بخشی از مقاله
هدايهالمقلدين
احكام تقليد
مسأله1- دختران و پسران كه به تكليف شرعي ميرسند اجب است از مجتهد جامع الشرايط تقليد نمايند و نشانه بلوغ در مسأله 21 آورده شده است.
مسأله 2- از مجتهدي بايد تقليد نمود كه جامعالشرايط يعني مرد و عادل باشد تقليد سيد در اولويت است. البته مجتهد اعلم را نميتوان شناسايي نمود مگر اينكه بگوييم فلان مجتهد در حج، تجارت، جهاني، نكاح ... اعلم است البته مجتهد جواني كه مسائل روز جامعه را بيشتر لمس ميكند در اولويت قرار دارد.
مسأله 3- در محافل عروسي، وليمه دادن و شادي كردن مستحب است و حتي در غير عروسي هم ادخان سرور در قلب مسلمانان نمودن اجر معنويي بالايي دارد و نبايد از اسلام چهره خشونت نشان داد كه سبب فرار جوانان از اسلام شود، البته جوانان عزيز هم لازم است بدانند كه اجراي قوانين شرع اسلام براي حفظ و حراست خوشان و اجر آخرت ضروري است.
مسأله4- رقص زن براي زن و مرد براي مرد جائز است، البته بانوان محترم متوجه مسائل شرعي آن و حفظ خود از نامحرم و يا حفظ خود از فيلمبرداري كه مقدمهاي براي رسيدن فيلم به دست نامحرم است باشند، البته ما از سن 22 سالگي كه اجازه اجتهاد خود را كتباً از مرحوم آيتالله صاحب عنايه الاصول في شرح كفايه الاصول دريافت كرديم تاكنون دليل فقهي بر حرمت رقص نيافتيم، مگر اينكه مقدمهاي براي لهو و لعب و محرمات ديگر كه موجب انحراف نسل جوان باشد كه در آن صورت جايز نيست.
مسأله 5- لاك زدن روي ناخن مانع از وضوء است، اما اگر يك ناخن روي پا، پاك شود براي مسح كافي است.
مسأله 6- لباس سياه مكروه است، مگر در عمامه و عبا، و منظور از پوشش و حجاب حفظ و حراست و قداست بانوان و جلوگيري از طعمه شدن و سستي نظام خانواده است.
مسأله 7- ديدن موي سر زنهاي مسن و همچنين زنان صاحب كتاب و اقليتهاي مذهبي مانند خبرنگاران خارجي براي نامحرم بدون قصد شهوت جايز است.
مسأله 8- ديدن فيلمهاي داخلي و خارجي و رويت زنهاي بي حجاب از تلويزيون، ويدئو و... بدون قصد شهوت حكم نظر به نامحرم راندارد.
مسأله 9- ما در بررسي آيه شريفه ، و روايات دليل فقه بر حرمت تراشيدن ريش نديديم و حتي مدتها بحث خارج فقه ما در اين مبحث بود اما چون سيره متشرعين داشتن محاسن بوده است احتياط سبيل نجات است.
مسأله 10- موسيقي اگر مقدمهاي براي فسادهاي بعدي مثل مخلوط شدن مرد و زن و كارهاي مهيج نباشد جايز است مگر اينكه در نزد عرف متشرع به عنوان لهو لعب محسوب شود. به خصوص در عروسيهاي مؤمنين با حفظ حرمت شرع انور شاد باشند و مستحبات زيادي از جمله وليمه دادن و شاد بودن در عروسيها وارد شده است و توصيه ما به خانوادههاي مومنه اين است كه با سليقههاي غيركارشناسي فقهي خود موجب بيتوجهي جوانان نسبت به اسلام عزيز نشوند.
مسأله 11- پسران و دختران به خصوص تحصيل كردههاي عزيز را توصيه به حفظ نمازهاي واجب و حتي مستحب به خصوص نمازهاي شب مينمايم كه نماز ستون دين و موجب قبولي اعمال ديگر است و همچنين محافظت از نمازهاي مقدمه اقدام به معروف ودوري از منكر مي شود. مثلاً براي وضو: آب غصبي نباشد و يا ملك و زمين مال غير نباشد، البته در نماز و ساير عبادات مثل غسل، وضو، روزه، حج، خمس و ... قصد قربت شرط است.
