بخشی از مقاله
چکیده
در دنیای امروزی فناوری های ارتباطات و اطلاعات به میزان قابل توجهی در بیشتر زمینه ها تأثیر گذار بوده اند، بر این اساس افراد نیاز به دانش و آگاهی های بیشتری برای بهبود عملکردهایشان در عصر حاضر دارند . تحولات عمده در دنیای وب که با عنوان وب 2 شناخته می شود، بسیاری از روش های سنتی و معمول دریافت و پردازش اطلاعات را بر چیده است و نسل جدید و خبره ای از یادگیرندگان جوان ساخته است . بنابراین یکی از حوزه های مهمی که عمیقا تحت تأثیر این پیشرفت ها و توسعه ها قرار می گیرد حوزه آموزش و پرورش است
. ابزارها، فنون، روش ها و نظریه های متعددی با هدف تطبیق آموزش و یادگیری با این تحولات عظیم طراحی، سازماندهی و پیاده سازی شده است . بطور مشخص یکی از زمینه هایی که در امر آموزشی به شدت می تواند با چنین فناوری های نوین ارتباطاتی و اطلاعاتی همگام و همساز شود، آموزش های الکترونیکی است که به میزان قابل توجهی ابزار و فناوری محور می باشد . آموزش و یادگیری الکترونیکی براحتی می تواند با بکارگیری ترکیبی از فناوری ها و ابزارهای وب 2 فرایندهای جاری خود را مفید و مؤثر تر سازد، در راستای این امر ابتدا باید این تحول را خوب شناخت، با فنون و ابزارهای آن آشنا شد و همگام با رشد و توسعه آن، فعالیت های خود را ارتقا و بهبود بخشید .
.1 مقدمه
وب 2 یک عبارت چند منظوره است، برای شرح و توصیف هر نوع رشد و گسترشی که در حال حاضر در وب ، در حال رخ دادن است از جمله تغییر در ادراک و نگرش های کاربران . در حقیقت می توان آن را به عنوان یک تکامل در نظر گرفت که دریافت های منفعلانه را به مشارکت های فعالانه بدل کرده است . این مشارکت ها شامل خلق، تولید محتواها و به اشتراک گذاری آنهاست به همین دلیل این نسخه جدید وب مطابق با قابلیت هایش اغلب به عنوان وب خواندنی-نوشتنی1 نیز نامیده می شود . ابزارهای مورد استفاده در این نسل جدید وب به میزان قابل توجهی آموزش و یادگیری الکترونیکی را تحت تأثیر خود قرار داده اند، در حال حاضر در اکثر نظام های آموزش و پرورش پیشرفته دنیا از قابلیت ها و امکانات جدید وب 2 برای مقاصد آموزشی و خصوصا پرورش مهارت های سطح بالاتر در یادگیرندگان شان بهره مناسب می برند .
این نوع محبوب وب به دلیل یکی از مهم ترین ویژگی هایش که پرورش تعامل و همکاری میان افراد در فضاهای عمومی دیجیتال و یا محیط های اختصاصی که با اهداف آموزشی و یا یادگیری بصورت دیجیتال طراحی شده است می باشد، امروزه بسیار در کانون توجه متخصصان امور آموزشی است . مقاله حاضر می کوشد با توجه خاص به این نوع جدید وب، در ابتدا مراحل تکامل آن را که نتیجتا به ظهور و گسترش چنین فضایی منجر شده است بررسی کرده و در بخش های بعدی اهداف، زمینه های پیدایش و تأثیرات عمده آن را بر کاربرانش بررسی کند .
سپس در راستای امر مهم آموزش و یادگیری الکترونیکی که به عقیده محققان یکی از کارکرد های بالقوه وب 2 به شمار می رود، ابتدا با شرح مختصری از آموزش الکترونیکی به قابلیت های وب 2 برای آموزش های الکترونیکی پرداخته و راهکارهای توانمندسازی دانش آموزان و معلمان در بکارگیری فناوری های وب 2 را بیان کند و هم چنین به عنوان شواهد مؤید مطالب، مواردی از پژوهش های انجام شده در این زمینه را به عنوان تجربیات سازنده ذکر کرده است
در ادامه تعدادی از ابزار های مفید وب2 برای استفاده معلمان و دانش آموزان در کلاس های درس با توجه به دیدگاه های متخصصان معرفی شده و در بخش پایانی مقاله به بیان توصیه هایی کوتاه و مهم در بکارگیری هر یک از انواع ابزارهای وب 2 پرداخته شده است .
