بخشی از مقاله
چکیده
برنامه ریزی پرستاری یک برنامه ریزی پیچیده، مشکل و چالش برانگیز است و شامل ایجاد یک برنامه برای هر پرستار می باشدکه متشکل از روزهای کاری و غیرکاری در یک دوره برنامه ریزی کوتاه مدت است. در دنیای واقعی، منابع مختلف از عدم قطعیت برای ارائه برنامه های با کیفیت بالاتر لازم است. تنظیم بهینه برنامه نوبتکاری پرستاری بر کاهش هزینههای بیمارستان، افزایش رضایت شغلی پرستاران، کیفیت مراقبت و افزایش بودجه ورودی بیمارستان تأثیر دارد. لذا ضروری است بیمارستانها با برنامهریزی بهتر منابع انسانی و استفاده بهینه از نیروی کار، زمان و هزینه، ضمن ارتقای کارآیی، مشکل برنامهریزی را کاهش دهند.
مطالعه حاضر با هدف طراحی سیستم هوشمند تنظیم کننده برنامه نوبتکاری پرستاران با استفاده از یک روش مستقل سیستم فازی و بکارگیری نرم افزارMatlab، براساس مطالعات کتابخانه ای و بررسی برنامههای نوبت کاری پرستاران و مصاحبه با بخش پرستاری - جراحی قلب - یکی از بیمارستان های خصوصی مشهد برای ارایه خدمت بهتر به بیماران و مقابله با مشکلات برنامهریزی سنتی، جلوگیری از اعمال سلیقه و رعایت عدالت انجام گرفته است. سیستم فازی بر مبنای دانش انسانی میتواند به عنوان یک روش هوشمند با در نظر گرفتن حالات مختلف و ممکن مساله، تا حدامکان در این زمینه به ارائه راه حل بپردازد و منجر به برنامه ریزی مطلوب با رعایت عدالت و کسب رضایت شغلی گردد.
مقدمه
مشکل برنامه ریزی پرستاری - NSP1 - شامل تولید برنامه های فردی برای پرستاران است که شامل روز های کاری و روز های غیر کاری - - off در یک سیکل یک و یا چند هفته ای می باشد. برای این منظور تعداد شیفت ممکن با حداکثر کیفیت برنامه کاری و در نظر گرفتن خواست و رضایت پرستار و نیز تعداد پرستار مورد نیاز در هر شیفت و در هر روز بایستی لحاظ گردد و محدودیت هایی نظیر وقت مورد نیاز شخصی پرستار و شرایط محل کار در نظر گرفته شود.
در این زمینه، معیار های نوبت کاری پرستاری، توزیع یکنواخت نیروها ، اهمیت دادن به تقاضای کارکنان، رعایت عدالت در تنظیم برنامه در هنگام کمبود نیرو، عدم اعمال سلیقه شخصی مدیر - که این اعمال سلیقه شخصی سبب تبعیض و نا عدالتی در برنامه ریزی شیفت ها و در نظر نگرفتن نیاز های واقعی و ترجیحات پرستاران می شود و عوارض آن موجب سرخوردگی، عصبانیت و خشم پنهان پرستاران، تاثیر نامطلوب بر انجام کار و عدم کارایی مناسب در برخورد با بیمار، پایین آمدن راندمان کار در بخش های بیمارستان و افت کاری، افزایش اشتباهات و نهایتا پایین آمدن وجهه بیمارستان می گردد - ، رعایت برتری های فردی و صرفهجویی در زمان مدیر بایستی لحاظ شوند.
و در نتیجه طیف گسترده ای از راه حل های برنامه ریزی های زمانبندی شامل موارد زیر ارائه گردیده است:
الف- خودبرنامه نویسی - هماهنگی توسط کارکنان پرستاری انجام می شود- پاسخگوئی پرستاران در برنامه توسعه می یابد- احساس خودباوری افزایش می یابد- رضایت شغلی افزایش می یابد- روحیه تیمی بهبود می یابد- برای استخدام و ابقاء کارکنان پرستاری موثر است- غیبت از کار کاهش می یابد- ترک خدمت کاهش می یابد - .
