بخشی از مقاله
چکیده
در پژوهش حاضر اثر روشهای کوددهی شامل پخش سطحی - شاهد - ، چالکود و کودآبیاری به تنهایی یا در ترکیب با محلولپاشی بر مقادیر عملکرد، فنل کل، ویتامین ث و ظرفیت آنتیاکسیدان در میوه کیوی رقم هایوراد بررسی شده است.
نتایج نشان داد در همه تیمارهای کوددهی با انجام محلولپاشی تکمیلی، مقدار عملکرد و وزن تک میوه بهطور معنیداری افزایش یافت. بههرحال، مقدار فنل کل و ویتامین ث با انجام محلولپاشی در مقایسه با تیمارهای کوددهی بدون محلولپاشی به طور معنیداری کاهش یافت. روند مشابهی با روند فنل و ویتامین ث نیز برای ظرفیت آنتیاکسیدان مشاهده شد. بهطور کلی، مقدار کمتر فنل کل مشاهده شده در تیمارهای کوددهی+محلولپاشی میتواند به شرایط مطلوبتر درختان به لحاظ عملکرد و تعادل تغذیهای بهتر در این تیمارها نسبت داده شود.
مقدمه
مقدار تولید داخلی کیوی در سال 1394 حدود 307 هزار تن تخمین زده شده و استان مازندران با تولید سالیانه 181 هزار تن مقام اول در میان استانهای تولید کننده کیوی در کشور را به خود اختصاص داده است - آمارنامه کشاورزی، . - 1395 میوه کیوی حاوی مقادیر قابل توجهای از اسیدها، قندها، ویتامینها، پلیساکاریدها و ترکیبات معدنی میباشد. طبق مطالعات گذشته، ویتامین ث از تشکیل ترکیبات ان-نیتروزو، یکی از عوامل ایجاد کننده سرطان، جلوگیری میکند
به عبارت دیگر، کیوی یک منبع سرشار از ترکیبات بیواکتیو میباشد که خاصیت آنتیاکسیدانی داشته و در پیشگیری از برخی سرطانها و بیماریهای قلبی-عروقی نقش مهمی ایفا میکند . - Du et al., 2009 - ترکیب معدنی کیوی نقش مهمی در کیفیت این میوه ایفا میکند. ویژگیهای کیفی میوه در زمان برداشت و نیز طی انبارمانی به وضعیت میوه کیوی به لحاظ عناصر غذایی بستگی دارد
تغذیه صحیح محصولات باغی نقش مهمی در کاهش ضایعات و بهبود کیفیت و طولانی کردن عمر انبارمانی محصولات برداشت شده دارد
کیوی یک گیاه پرتوقع است و باید در خاکی کشت شود که به خوبی مواد مورد نیاز آن را تأمین کند. این گیاه به خوبی مواد غذایی خاک را جذب میکند و چنانچه کمبود مواد غذایی بهوجود آید، زود علایم کمبود را نشان میدهد، در صورتی که در سایر گیاهان علایم کمبود سریع ظاهر نمیشود
کوددهی برای دستیابی به بهترین عملکرد میوه هم به لحاظ کیفی و هم به لحاظ کمی و نیز برای اطمینان از کارایی اقتصادی باغ تا زمانی که ممکن است، استفاده میشود. فرایند کوددهی یکی از مهمترین فاکتورهای است که رشد، نمو، عملکرد و کیفیت میوه را تحتتأثیر قرار میدهد. باغداران از کودهای آلی و شیمیایی در باغهای خود برای نیل به عملکرد بالاتر استفاده میکنند. کاربرد عناصر غذاییمعمولاً منجر به افزایش عملکرد خواهد شد اگرچه کاربرد مقادیر زیاد و یا نامتعادل عناصر غذایی اثرات سوء خود را به همراه خواهد داشت. برای مثال سطوح نیتروژن بالا در میوه کیوی با افزایش نرم شدن این میوه طی دوره انبارمانی همراه خواهد بود
در مطالعاتی که در گذشته انجام گردیده، نشان داده شده که عملکرد میوه تحتتأثیر مقدار کود نیتروژن و پتاسیم بهکار برده میباشد
با توجه به ترکیبات بیواکتیو، شرایط تنش از قبیل تأمین نامتعادل عناصر غذائی ممکن است منجر به افزایش سطح ترکیبات آنتیاکسیدان در گیاهان گردد. تاکنون در زمینهی اثر روشهای کوددهی شیمیایی بر مقدار ویتامین ث، فنل کل و ظرفیت آنتیاکسیدان تحقیق جامعی گزارش نشده است. بنابراین تحقیق حاضر با هدف بررسی اثر شیوههای مختلف کوددهی با و بدون محلولپاشی تکمیلی بر عملکرد و نیز بر ظرفیت آنتیاکسیدان، مقدار فنل و ویتامین ث بافت میوه کیوی در باغی در پژوهشکده مرکبات و میوههای نیمه گرمسیری کشور- رامسر اجرا شد.
