بخشی از مقاله
چکیده:
فرآیند ثبت محدوده های معدنی و دریافت مجوزهای لازم برای استخراج و بهرهبرداری از آنها اهمیت ویژهای دارد. دقت و صحت این فرآیند با تعیین صحیح سیستم مختصات در هنگام ثبت محدوده، محاسبه دقیق رئوس محدوده های معدنی، وجود شفافیت در مناطق آزاد و وجود سابقه از محدوده های ثبتی ارتباط مستقیم دارد. همچنین عدم وجود بانک اطلاعات مکانی یکپارچه از اطلاعات معدنی در سطح کشور باعث شده تا زمان بررسی وضعیت هر محدوده و خطاهای انسانی افزایش یابد .
پس از نیازسنجی و بررسی وضعیت اطلاعات موجود و فرآیند ثبت محدودههای معدنی، این سامانه مدلسازی، طراحی و پیادهسازی شد. با نصب این سامانه در سطح کشور ضمن افزایش سرعت و دقت در ثبت محدوده های جدید، ساختار ذخیرهسازی اطلاعات در استانها به صورت یکپارچه و یکسان انجام خواهد شد. در این مقاله نحوه طراحی و پیاده سازی سامانه ثبت محدودههای معدنی با معماری سه لایه تشریح شده است.
-1مقدمه:
معادن بعنوان منابع و ثروتهای طبیعی نقش بسزایی در رشد و شکوفایی اقتصاد هر کشور دارند. مواد معدنی به عنوان مواد خام و اولیه در به کار انداختن واحدهای تولیدی و بخشهای اقتصادی جامعه نقش مهمی را در استقلال اقتصادی هر کشور ایفا میکنند. ذخایر معدنی، ارکان توسعه هستند. اهمیت معادن در ارزآوری، تامین مواد اولیه صنایع، افزایش فعالیتهای اقتصادی و به صدا درآوردن چرخهای توسعه است. بنابراین معدن جایگاه ویژهای در تحقق جنبههای مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی داشته و لزوم اعمال یک سیاستگذاری منسجم از طرف دولتها در خصوص بهرهبرداری بهینه از این منابع را ایجاب میکند.
از یکسو کسب درآمد بالا و از سوی دیگر نبود ابزارهای کاربردی فناوری اطلاعات در این بخش باعث شده تا درخواست و ثبت محدودههای معدنی اهمیت ویژهای داشته باشد. لذا طراحی یک سامانه اطلاعات مکانی میتواند ضمن گسترش فناوری اطلاعات در این بخش بسیاری از مشکلات را نیز مرتفع سازد. برخی از مشکلات عمده در ثبت محدودههای معدنی به شرح زیر میباشند:
-1 استفاده از سیستمهای مختصاتی متفاوت برای ثبت محدوده در سطح کشور
-2 عدم وجود شفافیت برای ثبت محدودههای معدنی جدید
-3 نبود سابقه از محدودههای ثبتی در طول سال
-4 استفاده از نرمافزارهای گوناگون و فرمتهای ذخیرهسازی متنوع برای ترسیم و ثبت محدوده
-5 ارائه تقاضاهای متعدد ثبت محدوده در طول روز
-6 کمبود ابزارهای نرمافزاری
-7 عدم وجود بانک اطلاعات مکانی یکپارچه از اطلاعات معدنی در سطح کشور در این تحقیق تلاش شده تا با ارائه یک نرمافزار فارسی و کاربرپسند و طراحی پایگاه داده مکانی مناسب، بستری برای یکپارچگی در تولید اطلاعات مکان مرجع در سطح کشور ایجاد شود. همچنین نصب و راهاندازی این سامانه باعث تسهیل در امر تبدیل و تبادل اطلاعات، افزایش سرعت و دقت در ثبت محدودههای معدنی و در نتیجه ضمن افزایش رضایتمندی متقاضیان باعث صرفه-جویی در هزینهها خواهد شد.
