بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
آيين نامه حفاظتي تاسيسات و وسايل الكتريكي در كارگاهها
به تفكيك فصل
اين آييننامه به موجب ماده 47 قانون كار مشتمل بر 155 ماده و 14 تعريف كه در مقدمه آييننامه درج شده در نود و دومين جلسه مورخه 2/7/1341 (شورايعالي حفاظت فني مطرح و به تصويب نهايي رسيده و قابل اجراست (به تاريخ دوم مهرماه يكهزار و سيصد و چهل و يك شمسي).
. ماده 47 قانون كار سابق به استناد مصوبه جلسة مورخ 12/5/83 شوراي عالي حفاظت فني به ماده 85 قانون كار مصوب آبان ماه 1369 تغيير يافته است.
اسلاید 2 :
تعاريف
فصل اول
فصل دوم - اتصال زمين
فصل سوم - حفاظ قسمتهاي برقدار
فصل چهارم - وسايل آتش نشاني و حفاظت فردي
فصل پنجم - الكتريسيته ساكن
فصلششم - تاسيسات و ادوات الكتريكي
درمحيطهاي قابل اشتعال و انفجار
فصل هفتم
فصل هشتم
فصل نهم - وسايل و ماشينهاي برقي قابل حمل
فصل دهم - تعميرات الكتريكي
اسلاید 3 :
بخش اول - پيشگيريهاي عمومي
بخش دوم - جلوگيري از تماس با قطعات برق دار
بخش سوم - فضاي كار
بخش چهارم - كانالهاي سيم كشي برق
بخش پنجم - دستگاههاي كنترل و مقاومتهاي الكتريكي
بخش ششم - تابلوهاي برق و تخته كليدها
بخش هفتم - موتورهاي الكتريكي
فصل اول
بخش هشتم - ترانسفورماتورها و خازنها
بخش نهم - باطريها
بخش دهم - هاديهاي قابل حمل
بخش يازدهم - علامت تشخيص
اسلاید 4 :
1- كانالهاي سيم كشي برق:
كليه مجاري كه از فلز، مصالح بنايي و يا مواد ديگر ساخته شده باشد و براي عبور هاديهاي الكتريكي به كار رود كانالهاي سيم كشي ناميده ميشوند.
2- تابلوي برق:
صفحات و يا گنجههاي فلزي كه براي نصب وسائل قطع و وصل و حفاظت و كنترل مدارهاي الكتريكي به كار ميرود تابلوي برق ناميده ميشود.
3- تخته كليد:
تخته كليد عبارتست از صفحات ساخته شده از فلز و يا مواد عايق كه در روي آنها فقط كليد و فيوز نصب شده باشد.
4- سكوي عايق:
سكوي عايق عبارت است از پله ثابت و يا متحركي است كه در مقابل تابلوهاي برق قرار گرفته و بهوسيلهاي از زمين عايق شده باشد.
5- اتصال زمين:
اتصال زمين يعني وصل نمودن يك نقطه از بدنه وسائل و ماشينهاي الكتريكي به زميني كه الكتريسته را خوب هدايت ميكند.
6- اتصال موثر زمين:
اتصال زمين وقتي موثر است كه مقاومت كليه اجزاء آن (سيم زمين، اتصالي ها و زمين) كم باشد تا جريان را به خوبي به زمين هدايت نمايد.
7- هادي:
مفتولها، تسمهها يا لولههاي فلزي بدون روپوش يا با روپوش عايق كه براي انتقال جريان برق به كار ميرود هادي ناميده ميشود.
تعاريف
اسلاید 5 :
8- اتصال كوتاه :
(court - circuit) اتصال كوتاه عبارت است از اتصال مستقيم دو هادي به يكديگر يا اتصال آنها بهوسيله جسم هادي ديگري كه مقاومت بسيار ناچيز داشته باشد و در نتيجه شدت جريان مدار را به طور فوق العاده افزايش دهد.
9- برق دار :
مدارها و وسائل الكتريكي وقتي برق دار است كه به منبع جريان برق وصل شده باشند.
10- قدرت قطع :
قدرت قطع عبارت است از حداكثر مقدار ولت آمپري است كه وسائل قطع كننده در موقع اتصال كوتاه و انجام عمل قطع مدار بدون آسيب ديدن ميتوانند تحمل كنند.
11- كليد اطمينان :
كليد اطمينان كليدي است كه در روي مدار قرار گرفته و مادام كه به حالت بسته ميباشد دسترسي به يك قسمت مورد نظر از مدار به هنگام برق دار بودن امكان نداشته باشد.
12- فشار قوي (ولتاژ قوي) :
ولتاژ بيش از 2000 ولت متناوب نسبت به زمين را فشار قوي مينامند.
13- انفصال :
انفصال يعني جداكردن قسمتي از مدار از شبكه اصلي برق بهطوريكه ديگر برقدار نباشد.
