بخشی از مقاله
چکیده
عصر اطلاعات در حال افزایش فاصله بین فقیر و ضعیف و توسعهیافته و درحالتوسعه و ساختن جامعهای از داراهای اطلاعاتی و ندارها میباشد. در جهان امروز فناوریهای اطلاعات و ارتباطات ماهیت روابط جهانی و منشأ مزیتهای رقابتی و نیز فرصتهای توسعه اقتصادی و اجتماعی را بهطور بنیادینی تغییر دادهاند.
در ایران علیرغم تلاشهای پراکندهای که برای بهکارگیری فناوریهای اطلاعات و ارتباطات در برخی صنایع و کسبوکارها انجامشده، به علت مهیا نبودن بسترها و زیرساختهای موردنیاز، آمادگی فارنزیکی، باعث افت شدید کارایی سرمایهگذاریهای انجامشده و عدم امکان برخورداری از مزایای فاوا و عدم اعتماد و ناامنی در زنجیره بین کسبوکارها شده است؛ بنابراین باید با استفاده از ابزار ارزیابی مناسبی سطح آمادگی فارنزیکی جهت بهکارگیری فاوا ارزیابیشده و سپس با انجام مطالعات تطبیقی و شناخت وضعیت مطلوب، سعی در افزایش این آمادگی و کاهش هدر رفت زمان و هزینه صرف شده و آسیبپذیری داراییهای اطلاعاتی شود.
در این راستا مدلهای ارزیابی آمادگی فارنزیکی بیشترین کمک را به شناخت وضع موجود مینمایند. با توجه به پیشرفت جامعه در حوزه شبکههای کامپیوتری خلأ وجود بحث فارنزیک و آمادگی در این حوزه به دلیل به وجود آمدن دولت الکترونیک، موجود میباشد که مستلزم بررسی روند استنادپذیری شواهد دیجیتالی میباشد تا در صورت هرگونه اتفاق رخداد برای داراییها اطلاعاتی - که در عصر دولت الکترونیک بوجود آمده است - بتوان ریسک از دست دادن داراییها و هزینههای مصرفی در این زمینه را کاهش داده تا آینده داراییهای فارنزیکی تضمین گردد.
-1 مقدمه
عصر اطلاعات در حال افزایش فاصله بین فقیر و ضعیف و توسعهیافته و درحالتوسعه و ساختن جامعهای از داراهای اطلاعاتی و ندارها میباشد. در جهان امروز فناوریهای اطلاعات و ارتباطات ماهیت روابط جهانی و منشأ مزیتهای رقابتی و نیز فرصتهای توسعه اقتصادی و اجتماعی را بهطور بنیادینی تغییر دادهاند . از سویی دیگر با افزایش بسترهای دیجیتالی، دولتها، شرکتها و سازمانهای اجتماعی سعی داراییهای اطلاعاتی و دادهای خود را در جهت توسعه امنیت در حوزه مجازی مهار کنند.
برای استفاده اثربخش، میبایستی یک کشور از جهت زیرساختها، میزان دسترسی به فاوا در سطح گسترده جمعیت و اثر چارچوبهای قانونی و حقوقی برای استفاده از فاوا و پیشرفت در حوزههای تجهیزات فاوایی و بومیسازی علم مربوط به آن دارای آمادگی فارنزیکی باشد؛ بنابراین اگر قرار است اعتماد و قابلیت فارنزیکی بیشتر شود، همه این موضوعات بایستی در یک استراتژی منسجم و دستیافتنی که جهت رفع نیازهای یک جامعه خاص توسعه داده شده است، موردتوجه قرار گیرند. رهبران کشورها، شرکتها و سازمانهای درحالتوسعه میتوانند از ابزار ارزیابی آمادگی فارنزیکی جهت اعتماد و ایمنسازی و برنامهریزی برای انسجام و یکپارچهسازی کمک گیرند.
در ایران علیرغم تلاشهای پراکندهای که برای بهکارگیری فناوریهای اطلاعات و ارتباطات در برخی صنایع و کسبوکارها انجامشده، به علت مهیا نبودن بسترها و زیرساختهای موردنیاز حوزه آمادگی فارنزیکی، کشور در مراحل ابتدایی خود قرار دارد و این امر چهبسا باعث افت شدید کارایی سرمایهگذاریهای انجامشده به علت عدم اطمینان از امنیت داراییهای خود در محیط مجازی بشود؛ بنابراین، صنایع ایران باید با استفاده از ابزار ارزیابی مناسبی سطح فعلی آمادگی جهت پیجویی در بهکارگیری فاوا و بسترهای مربوط به آن در دولت الکترونیک ارزیابی کنند و سپس با انجام مطالعات تطبیقی و شناخت وضعیت مطلوب، سعی در افزایش آمادگی فارنزیکی بسترهای فاوایی جهت افزایش قابلیت اعتمادسازی و ترغیب عموم به همکاری با دولت الکترونیک نماید.