.2 تکامل وب
-1-2 وب : 1 یا رایانه های دریافت کننده : 2 به موازات کاهش قیمت فناوری رایانه های رومیزی3، رشد فناوری های رایانشی با ظهور و توسعه اینترنت همراه شد و در واقع اینترنت بزرگترین منبع کمکی برای خروج کامپیوترها از انزوا و طرد شدن گردید ، در این زمان اینترنت بیشتر ابزاری برای دریافت4 اطلاعات بود که این موضوع بیشتر به واسطه فعالیت و تمایلات دانشمندان و محققان برای بررسی و رصد متون، داده ها و اطلاعات بسیار رشد و گسترش یافته بود . در واقع در این زمان کاربران بیشتر به دانلود و دریافت اطلاعات از وب مشغول بودند و محتواهای قرار داده شده توسط مدبران سایت ها و یا کاربران ویژه و خاص سایت ها را دریافت و دانلود می کردند .
در این زمان بود که اینترنت به سمت جاذبه های تجاری گسترش یافت - فراتر از درخواست های علمی و ساده محققان - . در این زمان بعضی سایت ها اهمیت و محبوبیت زیادی پیدا کردند؛ سایت ههای معتبر و با سابقه ای مانند یاهو، گوگل، ام اس ان و ... 5هر کدام از آنها به رقابت با یکدیگر در زمینه ارائه خدمات و سرویس های اینترنتی پرداختند . در این زما ن با توجه به اینکه هدف اصلی وب انجام عملیات های دریافت و تحویل بود، ایمیل ها شیوع و محبوبیت خاصی یافتند . تصویر این اینترنت اولیه بصورت مجموعه ای از گره6 ها طراحی شد، گره ها در واقع همان سایت ها ی معتبر که دارای فضاها و سرویس های انحصاری بودند، سایت های متصل شده به یکدیگر در این وب تبادلات دو طرفه محتواها و مواد دیجیتالی را موجب می شدند .
ارتباطات ایمیل از اوایل دهه های 1980 وارد فعالیت های تدریس و یادگیری دانشگاهی شد . بطور مشابه ابتکارانی از این دست شبیه به پروژه زمان های شبکه برای مدارس7 برای گسترش ارتباطات آموزشی از راه دور برای معلمان تمام پایه ها ؛ ابتدایی و متوسطه پایه گذاری شدند . این پروژه ها خصوصا زمانی که تعاملات فرا فرهنگی بین افراد در موقعیت های جغرافیایی پراکنده بر قرار شده بود بسیار گسترش پیدا کرد . در این دوران وظیفه اصلی ارتباطات ایمیلی همان حفظ کیفیت تحویل باقی ماند، در این زمان پیغام ها و مبادله اسناد متنی بر هر زمان دیگری ارجحیت داشت، بعد شاخص ایمیل همین شیوه تبدیل همه کاربران به یک منبع انتقال فایل های متنی بود
با این حال با پیدایش بعضی از خدمات گفتگو و چت آنلاین در معدود سایت های معتبر مانند یاهو مسنجر8، اینترنت نخستین گام های خود را به سمت اجتماعی شدن برداشت، از طرفی پیدایش تابلو های اعلانات گروهی آنلاین9 و گروه های مجازی مانند یاهو 10360 و فروم ها11 اجازه عضویت کاربران در گروه های مجازی و تبادل اطلاعات و مباحثه را به میزان اندکی برقرار کردند .
