پاورپوینت تفکر سیستمی

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

بسم الله الرحمن الرحیم

اسلاید 3 :

امروزه بسیاری از مسایل و مشکلات جوامع بشری و سیستم های اقتصادی و اجتماعی ناشی از جزء نگری می باشد.
بر طبق تعریف،سیستم عبارتست از مجموعه ای از عناصر(elements) که با یکدیگر تعامل دارند.مشکل از جایی شروع می شود که ما سیستم را به عوامل اولیه تجزیه می کنیم و با تمرکز بر جزئیات در پی حل مشکل سیستم بر می آییم غافل از این نکته که سیستم تجزیه شده فقط مججوعه ای از عناصر تفکیک شده است و خاصیت سیستم اولیه را که همان تعامل اجزا می باشد،دارا نیست. اینجاست که لزوم نگاه کل گرایانه به سیستم مشخص می شود.
تفکر سیستمی مجموعه مطالبی در مورد روش تفکر بر مبنای درک روابط علت و معلولی بین پدیده های اطراف ما می باشد.
مقدمه

اسلاید 4 :

تفکر یکی از راههای شناخت و کسب علم و معرفت است.
تفکر یعنی سازماندهی حرکت فکر برای کشف حقایق.
تفکر مقدمه کسب اعتقادات و ایمان است.

سئوال:
آیا سایر مخلوقات هم تفکر می کنند یا اینکه تفکر یکی از وجوه تمایز انسان با سایر مخلوقات است؟
آیا تفکر کافی است؟
تفکر چیست؟

اسلاید 5 :

افکار بر اعمال و رفتار انسان اثر می گذارد.
تغییر اعمال و رفتار شرایط را تغییر می دهد.
شرایط جدید افکار را تغییرمی دهد.
شرایط جدید ممکن است افکار را تقویت کند.
شرایط جدید ممکن است افکار را تضعیف کند.
فکر و عمل در چرخه پیچیده ای با هم رابطه دارند.
رابطه فکر و عمل

اسلاید 6 :

تفکر سیستمی چارچوب و روش و قانون و منطقی برای شناخت یک مسئله است که جنبه های تجزیه ای و تحلیلی و جنبه های ترکیبی آن مسئله را در برمی گیرد.
جنبه های تجزیه ای و تحلیلی ( اجزاء مسئله)
جنبه های ترکیبی (کلیت مسئله)

یک سئوال کلیدی:
آیا کلیت مسئله چیزی بیش از اجزای مسئله دارد؟
اگر پاسخ مثبت است آن چیز چیست؟
تفکر سیستمی

اسلاید 7 :

طبق تفكر سيستمي ، ويژگيهاي مهم يك سيستم از تعامل بين اجزاء آن بوجود مي آيد نه از فعاليت جداگانه آنها . بنابراين وقتي سيستم را تجزيه مي كنيم ، ويژگيهاي مهم خود را از دست مي دهد . بنابراين سيستم، يك كل است كه با تحليل قابل درك نيست . با توجه به نكته فوق، روشي غير از تحليل براي درك رفتار و ويژگيهاي سيستم ضروري است . تركيب (Synthesis ) نقص فوق را جبران نموده و براي تفكر سيستمي ، يك موضوع كليدي است . در واقع ، تحليل و تركيب ، مكمل هم هستند
تفكر تركيبي :

اسلاید 8 :

وقتي مي خواهيد موضوعي را بررسي كنيد ، ابتدا سيستم كلي كه دربرگيرنده موضوع فوق است ، را مشخص نماييد .

رفتار و ويژگي هاي سيستم كلي را بررسي نماييد .

رفتار يا ويژگي هاي موضوع مورد مطالعه را با توجه به نقشها (roles ) يا كاركردهاي (functions ) آن در سيستم كلي توضيح دهيد
3 گام تفكر تركيبي :

اسلاید 9 :

در تفكر سيستمي توصيه مي شود كه تركيب قبل ازتحليل انجام گيرد
ولي در تركيب ، چيزي كه مي خواهيم بررسي كنيم، بعنوان يك جزء از كلي كه آنرا دربرگرفته ، بررسي مي گردد
تركيب بركاركرد متمركز مي شود

تركيب درك(understanding)را افزايش مي دهد
تركيب از بيرون به آنها نگاه مي كند
در تفكر تحليلي، چيزي كه مي خواهيم بررسي كنيم ، بعنوان يك كل تجزيه مي شود

تحليل روي ساختار موضوع متمركز مي شود و تعيين مي كند سيستمها چگونه كار مي كنند.
تحليل، دانش(knowledge ) ايجاد مي كند

تحليل به درون چيزها مي نگرد

اسلاید 10 :