14- كليد جدا كننده :
به كليدهاي تيغهاي اطلاق ميشود كه قسمتي از مدار را از شبكه اصلي از لحاظ الكتريكي قطع نمايد.
اسلاید 6 :
ماده 1 : تأسيسات و دستگاههاي الكتريكي بايد طوري ساخته و نصب و بهرهبرداري شود كه در حين كار از هر گونه خطرات ناشي از تماس با هاديهاي برق دار و همچنين خطرات حريق مصون بماند.
ماده 2 : الف - نوع وسائل تأسيسات الكتريكي بايد متناسب با ولتاژ خط و شرايط بهرهبرداري از آنها انتخاب شود.
ب - تمام وسائل تأسيسات الكتريكي بايد با استانداردي كه از طرف مقامات صلاحيت دار تعيين ميشود مطابقت داشته و علايم مشخصه آن واضح و آشكار باشد.
ماده 3 : نصب و تنظيم و مراقبت و آزمايش و تعميرات كليه تجهيزات تأسيسات الكتريكي فقط بايد بهوسيله اشخاصي كه صلاحيت فني و تجربه آنان را مقامات صلاحيت دار تصديق كرده باشند انجام گردد.
ماده 4 : پس از آماده شدن تأسيسات الكتريكي و پس از هر گونه تغييرات اساسي و قبل از شروع بهره برداري بايد مقام صلاحيتداري (غير از اجرا كننده كار) تأسيسات را بازديد نمايد و گواهي مربوط به كامل بودن حفاظت الكتريكي آن تأسيسات و اجازه شروع به كار با آنها را بدهد.
ماده 5 : كارفرما موظف است كتابچهاي حاوي كليه دستورها و مقررات حفاظتي مربوط به تأسيسات يا ماشينهاي الكتريكي را در اختيار كارگراني كه متصدي به كار انداختن و مراقبت آن تأسيسات يا ماشينهاي الكتريكي ميباشند و يا كارگراني كه مجبورند در مجاورت آنها كار كنند بگذارد.
فصل اول
بخش اول - پيشگيريهاي عمومي
اسلاید 7 :
ماده 6 : براي جلوگيري از تماس اشخاص يا اشياء با مدارها يا وسائل الكتريكي برقدار متناوب كه اختلاف پتانسيل آنها نسبت به زمين از 50 ولت تجاوز ميكند و محصور ساختن آنها امكانپذير نيست بايد اين مدارها يا وسائل را در مكان هايي بشرح زير نصب نمود :
الف - در اتاقها و يا محوطههايي كه جز اشخاص صلاحيت دار شخص ديگري نتواند به آن جا وارد شود.
ب - در بالكنها، گالريها يا روي سكوهاي بلندي كه دسترسي اشخاص عادي با آنها غير ممكن باشد.
ماده 7 : در جاييكه ترانسفورماتور يا خازن و يا ساير ادوات و سيمهاي لخت ناقل جريان برق روي ديوار ساختمانها نصب ميشود بايد فاصله محل نصب آنها را از پنجرهها يا روزنههاي ديوار به اندازه كافي انتخاب نمود تا از هر گونه خطر آتش سوزي و تماس تصادفي اشخاص از اين پنجرهها يا روزنهها با آن وسائل جلوگيري شود.
تبصره - در موقع تعميرات و نقاشي و توسعه دادن ساختمانها كه كارگران مجبورند در مجاورت اين گونه ادوات برق دار كار كنند بايد براي محافظت كارگران از تماس تصادفي با آنها اقدامات احتياطي لازم بعمل آيد.
فصل اول
بخش دوم - جلوگيري از تماس با قطعات برق دار
اسلاید 8 :
ماده 8 : وسائل و ماشينهاي الكتريكي كه در موقع برق داشتن احتياج به تنظيم و يا آزمايش دارند بايد طوري نصب شوند كه دسترسي به آنها راحت بوده و فضاي كار كافي با جاي پاي مطمئني در نقاط لازم براي آزمايش و تنظيم آنها پيشبيني شده باشد.
ماده 9 : كليدها و ساير وسائل الكتريكي شامل قطعات فلزي لخت برق دار تا 650 ولت متناوب يا مستقيم بايد طوري نصب شود كه ارتفاع فضاي كار حداقل دو متر و پانزده سانتي متر (7فوت) باشد تا دسترسي بهاين وسائل براي تنظيم و يا آزمايش درموقع برقدار بودن بدون خطر باشد در اين موارد بايد عرض فضاي كار را به اندازههاي زير انتخاب نمود :
الف - براي فضاي كاري كه در يك سمت آن قطعات لخت برق دار وجود دارد 75 سانتي متر (سي اينچ)
ب - در جاييكه قطعات لخت برقدار در هر دو سمت فضاي كار وجود داشته باشد 135 سانتي متر (پنجاه و چهار اينچ).
