بخشی از مقاله
چکیده
ضرورت ایجاد پارک جنگلی در اکثر مناطق کشور، ما را بر آن واداشت تا به طراحی آن از طریق سیستم اطلاعات مکانی بپردازیم. منطقه مورد مطالعه پارک جنگلی باغو است که در اطراف شهرستان مینو دشت واقع گردیده, وسعت آن بالغ بر ۰۰۱ هکتار و ارتفاع آن از سطح دریای آزاد از ۰۲ تا ۳۴ متر در نوسان است. شیب عمومی باغو بین ۳ ۰ درصد و فاقد پستی و بلندی میباشد.
در این تحقیق ابتدا مناطق قابل برنامهریزی برای تفرج و مناطق غیر قابل برنامه ریزی مشخص گردید، سپس برای مناطق قابل برنامهریزی برای تفرج با توجه به جادههای اصلی و فرعی موجود، تیپهای درختی و در مواردی با دخالت نظر طراح واحدهای ارزیابی انتخاب گردید. آنگاه با توجه به مطالعات انجام شده و نقشههایی که تهیه گردیده است و همچنین با عملیات میدانی و جنگل گردشی فاکتورهایی به عنوان عوامل ارزیابی واحدها تعیین گردیدند و برای هر یک از عوامل فوق مدل مربوط به آن با توجه به شرایط رویشگاهی مشخص و ارائه گردید.
تشریح هر واحد جداگانه انجام و با تشکیل جدول مربوطه، هر کدام از واحدها با عوامل مذکور مورد محک قرار گرفت و نمرههای کمی و کیفی برای آن منظور و با جمعبندی نمرات مربوطه، توان هر یک از واحدها تعیین و در پایان با وصل نمودن واحدهای مربوط به هر یک از طبقات، نقشه طبقهبندی توان تفرجی تهیه گردید.
۱- مقدمه
تاریخ پارکداری در دنیا به ایران برمیگردد و بنا به اسناد معتبر تاریخی، ایران باستان بنیانگذار پارک در کره خاکی است. در عصر قدیم، در ایران مناطقی را تحت عنوان شکارگاه برای تفرج و شکار سران مملکت در نظر گرفته شده که در فصول خاص حیات وحش مورد حمایت قرار می گرفتند و در فصول خاصی نیز شکار در آن انجام میگرفت که این موضوع را میتوان مبدأ مدیریت حیات وحش که امروزه در پناهگاههای حیات وحش وجود دارد ملاحظه نمود.
در این میان اولین منطقه جنگلهای حفاظت شده در ایران باستان انجام گرفت و آن جنگل سروی بوده که توسط گارد سلطنتی خشایار شاه حفاظت میشد و نیز باغهایی جهت تفریح عموم در آن عصر احداث میشده که به اصطلاح پردیس نامیده میشود که یک واﮊه سانسکریت بوده و در زبان انگلیسی هم به همان اسم وارد شده است.
از نمونه پارادیسهای قدیم میتوان باغ ارم شیراز، فین کاشان، گلشن طبس و باغ نظر اصفهان را نام برد. نوع تکامل یافته پارادیس به چهار باغ معروف بوده که در زمان ساسانیان متداول شده است. اکثر میادین و باغهای به جا مانده در اصفهان یادگار هنر پارک سازی عصر قدیم است.
در طول تاریخ کشور ما، به تدریج باغها و شکارگاههای اختصاصی توسعه یافت و همزمان با افزایش جمعیت و گسترش شهرها اقدام به ایجاد باغ-های ملی، میادین و پارکهای عمومی با فرم و مشخصات متفاوت گردید. استفاده از منابع طبیعی به ویژه جنگلها به منظور احداث پارکها و تفرجگاههای جنگلی در دهههای اخیر نیز مورد توجه جدی قرار گرفت، بدین منظور اولین پارک جنگلی طبیعی با مدیریت سازمان جنگلها در سال ۴۴۳۱ هجری شمسی در منطقه جنگلی هراز آمل احداث شد. سپس در سالهای ۵۴۳۱، ۷۴۳۱، ۱۵۳۱ و ۷۵۳۱ به ترتیب پارکهای جنگلی سی سنگان، قرق، نور و دلند در شمال کشور بنیان نهاده شد.
به غیر از پارکهای جنگلی ذکر شده بسیاری از پارکها، در سایر استانهای خارج از شمال کشور احداث گردید. پس از انقلاب به خصوص در دهه اخیر با توجه به سیاستهای دولت و نیاز مردم به تفریح و تفرج سطح پارکهای جنگلی در شمال کشور افزایش چشمگیری یافت به طوری که از ۵ هزار و ۵۱۷ هکتار به ۲۲ هزار و ۷۶۳ هکتار رسیده است.
گسترش بی رویه جمعیت و توسعه مناطق مسکونی شهری، زندگی شهرنشینی و تراکم جمعیت در شهرها، افزایش بیرویه آلایندهها، آلودگیهای زیست محیطی و آلودگیهای هوای شهرها بخصوص کلان شهرها از جمله مسائلی هستند که مردم و شهروندان را بر آن داشته است که همواره، حتی به عنوان پناهندگان زیست محیطی به عرصه جنگلها، دامان کوهها، دشتها و طبیعت پناه ببرند
۲- اصول و معیارهای کلی انتخاب محل پارکها و تفرجگاههای جنگلی
۲-۱- پارامترهای فیزیکی
۲-۱-۱- شکل زمین - Landform -
در انتخاب محل پارکها و تفرجگاههای جنگلی، شکل زمین و وضعیت توپوگرافی - پستی و بلندی - مورد توجه بوده و خصوصیات ﮊئومرفولوﮊی محل مورد نظر، بایستی دقیقاﹰ مورد بررسی قرار گیرد.
جدول۱- شکل زمین
در صورتی که منطقه دارای شرایط عالی از نظر شکل زمین باشد، آنگاه میتوان در برنامهریزی زونهای تفرجی - تفرج متمرکز و گسترده - بر اساس شیب تقسیمبندی دیگری انجام داد
جدول ۲- درصدشیب
جدول۳- آب آشامیدنی