برای شناخت سیستم ابتدا باید آن را تعریف کنیم. پس از تعیین حد و رسم سیستم می توان آن را طبقه بندی کرد و از زاویه های مختلف آن را شناخت.
تعریف سیستم باید فراگیر و مشخص باشد. یعنی همه تفکرهای سیستمی در علوم مختلف بتوانند با رعایت مرزهای خود از آن استفاده کنند.
سیستم یک مفهوم کلی است که باید آن را درک کرد و فهمید.
کلمه سیستم ریشه در زبان یونانی دارد و به معنای علت قرارگرفتن اجزاء در کنار یکدیگر است.
تا کنون تعاریف متعددی از سیستم ارائه شده است.
سیستم چیست؟

اسلاید 11 :

برتالنفی :
سیستم موجودیتی است که حیات آن از طریق روابط متقابل میان اجزاء امکان پذیر است.
کنت وانت:
سیستم مجموعه ای از فرآیندهای گوناگون است که در این مجموعه روابط علت و معلولی وجود دارد.
چک لند:
سیستم مجموعه ای از عوامل مرتبط با یکدیگر است که بیشتر حاکی از ویژگیهای کل است تا ویژگیهای اجزای متشکله
تعریف سیستم

اسلاید 12 :

سیستم یک کل است متشکل از دو جزء یا بیشتر با پنج شرط :
هرسیستم یک کل است که نمیتوان آن را به اجزای مستقل تقسیم نمود
هر جزء سیستم ویژگی هایی دارد که اگر از سیستم جدا شود آنها را از دست می دهد
هر سیستم ویژگی هایی دارد که در هیچ یک ار اجزا به طور مستقل وجود ندارد
وقتی سیستم به اجزاء مستقلی تقسیم شود برخی از ویژگی های ضروری خود را از دست می دهد
اگر اجزاء یک موجودیت با هم تعامل نداشته باشند تشکیل یک مجموعه می دهند نه یک سیستم. به عبارت دیگر مشخصه مهم یک سیستم ،تعامل و ارتباط است و ویژگی های اصلی سیستم از تعامل اجزاء به دست می آید نه از رفتار مستقل اجزاء.
تعریف سیستم از نظر راسل ایکاف

اسلاید 13 :

سیستم هرچیزی است که کلیت و شکل خود را در تعامل روبه گسترش اجزای خود به دست می آورد. یک سیستم بر اساس این واقعیت تعریف می شود که عناصر آن هدف مشترکی دارند و به روش مشترکی عمل می کنند چرا که جهت نیل به هدف مورد نظر درارتباط با یکدیگر قرار گرفته اند.
تعریف سیستم از نظر پیترسنگه

اسلاید 14 :

تاریخچه تفکر سیستمی را از دو دیدگاه می توان برسی نمود:
الف) تحولات دانشگاه : MIT
برای بررسی روند توسعه نظریه سیستم ها ترجیح می دهد به بررسی روند تحولات و رویدادهایی بپردازد که در دانشگاه های آمریکا(بخصوص دانشگاهMIT ) در سال های 1940 تا 1970 رخ داد.
ب) تحولات متدولوژی علم :
به بررسی روند تحول در شیوه های نگرش به جهان و متدولوژی علم در بطح جهان می پردازد.
تاریخچه

اسلاید 15 :

پس از جنگ جهانی دوم ، سه جهش در دانشگاهMIT به وجود آمد که هر یک 10 سال به طول انجامید. در این جهش ها اندیشه و علم پیشرفت های بزرگی کردند :
در سال های 1940 تا 1950 رابطه میان ماشین و ارگانیسم مورد مطالعه قرار می گیرد . در این دوران مفاهیمی همچون بازخور(feedback) که تا آن زمان در مورد ماشین ها به کار می رفت ، در مورد ارگانیسم نیز به کار رفتند و راه پیدا شدن دو دانش جدید یعنی اتوماسیون و انفورماتیک هموار گردید. در سال 1948 کتاب "سايبرنتيک" (علم مربوط به چگونگي ارتباطات در انسان و ماشين) توسط وينر (Norbert Wiener) و کتاب "نظريه رياضي ارتباطات" نيز توسط شانون (Shannon) منتشر شد و دو کتاب فوق مبناي سايبرنتيک و نظريه اطلاعات قرار گرفتند .
تحولات دانشگاه MIT

اسلاید 16 :

در دهه 1950 دوباره توجه از ارگانيسم به سوي ماشين منعطف مي شود و مفاهيمي همچون حافظه و فراگيري در مورد ماشين هم بکار مي رود و به اين ترتيب مقدمات پديد آمدن دانش هاي نويني همچون بيونيک (علمي که مي کوشد ماشين هاي الکترونيکي را به تقليد از بعضي از دستگاههاي موجودات زنده بوجود آورد . ) و هوش مصنوعي بوجود مي آيد .

