مقاله فناوری محاسبات ابری و جایگاه آن در ایران

بخشی از مقاله

خلاصه

در حال حاضر سازمانها و شرکتهای دولتی و خصوصی به منظور دستیابی به اهداف از پیش تعریف شده خود نیازمند بهرهگیری هر چه بیشتر از فناوریها و امکانات موجود اطلاعاتی و ارتباطی میباشند. در حقیقت لازمه پایداری و ثبات آنها در میدان رقابت تنگاتنگ، ارائه خدمات ضمن برآوردهسازی معیارهای کیفیت سرویس - حداقل هزینه و زمان، حداکثر انعطافپذیری و قابلیت اطمینان، ... - میباشد.

یک نمونه از این فناوریهای رایج و کاربردی، فناوری محاسبات ابری میباشد. از این رو، در این مقاله ابتدا به معرفی این فناوری تکامل یافته خواهیم پرداخت. سپس، خصوصیات و چالشهای مختلفی که با خود به همراه دارد مورد بررسی قرار میگیرند. در نهایت جایگاهی که فناوری محاسبات ابری در ایران دارد به همراه مراکز فعال در این زمینه، ارائه میشوند تا دیدی جامع را در اختیار پژوهشگران این عرصه قرار دهد.

.1 مقدمه

تعاریف متعددی برای فناوری محاسبات ابری در ب1ب ارائه شده است، ولی تعریف مؤسسهملّی فناوری و استانداردها ب2ب به صورت زیر میباشد:

محاسبات ابری عبارت است از یک مدل برای فراهم ساختن یک دسترسی حاضر در همه جا، راحت و مطابق با نیاز به شبکهای از منابع محاسباتی مشترک و قابل پیکربندی - مانند: شبکهها، سرورها، ذخیرهسازها، برنامههای کاربردی و سرویسها - که میتواند به سرعت و با حداقل تلاش مدیریتی یا تعامل فراهمکننده سرویس، ارائه و منتشر شود.

تعریف فوق خصوصیات مختلفی از یک سیستم مبتنی بر ابر را نشان میدهد، مانند: استفاده راحت و گسترده از طریق اتصال به اینترنت، استفاده از منابع اشتراکی مختلف، حداقل فعالیت مورد نیاز از سوی کاربران و مبتنی بر سرویس بودن. بنابراین، از آنجایی که فراهم نمودن همان سرویسهای ابر به صورت مستقیم توسط سازمانها به مراتب دشوارتر، هزینهبرتر و چالش برانگیزتر خواهد بود، لذا سازمانها به سمت انتقال به محیط ابر متمایل میشوند. از سوی دیگر، سرویسدهندههای ابر نیز به دنبال ارائه سرویسهای قابل اطمینان، انعطافپذیر، مقرونبهصرفه و مبتنی بر نیاز به مصرف-کنندگان میباشند. موارد ذکر شده، تنها بخشی از مزایای فناوری ابر است که در ادامه به صورت مشروح بررسی خواهد شد.

این فناوری، در ایران نوظهور بوده و رو به توسعه و پیشرفت میباشد که مسیری طولانی تا فراگیر شدن و بهرهمندی از مزایای آن مانده است. از این رو، در این مقاله ضمن معرفی مشروح فناوری محاسبات ابری از ابعاد مختلف، جایگاه آن در ایران بررسی و مراکز فعال در این زمینه ارائه میگردد تا بتواند یک دید جامع را برای پژوهشگران این عرصه فراهم نماید.

.2 معرفی فناوری محاسبات ابری

فناوری محاسبات ابری مدلهای مختلف سرویس و راهاندازی را در اختیار کاربران قرار میدهد و مصرفکنندگان می-توانند فراخور نیاز از آنها استفاده نمایند. از این رو، به منظور معرفی هر چه بیشتر این فناوری، در این بخش مدلهای مختلف سرویس و راهاندازی ارائه میشوند.

.1,2 مدلهای سرویس

در مراجع مختلف برای فناوری محاسبات ابری مدلهای سرویس متفاوتی در نظر گرفته شده است و مدلهای مشترک و پایه در تمامی آنها طبق ب1ب به شرح زیر است:

·    نرمافزار به عنوان سرویس: در این نوع از سرویس، مصرفکننده میتواند برنامههای کاربردی را بر روی محیط ابر اجرا نماید، در حالی که فراهمکننده سرویس عهدهدار نگهداری و پشتیبانی سختافزاری و نرمافزاری از آن برنامهها میباشد. نمونههایی از نرمافزار به عنوان سرویس عبارتاند از: SalesForce.com و × .SAP