مسأله 12- همانطور كه استاد اعظم ما مرحوم آيتالله الحاج السيد احمد الخوانساري (ره) در جامع المدرك در ادله حرمت بازي با شطرنج خدشه فرمودهاند بازي كردن با شطرنج و ورقهاي پاسور اگر به عنوان برد وباخت نباشد جايز است.
مسأله 13- هر مسلماني لازم است براي امور مالي خود سال خمسي داشته باشد و مراجعه به مجتهد و يا وكيل او در اين امور و ساير امور حسبيه واجب و لازم است.
مسأله 15- آرايش و نظافت، بوي خوش، آراستگي براي مرد (در حد شئونات شرعي مردانه) و زن (در حد جلسات بانوان ومحيط خانواده) توصيه شده است. و حضرت ختي رسالت (ص) در رأس آراستگان بودهاند و مراجعه جوانان عزيز را به مصاحبات كارشناسي خود كه با راديو معارف (تحت عنوان آراستگي) است و به صورت CD در مراكز نشر است توصيه مينماييم.
مسأله 16- اول ماه مانند اول شوال و عيد سعيد فطر با حكم حاكم ثابت نميشود و بايد براي انسان با در نظر گرفته اماريت حسن ظاهر از طريق ادله شرعيه ثابت شود.
مسأله 17- زن و شوهر شريك زندگي هستند و حقوق متقابل دارند و با حفظ حقوق براي محافظت از نظام خانواده اطاعت زن از شوهر لازم است مگر اينكه مرد از زن، كار خلاف شرع بخواهد و يا از زن جلوگيري كار واجب نمايد كه ديگر اطاعت لازم نيست.
مسأله 18- اطاعت فرزند از پدر ومادر لازم است مگر در كارها و خواستههاي خلاف شرع.
مسأله 19- لقب «اميرالمومنين» از مختصات امام اول حضرت عليبن ابيطالب (ع) ميباشد.
مسأله 20- در ازدواج دختر باكره اذن پدر و يا جد پدري لازم است مگر اينكه دختر به حدي رسيده باشد كه اغفال نشود و پدر غايب باشد ودر صورت ازدواج نكردن دختر به حرام بيفتد. و در اين مسأله فرقي بين ازدواج دائم و موقت نيست.
مسأله 21- نشانه بلوغ : روييدن موي درشت بالاي عورت در پسر و بيرون آمدن مني يا و تمام شدن پانزده سال قمري در پسر و تمام شدن نه سال قمري در دختر و يا خون حيض در دختراني كه سال آنها معلوم نيست.
مسأله 22- خريد و فروش تومان ايراني و يا پول هاي خارجي مانند دينار عراقي و دلار آمريكايي جايز است، حتي زيادتر از آنچه خريداري شده و يا كمتر از آن و فرقي نميكند كه معامله مدت دار باشد يا بدون مدت. و آنچه ربا و نزول است در پولهاي طلاء و نقره كه وزن خاصي دارد.
مسأله23- جائزه بانكها: اگر به عنوان تشويق باشد و قرعهكشي بر بانك شرط نشود جائز است هر چند موافق با احتياط است كه اگر در بانكهاي دولتي يامشترك باشد جائزه با اذن حاكم شرع باشد.
مسأله 24- ازدواج تحميلي و از روي اكراه جايز نيست و نظر دختر و پسر لازم است اما به جوانان توصيه ميشود كه از نظرات كارشناسي و مشورتي اولياء استفاده نمايند.
مسأله 25- دكتر محرم نيست و فقط به اندازه اضطرار آن هم در نبودن هم مثل جائز است.
مسأله 26- دختر عمو، دختردايي، دختر خالهو همچنين پسران آنها و بردار شوهر و خواهر همسر، همسايه، كاسب محل محرم نيستند و خودماني بودن محرميت نميآورد و فرقي با بيگانگان از نظر نامحرم بودن ندارند.
