مقاله در مورد تیرویید

بخشی از مقاله

مقدمه
غده تیروئید در جلوی گردن ، بین پوست و حنجره قرار گرفته است. غده تیرویید دارای دو قسمت (دو لوب) چپ و راست می باشد که عرض هر کدام از این لوبها حدود پنج سانتیمتر است و در قسمت مرکزی، این دو لوب به یکدیگر متصل می گردند. وزن کل غده تیرویید از 20 گرم کمتر می باشد.

با وجود کوچکی غده تیرویید، کارهای بسیاری مهمی در کنترل متابولیسم بدن وعملکرد تمام سلولهای بدن بر عهده آن می باشد. غده تیرویید با ترشح هورمونهای تیروکسین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) باعث انجام این کارهای مهم و حیاتی می شود.

ید یکی از عناصر مهم تشکیل دهنده این هورمونها می باشد.
در بعضی از قسمتهای جهان که در رژیم غذایی شان کمبود ید وجود دارد (مثلاً در کوههای هیمالیا) غده تیرویید به اندازه کافی ید در اختیار ندارد تا مقادیر کافی از هورمونهای T3 یا T4 را بسازد. برای جبران این کار، غده تیرویید بزرگ می شود بطوریکه به راحتی دیده می شود. این حالت را اصطلاحاً گواتر می نامند. اگر با بزرگ شدن جبرانی تیرویید باز هم هورمونهای T3,T4 به اندازه کافی ترشح نشوند ، بیمار دچار وضعیتی می شود که به آن اصطلاحاً کم کاری غده تیرویید می شود.

پرکاری تیرویید
پرکاری تیرویید (هیپرتیروییدی یا تیروتوکسیکوز) بر اثر تولید بیش از حد هورمونهای تیرویید (T3,T4) ایجاد می شود در سه چهارم بیماران این وضعیت به علت یک آنتی بادی تحریک کننده تیرویید در خون رخ می دهد. این آنتی بادی نه تنها سبب افزایش ترشح هورمونهای تیرویید می شود، بلکه در بعضی موارد باعث افزایش اندازه غده تیرویید و ایجاد گواتر می گردد. این نوع پرکاری تیرویید را اصطلاحاً بیماری گریوز می نامند. گریوز (graves) نام پزشکی بود که در حدود 200 سال پیش این بیماری را توضیح داد.

علت تولید آنتی بادی هنوز مشخص نشده است، اما دیده شده که بیماری گریوز در بعضی خانواده ها از شیوع بیشتری برخوردار است که نشان می دهد ژن خاصی مسئول این بیماری است. اینطور گفته
می شود که بعضی از علل محیطی می توانند باعث فعال شدن این ژن در افراد شده و سبب ایجاد بیماری شود. استرسهای شدیدی مثل طلاق یا مرگ یکی از افراد نزدیک خانواده می توانند نقش مهمی در ایجاد این بیماری داشته باشند.
بعضی از بیماران مبتلا به گریوز دارای چشمهای بزرگ و از حدقه بیرون آمده می شوند و بعضی از آنها هم از ورم کردن ، سرخ شدن و خارش پوست در جلوی ساق پاهایشان شکایت دارند . این موارد همچون تولید آنتی بادیهای تحریک کننده تیرویید، به علت اختلال در سیستم ایمنی بیماران ایجاد می شوند وهنوز دقیقاً علت آن برای پزشکان مشخص نشده اند. اکثر سایر بیماران مبتلا به پرکاری تیرویید، دارای گواتری می باشند که یک یا چند ندول یا گره در داخل آن است.

نحوه پیشرفت بیماری
اکثر این گونه بیماران قبل از اینکه به پزشک مراجعه کنند، حداقل شش ماه این علایم را داشته اند، اما در بعضی از بیماران به ویژه در نوجوانان وجوانان این بیماری خیلی سریع در عرض چند هفته پیشرفت می کند. تمام بیماران همه علایم این بیماری را که در اینجا ذکر می کنیم نخواهند داشت. در افراد سالخورده علایم بارز این بیماری، به غیر از کاهش وزن، اغلب بی اشتهایی ، ضعف عضلات و بی حوصلگی می باشد. از سوی دیگر، این علایم در یک خانم جوان ممکن است بصورت افزایش انرژی خودش را نشان دهد بطوریکه این فرد برای چند ثانیه هم نتواند در یک جایی حرکت بنشیند و مدام در حال حرکت و جنب و جوش است.