ب- نوبت های کاری چرخشی - تیم ها به صورت چرخشی ارائه خدمت می نمایند- استرس و ترک خدمت افزایش می یابد- برسلامت افراد موثر است- برکیفیت کار اثر می گذارد-موجب اختلال در توسعه گروه های کاری میشود - .
ج- نوبت کاری دائمی - پرسنل در همان ساعات به صورت تکراری کار می کنند.مثلا همیشه صبح یا عصر یا شب - کارکنان می توانند در فعالیتهای اجتماعی شرکت کنند- رضایت شغلی و تعهد سازمانی افراد افزایش می یابد- غیبت از کار و ترک خدمت کمتر می شود- در این روش پرستاران نمی توانند مشکلات نوبت های کاری دیگر را درک کنند-بیشتر افراد می خواهند در نوبت روز کار کنند و پرسنل تازه فارغ التحصیل در نوبت عصر و شب کشیک خواهند داد- ارزشیابی کارکنان عصر و شب مشکل است - .
د- برنامه نویسی دوره ای یا قالبی - برنامه مرتبا تکرار می شود. مثلا 6 روز کار 2 روز آف- زمان برنامه نویسی کاهش می یابد- به تثبیت گروههای کاری کمک می کند- روحیه تیمی و مداومت در درمان بیمار ارتقا می یابد- کارکنان، برنامه های اجتماعی شان را برنامه ریزی می نمایند- زمان بیماری کارکنان کاهش می یابد - . همه موارد فوق نشان می دهدNSP یک چالش بحث بر انگیز است و آنچه اهمیت دارد آن است که تعادل در حجم کار برقرار باشد.
یک برنامه با کیفیت بالا می تواند به نیروی کار راضی تر و در نتیجه موثرتر منجر شود. عدم در نظر گرفتن خواست پرستار موجب مجادله، غیبت، روحیه پایین، عملکرد ضعیف شغلی، و میزان گردش مالی بالامی شود به این دلایل باید تا حد امکان خواست پرستاران در برنامه لحاظ گردد. ابهام در ارزش اهداف مدیریت و ترجیحات غیر شخصی از منابع عدم قطعیت هستند که باید در یک برنامه ریزی با کیفیت لحاظ شوند.
ازجمله دلایل استفاده از رویکرد برنامه ریزی فازی را می توان بدین صورت توصیف کرد: در موسسات مراقبت بهداشتی مدرن امروز، مدیران می خواهند کیفیت برنامه را از طریق رضایتمندی پرستاران انعکاس دهند در این صورت، اهداف خود را با استفاده از مجموعه های فازی به جای مجموعه های متعارف تعریف می کنند. در دنیای واقعی، با توجه به ابهام ناشی از اطلاعات در مورد ارزش اهداف مدیریت و تقاضا های پرستاران ، روشهای مرسوم قطعی نمی تواند به طور کامل منعکس کننده چنین پیچیدگی باشد .
ادبیات مرتبط
مطالعات متعددی، تأثیر مدیریت کارآمد و برنامهریزی دقیق نوبت کاری را بر سلامت پرستاران و کیفیت مراقبت تأیید نموده است. سه روش عمده برای حل NSP عبارتند از :
• برنامه نویسی ریاضی - MP2 -
• فن آوری هوشمند و هوش مصنوعی - AI3 -
• روش های سنتی از برنامه ریزی خطی، برنامه نویسی عدد صحیح، GP4 و شبکه
در الگوریتم MP مبتنی بر وارنر[9] ، یک مدل برنامه نویسی چند انتخابی با حداکثر تنظیمات پرستاران در رابطه با طول برنامه کاری، الگوهای چرخش، و درخواست برای روز های غیر کاری - - off ارائه شده است. [5] Jaumard و همکاران یک مدل برنامه ریزی خطی کلی که مهارت های مختلف پرستاری را در نظر می گیرد ارائه می کنند. میلار و [7] Kiragu از یک مدل شبکه حلقوی و غیر حلقوی برای برنامه ریزی زمانبندی پرستاران استفاده کردند. نودها نماینده روزهای کاری - on - و روزهای غیر کاری و نتیجه کوتاهترین مسیر ممکن است.