مسأله 27- چادر در حجاب الزامي نيست ولي يك لباس نشانه ملي است كه توصيه ميشود و رنگ مشكي مكروه است و جز در عزاداري حضرت سيدالشهداء حسينبنعلي(ع) اما دختران جوان از جلب نظر نگاههاي شيطاني خود را محافظت نمايند. و پدران و مادران نيز با توصيههاي غيركارشناسي و غيرفقهي جوانان را از اسلام گريز ندهند.
مسأله 28- اثبات زنا، با شهادت چهار عادل ثابت مي شود و اگر قبل از تكميل شاهدها حتي 3 نفر عادل چيزي را رؤيت كنند اطلاع دادن آنها به محاكم موجب حد قذف است و جائز نيست و هيچ گناهي بالاتر از بردن آبروي مردم نيست و كساني كه خداي ناكرده معصيتي را نمودهاند حتي اشاعه آن توسط خودشان حرام است و بين خود و خدايشان توبه كنند كه خداوند توبهكنندگان را دوست دارد.
مسأله 29- كه در بعض مردم به عنوان صيغه برادري و خواهري مطرح است در اسلام نيست و زن عمو، زن برادر، برادر شوهر، شوهر خواهر ، خواهر زن، پسرعمو، دخترعمو، پسردائي، دختردائي، زندائي نامحرم هستند و خويشاوندي تنها محرميت نميآورد مگر به وسيله ازدواج كساني كه شرائط ازدواج را دارند و ازدواج با آنها صحيح است.
مسأله 30- از پول خمس نداده نبايد پول آب حمام داده شود كه با اين كار غسل و وضوء باطل است.
ازدواج موقت (متعه يا صيغه )
مسأله31- ازدواج موقت، اگر چه براي لذت بردن هم نباشد، صحيح است.
مسأله 32- شوهر بيش از چهار ماه نبايد نزديكي با همسر موقت خود را ترك كند.
مسأله33- در ازدواج موقت بايد مدت زمان ازدواج و مقدار مهر معين شود وگرنه عقد باطل است.
مسأله34- در ازدواج موقت، زن ميتواند شرط كند كه شوهر با او نزديكي نكند و فقط بهرههاي ديگر را ببرد. ولي اگر بعداً به اين امر راضي شود اشكال ندارد.
مسأله 35- زني كه صيغه شده، اگر چه آبستن شود؛ حق خرجي ندارد.
مسأله 36- زني كه صيغه شده حق همخوابي ندارد و از شوهر ارث نميبرد و شوهر هم از او ارث نميبرد مگر قبلاً توافق به اين كار نمايند.
احكام نگاه كردن
مسأله 37- نگاه كردن مرد به بدن زن نامحرم، چه با قصد لذت و چه بدون آن؛ حرام است. و نگاه كردن به صورت ودستها، اگر به قصد لذت باشد و يا احتمال وقوع در حرام بدهد؛ حرام است. ولي اگر بدون قصد لذت و بدون احتمال وقوع در حرام باشد،مانعي ندارد. و نيز نگاه كردن زن به بدن مرد نامحرم حرام ميباشد. و نگاه كردن به صورت و بدن و موي دختر نابالغ، اگر به قصد لذت نباشد و به واسطه نگاه كردن هم انسان نترسد كه به حرام بيفتد؛ اشكال ندارد. ولي بنابر احتياط بايد جاهايي مثل ران و شكم را كه معمولاً مي پوشانند نگاه نكند. نگاه كردن بدون قصد لذت، به صورت و دستها و جاهاي ديگر بدن زنهاي اهل كتاب؛ مثل يهود ونصاري و زنهاي كفار، كه معمولاً آنها را نميپوشانند در صورتي كه نترسد به حرام بيفتد، اشكال ندارد. و همين حكم رادارد، نگاه كردن به بدن زنهاي بيپروايي كه اگر كسي آنها را امر به معروف كند، اعتنا نمي كنند.
مسأله 38- زن بايد بدن و موي خود را از مرد نامحرم بپوشاند بلكه احتياط واجب آن است كه بدن وموي خود را از پسري هم كه بالغ نشده، ولي خوب و بد را ميفهمد و به حدي رسيده كه مورد نظر شهوات است؛ بپوشاند.