مواد و روشها
به منظور ارزیابی اثر دو سال اعمال روشهای مختلف کوددهی بر عملکرد و ویژگیهای کمی و کیفی میوه در باغهای کیویفروت 15 ساله رقم هایوارد این پروژه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با شش تیمار در چهار تکرار در پژوهشکده مرکبات و میوههای نیمهگرمسیری-رامسر در سالهای 1392-1394 اجرا شد - هر درخت بهعنوان یک واحد آزمایشی در نظر گرفته شد - .
پژوهشکده مرکبات و میوههای نیمه گرمسیری کشور در دامنههای شمالی رشته کوه البرز در شهر رامسر در طول جغرافیایی 50 درجه شرقی و عرض جغرافیایی 36 درجه شمالی واقع شده است. شهرستان رامسر دارای آب و هوای نیمهگرمسیری بوده، رطوبت نسبی آن بین 55 تا 100 درصد در نوسان میباشد. درجه حرارت بین یک تا 36 درجه سلیسیوس است. میزان بارندگی آن 1200میلیمتر در سال است که عمدتاً از شهریور تا اردیبهشت می بارد و در ماه های خرداد، تیر و مرداد میزان تبخیر بیشتر از بارندگی است. در تحقیق حاضر، آبیاری با استفاده از میکروجت با سرعت تخلیه آب 1/5 لیتر در دقیقه انجام گردید. آبیاری بر اساس رسیدن مکش تانسیومتر به 40 کیلوپاسکال انجام شد.
در بهمن 1392 قبل از شروع آزمایش و اعمال تیمارهای کوددهی نمونه اولیه خاک از عمق 0-30 و 30-60 سانتیمتری جمعآوری و برخی از ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی اولیه خاک محل آزمایش با روشهای متداول تعیین گردید. سپس در اسفندماه سال 1392 و 1393 تیمارهای کوددهی اعمال گردیدند.
در تحقیق حاضر شش روش کوددهی شامل - 1 شاهد - طبق عرف محل پخش سطحی - ، - 2 کاربرد کود به روش کود آبیاری، -3 کاربرد کود به روش چالکود، - 4 کاربرد کود به روش تلفیقی پخش سطحی و محلولپاشی، - 5 کاربرد کود به روش تلفیقی کودآبیاری و محلولپاشی و -6 کاربرد کود به روش تلفیقی چالکود و محلولپاشی انجام شد. میزان کود برای هر درخت برای تمام تیمارها ثابت و مقدار کودهای استفاده شده نزدیک به مقادیر کود استفاده شده توسط کشاورزان در این منطقه میباشد.
بدین-منظور برای هر درخت 1100 گرم اوره، 500 گرم دیآمونیوم فسفات، یک کیلوگرم کلرید پتاسیم، 300 گرم سولفات منیزیم، 200 گرم سولفات منگنز، 200 گرم سولفات روی و 50 گرم اسید بوریک مطابق با روش کاربرد کود استفاده شد. لازم به ذکر است که در روش کودآبیاری کودها در 10 مرحله - 15 روز به 15 روز از فروردین تا اول شهریور - به همراه آب آبیاری به درختان داده شدند. برای محلولپاشی در تیمارهای تلفیقی نیز اوره با غلظت 5 در هزار 4 بار در سال - فروردین، اردیبهشت، خرداد و تیر - ؛ و دیآمونیوم فسفات، کلرید پتاسیم و سولفات منیزیم هر یک با غلظت 5 در هزار 2 بار در سال بر روی برگ درختان کیوی اسپری شدند.