علائم و نشانه های پر کاری تیرویید
یک غده تیرویید پر کار باعث افزایش سرعت واکنشهایی شیمیایی در بدن می شود و ایجاد علایم و نشانه های جسمی و روحی می کند.
کاهش وزن

در تقریباً تمام بیماران مبتلا به پرکاری تیرویید، کاهش وزن مشاهده می شود که بعلت سوختن بیش از حد کالری در بدن بر اثر افزایش هورمون تیرویید می باشد. شما احتمالاًً متوجه خواهید شد که در تمام مدت گرسنه هستید و حتی شبها هم از خواب بلند شده و غذا می خورید. این کاهش وزن می تواند از 2 تا 3 کیلوگرم تا 35 کیلوگرم یا بیشتر متغیر باشد. اما در بعضی از افراد اشتهایشان بمقداری زیاد می شود و آنقدر غذا می خورند که نه تنها وزنشان کم نمی شود بلکه اضافه وزن هم دارند اگر شما شدیداً اضافه وزن دارید، ممکن است از کاهش وزنی که در این بیماری ایجاد می شود خوشحال شوید اما متاسفانه بعد از اینکه پرکاری تیرویید شما درمان شد، وزنتان دوباره اضافه خواهد شد.
عرق ریزش و عدم تحمل گرما
از آنجایی که متابولیسم بدن افزایش می یابد، بدن شما حرارت بیشتری تولید می کند که این حرارت را با عرق ریزش نشان می دهد. شما از بودن در محل های گرم ناراحت می شوید و ممکن است حتی در روزهای سرد زمستانی فقط با یک پیراهن به بیرون از خانه بروید. در موارد شدید، این عدم تحمل گرما ممکن است باعث اختلاف شما و دوستانتان بشود زیرا شما دوست دارید که درجه حرارت شوفاژ را کم کرده و پنجره ها را باز کنید و موجب ناراحتی دیگران شوید.

تحریک پذیری
تحریک پذیری و زودرنجی که بر اثر پرکاری تیرویید ایجاد می شود معمولاً در خانمهای جوان بیشتر بروز می کند. شما ممکن است نتوانید با استرسها و فشارهایی که در اطرافتان وجود دارد کنار بیاید . همچنین ممکن است نسبت به انتقادهایی که از شما می شود حساسیت غیرطبیعی و بیش از حد نشان دهید و خیلی زود از کوره در بروید . شما ممکن است بدون هیچ علت واضحی زیر گریه بزنید.
عدم متمرکز حواس باعث اختلال در کارهای مدرس

ه، دانشگاه یا محل کارتان خواهد شد.

طپش قلب
اکثر بیماران دچار پرکاری تیرویید ، طپش قلب دارند. شما ممکن است احساس کنید که ضربان قلبتان سریعتر ازحالت طبیعی شده است. در پرکاری تیروییدی شدیدی که مدت مدیدی طول کشیده و درمان هم نشده، بویژه در افراد سالخورده ممکن است بی نظمی در ضربان ایجاد شود که به اصطلاحاً «فیبریلاسیون دهلیزی» می گویند و حتی ممکن است نارسایی قلبی هم رخ دهد.

اختلالات پوست ، مو وناخن
شما ممکن است تمام بدنتان دچار خارش شود. بیماران مبتلا به گریوز همانطور که قبلاً هم گفته شد در قسمت جلوی ساق پای خود دچار تورم و خارش می گردند. موهای شما ممکن است نازک و باریکتر از معمول شده و به خوبی حالت نگیرند. ناخنهایتان شکننده شده و نسبتاً زشت می شوند.

مشکلات چشمی
بیماران مبتلا به بیماری گریوز اغلب دچار مشکلاتی در چشمهایشان می شوند. این مشکلات شامل آبریزش شدید از چشمها که بر اثر در معرض باد یا نور شدید قرار گرفتن بیشتر می شود، احساس وجود شن ریزه در چشمها و درد چشمها می باشد. اختلال در بینایی و دیدن دوگانه اشیاء نیز ممکن است رخ دهد. بسیاری از این بیماران از اینکه چشمهایشان به بیرون زده می شود خیلی ترسیده و نگران می شوند.
تشخیص پرکاری تیرویید
پزشک شما ممکن است ابتدا درخواست یک آزمایش خون برای ارزیابی عملکرد تیرویید شما بکند. همچنین یک متخصص غدد درون ریز برای اینکه اطلاعات بیشتری درباره پرکار تیرویید شما بدست بیاورید، تقاضای اسکن تیرویید خواهد کرد تا نحوه درمان خود را بر اساس آن طرح ریزی کند.
برای انجام یک اسکن تیرویید، لازم است که شما مقداری ید رادیواکتیو یا تکنسیوم را از طریق خوراکی یا تزریق وریدی دریافت نمایید.
نحوه درمان پرکاری تیرویید
برای درمان پرکاری تیرویید که بر اثر بیماری گریوز ایجاد شده، سه راه وجود دارد. این سه راه عبارتند از: درمان دارویی ، درمان جراحی و درمان با ید رادیواکتیو.
کدام درمان مناسب شما است؟
یک تیرویید پرکار را می توان به سه طریق درمان نمود: درمان دارویی، درمان جراحی و درمان با ید رادیواکتیو، انتخاب نوع درمان بستگی به وضعیت فرد دارد.