مسأله 39- مرد و زني كه با يكديگر محرمند، اگر قصد لذت نداشته باشند؛ ميتوانند غير از عورت به تمام بدن يكديگر نگاه كنند.
مسأله40- عكس برداشتن و فيلمبرداري از زن نامحرم، اگر همراه با نگاه كردن به جاهايي كه نگاه كردن به آنجا حرام است؛ نباشد، مانعي ندارد. ولي اگر براي عكس برداشتن يا فيلمبرداري مجبور شود كه حرام ديگير انجام دهد، مثلاً دست به بدن او بزند؛ يا به موي سر او نگاه كند، حرام است. اما نگاه كردن به عكس زن نامحرم و يا فيلم آن كه به وسيله تلويزيون و غيره پخش ميشود، اگر بدون قصد لذت باشد و نيز خوف فساد و يا وقوع در حرام نباشد؛ مانعي ندارد. هرچند صاحب عكس مسلمان باشد و او را بشناسد.
مسأله 41- اگر طبيب و پرستار مرد، ناچار باشد دست به بدن زن نامحرم بزند، يا طبيب و پرستار زن، بخواهد دست به بدن مرد نامحرم بزند؛ ضرورت و ناچاري اشكال ندارد ولي اگر ممكن است بايد دستكش بدست نمايد.
مسأله42- اگر انسان براي معالجه كسي ناچار شود كه به عورت او نگاه كند، بنابر احتياط واجب بايد آئينه را در مقابل گذاشته و در آن نگاه كند ولي اگر چارهاي جز نگاه كردن به عورت نباشد اشكال ندارد.
مسأله 43- مرد و زني كه قصد ازدواج دارند، ميتوانند به نيت انتخاب همسر؛ به يكديگر نگاه كنند.
مسأله 44- در صورتي كه طبيب معالج يا جراج زن موجود باشد، جايز نيست زنها به طبيب مرد مراجعه نمايند همچنين جايز نيست مردها در صورت موجود بودن طبيب معالج و يا جراح مرد، به دكترهاي معالج و يا جراج زن مراجعه نمايند؛ مگر در حال ناچاري. مثل اينكه دكتر زن توان جراحي صحيح و دقيق را نداشته باشد.
احكام وقف
مسأله 45- اگر كسي چيزي را وقف كند، از ملك او خارج ميشود و خود او و ديگران نميتوانند آن را ببخشند يا بفروشند و كسي هم از آن ملك ارث نميبرد. ولي در بعضي از موارد فروختن آن اشكال ندارد.
مسأله 46- وقف دو قسم است 1- وقف عام 2- وقف خاص
در وقف، مطلقاً قبض (يعني قبول عملي) لازم است و كساني كه بر آنان وقف شده، به مجرد اينكه درمال موقوفه تصرف كنند، وقف محقق ميشود. و لازم نيست صيغه وقف را به عربي بخوانند، بلكه اگر مثلاً بگويد خانه خود را وقف كردم، وقف صحيح است.
مسأله 47- كسي كه مالي را وقف ميكند، بايد براي هميشه وقف كند. پس اگر مثلاً بگويد اين مال تا ده سال وقف باشد و بعد نباشد و يا بگويد اين مال تا ده سال وقف باشدو بعد تا پنج سال وقف نباشد و بعد دوباره وقف باشد؛باطل است. و به احتياط واجب بايد وقف از موقع خواندن صيغه باشد. پس اگر مثلاً بگويد اين مال بعد از مردن من وقف باشد، چون از موقع خواندن صيغه، تا مردنش وقف نبوده، اشكال دارد.
احكام غيبت
مسأله 48- غيبت كردن و تهمت زدن و دروغ گفتن و حسادت و سخنچيني و فتنه و اختلاف بين مؤمنين از محرمات بزرگ است و اگر خداي ناكرده مؤمني بر اثر وسوسه شيطان و جنودش و انسانهاي پيرو شيطان در سينههاي آنها اين اثر شيطاني پديد آمد بلافاصله از شر شيطانهاي جني و انسي به سوي خداوند رؤف فرار نموده و استغفار ميكند (استغفرالله ربي واتوب عليه) و اگر مفسدهاي ندارد جبران كند و حلاليت بگيرد ولي اگر اظهار آن سبب مفسده بزرگتر مي شود بين خود و خداوند مهربان توبه نمايد و اظهار آن لازم نيست.
