باشد.
درصورت مشاهده هر يك از آثار زير بفوريت به پزشك خود مراجعه نماييد:

علائمي كه شايع نيستند
بلوري شدن ديد – پريشاني ( بخصوص در بيماران مسن) – اشكال در تخليه ادرار ( بخصوص در بيماران مسن) – غش – دچار توهم شدن(ديدن. شنيدن يا احساس كردن چيزي كه وجود ندارد) – تورم دستها . پاها يا پايين ساق پا.

علائم نادر
تشنج – كاهش ديد يا هر نوع تغيير در بينايي – مشكل در هماهنگي قسمتهاي مختلف بدن – طب – لرز – گلو درد – افزايش فشار خون – افزايش تحركات بدن – تحريك و تورم چشم – از دست دادن حافظه – افسردگي روحي – تندخو شدن شديد و تغيير روحيه – جوش پوست – مبهم صحبت كردن – فكر خودكشي يا اقدام به خودكشي – كوتاه شدن تنفس بدون اينكه توضيحي براي آن داشته باشيد0

ساير آثار جانبي كه رخ ميدهد معمولا كم اهميت بوده و نيازي به مراقبت دارويي ندارد. اين آثار به مرور كه دارو را مصرف ميكنيد بدن خودش را با دارو تطبيق داده و آثار مربوطه از بين ميروند به هر صورت اگر علائم زير بعد از مدتي از بين نرفته و باعث ناراحتي شدند با پزشك خود تماس بگيريد:

آثاري كه بيشتر رايج هستند:
سراسيمگي و آشفتگي – تشويش و دل واپسي – عصباني و متشنج بودن – اشكال در تمركز پيدا كردن – گيجي يا منگي – سر درد – كج خلقي – از دست دادن اشتها – تهوع – پيدا شدن لكه قرمز ارغواني رنگ روي پوست – اشكال در خوابيدن يا خواب آشفته ديدن.

آثاري كه كمتر رايج بوده يا نادر هستند:
يبوست – كاهش ميل جنسي – اسهال – خواب آلودگي – خشكي دهان بيني و گلو – احساس غلط خوب بودن – سر درد – استفراغ كردن – خستگي غير عادي يا ضعف.
ساير آثار جانبي كه در بالا ذكر نشده است ممكن است براي يك بيمار رخ دهد در اينصورت با پزشك خود تماس بگيريد.

بكلوفن baclofen

(‌‌‌‌‌‌‌‌Baclofen (BAK – loe – fen براي شل كردن عضله هاي معيني در بدن بكار ميرود. اين دارو باعث رهايي از گرفتگي عصله ها – انقباض عضله – سفت شدن عضله كه بوسيله مشكلات پزشكي مثل ام اس يا جراحت هاي ستون فقرات بوجود مي آيد ميشود.بكلوفن اين مشكلات را درمان نميكند اما ساير درمانها را ممكن ميكند مثل درمان بوسيله حركات نرمشي و يا اينكه كمك ميكند تا موقعيت بيمار بهتر شود.

بكلوفن روي سيستم مركزي اعصاب (CNS ) عمل كرده تا باعث سست كردن و شل نمودن عضله ها شود. عمل بكلوفن روي سيستم مركزي اعصاب همچنين ميتواند منجر به بروز برخي آثار جانبي گردد. بكلوفن ضمنا براي موقعيتهاي ديگر به تشخيص پزشك بكار ميرود.
ملاحظاتي كه ضمن استفاده از دارو بايد مد نظر باشد
مصرف دارو را بطور ناگهاني قطع نكنيد. آثار ناخواسته در صورت قطع ناگهاني دارو ممكن است بروز نمايد. قبل از قطع دارو با پزشك خود در مورد نحوه كم كردن آرام آرام دارو تا قطع كامل آن مشورت كنيد.

اين دارو به اثرات الكل و ساير آرام بخشها ميافزايد(داروهايي كه سيستم اعصاب را كند ميكنند احتمالا منجر به خواب آلودگي ميشوند) برخي مثالهاي آرام بخش سيستم مركزي اعصاب (CNS) عبارتند از : antihistamin ها يا داروي طب يونجه – ساير آلرژيها يا سرماخوردگيها – tranquilizer ها يا داروهاي خواب آور – داروهاي نسخه اي براي درد يا narcotic ها – barbiturate ها – دارو براي حمله ناگهاني بيماري – ساير داروهاي شل كننده عضله ها – يا داروهاي بيهوشي و بي حسي مانند برخي از مواد بيحس كننده براي دندان . در زمان مصرف بكلوفن قبل از استفاده از هر كدام از داروهاي پيش گفته با پزشك خود مشورت كنيد.

اين دارو ميتواند باعث خواب آلودگي – گيجي – مشكلات در ديدن – نا آزموده (دست و پا چلفت) بنظر آمدن يا بي ثبات و لرزان بودن بشود. قبل از رانندگي با اتومبيل يا انجام هرگونه كار خطرناك از اثر دارو روي خود مطمئن شويد. مطمئن شويد كه هماهنگي خوبي داريد و بخوبي ميتوانيد ببينيد.