Arthur و [3] Ravindranبرنامه ای با در نظر گرفتن حداقل اندازه کارکنان، حداقل تعداد کارکنان با درخواست یا ترجیحات، حداقل نارضایتی پرستاران و حد اقل تعارض بین برنامه و رضایتمندی پرستاران را در نظرگرفتند. در الگوریتم GP تک فاز با توجه به سیاست های برنامه ریزی بیمارستان و ترجیحات پرستاران برای روز های آخر هفته off و on برنامه شکل می گیرد.
Ozkarahan و بیلی[8] پیشنهاد یک نسخه برنامه ریزی یکپارچه پرسنل مدل ime of day - TOD - و - day of week - DOW را به منظور برنامه ریزی پرستاران در طی یک دوره هفتهگی ارائه کردند. در سیستم پشتیبانی تصمیم گیری انعطاف پذیر، برآوردن منافع هر دو بیمارستان ها و پرستاران از طریق alternative models و جایگزین کردن الگوهای کاری انعطاف پذیر که شامل مشکلات TOD و DOW می شود مد نظر است. Chen و پونگ [4]سیستم های خبره را برای انواع شیفت پرستاران پیشنهاد می دهند.
برنارد و همکاران[11] مدل برنامه ریزی چند هدفه را ارائه کردند و سه تکنیک مختلف یعنی روش ترتیبی، روش وزن معادل و روش tabu search - TS - را برای حل مدل پیشنهادی مطرح کردند. هانگ [12]روش های زیر گروه بندی شده تقسیم پرستاران وحجم کار - workloads - به چند زیر گروه را پیشنهاد کرد، به طوری که مدل GP هر یک از زیر گروه ها ازنظر اندازه قابل کنترل باشد و برای هر پرستار روزهای خاص شیفت - کاری - و روز های غیر کاری مشخص گردد.
یک GP model دیگر شامل اهداف بیمارستان از جمله حصول اطمینان از خدمات مستمر با مهارت های مناسب پرستاری و اندازه نیروی انسانی، و ترجیحات پرستاران از جمله توزیع شیفت شب و تعطیلات آخر هفته و off منصفانه را شامل می شود. Bard و [5]Purnomo به حل NSP چند هدفه با یک رویکرد column generation پرداخته که ترکیبی از برنامه نویسی عددی و جابجایی دوگانه اکتشافی است و نتایج رضایت بخشی داشته است.
الگوریتم جستجوی ممنوعه پیشنهادی بارها میان پیدا کردن یک پوشش عملی برای تقاضاهای مورد نیاز و در خواست های پرستاران در نوسان بوده است.Dowsland و[10]Thompsonنرم افزاری را برای زمان بندی برنامه پرستاران با استفاده ازیک نوع الگوریتم چستجوی ممنوعه به عنوان متد اصلی بکار بردند. اما مدل کوله پشتی و جریان شبکه در مراحل قبل و بعد از پردازش استفاده می شود. Aickelin و [2] Dowslandالگوریتم ژنتیک را برای حل تعارض بین اهداف و روش های برنامه ریزی NSP بکار بردند. Abdennadher و [1]Schlenker اختصاص شیفت کاری به هر پرستار در هر روز از یک ماه را لحاظ کردند.
0H\HU DXIʼP [6] Hofeاز برنامه ریزی محدودیتی - - cp5 اکتشافی استفاده کردند و یک چرخه سلسله مراتبی برای برنامه ریزی پرستاران، که در آن مقررات قانونی استفاده می شود را با کدکذاری محدودیت های سخت و نرم بکار گرفتند.Selimو [11]Topaloglu با رویکرد فازی به برنامه ریزی پرستاران پرداخته اند.درویش و همکاران، برنامه نوبتکاری پرستاری را با استفاده از الگوریتم ژنتیک انجام داده اند