از طرف دیگر با پیدایش و رشد انواع مختلف نرم افزارهای وب که قابلیت برقراری ارتباطات و کنفرانس های آنلاین و آفلاین را بین کاربرانی که از نظر موقعیت های مکانی و جغرافیایی از یکدیگر دور بودند داشتند، زمینه های همکاری و مساعدت بین کاربران دنیای اینترنت تا حدودی پیدا شد . در همین زمان و بر مبنای این پیشرفت ها کم کم گروه افزار ها 12و شبکه های محلی13 رونق پیدا کردند و از آنجاییکه چنین هماهنگی هایی نیاز به اینترنت گسترده و جامع تری داشت نتیجتا اجتماعات وسیع تر و بزرگ تری برای کاربران در مراحل دیگر وب شکل گرفت .
-2-2 وب : 2 یا رایانه های اجتماعی: 14 اصطلاح وب 2 از سال 2005 ظاهر شده است و هنوز بر سر مصادیق دقیق و کاربردی آن مباحث و گفتگوهای زیادی وجود دارد، در واقع این مباحثات بیشتر حول محور مشارکت کاربران در تولید محتوای این نوع وب است، با این وجود می توان وب 2 را به عنوان مجموعه ای از ابزارهای آنلاین باز، تعاملی، عمومی، قابل دسترس و قابل کنترل توسط کاربران دانست که به کمک آنها می توانند بصورتی فعال دانش و فعالیت های اجتماعی و تجاری خود را در فضای وب با دیگر کاربران به اشتراک بگذارند . در حقیقت وب 2 براحتی به کاربرانش اجازه خلق، نوآوری و فعالیت در فضای عمومی مجازی را داده و توانسته بخوبی از امتیاز فعالیت های آنها در جهت رشد و توسعه خود بهره گیرد، حرکت سریع این وب به سمت مشارکت، تعامل، همکاری و در یک کلام اجتماعی شدن است
. 3 اهداف وب 2
عبارت وب 2 گستره وسیعی از فناوری ها ، خدمات و روش هایی را پوشش می دهد که بواسطه رشد و گسترش قابل توجه حجم کاربران آگاه و خبره وب پایه ریزی شده است . با این هدف که از اینترنت به عنوان پایگاهی برای تسهیل تعاملات اجتماعی بین افراد استفاده گردد ، این تعاملات شامل ارتباطات ، تشریک مساعی ، خلق ، تولید ، هماهنگی و ترکیب تولیدات و به اشتراک گذاری آنها می باشد . این خدمات به سرعت جایگاه خود را در میان کاربران یافتند ، میلیون ها محتوا تولید شده است و در وب سایت ها برای عموم به اشتراک گذاشته شده است . در واقع بیشتر وب 2، تأکید بر کاربران و روش های متفاوت آنها برای تولید، خلق و تبادل محتواهای مختلف شان است . از طرف دیگر دسترسی آسان و تنوع ابزارها و خدمات مختلف وب 2، بسیاری از موانع و حصارهای تولید و توزیع محتواها را از میان برداشته اند
. 4 زمینه های پیدایش وب 2
بسیاری از انواع پیشرفت های تکنولوژیکی گرد هم آمده اند تا روش های جدیدی را برای استفاده از وب ایجاد کنند، البته تا حدود زیادی این پیشرفت ها و تغییرات نتیجه درگیری و دخالت آهسته، گام به گام و مؤثر کاربران در اینترنت است . از طرفی خدمات ارزان تر ، سرعت بیشتر و فن آوری های بی سیم وب نیز موجب دسترسی های گسترده تر شده اند . تمام این شرایط به مشارکتی شدن بیشتر وب منجر شده است ، بنابراین وب 2 کاربران شخصی خود را به فعالیت های اینترنتی بیشتر و تبادلات مؤثرتر با دیگر کاربران تحریک و تشویق می کند ؛ یعنی به آپلود کردن و شیر کردن بیشتر به جای دانلود کردن
این همان چیزی است که عمده تفاوت وب 2 با وب 1 شناخته می شود ؛ در مجموع محدودیت ها و موانع ارتباطی بسیار از میان برداشته شده اند و نتیجه چنین چیزی ، دعوت به مشارکت بیشتر و فعالیت های گسترده تر است . حاصل مهم چنین فعالیت هایی، یک مؤسسه عظیم و قدرتمند دانش و تجربیات است که امروزه بنام اینترنت شناخته می شود