براي بيماران مبتلا به ديابت
اين دارو ميتواند منجر به افزايش قند خون شما شود . در صورتيكه تغييري در نتايج آزمايش قند خون يا قند در ادرار شديد و اگر سئوالي در اين مورد داريد به پزشكتان مراجعه كنيد.

آثار جانبي اين دارو
همراه با آثار مورد نظر يك دارو آثار ناخواسته نيز وجود دارد. اگر چه همه اين علائم رخ نمي دهد و در صورت بروز نيز ميتوان با داروهاي ديگر اين علائم را از بين برد. در صورت مشاهده هر كدام از علائم زير به دكتر خود مراجعه كنيد:

علائم كمتر شايع يا نادر
ادرار خونين يا تيره – درد در سينه – غش – گرفتار اوهام و خيالات شدن ( ديدن يا شنيدن چيزهايي كه واقعيت ندارند) – افسردگي روحي يا ديگر تغييرات حالت – وزوز كردن يا زنگ زدن گوشها – خارش پوست پيدا كردن

علائم مصرف خارج از اندازه
ديد بلوري يا دوتايي ديدن – تشنج (حمله ناگهاني) ضعف عضلات (بطور شديد) – كوتاهي تنفس يا كم شدن غير عادي تنفس و مشكل در نفس كشيدن – استفراغ
ساير آثار جانبي كه ممكن است رخ دهد و احتياج به مراقبت دارويي ندارند. آين آثار در طي درمان زمانيكه بدن به دارو عادت كرد از بين ميروند. به هر حال با پزشك خود در صورت تداوم اين علائم و ناراحت كننده بودنشان مشورت كنيد.

علائم بيشتر شايع
منگي و گيجي – خواب آلودگي – تهوع – ضعف غير عادي بخصوص ضعف عضلات

علائم كمتر شايع
درد ناحيه شكم – نا آزمودگي – عدم ثبات – لرزش يا ساير مشكلات با كنترل عضله – يبوست – اسهال – دفع ادرا همراه با درد يا اشكال در دفع ادرار – حس خطاي خوب بودن – تكرر ادرار و ناتواني در كنترل ادرار – سر درد – از دست دادن اشتها – كاهش فشار خون – درد مفاصل و عضله – بي حسي و مور مور شدن در دست و پاها - افزايش ضربان قلب – مشكلات جنسي در مردان – مبهم صحبت كردن و اشكال در تكلم – بسته شدن بيني – آماس زانو ها – اشكال در خوابيدن – هيجان غير عادي – خستگي غير عادي – افزايش وزن.
برخي از آثار جانبي زماني رخ ميدهند كه دارو را قطع كنيد بخصوص درصورتيكه قطع دارو ناگهاني باشد. درصورتيكه با هر يك از علائم زير مواجه شديد با پزشك خود تماس بگيريد:
حمله ناگهاني – دچار توهم شدن – افزايش گرفتگي عضلات – انقباض عضلات يا سفت شدگي – تغيير روحي و حالتي – بطور غير عادي عصبي بودن و ارام نداشتن.

علائم و عوارض شايع بيماري ام اس

علائم ام‌اس غير قابل پيش بيني بوده و از فردي به فرد ديگر يا بسته به سير بيماري و منطقه‌اي از دستگاه عصبي كه درگير شود از زماني به زمان ديگر متفاوت است. علائم طيف وسيعي داشته و ممكن است شامل عدم تعادل ، اختلالات حركتي ، اختلال تكلم ، اختلال بينائي ، اختلال شنوائي ، اختلالات دستگاه ادراي-تناسلي ، اختلال دستگاه گوارش ، اختلال حافظه و ... باشند .

نكته مهم آن است كه هر گونه تغييري چه مثبت باشد، چه منفي بايد به اطلاع پزشك معالج رسانيده شود تا از عوارض احتمالي بعدي پيشگيري گردد .
آيا ام‌اس كشنده است ؟
علي رغم طيف وسيع عوارض، ام‌اس بيماري كشنده‌اي نيست . حتي در بيماراني كه ام‌اس پيش رونده دارند نيز طول عمر تقريباً طبيعي و مانند ساير افراد اجتماع مي‌باشد.
آيا ام‌اس هميشه فرد را فلج كرده و از حركت باز مي‌دارد؟
اغلب چنين نيست . تعداد بسياري از بيماران مبتلا عوارض ناتوان‌كننده ندارند يا محدوديت حركتي نسبتاً خفيفي دارند . هفتاد درصد بيماران مبتلا در سير بيماري توانايي حركت و راه رفتن را حفظ مي‌نمايند اگر چه ممكن است به دليل حفظ توان بدني يا كاهش خستگي و يا به علت بروز اختلالات تعادلي ، از وسايل كمك حركتي مانند عصا ، چوب زير بغلي ، واكر و حتي ويلچر استفاده نمايند.
جهت آگاهي از عوارض بيماري و نحوه برخورد با آنها به ساير كتابچه‌هاي انجمن ام‌اس مازندران كه در اين رابطه تدوين گرديده رجوع نمايند.