اسلاید 17 :

در دهه 1960 در زمينه سايبرنتيک و ديناميک سيستم پيشرفت هاي مهمي بوجود آمد. جي فارستر (Jay Forrester)مبحث ديناميک صنعتي (Industrial Dynamics) را بوجود آورد . هدف او از طرح اين موضوع آن بود که سازمانها و موسسات صنعتي را همانند سيستمهاي سايبرنتيک بنگرد و از راه شبيه سازي (Simulation) ، نحوه کارشان را دريابد . او در سال 1964 ديناميک صنعتي را به سيستم هاي شهري نيز تعميم داد و ديناميک شهري (Urban Dynamics) را مطرح نمود و بدنبال آن در سال 1971 با انتشار کتاب ديناميک جهان(World Dynamics ) ، رشته ديناميک سيستمها (System Dynamics) را بنيان نهاد .

اسلاید 18 :

طبق ديدگاه دوم ، شيوه هاي تفکر را به سه گروه تقسيم مي کنند :
الف) کل گرايي اوليه :
اين شيوه تا رنسانس ، روش غالب تفکر بود . اين دوره را دوران حاکميت فلسفه ها و وجود علامه ها ( که از هر موضوعي ، مقداري مي دانستند ) مي شناسند . در اين دوران به زنجيرة علت ها اعتقاد داشتند اما خيلي سريع به خدا مي رسيدند ( علتهاي وسطي بسياري را حذف مي کردند ) . انسانها خيلي چيزها را مي ديدند اما توجيهي براي آن نداشتند و آنرا به علت نهايي ( خدا ) متصل مي کردند . در قرن شانزدهم همه رویدادهایی را که از شناخت آن عاجز بودند به خدا نسبت می دادند. چرا محصول از بین رفت؟ خدا خواست. چرا زمین می لرزد؟ مشیت پروردگار است . چه چیز عامل نگهداری ستارگان است؟ خدا.
يک اشکال عمده کل گرايي اين بود که رشد نداشت
تحولات متدولوژي علم

اسلاید 19 :

ب) تفکر جزءگرا :
از زمان تمدنهاي باستاني وجود داشته است و آنرا برخاسته از انديشه فلاسفه يونان باستان مي دانند . تفکر جزءگرا هر پديده اي را ابتدا به اجزاء کوچکتر تقسيم مي نمايد و مي خواهد با مطالعه رفتار هر يک از اجزاء ، به رفتار پديده اصلي دست يابد . به عبارتي رفتار پديده اصلي را حاصل جمع رفتار اجزاء آن مي داند . پس از رنسانس، روش فوق، روش غالب و فراگير علمي شد و به آن تحليل گويند .
طبق روش تحليل، براي درک يک چيز ، بايد آن را بصورت فيزيکي يا مفهومي تجزيه کنيم . سؤال اين است که اجزاء را چگونه بفهميم ؟ جواب : اجزاء را نيز تجزيه کنيد .
سؤال بعدي که مطرح مي شود : آيا اين فرآيند انتهايي دارد ؟
براي کسي که معتقد باشد درک کامل جهان امکان پذير است ، جواب سؤال فوق مثبت خواهد بود. اجزاء نهايي را عنصر (Element ) مي نامند . اگر چنين اجزائي وجود داشته باشند و ما بتوانيم آنها و رفتارشان را درک کنيم ، درک کامل جهان ، ممکن خواهد شد .
تحولات متدولوژي علم :

اسلاید 20 :

ج) نظريه سيستمها :
نظريه سيستمها در سال 1940 بوسيله برتالنفي (Ludwig Von Bertalanffy) مطرح شد. برتالنفي مخالف تقليل گرايي بود و نظريه خود را تحت عنوان نظريه سيستم هاي عام (General Systems theory ) منتشر کرد . نظريه سيستمها بر اين اصل استوار است که در عمق تمام مسائل ، يک سري اصل و ضابطه موجود است که بطور افقي تمام نظام هاي علمي را قطع مي کند و رفتار عمومي سيستمها را کنترل مي نمايد .
کوشش براي ديدن کل ، اصل ادعايي است که روش سيستمها در برخورد با مسائل براي خود قائل است .
بيش از 100 نظام مختلف علمي (Discipline) وجود دارد که هر کدام دنيا را از ديد خود مي بينند ولي آنچه در واقعيت رخ داد ، کم شدن تدريجي ارتباط بين علوم مختلف در طول زمان بود . بنابراين ضرورت ايجاد رشته هايي که ماهيت ميان رشته اي داشته باشند ، حس شد . رشته هايي همچون مهندسي پزشکي( بيو الکتريک و بيومکانيک ) ، فيزيک پزشکي ، بيوشيمي و . در اثر همين احساس ضرورت بوجود آمدند . در اين رشته ها ، جمع شدن ديدگاههاي مختلف ، باعث هم افزايي ( Synergy ) مي گردد .