ماده 10 : از فضاي كار مجاور قطعات لخت برق دار نبايد جهت عبور و مرور استفاده كرد.
فصل اول
بخش سوم - فضاي كار
اسلاید 9 :
ماده 11 : مسير كانالها بايد حتي الامكان ساده باشد.
ماده 12 : الف - كليه سيمهاي برق بايد به طور مناسب عايق شده و محكم در كانال نصب شده باشد.
ب - سيمهاي برق بايد در كانالها طوري نصب گردد تا تعقيب مسير آنها و پيدا كردنشان آسان باشد.
ج - در ابتدا و انتهاي گالريهاي طويل زير زميني و در صورت لزوم در فواصل مناسب بايد راه فراري پيشبيني شود.
فصل اول
بخش چهارم - كانالهاي سيم كشي برق
اسلاید 10 :
ماده 13 : در محلهايي كه گازهاي قابل اشتعال تهيه ميشود و يا به مصرف ميرسد و يا ايجاد ميگردد كليه كليدهاي اصلي فرمان دستگاه تنظيم موتورهاي الكتريكي، قطع كنندههاي الكتريكي، كليدهاي معمولي برق و وسائل تنظيم مقاومتهاي الكتريكي بايد در مكانهاي مجزا و پوشيده شده از مواد ضد احتراق نصب شود و دكمههاي فرمان و كليدهاي كنترل مربوطه در خود كارگاهها و در محلي كه دسترسي بآنها آسان باشد قرار گيرد.
فصل اول
بخش پنجم - دستگاههاي كنترل و مقاومتهاي الكتريكي
اسلاید 11 :
ماده 14 : الف - تابلوهاي برق شامل كليدها و فيوزهاي توزيع جريان متناوب و كليدهاي قطع جريان با ولتاژ بيش از 50 ولت نسبت به زمين كه داراي قطعات فلزي لخت برقدار ميباشد بايد در محلهاي مخصوصي كه فقط اشخاص صلاحيت دار به آن دسترسي داشته باشند نصب شوند.
ب - كف اين محلها بايد با ماده عايق ساخته يا مفروش گردد و يا مقابل تابلوهاي مذكور سكوي عايقي قرار داده شود.
ج - تخته كليدهاي به مساحت كمتر از نيم متر مربع را ميتوان در محفظههاي مخصوصي كه فقط اشخاص صلاحيت دار به آن دسترسي داشته باشند نصب نمود و در مقابل آنها سكوي عايق قرار داد.
فصل اول
بخش ششم - تابلوهاي برق و تخته كليدها
اسلاید 12 :
ماده 15 : موتورهاي الكتريكي كه در آنها احتمال وقوع جرقه يا شعله باشد بايد حتيالامكان در اتاق مخصوص نصب گردند و در مواردي كه وجود مواد منفجره يا گاز و غبارهاي قابل اشتعال پيشبيني ميشود اين قبيل موتورها بايستي حتماً در اطاق مخصوص نصب شوند.
ماده 16 : موتورهاي الكتريكي را نبايد زير كف كارگاههايي كه در آنها مايعات قابل اشتعال وجود دارد نصب نمود مگر آنكه ضد انفجار بودن موتورها از طرف مقامات صلاحيت دار تاييد شده باشد.
ماده 17 : موتورهاي الكتريكي بايد روي تكيه گاههاي خود محكم نصب شده باشد.
فصل اول
بخش هفتم - موتورهاي الكتريكي
اسلاید 13 :
ماده 18 : ترانسفورماتور و خازنها و وسائل الكتريكي ديگر كه مقدار روغن مخزن يا محفظه آنها بيش از 5000 ليتر (1320 گالن) باشد بايد :
الف - در خارج از محل كار نصب شود يا :
ب - طوري در كنار چاه يا مجاري فاضلاب قرار گيرد كه تمام محتوي هر يك از مخازن آنها به تواند به سرعت داخل چاه يا مجاري فاضلاب گردد.
ماده19 : خازنهاي اصلاح ضريبقدرت(Cos)را در مواردي كه احتمال خطري وجود دارد بايد:
الف- طوري نصب و كنترل نمود كه ازخطر بارهاي پسماند (الكتريستهساكن) جلوگيريشود.
ب - اخطاريهاي دائر بوجود خازنها و متضمن احتياطهايي كه بايد قبل از دست زدن با آنها به عمل آورد در مجاورتشان نصب نمود.
ماده 20 : اتاقي كه ترانسفورماتورها يا خازنهاي الكتريكي روغندار در آنها نصب شده باشند به اندازه كافي تهويه شود و ديوارها و درهاي آن از ماده ضد حريق ساخته شده باشد.