·    بستر به عنوان سرویس: در این نوع از سرویس، مصرفکننده میتواند برنامههای کاربردیای را بر روی زیرساخت ابر راهاندازی نماید که با استفاده از سرویسها، فناوریها و ابزارهایی که سرویسدهنده پشتیبانی میکند، ایجاد شدهاند. نمونههایی از بستر به عنوان سرویس عبارتاند از: AppEngine گوگل و × .Force.com

·    زیرساخت به عنوان سرویس: در این نوع از سرویس، مصرفکننده زیرساخت ابری را کنترل یا مدیریت نمیکند، بلکه میتواند نرمافزارهای دلخواه مانند سیستمعامل را راهاندازی و اجرا نماید. نمونههایی از زیرساخت به عنوان سرویس عبارتاند از: Elastic Compute Cloud - EC2 - آمازون و × .Flexiscale

همچنان که پیش از این اشاره شد سه سرویس فوق پایه سرویسهای ابری موجود میباشد. برخی از دیگر مدلهای سرویس معرفی شده عبارتاند از: امنیت به عنوان سرویس ب3ب، ذخیرهسازی داده به عنوان سرویس ب4ب، پایگاهداده به عنوان سرویس ب5ب و همه چیز به عنوان سرویس ب6ب.

.2,2 مدلهای راهاندازی

مدلهای مختلفی برای راهاندازی ابر وجود دارد که نقاط قوت و ضعف خود را دارا میباشند و نیازمندیهای مصرف-کننده است که تعیینکننده نوع آن میباشد. چهار مدل عمومی، خصوصی، انجمنی و ترکیبی به صورت زیر تعریف می-شوند:

·    عمومی: زیرساخت ابر برای استفاده عموم است و ممکن است مالک، مدیر و اپراتور آن یک سازمان دولتی، خصوصی، آکادمیک، تجاری و یا ترکیبی از آنها باشد.

·    خصوصی: زیرساخت ابر برای استفاده انحصاری توسط یک سازمان است که مالک، مدیر و اپراتور آن میتواند همان سازمان، شخص ثالث یا ترکیبی از این دو باشد. مصرفکننده در این نوع از ابر بیشترین کنترل را بر روی داده، کیفیت سرویس و امنیت دارد.

·    انجمنی: زیرساخت ابر برای استفاده انحصاری توسط یک مجموعهای از سازمانهایی که نگرانیهای مشترک دارند، میباشد. در این حالت ممکن است مالک، مدیر و اپراتور آن یک یا بیشتر از مجموعه سازمانهای مصرف-کننده، شخص ثالث یا ترکیبی از آنها باشد.

·    ترکیبی: همانگونه که از نام آن برمیآید، این نوع از ابر ترکیبی از دو یا بیشتر از انواع بالا میباشد. سازمانها به منظور بهینهسازی منابع و افزایش صلاحیتهای اصلی خود از این نوع ابر استفاده میکنند ب4ب.

3.    خصوصیات فناوری محاسبات ابری

در این بخش با معرفی نقاط قوت و نقاط ضعف فناوری محاسبات ابری به تحلیل خصوصیات آن خواهیم پرداخت. یک سازمان با در نظر گرفتن مسائل مختلف و نیازمندیهای خود و بررسی نمودن نقاط قوت و ضعف بایستی در مورد انتقال به محیط ابر و نوع آن تصمیمگیری نماید.

طبق تعریف ارائه شده برای این فناوری، میتوان خصوصیات آن را با توجه به دو زیربخشی که در ادامه ارائه میشود، بیان نمود.

.1,3 نقاط قوت

ظهور هر فناوری جدید مزایای مختلفی را با خود به همراه دارد و فناوری ابری نیز از این امر مستثنی نمیباشد. برخی از نقاط قوت فناوری محاسبات ابری به اختصار عبارتاند از:

·    کاهش هزینهها: کاربران سرویسهای ابری تنها نیازمند یک مرورگر به منظور اتصال به سرویس مورد نظر می-باشند. بنابراین حتی جهت انجام محاسبات سنگین، نیازی به سختافزار با توان محاسباتی بالا و یا نرمافزار متناسب با آن نمیباشد. این خود گویای کاهش قابل توجه هزینهها در خرید سختافزار و مجوزهای نرمافزاری میباشد که در مقیاس بزرگ حائز اهمیت است. علاوه بر این، کاربران تنها مبتنی بر میزان استفاده خود هزینه پرداخت میکنند که تحت عنوان pay-as-you-use و pay-as-you-go شناخته میشود.

·    نداشتن سربار نگهداری ب7ب: یکی از مهمترین بخشهای هزینهساز برای سازمانها مربوط به فاز نگهداری است و این هزینه سختافزار و نرمافزار را شامل میشود.