بخشی از مقاله
چکیده
ایجاد باغات مثمره بر روی اراضی شیبدار با اراضی مسطح متفاوت است بنابراین استفاده از روش هایی که به مهار روانابهای ایجاد شده بر روی اراضی شیبدار کمک کند ضروری می باشد در این راستا با هدف تعیین میزان تاثیر روش کاشت نهال زیتون در سامانه های سطوح آبگیر مستطیلی با روش کاشت معمول نهال در چاله کاشت بر روی یک دامنه شیبدار در استان گلستان منطقه آزادشهر مورد بررسی قرار گرفت و با اندازه گیری پارامترهای رشد در دو گروه مورد بررسی و آنالیز آماری آنها مشخص شد که بین دو گروه مورد بررسی اختلاف آماری کاملا معنی داری در بین پارامترهای مورد اندازه گیری وجود دارد بطوریکه میانگین اختلاف رشد قطر یقه نهال های زیتون 2/8 سانتیمتر و اختلاف میانگین ارتفاع نهال ها 43/9 سانتیمتر و اختلاف میانگین قطر تاج نهال ها 32/8 سانتیمتر بوده است و نهالها رشد مناسب تری در سامانه های بکار برده شده داشته است.
الف- مقدمه
رشد روزافزون جمعیت و تامین مواد غذایی با توجه به محدودیت منابع و نهاده های تولید باعث شده است که بشر برای تامین آن فشار زیادی را به عرصه های منابع طبیعی خود وارد کند اهم این منابع آب و خاک است که به شدت در حال اضمحلال می باشد
تامین مواد غذایی با منابع آب کمتر استراتژی معقولانه ای است که مسئولین در بسیاری از کشورها به آن اندیشیده و برنامه ریزی کرده اند. کشور ما هم از آنجاییکه بطور روز افزون با مشکلات تامین آب مواجه است برنامه ریزی برای مدیریت بهینه آب در بخش کشاورزی ضرورت انکار ناپذیر دارد زیرا ما در این بخش بیش از سایر بخش ها از منابع آب استفاده می کنیم
یک سوم صادرات غیر نفتی در ایران به بخش کشاورزی تعلق دارد و حدود 30 درصد نیروی کار کشور در این بخش فعال هستند .ایران بدلیل داشتن اقالیم و آب وهوای متنوع در صورت برنامه ریزی صحیح وبهره برداری اصولی از منابع آب وخاک جزومناطق مستعد جهان جهت کشت انواع محصولات زراعی وباغی محسوب میگردد
یکی از اهداف وزارت جهاد کشاورزی احیاء باغبانی و تولید محصولات باغی با روش های بهینه مصرف آب می باشد. هم اکنون 2 میلیون هکتار اراضی شیب دار در کشور داریم که طبق مطالعات صورت گرفته 1.5 میلیون هکتار آن مستعد کشت محصولات باغی در کشور است
استفاده از تکنیک های تامین آب در محل کشت با استفاده از الگوی کشت مناسب می تواند گامی اساسی در این راستا باشد و استفاده از روش سیستم های سطوح آبگیر باران به گونه ای که به ما امکان کشت در اراضی شیبدار را بدهد راهکاری مناسب خواهد بود. با استفاده از سیستم میکروکچمنت های خطوط تراز می توان به این مهم دست یافت. سیستم میکروکچمنت های استحصال آب شامل دو بخش اساسی است یک بخش منطقه جمع آوری رواناب و دیگری بخش ناحیه نفوذ به بستر خاک می باشد
در سیستم میکروکچمنت های استحصال آب، نسبت بخش منطقه رواناب به بخش ناحیه کاشت متنوع و متغیر می باشد از نسبت 1 به 1 تا 20 به 1 در تغییر است . - Ojasvi et al., 1999 - اندازه میکروکچمنت ها از 0/5 متر مربع - Aldon & Springfield, 1975 - تا 1000 متر مربع - Evenari et al., 1968 - برای درختان، درختچه ها و محصولات ردیفی؛ می تواند باشد. در مکانهایی با متوسط بارش سالانه از 87/5 میلی متر - Karnieli et al., 1988 - تا 650 میلی متر - - Anaya & Tovar, 1975 قابل اجرا است.
در استان گلستان سطح اراضی شیبدار در حدود 110 هزار هکتار برآورد شده که در حال حاضر در این اراضی کشاورزی صورت می گیرد و بعلت شیب زیاد این اراضی و شخم در جهت شیب زمین، باعث شده است که سالانه مقدار قابل توجهی از خاک با ارزش این زمین ها فرسایش یابد و راندمان محصولات با گذشت زمان به شدت کاهش پیدا کرده است. تبدیل این اراضی به باغات مثمره با حمایت معاونت تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی در حال پیگیری است و در این راستا به منظور تعیین نقش تاثیر کشت نهال های زیتون در سامانه های آبگیر - میکروکچمنت ها - و کشت معمول آن بر روی یک دامنه شیبدار در استان گلستان مورد بررسی قرارگرفت.
ب- مواد و روش ها
-1 مختصات منطقه مورد بررسی
منطقه مورد بررسی در نقطه 55 درجه 13 دقیقه و 53 ثانیه طول شرقی و 37درجه و 7 دقیقه و 12 ثانیه عرض شمالی قرار گرفته است. ارتفاع منطقه از سطح دریا 235 متر می باشد
شکل-1 نمایش منطقه مورد بررسی بر روی نقشه استان
-2 خصوصیات خاک و اقلیم منطقه مورد بررسی
خصوصیات خاک منطقه بر اساس پروفیل خاکی که در سه قسمت بالا ، وسط و پایین دامنه مورد بررسی زده شد به شرح ذیل می باشد. هدایت الکتریکی خاک رنجی از 0/4 در پروفیل بالا تا 1/6 در پروفیل پایین داشت و اسیدیته خاک نیز از 7/8 تا 8 در نوسان بود. بافت خاک با مقادیر رس %30 و سیلت - لای - %56 و شن یا ماسه %14 با توجه به مثلث بافت خاک سیلتی کلی لوم خواهد بود. همانطور که ملاحظه می شود بالا بودن مقدار سیلت در این خاکها آنها را مستعد فرسایش نموده است. عمق خاک بالاست که از مزیت های آن جهت استفاده در روش سامانه های سطوح آبگیر می باشد.
خصوصیات اقلیمی منطقه بر اساس ایستگاه باران سنجی آزادشهر بقرار زیر است. میانگین بارندگی سالیانه منطقه 588 میلیمتر است که بیشتر در پاییز و زمستان می بارد.