انواع نادر پرکاری تیرویید
گاهی اوقات ممکن است بر اثر یک عفونت ویروسی یا درمان با بعضی از داروها، تیرویید بطور موقت پرکار شود.
به دنبال یک عفونت ویروسی تیرویید، ممکن است پرکاری خفیف تیرویید به مدت چند هفته ایجاد شود. به این وضعیت اصطلاحاً «تیروییدیت ویروسی» یا «تیروییدیت دوکرون» گفته می شود. مهمترین علامت این بیماری، ایجاد درد شدید بر روی تیرویید و علایمی شبیه سرماخوردگی یا آنفلوانزا است. این پرکاری تیرویید به ندرت احتیاج به درمانی غیر از تجویز پروپرانولول دارد. پس از مدتی معمولاً این پرکاری تیرویید بطور کامل بهبود می یابد.
کم کاری تیرویید
کم کاری تیرویید یا اصطلاحاً هیپوتیروییدی هنگامی رخ می دهد که ترش هورمونهای تیروییدی T4,T3 کاهش می یابد. در شایعترین نوع آن که یک درصد جامعه (بخصوص خانمهای مسن) را مبتلا می سازد، غده تیرویید کوچک و مجاله می شود و سلولهای آن بعلت نقصی در سیستم ایمنی فرد بیمار از بین می روند.

در بعضی موارد با شیوع کمتر، اختلال در سیستم ایمنی نه تها باعث کم کاری تیرویید می گردد بلکه سبب بزرگ شدن تیرویید و ایجاد گواتر می شود. هر دو نوع این کم کاری های تیروییدی همراه با سایر بیماریهای با اصطلاح بیماری خود ایمنی که ذکر خواهد شد، دیده
می شوند.

نحوه پیشرفت بیماری
کم کاری تیرویید مشکلی نیست که یک شبه ایجاد شود بلکه به آهستگی و در طی چندین ماه ایجاد می گردد و شما با خانواده تان ممکن است در ابتدا به وجود علایم آن پی نبرید یا اینکه این علایم را به حساب افزایش سن و پیری شما بگذارند.
امروزه با وجود آزمایشگاههای مجهزی که در سراسر کشور ساخته شده است، انجام آزمایش از عملکرد تیرویید و تشخیص کم کاری تیرویید در مراحل اولیه آن کار بسیار آسانی است. به کم کاری تیرویید در مراحل پیشرفته گاهی اوقات میگزدم گفته می شود.
علایم و نشانه های کم کاری تیرویید
کم کاری تیرویید باعث کند شدن واکنشهای شیمیایی در بدن شده و علایم و نشانه های زیر را پدید می آورد:
افزایش وزن
اکثر بیماران مبتلا به کم کاری تیرویید از 5 تا 10 کیلوگرم اضافه وزن پیدا می کنند. این افراد اشتهایشان افزایش نمی یابد و حتی ممکن است کاهش هم یافته باشد.

حساسیت نسبت به سرما
بیماران دچار کم کاری تیرویید شدیداً نسبت به سرما حساسیت پیدا می کنند و دوست دارند که چندین لباس گرم پوشیده و کنار بخاری بنشینند . این افراد احساس می کنند وقتی که می خواهند سریعاً حرکت کنند، عضلاتشان سفت و دچار گرفتگی شده است، مخصوصاً در هنگام سرما.
مشکلات روحی و روانی
شما ممکن است احساس خستگی کرده و خواب آلوده باشید و از نظر ذهنی ، کند شده باشید. واکنشهای شما آهسته تر می گردند بیماران مسن تر ممکن است به غلط تصور شود که دچار زوال عقل شده اند.
بریده بریده حرف زدن
صدای شما ممکن است آهسته و گرفته شود و صحبتهایتان بریده بریده گردد.
مشکلات قلبی
برخلاف بیماران دچار پرکاری تیروییید، نبض شما ممکن است آهسته تر شده و به حدود 60 ضربان در دقیقه برسد . شما ممکن است فشار خون نیز داشته باشید. بیمار سالخورده ای که مدتهای طولانی دچار کم کاری شدید تیرویید بوده است در خطر نارسایی قلبی
می باشد. آنژین قلبی می تواند اولین علامت کم کاری تیرویید باشد.
یبوست

همانطور که تمام فعالیتهای بدن در کم کاری تیرویید آهسته
می شوند، شما ممکن است دچار یبوست هم بشوید.

