بخشی از مقاله
چکیده
از آنجائی که شرکت های بزرگ کشتیرانی در سراسر جهان جهت نوسازی ناوگان خود نیاز به سفارش کشتی های جدید دارند, لذا در سالهای گذشته چند مورد سفارش ساخت کشتی نفت کش به شرکت های داخلی از جمله شرکت صدرا واگذار گردید, ولی به دلیل یکسری مشکلات که به آن اشاره می گردد موفق به تحویل به موقع پروژه ها نشدند و یا بعضا قرارداد مربوطه نیمه کاره لغو گردید.
در این مقاله نسبت به شناسایی چالش های تحویل به موقع پروژه های ساخت نفت کش و وزن دهی و اولویت بندی آنها، از روش تصمیم گیری چند شاخصی با رویکرد MCDM و با استفاده از تکنیک DEMATEL فازی و ANP فازی و همچنین بهره مندی از نظر خبرگان اقدام گردیده است.
در این راستا شش معیار اصلی و سی زیر معیار معرفی شده است، سپس جهت اصلاح فرایندهای مرتبط با موضوع و با استفاده از تجربیات سایر کشورهای رقیب با نگرش کارشناسانه و تخصصی، استراتژی های مناسب را بررسی نموده تا بتوان راه توسعه صنعت عظیم کشتی سازی که بدون شک یکی از راه های کاهش بیکاری و ایجاد اشتغال در کشور می باشد را روز به روز هموارتر نموده و بتوان در بازارهای بین المللی این صنعت حاضر شد و با سایر رقبا در کسب سهم بیشتری از بازار ساخت کشتی ها به رقابت پرداخت.
-1 مقدمه
خداوند متعال در قرآن می فرماید:1 و زیر نظر ما و به وحی ما کشتی را بساز و درباره کسانی که ستم کردهاند با من سخن مگوی چرا که آنان غرق شدنی اند.
معنای آیه این است که کشتی سازی حضرت نوح با هدایت الهی صورت گرفته است و کشتی را زیر نظر، و مراقبت کامل و طبق تعلیمی که به ایشان داده شده ساخته است. در ساخت پروژه های کشتی سازی یکی از مهمترین مسائل مورد توجه مدیران این است که بتوانند پروژه را طبق برنامه زمان بندی از پیش تعیین شده و با بودجه تخصیصی به پایان برسانند.
در این تحقیق ضمن بررسی مهم ترین ویژگی های صنعت کشتی سازی، چالش های موجود در ساخت پروژه های کشتی سازی بررسی می گردد. لذا با برنامه ریزی مناسب و در نظر گرفتن عوامل موثر در ساخت پروژه های کشتی سازی نظیر بازار رقابتی، تغییر مدیران و سهامداران شرکت، تامین فاینانس و حمایت از طرف دولت و صندوق توسعه ملی، وجود زیرساخت های لازم کارخانه های کشتی سازی و ظرفیت ساخت کارخانجات، آماده بودن پکیج طراحی در زمان مقرر، تامین به موقع کالا و ترخیص آن از گمرک، میتوان زمینه توسعه و رشد این صنعت را در کشور فراهم نمود.
در صنعت کشتی سازی نیاز به افرادی است که دارای تحصیلات مرتبط در این رشته، آشنا به مسائل اجرایی در ساخت، مسلط به قوانین مورد استفاده در طراحی و ساخت کشتی ها، آشنا به قراردادهای ساخت شناورها و بیمه های کشتی و همچنین شناخت کامل تجهیزات مورد استفاده در کشتی ها و شرکت های سازنده این تجهیزات می باشد. لذا در این پژوهش نیز سعی گردیده جامعه خبرگان از افرادی انتخاب گردد که سالها سابقه کار در این صنعت را داشته و از مدیران ارشد با حداقل 15 سال سابقه کار می باشند.
