بخشی از مقاله
چکیده
وظیفه اساسی یک شهر تسهیل شرایط و بهبود کیفیت زندگی شهروندان است. پایداری و محیط زیست اجزای مهم در کارکرد هر شهر است. شهر الکترونیک شهری خلاق و نوآورانه مطابق با تکنولوژی و نیازهای ضروری و عمومی شهروندان است که با استفاده از فن آوری اطلاعات، ارتباطات و دیگر امکانات در جهت بهبود کیفیت زندگی و افزایش بهره وری در عملیات و خدمات شهری ایفای نقش می نماید در حالی که اطمینان حاصل کرده است که آن را بر اساس نیازهای حال و نسل های آینده و با توجه به جنبه های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی بنا نموده است.
امروزه حرکت و پیشرفت جوامع به سمت دنیای الکترونیک می باشد. از این رو توجه به توسعه الکترونیک؛ شهر الکترونیک؛ شهروند الکترونیک در کنار توسعه پایدار شهری از اهمیت فراوانی برخوردار است؛ بنابراین با توجه به اینکه زندگی انسان روز به روز در حال پیشرفت بوده و در عین حال پیچیده تر هم می شود، شهر نیز به مثابه موجودی زنده است که در حال رشد پیچیده ای می باشد و گسترش روزافزون فناوری اطلاعات در دنیا و نفوذ و ورود آن به تمامی عرصه های زندگی شهروندان، امری بسیار مهم در عصر حاضر تلقی می گردد.
با توجه به این روند رو به رشد، شهرهای آینده نسبت به شهرهای امروزی مطمئناً چهره متفاوتی را خواهند داشت. اینگونه شهرهای الکترونیک، به نام شهرهای مجازی یا Virtual Cities خوانده می شوند. بنابراین بستر توسعه پایدار شهری با وجود شهرهای الکترونیکی که شاخص های کلیدی توسعه پایدار را داراست، هموار می باشد؛ در عین حال دستیابی به امر شهر الکترونیک نیازمند شفاف سازی و اطلاع رسانی به شهروندان و نیز ایجاد بستر مناسب برای استفاده از نظرات شهروندان در مسائل شهری می باشد.
در این مقاله سعی بر آن است تا با روش توصیفی و گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای، به معرفی بیشتر شهر الکترونیک و ضرورت ایجاد آن؛ همچنین تاثیر آن در توسعه پایدار شهری پرداخته و با ارائه راهکارهایی جدید در این مهم، نقشی را در بهبود فرآیند توسعه پایدار شهری ایفا نماید. امید است که نتایج حاصل از آن، بتواند راهگشای مدیران شهری در جهت تحقق و نیل به اهداف اساسی این مقوله که همان توسعه پایدار شهری می باشد، بوده و در دستیابی به آن، نقش ویژه ای را بهمراه داشته باشد.
.1 مقدمه
یکی از مهمترین بحث ها در هزاره سوم باتوجه به اثرات شهرها، گسترش آنها در زمین و نیز ابعاد مختلف زندگی انسان، مقوله توسعه پایدار شهری می باشد. با توجه به پیشرفت و گسترش شهرها و نیز حرکت جمعیتی، جنبه هایی از توسعه پایدار تنها از طریق ایجاد شهر الکترونیک محقق می گردد و این امر اهمیت ضرورت ایجاد شهر الکترونیک را در توسعه پایدار نشان می دهد. لذا شهر الکترونیک و شهر پایدار با توجه به تکنولوژی های نوین لازم و ملزوم یکدیگر هستند - بحرینی ،. - 39-28 :1386
به دلیل اهمیت اطلاعات در فرآیند تصمیم گیری، فناوری اطلاعات در جهان با سرعت چشم گیری در حال توسعه است و گسترش شهرهای الکترونیکی، می تواند فرصت های بسیاری را برای محیط های زندگی، کار و تفریح مردم به وجود آورد - حبیبی، سن شناس، . - 359:1388 با توجه به مطالب یاد شده در می یابیم که بسیاری از جنبه های توسعه پایدار تنها از طریق ایجاد شهر الکترونیک محقق می شود و این مهم خود اهمیت ضرورت ایجاد شهر الکترونیک را نیز بیان می دارد؛ بنابر این می توان اینگونه بیان داشت که شهر الکترونیک و شهر پایدار با توجه به تکنولوژی های جدید، مکمل یکدیگر می باشند. هدف نهایی در این مقاله نیز اهمیت نقش شهر الکترونیک در توسعه پایدار شهری و همچنین ارائه شاخص های مربوط به آنها می باشد.
.1× بیان مسأله
اصلی ترین و مهمترین مسئله در شهرهای امروزی حرکت جمعیت می باشد. این حرکات، اعم از حرکت با وسائط نقلیه و یا ازدحام جمعیت در مراکز فروش و یا خدمات رفاهی و اداری، همه این موارد خود موجب بسیاری از مسائل شهری از جمله حوادث و سوانح شهری و یا مسائل انسانی مخصوصا در شهرهای بزرگ می شود.
