بخشی از مقاله
چکیده
یکی از منابع اطلاعات که به طور مؤثر و مفید قابل کاربرد در شناسایی پوششهای اراضی میباشد، دادههای سنجش از دور می-باشد. با افزایش شمار ماهوارههایی که در مدار قرار میگیرند با تنوعی از سنجندهها و قدرت تفکیک مکانی، رادیومتری، طیفی و زمانی روبرو هستیم، همچنین با بهبود دسترسی به این اطلاعات، بررسی قابلیتهای آنها و ارایه معیارهای مستدل بر انتخاب، پردازش و استخراج اطلاعات مفید از آنها امری اجتنابپذیر میباشد. مطالعه حاضر با استفاده از تکنولوژی سنجش از دور و تصاویر ماهوارهای، به بررسی پایش کاربری اراضی به منظور تهیه نقشه کاربری اراضی در منطقه خرمشهر استان خوزستان پرداخته است.
در این تحقیق، از نرم افزار سنجش از دور، ArcGIS و تصاویر ماهوارهای لندست استفاده شده است تصاویر به روش حداکثر احتمال طبقه بندی و نقشه کاربری اراضی در سه زمان تهیه گردید. در نهایت مساحت هر کاربری و میزان تغییرات آن، در دورههای زمانی مورد مطالعه، محاسبه شد.
بر اساس نتایج حاصله طی دوره 1973 تا 2006 بیشترین افزایش وسعت مرتبط با کاربری اراضی مرطوب و آبی - پرورش ماهی و نیزار - و کشاورزی آبی بوده است و بیشترین کاهش مربوط به مرتع و کشاورزی دیم بوده است، که این امر استفاده نامناسب از اراضی را به منظور کشاورزی و تاسیسات ساخت دست بشر در نتیجه نیاز آبی بیشتر و استحصال بیشتر آب از منابع آبی محدود رانشان میدهد که این امر نیز بیابانزایی را تشدید میکند.
الف- مقدمه
کاربری اراضی از دو کلمه، کاربری و اراضی تشکیل شده است. اراضی به کلیه امکانات طبیعی با خصوصیات و شرایط طبیعی یک محل نظیر اقلیم، زمینشناسی، خاک، توپوگرافی، هیدرولوژی و ... اطلاق میشودکاربری یعنی استفاده از امکانات طبیعی موجود بر حسب نیازهای انسانی که ممکن است منطبق بر استعداد اراضی و به شیوههای علمی یا به روش سنتی و احتمالا تخریب کننده اراضی باشد
یکی از منابع اطلاعات که به طور مؤثر و مفید قابل کاربرد در شناسایی پوششهای اراضی میباشد، دادههای سنجش از دور می-باشد. با افزایش شمار ماهوارههایی که در مدار قرار میگیرند با تنوعی از سنجندهها و قدرت تفکیک مکانی، رادیومتری، طیفی و زمانی روبرو هستیم، همچنین با بهبود دسترسی به این اطلاعات، بررسی قابلیتهای آنها و ارایه معیارهای مستدل بر انتخاب، پردازش و استخراج اطلاعات مفید از آنها امری اجتنابپذیر میباشد.
بنابراین بکارگیری تصاویر ماهوارهای و پردازش رقومی آنها با الگوریتمهای مناسب موجب میشود ضمن به حداقل رساندن خطای انسانی جزییات پدیدههایی را که چشم انسان قادر به تمایز آنها نیست، شناسایی و تفکیک شوند. به نظر میرسد با استفاده از این تصاویر و تکنیکهای طبقهبندی آنها، میتوان اراضی را که دارای شباهتهای سطحی و بازتاب مشابه هستند در یک طبقه قرار داد و شرط اولیه که همان گروهبندی اراضی مشابه است را فراهم آورد
لطیفی و همکاران - 1386 - در مطالعهای تحت عنوان ارزیابی قابلیت دادههای ماهواره-ایETM + جهت تهیه نقشه طبقات پوششی جنگل، اراضی درختچهایی و مرتع در حوزه ظالم رود نکا عنوان نمودند که دادههای سنجنده ETM + جهت نمایش طبقات پوشش سه گانه ذکر شده دارای قابلیت متوسط هستند .لذا میتوان با این معیار اقذام به تفکیک طبقات پوشش در منطقه نمود. همچنین اعمال روشهای تکمیلی به منظور کاهش تداخل طیفی بازتاب دزمینه در این گونه مناطق پیشنهاد میشود. تاکنون مطالعات و کوششهای زیادی در زمینه طبقهبندی تصاویر چندطیفی برای تهیه نقشه پوشش گیاهی و کاربری اراضی صورت گرفته است.
علوی پناه و احسانی - - 10 در تحقیقی در ارتباط با تشخیص تغییرات و بیابان-زایی با استفاده از RS و GIS به این نتیجه رسیدند که دادههای MSS، TM و ETM برای تهیه نقشههای پایش تغییرات مناسب هستند. از جمله میتوان دهستانی - - 1377، رفیعیان و همکاران - - 1385 یوسفی آذر - - 1381، - Atkinson & Tatnall - 1997 ، زانگو فودی - 32 - ، Foody - 2002 - ، - Erbek et all. - 2004، Kavzoglu & Mather - 2004 - و Verbek et all. - 2004 - اشاره کرد. هدف از این مطالعه بررسی تغییرات کاربری منطقه مورد مطالعه و استخراج نقشه کاربری اراضی از تصاویر ماهواره لندست میباشد.
ب- مواد و روشها
در این تحقیق از تصاویر ماهوارهای سنجده TM تاریخ 1973 و 2000/05/22، سنجده ETM+ تاریخ 2006/05/30 و نرم افزارهای ENVI4.5، ArcGIS9.2 استفاده شده است.
-1 منطقه مورد مطالعه:
منطقه مورد مطالعه در این تحقیق جنوب استان خوزستان میباشد، که حدوداً بین 30 درجه و 20 دقیقه تا30درجه و 58 دقیقه عرض شمالی و48 درجه و 15دقیقه تا 48 درجه و 28 دقیقه طول شرقی قرار دارد
شکل-1 موقعیت منطقه مورد مطالعه