-2 بیان مسئله:
مهمترین مسئله ای که کشورهای در حال توسعه به آن توجه دارند، مسئله به گردش در آوردن چرخهای رشد و توسعه می باشد. بدین ترتیب شناسایی و اولویت بندی چالش های تحویل به موقع پروِژه ها به عنوان زیر بنای توسعه نقش اساسی و کارآمد دارد. در صنعت کشتی سازی نیز در نظر گرفتن مولفه های موثر در تحویل به موقع پروژه های کشتی سازی باعث بدست آوردن امتیازات ارزنده ای مانند صرفه جویی اقتصادی ، کاهش وابستگی به کشتی های خارجی، توسعه اقتصادی و اشتغالزایی، کاهش پرداختهای ارزی، مسائل دفاعی و امنیتی می باشد. [3] حال این موضوع مطرح می گردد، چه عواملی با چه وزنی باعث گردیده که صنعت کشتی سازی داخلی نتوانسته است تعهدات خود را با کمترین زمان و هزینه نسبت به مشتریان تامین نماید؟
-3 ضرورت و اهمیت تحقیق:
یکی از مهمترین ویژگیهای صنعت کشتی سازی این است که باعث ایجاد ارزش افزوده در صنایع دریایی، به دلیل ایجاد تحرک در زنجیره ای گسترده از صنایع مرتبط می شود. لذا این نوع فعالیت ها در کشور علاوه بر کسب درآمدهای ارزی و ایجاد ارزش افزوده، می تواند نقش موثری در فرآیند کارآفرینی، ایجاد فرصت های شغلی جدید، جذب سرمایه گذاری های داخلی و خارجی را ایفا نماید.
یکی از فاکتورهای مهم در صنعت کشتی سازی، بازار بسیار رقابتی آن است. کارخانه های کشتی سازی می بایست آنقدر انعطاف پذیر باشند که بتوانند آینده را پیش بینی نموده و خود را برای برآورده کردن نیاز بازار توسعه دهند. بنابر این در نظر گرفتن این موضوع که حتی اگر کشتی سازها بر محدودیت فضا، نیروی کار و منابع مالی غلبه کنند، برای هماهنگی با بازار رقابتی این صنعت به برنامه ریزی بلند مدت نیاز دارند
-4 روش تجزیه و تحلیل داده ها:
در این تحقیق استخراج عوامل و شاخص ها از طریق نظرات خبرگان و مطالعه در زمینه موضوع و تجزیه وتحلیل و ارائه پیشنهادات با استفاده از مصاحبه حضوری با خبرگان و پرسشنامه لیکرت انجام گردیده است، پالایش عوامل به منظور دستیابی به عوامل نهایی، دسته بندی و وزن دهی عوامل براساس تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره - روش فرایند تحلیل شبکه ای ANP فازی و DEMATEL فازی - می باشد.
در این تحقیق از دو پرسشنامه بصورت مقایسه زوجی استفاده گردیده است، یکی برای ANP فازی جهت بدست آوردن روابط داخلی بین معیارها و همچنین اوزان زیر معیارها نسبت به معیارها و پرسشنامه دیگر برای DEMATEL فازی جهت بدست آوردن روابط داخلی زیر معیارها می باشد. در نهایت میتوان اوزان نهایی زیر معیارها نسبت به هدف را تعیین نمود.
-1-4 نمودار شبکه ای تحقیق:
برای ترکیب DEMATEL فازی و ANP فازی از نمودار زیر استفاده می شود. بر اساس این مدل با در نظر گرفتن هدف، نمودار به دو سطح تقسیم گردیده است که سطح اول شامل 6 معیار اصلی می باشد و با ANP فازی انجام می شود. و سطح دوم شامل 30 زیر معیار می باشد که با DEMATEL فازی انجام می گردد.
شکل-1 نمودار سلسله مراتبی تحقیق
جدول شماره - 1 معرفی معیارها و زیر معیارها