درواقع افزایش سطح آمادگی در راستای حفاظت و عدم آسیب داراییها بایستی اصلیترین هدف در برنامهریزیهای راهبردی جهت بهکارگیری و بهرهمندی از بسترهای فاوا باشد. در این راستا مدلهای ارزیابی بیشترین کمک را به شناخت وضع موجود ازنظر وضعیت توسعه و آمادگی فارنزیکی و فارنزیکی مینمایند. با توجه با کاربرد وسیع فاوا در سازمانها و صنایع تولیدی و خدماتی کشور، هدف این تحقیق بررسی و ارزیابی مدلهای موجود جهت توسعه مدلی برای ارزیابی میزان آمادگی فارنزیکی بسترهای مجازی ایجادشده، برای بهرهگیری از فناوریهای اطلاعات و ارتباطات جهت تسهیل فرایندهای کسبوکار و اصالت داده و اعتمادسازی میباشد.
در ایران علیرغم تلاشهای پراکندهای که برای بهکارگیری فناوریهای اطلاعات و ارتباطات در برخی صنایع و کسبوکارها انجامشده، به علت مهیا نبودن بسترها و زیرساختهای موردنیاز، آمادگی فارنزیکی، باعث افت شدید کارایی سرمایهگذاریهای انجامشده و عدم امکان برخورداری از مزایای فاوا و عدم اعتماد و ناامنی در زنجیره بین کسبوکارها شده است؛ بنابراین باید با استفاده از ابزار ارزیابی مناسبی سطح آمادگی فارنزیکی جهت بهکارگیری فاوا ارزیابیشده و سپس با انجام مطالعات تطبیقی و شناخت وضعیت مطلوب، سعی در افزایش این آمادگی و کاهش هدر رفت زمان و هزینه صرف شده و آسیبپذیری داراییهای اطلاعاتی شود. در این راستا مدلهای ارزیابی آمادگی فارنزیکی بیشترین کمک را به شناخت وضع موجود مینمایند. درواقع آمادگی فارنزیکی بایستی در حوزههای زیر تبدیل به بالفعل گردد:
· تهیه شواهد فارنزیکی
· تحلیل فارنزیکی رایانه و گوشیهای هوشمند
· ارزیابی امنیت حوزه فناوری اطلاعات
· ارتباط تعاملی بین بستر سرویسهای ارائهشده و کشف فارنزیکی1
المانهایی مثل مکانیزم دسترسی، برچسبهای رخداد، ساختار سیستم ارتباطی و سیستمهای عامل، سیستمهای تشخیص نفوذ2 ، استانداردهای جمعآوری اطلاعات که جهت اجرا توسط فاکتورهای فنی و غیر فنی حفاظت شواهد و زمان را تحت تأثیر قرار میدهند.
بحث آمادگی فارنزیکی در حوزه شبکه دو بعد یا هدف را دنبال میکند:
· هدف اصلی
برگشت سریع از حالت حادثهدیده به حالت عادی.
· اهداف فرعی
افزایش سودمندی دادههای شواهد مربوط به رخداد یا حادثه: دادهها در یک عمل نفوذ، چندین مورداستفاده بالقوه دارد که میتواند در دادگاه بهعنوان اهرمی در یک رخداد و یا بهعنوان مدرک مورداستفاده قرار گیرد.
کاهش هزینههای فارنزیکی طی پاسخدهی به یک رخداد: در پروژه هانی نت با توجه به المانهای هزینه زمانی، مالی، تجهیزات و دادهای اقدام به جمعآوری اطلاعات ناسالم یا تأثیرگذار جهت بررسیهای فارنزیکی میشود.در راه رسیدن به این اهداف آرمانی مطرحشده، رخدادهای ممکن باید قابلیت فارنزیکی داشته باشند تا در صورت بروز رخداد داراییهای اطلاعاتی سازمانها حفظ و نگهداری شوند و این روند بایستی بهصورت مداوم و پیوسته انجام پذیرد.
فرضیات تحقیق
· آمادگی فارنزیکی هزینههای مصرفی جهت پیجویی در شبکههای کامپیوتری را کاهش میدهد.
