بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به رشد روز افزون تکنولوژی و شهرنشینی ،هر روز شاهد ساخت و ساز و انبوه سازی ابنیه در مناطق و اقلیم های مختلف ایران هستیم که حداقل با رویکرد منطقه ای در کشور ،هیچ گونه نگرش پایدار و اقلیمی و همچنین نگاه آینده نگرانه در زمینه کاهش مصرف انرژی و نقش مصالح در این مورد دیده نمی شود. در این راستا با توسعه در زمینه مصالح، فرآورده ها و روش های ساخت ابداعی، حرکت به سوی ساختمان هایی با کارایی بالاتر و صرفه اقتصادی بهتر و سازگار با محیط زیست امری ضروری می نماید.
در اینجا با پیشرفت علم و تکنولوژی ،مواد و مصالح جدیدی نیز در حال معرفی به عرصه ساختمان سازیست که تا حدودی با گرایش های اقلیمی و اکولوژیکی و بهره وری بالا در کاهش مصرف انرژی های تجدید ناپذیر همسو هستند این مواد و مصالح مانند اتیلن تترا فلوئورو اتیلن ها ،مصالح هوشمند ،بتون لایتراکن و ... شرایط مطلوبی شامل هماهنگی و سازگاری با طبیعت و محیط زیست ،حداقل آسیب به طبیعت و صرفه جویی در انرژی و همچنین پاسخی درست به نیازهای عملکردی ،بصری و فرمال در معماری هستند.
مقدمه
با توجه به رشد شهرنشینی و کمبود زمین دیگر همانند گذشته و به روش های سنتی نمی توانیم ساختمان بسازیم و ساخت و ساز مسکن به روش سنتی در دهه های اخیر جوابگوی رشد فزاینده ی جمعیت نیست و نیاز گسترده و روز افزون جامعه به ساختمان و مسکن ضرورت استفاده از روش ها و مصالح جدید به منظور افزایش سرعت ساخت، سبک سازی، افزایش عمر مفید و نیز مقاوم نمودن ساختمان در برابر زلزله را بیش از پیش مطرح کرده است.
حل مشکلاتی نظیر زمان طولانی اجرا، عمر مفید کم و هزینه ی زیاد اجرای ساختمان ها ،نیازمند ارائه راهکار هایی به منظور استفاده علمی از روش های نوین و مصالح ساختمانی جدید جهت کاهش وزن و کاهش زمان ساخت، دوام بیشتر و نهایتا کاهش هزینه اجرا است. سیر صعودی تکنولوژی جهان و ارتباط زنجیره ای فن آوریها، صنعت ساختمان سازی را به سوی تکنولوژی نوین هدایت می کند و همچنین سیستم های سنتی صنعت ساختمان در ایران دیگر پاسخگوی نیاز مبرم به ساختمان های انبوه با کیفیت برتر نخواهد بود نکته قابل توجه در این مورد، سرعت و کیفیت نازل سیستم های سنتی ساخت و ساز است.
در مطالعات انجام شده در این زمینه ،نتایجی شد که به علت اجرای ساختمان به روش سنتی برای تهیه برخی مصالح ناگزیر به صدمه زدن به طبیعت هستیم ،به عنوان مثال برای تهیه مصالح اولیه ای مانند شن و ماسه ،مجبور به تخریب بستر و حاشیه ی رودخانه ها شده ایم که اگر در اجرای ساختمان ها از تکنولوژی های نوین استفاده شود تا حدودی این معضل حل خواهد شد.