نحوه درمان کم کاری تیرویید
درمان با یکی از داروهای تیرویید ، لووتیروکسین یا لیوتیرونین انجام می شود. معمولاً درمان با مقدار کم این داروها شروع می شود و بعد از 3 یا 4 هفته مقدار آنها افزایش می یابد. سپس بعد از 3 یا 4 هفته بعد دوباره مقدار آنها افزایش می یابد . بعد از سه ماه شما باید یک آزمایش خون انجام دهید تا وضعیت سطح هورمون تیرویید خونتان مشخص شود و میزان داروی دریافتی شما بر اساس آن تنظیم گردد. هدف از این کار، رساندن سطح T4 و TSH خونتان به یک حدطبیعی می باشد. بعد از دو تا سه هفته که از شروع درمانتان گذشت شما احساس می کنید که حالتان بهتر شده است. وزن شما کم می شود و پف کردگی دور چشمهایتان به سرعت بازوزن شما کم می شود و پف کردگی دور چشمهایتان به سرعت از بین می رود اما برای بهبود کامل پوست و موهایتان ممکن است سه تا شش ماه وقت لازم باشد بطور معمول شما باید تا آخر عمرتان از این داروها استفاده نمایید.
بیماریهای همراه با کم کاری تیرویید
گرچه خطر وجود این بیماریها در افراد دچار کم کاری تیرویید، کم می باشد اما این افراد نسبت به سایر افراد سالم در مقابل ابتلاء به این بیماریهای خود ایمنی (اتوایمیون) حساس تر هستند.
کم خونی وخیم (آنمی پرنیسیوز): تزریق مرتب آمپول ویتامین B12 برای درمان این بیماری ضروری است.
دیابت (مرض قند): در درمان این بیماری معمولاً تزریق انسولین ضروری است.
بیماری آدیسون: در این بیماری غدد فوق کلیوی که بر روی کلیه ها قرار دارند، هرومونهای کورتیزول و آلدوسترون را به میزان ناکافی تشرح می کنند. خوشبختانه می توان به این بیماران قرصهای حاوی این هورمونها را تجویز نمود.
نارسایی زودرس تخمدانها: این بیماری باعث می شود که عقیمی و یائسگی در سنین پایین ایجاد شود.
کم کاری غدد پاراتیروئید: این غدد در کنار غده تیروید قرار دارند. در این بیماری سطح کلسیم خون پایین می آید این بیماری با مصرف ویتامین D درمان می شود.
ویتیلیگو: این یک بیماری پوستی است که باعث سفید شدن بعضی از قسمتهای پوست می گردد.

گواتــــر

به بزرگ شدن تیرویید گواتر گفته می شود دلایل زیادی باری بزرگ شدن تیرویید وجود دارد که عبارتند از: کمبود ید در رژیم غذایی که بیشتر در مناطق کوهستانی و دور از دریای جهان دیده می شود مصرف داروهای مثل کربنات لیتیوم که برای درمان افسردگی و جنون استفاده می گردد و وجود بیماریهای خود ایمنی مثل تیروییدیت هاشیموتو و بیماری گریوز.
علت اکثر گواترهایی که در بریتانیا وجود دارد مشخص نشده است. چنین گواترهایی

را با وجود اینکه دلایل پیچیده ای باعث ایجاد آنها می شود گواترهای ساده می نامند . در این موارد گرچه غدد تیرویید بزرگ می شود اما میزان هورمون تیرویید طبیعی باقی می ماند و هیچگونه کم کاری یا پرکاری تیرویید دیده نمی شود. در ابتدا غده تیرویید در نوجوانان و جوانان بطور یکنواخت و منتشر بزرگ می شود. در طی 15 تا 25 سال بعد غده تیرویید دارای ندولها یا گره هایی می شود . تا هنگامی که فرد به میانسالی برسد غده تیرویید پر از ندول یا گره
می شود که اصطلاحاً به آن گواتومولتی ندولر گفته میشود.