بخشی از مقاله
چکیده
در این پژوهش برای بررسی ضرورت آموزش مفهوم فشار در فیزیک مدرسه ای، ابتدا به اهمیّت کتاب های درسی مصوب آموزش و پرورش پرداخته شد. سپس نحوه گزینش محتوا در برنامه ریزی درسی بررسی شد و در نهایت این ملاک ها در رابطه با مفهوم فشار، با در نظر گرفتن اولویت های ذکر شده در سند تحول آموزش و پرورش و سند جامع علمی مورد توجه قرار گرفتند و با استفاده از سه رهیافت، نمونه هایی که نشان دهنده ضرورت آموزش مفهوم فشار در فیزیک مدرسه ای هستند،ارائه شد. این نمونه ها شامل مواردی است که به سلامت فرد و جامعه یا به تعیین رشته یا شغل آینده دانش آموز مربوط می باشد. همچنین در مواردی که بر سلامت محیط زیست دلالت دارد، لزوم وجود مفهوم فشار در کتاب های درسی احساس می شود.
-1مقدمه
یکی از مهمترین موضوعاتی که از گذشته تاکنون جزء درگیری های ذهنی برنامه ریزان درسی بوده است، این مسئله است که چه چیز باید در مدارس آموخته شود؟ کدام موضوع یا محتوا ارزشمند است؟ چه ملاک هایی برای گزینش موضوعات و گنجاندن آن ها در برنامه درسی باید در نظر گرفته شوند؟ پاسخ به این پرسش های بنیادی از یک طرف و رشد سریع علوم از طرف دیگر لزوم انتخاب بهترین محتوا را با توجه به محدودیت های یادگیری انسان آشکار می سازد.]1[
هر رشته ای از علوم، شامل تعدادی اصل و قانون است که به عنوان دانش پایه آن علم تلقی می شود که لازم است به تناسب سطح یادگیرنده، بخشی از دانش پایه به او منتقل شود. اگر چه در آموزش موضوعاتی که به بهداشت و سلامت انسان مربوط است، تردیدی وجود ندارد ولی در آموزش بسیاری از مفاهیم بحث وجود دارد.] 2[ فیزیک یکی از دروسی است که جایگاه مهمی در برنامه درسی متوسطه دارد.
مطالعات نشان داده اند که پدیده ها با این که ممکن است متفاوت باشند، از قانون های خاصی پیروی می کنند. هدف اصلی علم فیزیک، کشف رابطهینب متغیّرها و بیان این قانون هاست.[3] مفهوم فشار یکی از مفاهیم فیزیک است. مفهوم فشار و مفاهیم وابسته به آن مانند اصل ارشمیدس، یکی از چالش برانگیزترین مباحث جهت آموزش به دانش آموزان است. آیا مفهوم فشار از جمله مفاهیمی است که لازم است دانش آموزان به عنوان مفاهیم پایه فرا بگیرند؟
-2اهمیّت کتاب های درسی
نظام آموزشی فعلی کشور، یک نظام متمرکز و برنامه درسی آن منحصر به کتاب درسی است که در کل کشور به طور هماهنگ استفاده می شود.[4] این در حالی است که با توجه به وسعت کشور، تنوع و تعدد اقوام و مشکلات ناشی از آن، رشد سریع علوم و فناوری، تغییر سریع در هنجارها و ارزش های اجتماعی، ضرورت دارد که کتاب های درسی با دقت کافی و در حد امکان، عاری از هر عیب و نقص مطابق با اهداف تعیین شده و اصول علمی و با توجه به فناوری های جدید تألیف شوند.[5] از طرفی به دلیل ساختار آموزشی و برنامه درسی حاکم بر آموزش و پرورش کشور، کتاب های درسی در حکم رسانه ای پر اهمیت و کاربردی در ساختار آموزشی کشور مطرح می باشند.
کتاب های درسی، رسانه ای هستند که همه روزه معلمان و شاگردان از آن استفاده می کنند، حتی ارزشیابی بر اساس این کتاب ها انجام می گیرد لذا گاهی اوقات معلم به عنوان تمام برنامه درسی بر آن تأکید می کند.[6] به طور کلی کتاب های درسی یکی از مهم ترین مراجع و منابع برای یادگیری محسوب می شوند. چرا که بیشتر فعالیت های آموزشی در چارچوب این رسانه صورت می پذیرد. موارد زیر از جمله دلایلی می باشند که اهمیت این رسانه را در کشور نشان می دهند.[7]
1؛-2 تمرکز فعالیت های آموزشی معلمان بر اساس کتاب درسی
2؛-2 محدود بودن امتحان و ارزشیابی، به مطالب و محتوای کتاب درسی - البته به اعتقاد برخی از کارشناسان کتاب درسی منبعی جامع، برای آزمون های ورودی دانشگاه ها نمی باشد. -
3؛-2 تحقق بخشیدن به بیشتر اهداف آموزش و پرورش از طریق این رسانه
4؛-2 الزام دانش آموزان به خواندن کتاب هایی که از سوی دفتر برنامه ریزی تدوین و معرفی شده اند.
5؛-2 وجود نظامی متمرکز که برای تمام کشور، یک برنامه، یک کتاب و یک ارزشیابی دارد.
6؛- 2 مناسب نبودن شرایط آموزشی و کمبود امکانات، که این خود منجر به عدم استفاده از سایر رسانه ها و روش های تدریس می شود.
7؛-2 عدم مهارت کافی برخی از معلمان در شناخت هدف های آموزشی و کاربرد شیوه های مناسب تدریس واستفاده از سایر رسانه ها و متکی بودن آن ها به کتاب درسی
-3 ملاک های انتخاب محتوا در برنامه ریزی درسی
1؛– 3 تناسب با عوامل و ارزش های اجتماعی
1؛-1-3 تناسب محتوا با فرهنگ، ایده آل ها و آرزو های اجتماعی
2؛1؛-3 تناسب با پیشرفت های علمی و تکنولوژیکی
1؛-3-3 تناسب با ائلمس و نیاز های جامعه ملّی و محلّی
4؛1؛-3 تناسب با مسائل و ارتباطات جهانی
2؛-3 تناسب با ویژگی ها و نیازهای یادگیرندگان
2؛-1-3 تناسب محتوا با توانایی ها و استعدادهای یادگیرندگان
2؛-2-3 تناسب محتوا با نیازها و رغبت های دانش آموزان
2؛-3-3 تناسب محتوا با زندگی واقعی دانش آموزان
4؛2؛-3 محتوا باید زمینه ساز تجربیات و یادگیری بعدی دانش آموزان باشد.
3؛-3 تناسب با قانونمندی های برنامه درسی[1]