در سال دوم پس از اعمال تیمارها، پس از رسیدن میزان مواد جامد قابل حل میوه به حد مناسب - بریکس حداقل - 6/2، میوهها برداشت و مقدار عملکرد هر درخت اندارهگیری شد. سپس در پنج میوه یکنواخت و بدون آسیب از هر تکرار هر تیمار، در مجموع 20 میوه برای هر تیمار، مقدار وزن، میزان ویتامین ث، مقدار فنل و ظرفیت آنتیاکسیدان در میوهها اندازهگیری شدند. میزان ویتامین ث با روش تیتراسیون با دی کلروفنل ایندوفنل تعیین شد . - Mazumdar and Majumder, 2003 - مقدار فنل کل به روش فولینسیوکالچو و با استفاده از اسید گالیک به عنوان محلول استاندارد تعیین شد. ظرفیت آنتیاکسیدانی عصارهی میوهها نیز از طریق خاصیت خنثیکنندگی رادیکال آزاد DPPH. تعیین شد
در نهایت اثر روش کوددهی بر عملکرد، وزن تکمیوه، ظرفیت آنتیاکسیدان، ویتامین ث و فنل توسط تجزیه واریانس یک طرفه مورد سنجش قرار گرفت. معنیدار بودن تفاوتها توسط آزمون حداقل اختلافات معنیدار - LSD - و در سطح احتمال 5 درصد بررسی شد. کلیه آنالیزهای آماری با استفاده از نرمافزار SAS انجام شد.
نتایج و بحث
نتایج بررسی ویژگیهای اولیه خاک مورد مطالعه - جدول - 1 نشان داد که خاک مورد بررسی خاکی غیر شور، دارای بافت لوم رسی با مقدار کربنات کلسیم معادل %1> میباشد . مقدار نیتروژن کل، فسفر و پتاسیم قابل استفاده در خاک مورد مطالعه بهترتیب 0/65، 41 و 116 میلیگرم بر کیلوگرم بود.
جدول -1 ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک باغ مورد مطالعه
نتایج تجزیه واریانس اثر نوع روش کوددهی بر عملکرد، وزن تکمیوه ، ویتامین ث، فنل و ظرفیت آنتیاکسیدان در میوه کیوی تحت تیمارهای مطالعه شده در جدول 2 آورده شده است. نتایج تجزیه واریانس نشان داد اثر نوع روش کوددهی بر کلیه ویژگیهای بررسی شده معنیدار بود - جدول . - 2 مقدار ویژگیهای بررسی شده به شماره بلوک بستگی نداشت - نتایج آورده نشده است - .
مقدار عملکرد درختان کیوی تحت تیمارهای اعمال شده از 43/9 - پخش سطحی - تا 76/4 - کودآبیاری+محلولپاشی - کیلوگرم متغیر بود - جدول . - 2 نتایج نشان داد مقدار عملکرد درختان در همه تیمارها بیشتر از تیمار شاهد - پخش سطحی - بود اما این افزایش فقط در مورد تیمارهای کودآبیاری+ محلولپاشی، پخش سطحی+ محلولپاشی و چالکود+محلولپاشی معنادار بود. بنابراین، با بکار بردن محلولپاشی، مقدار عملکرد در همه تیمارهای مورد مطالعه افزایش معنیدار نشان داد.
علاوه براین بررسی نتایج نشان داد دامنه میانگین وزن تک میوهها از 86/5 گرم - تیمار کودآبیاری - تا 106/2 - تیمار کودآبیاری+محلولپاشی - متغیر بود - جدول . - 2 مقدار وزن تک میوه در تمام روشهای کوددهی مطالعه شده با استثنا روش کودآبیاری+محلولپاشی با روش کاربرد کود مطابق عرف محل - پخش سطحی - تفاوت معنیداری را نشان نداد. با انجام دادن محلولپاشی تکمیلی در روش کودآبیاری مقدار وزن تک میوه بهطور معنیداری افزایش یافت. طبق گزارش پاچکو و همکاران - 2008 - میوه کیوی با اندازه 65-200 گرم قابلیت عرضه به بازار را دارد. بررسی نتایج نشان داد که از نظر عملکرد و وزن تکمیوه - میوه65< گرم، قابلیت عرضه به بازار را دارد - ، روش کودآبیاری+ محلولپاشی بر سایر روشهای کوددهی مورد بررسی برتری دارد.
جدول -2 اثر روشهای مختلف کوددهی بر عملکرد، وزن، ویتامین ث، فنل و ظرفیت آنتیاکسیدان میوه کیوی