· آمادگی فارنزیکی رخدادهای وقت را پاسخ خواهد داد.
· با افزایش آمادگی فارنزیکی حس اعتماد بهدولت الکترونیک افزایش و بهرهوری شبکههای کامپیوتری افزایش مییابد.
· با بسترسازی آمادگی فارنزیکی در حوزه شبکههای کامپیوتری و افزایش سطح آگاهی کاربران تعداد جرائم مربوط به محیط این شبکهها کاهش پیدا میکند.
-2 مفهوم آمادگی فارنزیکی
آمادگی فارنزیکی عبارت است از مجموعه شاخصهای استاندارد و مورد تائید سازمانهای بینالمللی در مورد توانمندیها، امکانات و سرمایهگذاریهای یک کشور، شهر یا شرکت در زمینه فناوری اطلاعات که نماینده حجم تلاشها و پیشرفتهای آن محیط برای کاربردیتر کردن فناوری اطلاعات است.
طبق تعریف مرکز توسعه بینالمللی در دانشگاه هاروارد - CID - یک جامعه آماده ازلحاظ فارنزیکی مجهز به زیرساختهای فیزیکی ضروری فناوری اطلاعات و ارتباطات مانند شبکه مخابراتی با پهنای باند وسیع، دسترسی مطمئن است. فناوری اطلاعات و ارتباطات در جوانب مختلف چنین جامعهای درآمیخته است.
در چنین جامعهای روشهای فارنزیکی در تجارت بهکارگیری شده و دارای بازار فناوری اطلاعات و ارتباطات مناسبی است، در زمینههای اجتماعی و فرهنگی، دارای محتویات بومی و غنی و سازمانهای برخط است. فناوری اطلاعات و ارتباطات در زندگی روزمره به کار میرود و در مدارس تدریس میشود، در بخشهای دولتی، خدمات دولت الکترونیک بهکارگیری میشود. همچنین دارای صنعت رقابتی قوی در عرصه مخابرات، قوانین مستقل، امکان دسترسی جهانی و بهرهبرداری از تجارت و سرمایهگذاری خارجی است .
بهعنوان آخرین تعریف طبق نظر موسسه بینالمللی مککونل آمادگی فارنزیکی بهعنوان توانایی یک کشور در زمینه بهرهبرداری از اقتصاد دیجیتال تعریف.
طبق تعاریف بالا آمادگی فارنزیکی شامل مجموعه شاخصهای استاندارد و مورد تأیید سازمانهای بینالمللی در مورد توانمندیها، امکانات و سرمایهگذاریهای یک کشور، شهر یا شرکت در زمینه فناوری اطلاعات است.آمادگی فارنزیکی در مدلهای مختلف دارای تعاریف متعددی است. با بررسی این تعاریف متوجه این امر مشترک در تمامی آنها خواهیم شد که؛ میزان نفوذ فناوری اطلاعات و ارتباطات در خانهها، بنگاههای اقتصادی، مراکز بهداشتی و درمانی و ادارات دولتی مبنای ارزیابی آمادگی فارنزیکی یک جامعه قرار میگیرد.حال با قرار دادن معیارهای موردقبول در هر کشور میتوانیم میزان آمادگی فارنزیکی را بسنجیم. بهعنوانمثال؛ داشتن امنیت در سازمانهایی بر خط و یا مدارسی که دارای امکانات فناوری اطلاعات باشد.سپس با سنجیدن این معیارها میتوان به میزان آمادگی یک کشور، شهر یا شرکت دسترسی پیدا کرد.ازجمله مدلهایی که در سطح جهان موردقبول هستند میتوان به APEC و... اشاره کرد.
اهداف آمادگی فارنزیکی
دو هدف عمده با موضوعات مرتبط با افراد، بنگاههای اقتصادی و دولت، برای نیل به آمادگی فارنزیکی وجود دارد
اهداف اقتصادی
اهداف اقتصادی تحقق فناوری اطلاعات و ارتباطات را در همه بخشهای کلیدی کشور شامل آموزش، بهداشت و درمان، تولید و غیره پوشش میدهد. آمادگی فارنزیکی به جذب سرمایهگذاری خارجی در یک کشور کمک خواهد کرد. با مشارکت در شبکه جهانی اطلاعات، کشورهای درحالتوسعه میتوانند از قابلیتهای شبکهای برای ایجاد ارتباط و تجارت با سایر ملل استفاده کنند.