اظهار علاقه به زن نامحرم
مسأله 49- اظهار علاقه با شعر و يا خط و نامه وكلمات ادبي براي زني كه نامحرم است و همسر دارد حرام بزرگ و موجب فتنه است. ولي اگر براي جلب دختري به عنوان همسر آينده خود كه نامزد كسي هم نيست اظهار علاقه بنمايد در حدي كه مفسدهاي در پي نداشته باشد جائز است.
مسأله 50- مستحب است مرد محبت خود را به همسرش اظهار نمايد. مثلاً به او بگويد : تو را دوست دارم. و همانطور كه زن لازم است نزد همسرش لباس مناسب و دلخواه او (در خلوت و نبود نامحرم) و بوي خوش داشته باشد، خود مرد هم رعايت لباس و بوي بدن خود بعد از آمدن از كار و خوش بو نمودن دهان و... كه همه از توصيههاي نبي مكرم اسلام (ص) است را رعايت نمايد. بوي خوش در نماز هم مستحب است و مساجد و اجتماعات مؤمنين لازم است پاكيزه و معطر باشد.
نماز مسافر (وطن اصلي، وطن اتخاذي)
مسأله 51- مسافر در نماز (صبح و مغرب) مانند شخصي كه در وطن است نماز خود را تمام ميخواند.
مسأله 52- فقط در نمازهاي چهارركعتي اگر مسافر چهار فرسخ شرعي (حدود 5/22 كيلومتر) از وطن خود خارج شود و قصد ده روز نداشته باشد به صورت شكسته (يعني فقط دو ركعت اول نماز را ميخواند و پس از تشهد سلام نماز را داده و نماز به صورت قصد (شكسته) اقامه ميشود.
مسأله 53- دانشجويان اگر در هر هفته رفت و آمد از محل درس به وطن را دارند كثير السفر محسوب شده و نماز خود را در محل درس تمام ميخوانند و روزه خود را ميگيرند.
مسأله 54- دانشجويان و مسافراني كه رفت و آمدهاي مكرر از محل درس به وطن را ندارند و بيشتر ازده روز در وطن ميمانند فقط در صورتي ميتوانند در محل سفر نماز راتمام بخوانند كه قصد مانده ده روز كامل را در منطقه سفر داشته باشند.
مسأله 55- زن اگر با همسر زندگي ميكند در وطن تابع همسر خود است و هر كجا كه محل زندگي براي همسرش به عنوان محل زندگي قرار گرفت وطن هر دو محسوب ميشود.
وطن اتخاذي
مسأله 56- وطن اوليه محل تولد انسان است كه گاهي انسانها از آن اعراض ميكنند و در وطن (اتخاذي) وطني كه بعد از شغل و ازدواج براي خود اتخاذ ميكنند اقامت مينمايند كه در اين صورت وطن شرعي همان وطن اتخاذي است.
مسأله 57- وطن محل تولد در صورتي وطن شرعي محسوب ميشود كه يا انسان در آن زندگي ميكند و يا اينكه پس رحل اقامت درمنطقه ديگر از آنوطن اوليه اعراض نكند به معني اينكه دل نكند و قصد بازگشت به آن وطن را داشته باشد ولي اگر از وطن محل تولد اعراض كرد وطن شرعي او همان وطن اتخاذي (وطني كه براي زندگي) انتخاب نموده است ميباشد.
مسأله 58- تهران بلد كبيره نيست وخارج شدن از تهران از راهها و خروجي شهرها به عنوان مسافرت محسوب مي شود مثلاً اگر ازتهران به زيارت حضرتعبدالعظيمحسني(ع) و يا بهشت زهرا (ع) برود مسافر محسوب نمي شود ونماز تمام و روزه صحيح است و ما در بحث خارج فقه نظر فقهي بعضي از اعاظم را پيرامون بلد كبيره داراي اشكال فقهي و فني دانستيم و دانشمندان و كارشناسان ميتوانند به تقريرات مراجعه نمايند.