ماده 21 : در نصب ترانسفورماتورهاي برق كه با هوا خنك ميشود و در داخل كارگاه قرار دارد بايد يكي از نكات سه گانه زير را رعايت نمود :
الف - فاصله ترانسفورماتور تا مواد قابل احتراق از 30 سانتي متر (12 اينچ) كمتر نباشد.
ب - ترانسفورماتور بهوسيله ديوارهايي كه از مواد غير قابل اشتعال يا عايق حرارت ساخته شده از محيط قابل احتراق مجاور مجزا شده باشد.
ج - ولتاژ ترانسفورماتور از 650 ولت بيشتر نبوده و به غير از روزنههاي تهويه منفذ ديگري نداشته باشد.
فصل اول
بخش هشتم - ترانسفورماتورها و خازنها
اسلاید 14 :
ماده 22 : باتريهاي الكتريكي ثابت با ولتاژ بيش از 50 ولت بايد در اطاقهاي مناسبي كه كفشان در مقابل اسيد مقاومت داشته و به مقدار كفايت تهويه شود، قرار گيرد.
فصل اول
بخش نهم - باطريها
اسلاید 15 :
ماده 23 : به مدارهاي الكتريكي كه با ولتاژ متناوب بيش از 250 ولت نسبت به زمين كار ميكند هاديهاي قابل حمل و آويخته را بايد طوري وصل نمود كه غير از اشخاص فني صلاحيت دار ديگران به آن دسترسي نداشته باشند.
ماده 24 : درجاييكه به هاديهاي قابل حمل احتياج داشته باشند بايد به تعداد كافي در نقاط مناسب كه دسترسي به آنها امن و بي خطر باشد پريزهاي ثابتي قرار داد.
فصل اول
بخش دهم - هاديهاي قابل حمل
اسلاید 16 :
ماده 25 : مدارها و وسائل الكتريكي بايد بهوسيله برچسب ها يا وسائل مناسب ديگر مشخص گردد تا خطر بروز حادثه در اثر اشتباه كاهش يابد.
فصل اول
بخش يازدهم - علامت تشخيص
اسلاید 17 :
بخش اول - پوششهاي فلزي بدون برق
بخش دوم - سيمهاي اتصال زمين
بخش سوم - وسايل الكتريكي قابل حمل
بخش چهارم - اتصال دادن به زمين و قطع مدار در موقع تعميرات
فصل دوم - اتصال زمين
اسلاید 18 :
ماده 26: پوشش كابلهاي الكتريكي، لولههاي فلزي و ملحقات آنها و حفاظهاي فلزي قسمتهاي بدون برق وسايل الكتريكي بايد بطور موثر به زمين وصل شود.
فصل دوم - اتصال زمين
بخش اول - پوششهاي فلزي بدون برق
اسلاید 19 :
ماده 27 : الف - مقاومت سيمهاي اتصال زمين بايد كم بوده و مقطع آنها كافي باشد تا بتواند حداكثر جرياني را كه در نتيجه پارگي عايق وسائل الكتريكي ايجاد ميشود بدون خطر به زمين هدايت نمايد.
ب - چنانچه حداكثر جرياني كه از مدار يا هادي معيوب به زمين نفوذ ميكند براي به كار انداختن وسائل حفاظت مدار كافي نباشد بايد وسيله حفاظت مناسبي در مقابل عبور جريان به زمين پيش بيني شود تا در صورت عيب اتصال زمين تمام دستگاه يا لااقل مدار معيوب را از شبكه قطع نمايد.
ماده 28 : در جاييكه احتمال ميرود سيم اتصال زمين آسيب ببيند بايد آن را به طريق مكانيكي محافظت كرد.
فصل دوم - اتصال زمين
بخش دوم - سيمهاي اتصال زمين
اسلاید 20 :
ماده 29 : در مواردي كه از وسايل الكتريكي قابل حمل يا قسمتهاي فلزي برهنه استفاده ميشود بايد پيش گيريهاي زير را به عمل آورد.
الف - بدنه فلزي برهنه وسايل الكتريكي كه با جريان متناوب يا مستقيم با ولتاژ بيش از 50 ولت نسبت به زمين كار ميكنند بايد اتصال زمين خوب داشته باشد.
ب- ولتاژ بين هرهادي و زمين درجريان متناوب و يا مستقيم نبايد از 250ولت تجاوز نمايد.
ج - در جاييكه نتوان اتصال زمين با شرايط مساعد ايجاد نمود بايد از ولتاژ كمتر از 50 ولت استفاده كرد.
د - وسائل الكتريكي قابل حمل نبايد در محيط قابل اشتعال مورد استفاده قرار گيرد مگر آن كه از نوع ضد اشتعال يا اصولاً بي خطر باشد.
فصل دوم - اتصال زمين
بخش سوم - وسايل الكتريكي قابل حمل
