بخشی از مقاله
خلاصه
در جوامع شهری امروزی کلید توسعه اقتصادی برای هر شهر در توسعه و احداث شهرکهای صنعتی است با این حال اثرات زیست محیطی و آلودگیهای ناشی از این شهرک ها میتواند به محیط زیست آسیب رسانده و باعث ایجاد مخاطرات زیست محیطی برای منطقه شود. ارزیابی اثرات زیست محیطی یک دیدگاه تلفیقی عملیاتی شده و اجرایی درجهت توسعه پایدارمی باشد، دیدگاهی که نظامی به هم پیوسته را ایجاد می کند که همه چیز در محیط زیست و با محیط زیست به پایداری می رسد مد نظر قرار می دهد .
در این نظام هر نوع فعالیت در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی و غیرآن با یکدیگرمرتبط بوده و به هم پیوند می خورند. یکی از مناسب ترین معیارهای توسعه پایدار و مدیریت محیط زیست است،ارزیابی اثرات زیست محیطی می بایست در قالب الزامات قانونی قرار گرفته و به مورد اجرا گذاشته شود.بهتر است قبل از احداث شهرک های صنعتی در قالب طرح های مشاوره ای ارزیابی زیست محیطی شهرک صنعتی در ایران باید در سه بخش عدم اجر و اجرای طرح با و بدون رعایت ملاحظات زیست محیطی به تفکیک فاز ساخت و ساز و فاز بهره برداری مورد مطالعه قرار گیرد.
مطالعات ارزیابی پیامدهای زیست محیطی شهرک های صنعتی در اطراف شهرها یک ضرورت برای ایجاد و توسعه شاخص سلامت در مناطق شهری برای شهر های اطراف شهرک ها به شمار می رود. براین اساس و با توجه به سند راهبردی پدافند زیستی کشور میتوان قوانین و مقرارت را به نحوی تعیین کرد که احداث این شهرک ها ضمن توسعه اقتصادی در امر محیط زیست موجب توسعه زیست محیطی گردند که نهایت این امر باعث افزایش توان پدافند زیستی در مورد مناطق صنعتی و جوامع شهری خواهد شد.
1. مقدمه
گسترش روز افزون آلودگی ها که به روش های گوناگون هوا، خاک و آب های جهان را تحت تأثیر اثرات زیانبار قرار داده است و بالاخره تنزل کیفیت زندگی طبیعی انسان ها درنتیجه برهم خوردن تعادل و تناسب محیط زیست موجب شده است تا دولت ها، سازمان ها و مجامع بین المللی به تدوین و اجرای قوانین و مقرراتی برای جلوگیری از آلودگی و تخریب محیط زیست مبادرت ورزند.بدین ترتیب تدوین اصول و قواعد الزام آور زیست محیطی به تدریج موجب توسعه حقوق محیط زیست چه در ابعاد ملی و چه در سطوح بین المللی گردیده و امروزه حقوق محیط زیست و قوانین و مقررات زیست محیطی یکی از مهم ترین ابزارو عوامل مدیریت محیط زیست و حفاظت از منابع آن محسوب می شود
هرچندکه نمی توان انتظار داشت اجرای قوانین محیط زیست تمام مشکلات و معضلات زیست محیطی را حل نماید، چراکه نقش عوامل دیگر از قبیل آگاه سازی مردم و نهادینه کردن این مقوله در فرهنگ و رفتارهای اجتماعی بسیار مهم و چشمگیر می باشد ولی مسلما پیشگیری و ممانعت از آلودگی و تخریب محیط زیست و تنظیم روابط بین انسان و محیط زیست بدون وجود قواعد حقوقی الزام آور، میسر و ممکن نخواهد بود .در قرن حاضر پس از گذشت سال های بسیار که با تخریب محیط زیست توسط انسان همراه بوده، آشکارگردیده است که توسعه بدون برنامه ریزی میسرنخواهد بود .
لذا یکی از ابزارهای مهم و اساسی برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار، ارزیابی اثرات زیست محیطی طرح های توسعه می باشد .با وجود پیشرفت ارزیابی اثرات زیست محیطی در دنیا، بسیاری از کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران به دلیل ساختار اداری و ظرفیت علمی، نیاز به حمایت، تقویت و گسترش این دانش دارد و می بایست به این نکته توجه نمود که ارزیابی اثرات زیست محیطی، یک حرکت تشریفاتی نبوده بلکه برنامه ای مدیریتی و لازم الاجرا جهت اصلاح روش های ساخت و فرآیند بهره برداری از طرح های توسعه ای می باشد و در این مسیر چنانچه بتوان به فن آوری، کارایی لازم، اجرای دقیق نتایج مطالعات و ضوابط و استانداردهای محیط زیست دست یافت، تجربه گرانسنگی نه تنها برای کشور، بلکه برای منطقه و جهان پدید خواهد آمد. در سال های اخیر به دلیل وضع قوانین و مقررات، تهیه گزارشات ارزیابی در بسیاری از کشورهای جهان و توجه به این مقوله الزامی شده است به نحوی که امروزه کمتر کشوری یافت می شود که نسبت به واژه و فرآیند ارزیابی اثرات زیست محیطی غریبه باشد .جمهوری اسلامی ایران نیز در سال 1378 نسبت به پذیرش ارزیابی اثرات زیست محیطی در چارچوب مصوبه قانونی خود اقدام نموده است
2. ضرورت تحقیق
گسترس شهرکهای صنعتی یک بخش جدایی ناپذیر استراتژی های توسعه اقتصادی و صنعتی در بسیاری از کشورهای دنیا میباشد .با این حال اثرات زیست محیطی ناشی از تمرکز تعداد زیادی از صنایع مختلف در یک منطقه کوچک میتواند یک تهدید و خطر جدی برای طرح توسعه پایدار هم برای مناطق محلی و هم جهانی باشد
بر این اساس ارزیابی اثرات زیست محیطی میتواند نقش مؤثر و مهمی برای شناسایی اثرات احتمالی توسعه بر روی محیط زیست و کاهش مشکلات زیست محیطی و مشارکت در توسعه پایدار داشته باشد
ارزیابی اثرات زیست محیطی را میتوان یک ابزار مدیریتی مهم برای استفاده انسان از محیط زیست از طریق یک فرآیند سیستماتیک و عمومی تعریف کرد که برای شناسایی و طراحی پروژه های توسعه پایدار زیست محیطی، برنامه ها و طرحها مورد استفاده قرار میگیرد
بر اساس تعریف اتحادیه بین المللی ارزیابی اثرات زیست محیطی، ارزیابی را میتوان فرآیند شناسایی، پیش بینی، ارزشیابی و اقدامات کاهش اثرات بیوفیزیکی، اجتماعی و دیگر اثرات مرتبط توسعه پیشنهادی قبل از تصمیم گیری اصلی و عملیات اجرایی نامید که هدف آن بهبود فرآیند تصمیم گیری در مورد پروژه، برنامه ریزی، طراحی و اجرای آن است
ارزیابی خود سیستم های EIA1 برای افزایش کیفیت و تأثیرگذاری آنها نیزویاًق توصیه شده است لذا در کشورهای مختلف دنیا این موضوع مورد توجه واقع شده است و برخی از کشورها از جمله کانادا، هند، دانمارک و چین
از طریق مدلهای مختلفی سعی در ارزیابی و افزایش مؤثر بودن دارند