ظهور شهر مجازی و استفاده از صنعت ارتباطات و کامپیوتر، موجب کاهش حرکت جمعیت در شهرها گردیده که این امر خود سبب کم شدن هزینه ها، آرام تر شدن شهرها، برخوداری بیشتر از امنیت شهری و نیز امنیت روانی شهروندان خواهد شد. با این تفاسیر مفهوم شهر و دولت مقید به ساعات کار اداری نخواهد بود و شهر تبدیل به شهر و دولت 24 ساعته در هفت روز هفته می شود و شهروندان در همه ساعات و دقایق روز امکان بهره مندی از خدمات دولتی و شهری را خواهند داشت - ویسی ودیگران، . - 52 :1390
.2 تعاریف
.2,1× شهر الکترونیک1
در شهر الکترونیکی ادارات دیجیتالی جایگزین ادارات فیزیکی می شوند و سازمان ها و د ستگاه هایی همچون شهرداری، حمل و نقل عمومی، سازمان آب منطقه ای و... بیشتر خدمات خود را که 2 ICTدر اختیار آنان قرار می دهد به مشترکین و مشتریان خود ارائه می دهند. در شهر الکترونیک، شهروندان قادرند خدمات جاری خود را همچون خریدهای روزمره از طریق شبکه انجام دهند - قادری و امیری، . - 105 :1386 شهر الکترونیک، شهری است که اغلب فعالیت ها به وسیله تسهیلات اینترنتی و سیستم های الکترونیکی تحقق می یابد. این امکانات باید برای تمامی شهروندان در تمام نقاط اداری داخل شهر و د ستر سی به تمام اطلاعات مورد نیاز در هر ساعت از هفته با استفاده از روش های مطمئن و قابل اعتماد امکان پذیر باشد - . - Jalali,2003: 36
.2,2 شهروند الکترونیک3
شهروند الکترونیک ک سی ا ست که از توانایی لازم برای کار با رایانه برخوردار با شد و بتواند از اینترنت برای انجام سریعتر و موثرتر امور روزمره از قبیل برقراری ارتباط با دیگران، خرید و فروش، تعاملات بانکی، ا ستخدام، م سافرت، تفریح، سرگرمی، درمان و ... استفاده کند - سرفرازی و معمارزاده، . - 8 :1386 امانوئل کاستلز محقق اسپانیایی الاصل آمریکایی معتقد است که شهر اطلاعاتی، نیازمند شهروندان اطلاعاتی است و تنها با این پیشنیاز باید پا به دنیای آنلاین گذاشت - ویسی و قیسوندی، . - 42 :1390
.2,3 توسعه پایدار1
نظریه توسعه پایدار در راستای حمایت از منابع محیطی ارائه شده است. مبانی نظری این رویکرد بر نگهداری منابع در حال و آی نده از طریق است فاده بهی نه از زمین و وارد کردن کمترین ضای عات به م نابع ت جد ید نا پذیر مطرح است. - Bertolini,2005:116 -
.2,4 شهر پایدار2
شهر پایدار شهری است که به دلیل استفاده اقتصادی از منابع، اجتناب از تولید بیش از حد ضایعات و بازیافت آن تا حد امکان و پذیرش سیاست های مفید در درازمدت، قادر به ادامه حیات خود باشد. برنامهریزان شهر پایدار باید هدفشان را بر ایجاد شهرهایی با ورود کمتر انرژی و مصالح و خروج کمتر ضایعات و آلودگی متمرکز کنند - ترنر، . - 180:1376
.2,5 توسعه پایدار شهری3
توسعه پایدار شهری موضوعات جلوگیری از آلودگیهای محیط شهری و ناحیه ای؛ کاهش ظرفیت های تولید محیط محلی - ناحیه ای و ملی؛ حمایت بازیافت؛ عدم حمایت از توسعه های زیان آور؛ از بین بردن شکاف میان فقیر و غنی را مطرح می کند؛ همچنین راه ر سیدن به این اهداف را با برنامه ریزی شهری و رو ستایی؛ ناحیه ای؛ ملی؛ حمایت همه جانبه دولت از این برنامه ریزی ها می داند - زیاری،. - 17 :1383
با توجه مطلب فوق می توان تو سعه را در تو سعه پایدار شهری به اینگونه نیز بیان دا شت که تغییر تراکم و کاربری ارا ضی شهری جهت رفع نیازهای ا سا سی مردم در زمینه م سکن، حمل و نقل، فراغت و غیره به گونه ای که شهر از نظر محیطی قابل سکونت و زندگی، از نظر اقت صادی قابل دوام و از نظر اجتماعی دارای برابری با شد به نحوی که این تغییرات فناورانه و صنعتی، حفظ اشتغال، مسکن و شرایط زیست محیطی مناسب را در بر داشته باشد - موحد، . - 47 :1380
.3 تاریخچه شهر الکترونیک در جهان و ایران با ذکر نمونه های موردی دهه ی 1990 را می توان سرآغاز رویکرد الکترونیکی شدن برخی کلان شهرها دانست - کیا، . - 6 :1386 در سالیان اخیر بیش از 400 شهر و شهرک هو شمند الکترونیکی در نقاط مختلف دنیا احداث شده و مورد بهره برداری قرار گرفته ا ست - ثائری طوسی و آجیلیان ممتاز، . - 7 :1392 برترین شهر الکترونیکی جهان، شهر سئول از کشور کره جنوبی می باشد، که 500 نوع خدمات آنلاین در این شهر ارائه می شود.