اما امروز با توجه با کاستی ها و معضلاتی که در زمینه حفظ و استفاده بهینه از انرژی با آن مواجه هستیم و همچنین توجه به بهینه سازی فضاهای معماری و تغییر نیازهای عملکردی ما از معماری، باید به سوی تعریف نوینی از خلق بناها با عنوان - - معماری پایدار - - بپردازیم و برای کاربردی تر کردن آن باید اصول کلی این نوع معماری را بازشناسیم . در اینجا با مفهومی روبرو می شویم که در تعاملات امروزی بین انسان یا تکنولوژی انسان ساخت در مقابل طبیعت مطرح شده و نقش اساسی برای حفظ و نگهداری منابع طبیعی و انرژی برای نسل های آینده را ایفا می کند؛ ما به شناخت شاخص های این مفهوم در معماری بصورت خلاصه می پردازیم :
معماری پایدار و شاخص های آن
معماری پایدار چیست؟ مفهوم پایداری در معماری این نیست که بناهایی خلق کنیم کهصرفاً عمر زیادی را سپری کنند چون یک بنا با عمر چندین صد ساله با نیازهای زمان حال هماهنگی ندارند .معماری هایی را می توان پایدار نامید که به نیازهای زمان حال خود پاسخگو باشد . با کمی تأمل و مطالعه در بناهای سنتی در می یابیم که در خیلی از این بناها ، شرایط فرهنگی ، اقلیمی ، اصالت و مصالح کاملا رعایت شده است .
اما با نیازهای معماری این زمان و نوع زندگی شهر نشینی و محدودیت های موجود هماهنگ نیستند و شرایط و شاخصهایی که امروزه نوعی از معماری را به عنوان - - معماری پایدار - - تعریف می کند در زمان های آینده ممکن است با مفهوم امروزی کاربردی نباشد .در مباحث نوین معماری پایدار سعی بر آن است تا از اثرات منفی معماری جدید بر محیط زیست کاسته شود و در عوض با بکار گیری مواد و مصالح همگون با محیط و طراحی ویژه اقلیمی در مصرف انرژی صرفه جویی به عمل آید .پس با توجه به زندگی و نیازهای امروز معماری و محدودیت در زمینه منابع انرژی ، یک سری شاخص های کلی را می توان به عنوان اصول معماری پایدار معرفی کرد که شامل موارد ذیل است:
-1 تاثیر پذیری از شرایط فرهنگی و محیطی و اقلیمی
- 2 هماهنگی و سازگاری با طبیعت و محیط زیست - حداقل آسیب به طبیعت -
- 3 صرفه جویی در مصرف انرژی - صرفه جویی و نگهداری -
- 4 پاسخ درست به نیازهای عملکردی
- 5 خوانایی دور از ابهام - درک مردم -
- 6 تاثیر پذیری از معماری بومی اما به صورت امروزی
- 7 استفاده درست از مصالح هم از لحاظ بصری و هم زیست محیطی در اینجا به تناسب موضوع مورد مطالعه تنها به نقش مصالح در شاخص های معماری پایدار پرداخته و در ادامه پس از شناخت نقش کارکردی مصالح به بررسی و معرفی تعدادی از متریالهای جدید در عرصه ساختمان سازی و معماری می پردازیم.
· -7استفاده درست از مصالح هم از لحاظ بصری و هم از لحاظ زیست محیطی: نقش استفاده از مصالح را در ایجاد معماری پایدار، نمی توان نادیده گرفت چون کالبد بنا از فرم و ساختاری تشکیل می شود که این فرم و پوسته بوسیله مصالح بوجود می آیند و این مصالح باید از لحاظ بصری و روانی - رنگ، بافت ، کیفیت مصالح - در کاربر و مخاطب تاثیر گذار است.
بطور مثال از آنجایی که دیگر از چوب به طور مستقیم بدلیل محدودیت های زیست محیطی نمی توان در اقلیم شمال استفاده کرد اما می توان از مصالح جدیدی که با طرح و رنگ چوب ساخته می شود به عنوان تزئینات و پوشاننده ها استفاده کرد و به عقیده معماران اکوتک پوسته ساختمان باید مانند پوست بدن در مقابل تغییرات محیطی از خود واکنش نشان دهد، همچنین باید از مصالحی استفاده کرد که کمترین آسیب را به طبیعت وارد کند و حتی در نوع رنگی که در آن بکار برده می شود از موادی استفاده گردد که برای محیط زیست ضرر نداشته باشد.
-1-7نقش کارکردی:
اولین نقش در استفاده از هر مصالح ساختمانی نقش کارکردی آن است و در بررسی مبحث کارکردی مصالح باید عنوان شود که مصالح جدیدی که در ساختمان ها استفاده می شود از دو جهت قابل بررسی خواهند بود:
-1-1-7پاسخ مثبت به نیازهای کارکردی
-2-1-7عدم پاسخ به نیازهای کارکردی
