بخشی از مقاله
چکیده
در این تحقیق یک روش گزینش پذیر، حساس و ساده بر پایه استخراج نقطه ابری جهت حذف رنگ اسید یلو از محیط های آبی ارایه شده است .میزان حذف رنگ توسط دستگاه اسپکتروفوتومتر ماورا بنفش مرئی اندازه گیری شده است . پارامتر های موثر بر میزان حذف رنگ از قبیل اثر pH ,اثر مقدار تریتون , X 100 اثر مدت زمان حرارت, اثر دمای حمام, اثر زمان سانتریفیوژ,اثرسرعت سانتروفیوژ, اثر غلظت نمک, اثرغلظت رنگ بهینه شدند و حداکثر میزان حذف بدست آمد . نتایج نشان می دهد که در شرایط بهینه میزان 96-75 درصد حذف در بین غلظت های 20-200 میلی گرم بر لیتر از رنگ داریم .
واژههای کلیدی: استخراج نقطه ابری, اسید یلو, حذف رنگ , پساب نساجی , اسپکتروفوتومتر
-1 مقدمه
امروزه یکی از عمدهترین صنایع آلاینده محیطزیست پسابهای صنعتی میباشد. صنایع نساجی و رنگرزی یکی از صنایع مهم و پایه بوده و یکی از شاخصههای توسعه هر کشور محسوب می شود. علاوه بر صنایع نساجی و رنگرزی، سایر صنایع از قبیل صنایع تولید مواد آرایشی، چرمسازی، داروسازی، کاغذسازی و کارخانههای تولید رنگ نیز پسابهای رنگی تولید میکنند. تخمین زده شده است که سالانه حدود 109 کیلوگرم رنگ در سراسر جهان تولید میشود . ترکیبات آزو بزرگترین گروه رنگزاهای آلی سنتزی را تشکیل میدهند. در نمایه رنگزاها بیش از 2000 ترکیب آزو قید شده است. بر اساس تعریف اتحادیه اروپا برای طبقه بندی مواد خطرناک، بروز سمیت حاد ناشی از رنگزاهای آزو پدیده شایعی نیست.
حساسیت شغلی به رنگزاهای آزو از سال 1930 میلادی در بین کارگران صنعت نساجی مشاهده شده است. در استخراج نقطه ابری، محلول یک سورفکتانت در اثر تغییر شرایطی مانند دما یا افزودن محلولی دیگر شروع به کدر و مات شدن کرده و به دو فاز جدا از هم تبدیل می شود، که یکی از آنها شامل آنالیت می باشد. در حقیقت نقطه ابری - CP - دمایی است که بالاتر از آن، محلول آبی سورفکتانت شروع به کدر و مات شدن می کند. زیرا سورفکتانت ها جمع می شوند و گروههای کلوییدی که مایسل نامیده می شوند، تشکیل می دهند .[1]
-2 روش های آزمایشگاهی
در قسمت اول این تحقیق در یک سری بالن 10 میلی لیتری حاوی محلول اسید یلو199 غلظت رنگ 30 میلی گرم بر لیتر تریتون , - 1/2 M - X -100 سدیم کلرید 1/4 - گرم - ,به مدت20 دقیقه در دمای 80 درجه سانتیگراد حرارت داده و در سرعت 3500 دور بر دقیقه به مدت 15 دقیقه سانتریفیوژ گردید. پس از سرد کردن محلول در حمام یخ، دو فاز یکی غنی از ماده فعال سطحی و دیگری فاز آبی حاوی غلظت کم ماده فعال سطحی تشکیل گردید. سپس میزان حذف رنگ از فاز آبی توسط دستگاه اسپکتروفوتومتر در طول موج ماکسیمم بدست آمد .
-1-2 دستگاه ها
اندازه گیری های جذبی با دستگاه اسپکترو فتومتر مرئی ماوراء بنفش - uv- vis - پرکین المر مدل لامبدا 5 در طول موج مربوطه انجام گرفت و PH متر مدل 744 ساخت شرکت مترهم استفاده شد.
-2-2 موادآزمایشگاهی
هیدروکلریک اسید، سدیم هیدروکسید، از شرکت مرک تهیه شدند. اسیدیلو199 نیز از شرکت مرک آلمان تهیه گردیدند.
-3-2 تهیه محلول های استاندارد
برای تهیه نمونه استاندارد رنگ، مقدار لازم از رنگ در مقداری آب مقطر حل گردید و در بالن ژوژه ی 500 میلی لیتری با آب به حجم رسانده شد ؛ بدین ترتیب محلول های استاندارد 800 و 400 میلی گرم بر لیتر مادر از رنگ تهیه شدند؛ محلول های استاندارد بعدی با رقیق نمودن مکرر حجم مشخصی از این محلول های مادر تهیه شدند.
-3 بحث و نتیجه گیری
در این تحقیق با استفاده از سیستم بهینه سازی تک عاملی به بررسی پارامتر های مختلف موثر بر کارایی استخراج در نقطه ابری شدن اقدام گردید. اساس بهینه سازی تک عاملی به این صورت است که در هرمرحله همه عوامل به جز فاکتور مورد نظر ثابت نگه داشته شد و تنها عامل مورد بررسی در یک دامنه مورد نظر تغییر داده شد و اثر آن بر روی کارایی و حساسیت روش بررسی گردید تا شرایط بهینه حاصل گردید .
- 1- 3 اثر مقدار تریتون X 100
از این نتایج مشاهده می شود که با افزایش غلظت ماده فعال سطحی 0/12 مولار سیگنال افزایش و بعد از آن کاهش می یابد. در غلظت های بیشتر از 0/12 مولار به دلیل افزایش ویسکوزیته ، به دلیل باقی ماندن مازاد سورفکتانت در فاز آبی حساسیت کاهش می یابد. در غلظت های کمتر 0/12 مولار به دلیل ناکافی بودن مجموعه های ماده فعال سطحی برای به دام انداختن رنگ