-2مواد و روشها:
-2-1فرآیند تولید و توسعه سامانه:
فرآیندهای تولید و توسعه یک نرم افزار، یک چارچوب عمومی است که برای کلیه پروژهها صرفنظر از اندازه و میزان پیچیدگی آنها امکاناتی فراهم می کند. مرحلهبندی و تجزیه این فرآیند به مراحل کوچکتر و مشخصات هر مرحله مطابق با متدولوژی منتخب برای اجزاء پروژه تشریح میگردد. با توجه به ابعاد تحقیق - این تحقیق در سازمان صنعت، معدن و تجارت استان یزد آغاز شد- و با توجه به آنکه مجموعه نیازها مشخص اما از ورودیها، خروجیها و الگوریتمهای داخلیاش اطلاع کافی نبود، روش الگویی یا Prototype برای طراحی و پیادهسازی این سامانه به کار گرفته شد . - 1 -
با توجه به اینکه معمولا اولین نسخه هیچ نرمافزاری کامل نبوده و نیازمند بازنگری است، این روش با چرخه تولید و تست خود باعث میشود ایرادات نرمافزار استخراج و رفع شود. البته در بسیاری موارد این روش باعث بالا رفتن سطح توقع از سامانه شده و باعث زمانبر شدن اجرا میشود. اما با توجه به بازخورد ارزشمندی که در ابتدای طراحی نرمافزار از کاربران به طراحان منتقل میشود نرمافزار با قابلیتها و انتظارات مورد نظر تولید خواهد شد.
-2-2محیط برنامهنویسی
یکی از نیازهای اساسی برای استفاده از سامانه اطلاعات مکانی، دسترسی به نرمافزار میباشد. در حال حاضر نرمافزارهای متنوعی مانند ArcGIS، MapInfo و ... در کشور مورد استفاده قرار میگیرند. در این میان نرم افزار ArcGIS از امکانات بیشتری برخوردار است. اگرچه این نرمافزار دارای قابلیتهای متنوع و گستردهای میباشد اما تمام نیازهای کاربران را مرتفع نمیکند.
شرکت سازنده نرم افزار نیز با آگاهی از این مسئله، امکان توسعه و سفارشیسازی محصولات خود، به کمک زبانهای برنامهنویسی را فراهم کرده است.برنامهنویسی ArcObjects در واقع همان ابزاری است که به کمک آن میتوان اقدام به توسعه و سفارشیسازی نرمافزار ArcGIS نمود. ArcObjects مجموعهای از اشیاء است که بطور خاص برای برنامهنویسی در ArcGIS Desktop طراحی شده است. در واقع به کمک این مجموعه قدرتمند و یک زبان برنامهنویسی میتوان منوها، ابزارها و نرمافزارهای کاربردی مورد نظر خود را به کمک یک زبان برنامهسازی تولید کرد. کلاس اشیاء در ArcObjects به سه دسته کلی زیر تقسیم میشوند : - 2 -
✓ Abstract class× ✓ Class× ✓ Coclass امروزه صدها زبان برنامهسازی وجود دارد. زبانهای برنامهسازی از تنوع زیادی برخوردارند. به طور کلی می توان آنها را به سه دسته زبانهای ماشین، زبانهای اسمبلی و سطح بالا تقسیم کرد . - 3 - به عنوان یکی از زبانهای سطح بالا که در این تحقیق نیز مورد استفاده قرار گرفته است میتوان از VB.NET نام برد. این زبان که بر روی سکوی .NET سوار شده است جزو زبانهای شیء گرا است.
سه روش عمده برای کدنویسی و تولید نرم افزار به کمک برنامه نویسی در ArcGIS وجود دارد: o محیط ماکرونویسی VBA در نرمافزار ArcGIS o تولید DLL و فراخوانی در نرمافزار ArcGIS o تولید نرمافزار مستقل در این تحقیق با استفاده از زبان برنامه نویسی VB.NET و مجموعه اشیاءای که بطور خاص برای برنامهنویسی ArcGIS Desktop طراحی شده اقدام به تولید یک نرمافزار مستقل شد.
