بخشی از مقاله
چكيده
در نواحي مكران، در اثر فرايند به هم افزوده شدن رسوبات و تشكيل گوه هاي افزايشي، گسل هاي عادي به خوبي شكل گرفته اند. اين گسل ها، معلول كشش سطحي پديد آمده در بخش بالاآمدگي و بالاراندگي فراديواره در گسل هاي هم آغوش است، به طوري كه مناطق بالا آمده در بخش بالارانده شده تحت تاثير ناپايداري ثقلي، گسل هاي عادي را به وجود آورده است. در شمال ناحيه، بلندي هايي با ريخت شناسي پلكاني موجود مي باشد كه اين پله هاي سمت خشكي را مي توان به عنوان شواهد بالاآمدگي پيشنهاد نمود. اين پله ها پديده اي در ارتباط با گسل خوردگي بوده و احتمال مي رود، بر اثر تركيبي از بالاآمدگي و گسل خوردگي عادي تشكيل شده باشد.
١ مقدمه
زمين درز كهن مكران، به صورت يك منشور بر افزايشي، از كرتاسة پسين تا هولوسن، در فرا ديوارة يك زون فرورانش كم ژرفا و كم شيب قرار دارد. اين محدوده بخشي از منطقه مكران در جنوب شرقي ايران قرار گرفته و غرب به گسل ميناب و از شرق تا مرز پاكستان، از شمال تا گسل بشاگرد و از جنوب به خطوط ساحلي درياي عمان محدود است. منشور برافزايشي مكران در نتيجه فرورانش صفحه عربي زير صفحه اوراسيا در طي دوره سنوزوئيك شكل گرفته است - شكل ١ - . اين ناحيه شامل بلندي هاي با ريخت شناسي پلكاني مي باشد كه اغلب مربوط به پليوسن هستند
اين بلندي هاي پلكاني سمت خشكي، به سمت جنوب، به دشت باريكي در امتداد ساحل منتهي مي گردد - . - Reyss et al., 1998 نهشته هاي مولاسي دريائي كم عمق شامل رسوبات مخلوط سيليسي آواري- كربناته بوده و حاصل چرخه هاي مجدد رسوبي هستند كه به دنبال فرسايش در فليش هاي مكران و بيرون زدگي هاي مولاسي قديمي تر در منطق بالادست واقع در شمال، ايجاد گرديده اند
شكل گيري گسلش عادي در پهنه فرورانش مكران ٣٠
٢ بحث
پيج و همكاران - - Page et al., 1979، پله هاي سمت خشكي را به عنوان شواهد بالاآمدگي پيشنهاد نموده اند و ليتل - Little, - 1972، اين پله ها را پديده اي در ارتباط با گسل خوردگي مي داند. اين پله ها مي تواند ناشي از پيشروي به سمت پائين در حين پايين آمدن سريع سطح آب دريا باشند، از آنجايي كه هر پله با لايه هاي پله پائيني خود پيوستگي نشان مي دهد و در ضمن روابط بين لايه اي مانند آنلپ نيز مشاهده نمي شود، گسلش و پيشروي به سمت پايين نامحتمل به نظر مي رسد
مگر اين كه گسل هاي عامل اين ريخت شناسي را، روراندگي ها بدانيم كه امتدادي تقريبا موازي با امتداد لايه ها و شيبي كه با شيب لايه ها اختلاف ناچيزي دارند . - Legett & Plett, 1984 - مجموعه پله هاي سمت خشكي در محدوده مورد مطالعه اغلب به صورت سواحل بالاآمده صخره اي - Page et al., 1979 - هستند كه طي فرسايش متفاوت لايه ها به شكل پله اي درآمده اند. اين رابطه براي اختلاف ارتفاع بين پله هاي سمت خشكي و پرتگاه هاي ساحلي صدق نمي كند و پيشروي به سمت پايين يا فازهاي اصلي تر بالاآمدگي كه مي تواند همراه با گسل خوردگي باشد، محتمل تر است و مي تواند در طول مهاجرت منطقه فرورانش به سمت جنوب و گسل خوردگي ها در اثر تغيير رژيم تنش يي باشد كه در ارتباط با آن در گوه هاي افزايشي رخ مي دهد
وجود دره هاي فرسايش يافته در امتداد رودخانه هاي فصلي مانند آنچه در منطقه ليپار مشاهده مي شود از شواهد بالاآمدگي در اين منطقه است - شكل ٢ - . گسل هاي عادي عموما از ساحل درياي عمان تا ٥٠ كيلومتري درون خشكي گسترش دارند و با برداشت هاي انجام شده - شكل هاي ٢ و ٣ - در منطقه ساحلي چهار روند در آن ها قابل تشخيص است كه دو به دو باهم مزدوج مي باشند
شكل١. موقعيت منطقه ساختاري مكران و منطقه مورد مطالعه
شكل ٢. رود خانه فصلي ليپار و پله هاي پادگانه اي و گسلش عادي در آن - ديد به سمت غرب -
نتايج
واحدهاي سنگي ناحيه بين دو گسل همزمان با رسوبگذاري، همگي به سمت شرق ضخيم مي شوند. اين ويژگي ها نشان دهنده گسل هاي قاشقي دوراني عادي مي باشد كه به يك جدايش كم زاويه در عمق ختم مي شود. اگر اين احتمال پذيرفته شود - شكل٤ - كه گسل هاي شرقي- غربي با شيب به سمت جنوب و گسل هاي شمال شرقي- جنوب غربي با شيب به سمت شرق دوراني باشد، قسمت شمال غربي هر واحد سنگي بين دو گسل بايستي لغزش بيشتري داشته باشد كه اين مسئله را مي توان با مورفولوژي كنوني پله ها كه روند شمال شرقي- جنوب غربي دارند، تائيد كرد.
به دليل آن كه واحدهاي سنگي از لايه هاي متناوب مقاوم و نامقاوم ماسه سنگ و مارن تشكيل شده اند، لذا با فرسايش شديد لايه هاي نامقاوم روبرو هستيم كه به طبع آن، لايه هاي مقاوم ماسه سنگي به قطعات سنگي ريزشي تبديل مي شوند كه اثر سطحي گسل ها را مي پوشانند و تنها در مقاطع پرتگاهي روبه دريا و رودخانه ها - به طور مثال رودخانه فصلي وشنام - در اثر شسته شدن ريزشي ها، سطوح گسلي پديدار شده و گسل هاي مذكور برونزدگي عادي ساده اي را نشان مي دهند.
شكل٣. استريوگرام و دياگرام گل سرخي گسل هاي عادي منطقه ساحلي
شكل٤. بلوك هاي سنگي مابين دو نوع گسل عادي قاشقي دوراني
در صورتي كه چندين واحد سنگي مابين گسل هاي عادي توسط گسل عادي بزرگ تري، به صورت واحد هاي عظيمي درآيد، امكان ايجاد گسل هاي معكوس پر شيبي در حد شرقي بلوك هاي سنگي، با روند به تقريب شمالي- جنوبي اما با شيبي به سمت غرب و يا اين كه باعث معكوس شدگي گسل هاي نرمالي كه امتداد شمال غرب- جنوب شرق دارند و شيب آن ها به سمت غرب مي باشد نيز دور از احتمال نمي باشد - شكل ٥ - كه مي توان گسل هاي معكوسي كه با توجه به توالي رسوب گذاري توسط - Hosseini et al., 2003 - شناسايي شده است را توجيه كرد.
