پاورپوینت فلسفه اخلاق

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

فلسفه اخلاق

براساس کتاب و آراعلامه مصباح یزدی مد ظله العالی

اسلاید 2 :

تعاریف:

1. اخلاق:
اخلاق ویژگیهای(=فضایل و رذایل) نفسانی و رفتار اختیاری انسان است.

2. علم اخلاق:
علمی که از فضایل و رذایل باطنی یا فضایل و رذایل رفتار اختیاری انسان بحث می کند.
انواع رویکرد های مطالعاتی نسبت به اخلاق:

1. توصیفی:
در این رویکرد اخلاق ملل، اقوام، ادیان و مذاهب.صرفا توصیف می شود و در باره درستی یا نادرستی آنها داوری صورت نمی گیرد.

2.هنجاری:
در این رویکرد درباره ملاک خوب و بد، درستی و نادرستی، وظیفه و الزام اخلاقی کارهای اختیاری انسان بحث می شود. وظیفه گرایی، غایت گرایی و فضیلت گرایی سه نظریه اصلی در اخلاق هنجاری اند.

اسلاید 3 :

3.رویکرد فرااخلاقی:
در این رویکرد مفاهیم و گزاره های اخلاقی به لحاط معناشناختی، معرفت شناختی، هستی شناختی و منطقی بررسی می شوند.

پیشینه مباحث اخلاقی در غرب:
پیشینه مباحث اخلاقی در غرب به یونان باستان برمی گردد. سقراط، افلاطون و ارسطو از سرشناس ترین فلاسفه هستند که درباره چیستی خیر و خو بی، فضیلت، سعادت، وظیفه و الزام اخلاقی وبسیاری از موضوعات دیگر بحث کرده اند.

در یک تقسیم بندی که مبنای آن چیستی ملاک و معیار ارزش های اخلاقی است، مکاتب اخلاقی را به سه نوع فضیلت گرا، وظیفه گرا و غایت گرا می توان تقسیم کرد.
در یک تقسیم کلی دیگر که مبنای آن واقعی یا غیر واقعی بودن ارزش های اخلاقی است مکاتب اخلاقی را به دو دسته واقع گرا و غیر واقع گرا می توان تقسیم کرد.

اسلاید 4 :

تعریف واقع گرایی اخلاقی:
بر اساس واقع گرایی اخلاقی مفاهیم و گزاره های اخلاقی پشتوانه واقعی مستقل(=واقعیت خارجی) از میل و سلیقه فردی و جمعی و قرداد اجتماعی و امر و نهی آمر دارند.
واقع گرایی درباره گزاره های اخلاقی را گاه با تعبیر اخباری بودن این گزاره ها بیان می کنند.

تعریف غیر واقع گرایی اخلاقی:
بر اساس غیر واقع گرایی اخلاقی مفاهیم و گزاره های اخلاقی پشتوانه واقعی مستقل ازمیل و سلیقه فردی و جمعی یا قرداد اجتماعی یا امر و نهی آمر ندارند.
غیرواقع گرایی درباره گزاره های اخلاقی را گاه با تعبیرانشایی بودن این گزاره ها بیان می کنند.

اسلاید 5 :

لوازم و پیامد های عام مکاتب اخلاقی غیر واقع گرا:

1. از آن جا واقعیتی اخلاقی مستقل از انسان وجود ندارد، پس گزاره های اخلاقی از چیزی مستقل از انسان خبر نمی دهند و انشایی هستند. از این رو:
2. گزاره های اخلاقی صدق و کذب واقعی ندارند؛
3 . ارزیابی اخلاقی ناممکن و نامعقول است؛
4 . اصول و احکام اخلاقی نسبی هستند؛
5. همه نطام های اخلاقی به یک اندازه صحصیح اند.

اسلاید 6 :

بررسی و نقد مکاتب اخلاقی غیر واقع گرا

1. مکتب احساس گرایی:
تعریف:
این نظریه بر آن است که گزاره های اخلاقی اخباری نیستند و صدق و کذب نمی پذیرند. بلکه ابراز کنننده احساسات خاص گوینده و حداکثر برانگیزاننده احساساتی مشابه در شنونده هستند.
گزاره « زید دروغگو است » خبر است و صدق و کذب پذیر، اما گزاره « دروغگویی بد است » خبر نیست و بیانگر هیچ چیز جز احساسات خاص گوینده نمی باشد.

علل پیدایش
الف ) پوزیتیویسم منطقی.
ب ) نارسایی دیدگاه های پیشین. ( ذهنیت گرایی ساده و سودگرایی )
تعریف ذهنیت گرایی ساده: خوب و بد یعنی اینکه من یا ما آن را می پسندیم یا تایید می کنیم یا نمی پسندیم یا تایید نمی کنیم.

اسلاید 7 :

1. نظریه احساس گرایی آیر (1) :
به نظر آیر، محمولات قضایای اخلاقی (خوب مثل هورا و بد مثل اف یا اه ) مفهوم نما هستند نه مفهوم حقیقی که بر اوصافی که از طریق حواس قابل درک باشند، دلالت کنند. از این رو حضور چنین مفاهیمی در یک جمله چیزی بر مضمون واقعی آن نمی افزاید.
برای مثال گزاره « دزدیدن پول بد است »، گزاره ای بی معناست چون محمول آن بی معناست و فقط ابراز احساسات گوینده است یعنی دزدی اه اه.
آیر تنها اشکال وارد بر نظریه احساس گرایی خود را لزوم رفع اختلافات اخلاقی می دانند. اما این اشکال را چنین پاسخ می دهد : اختلافات اخلاقی میان مردم، در حقیقت مربوط به اوضاع و احوال واقعی است که در آن فعل تحقق پیدا کرده نه مربوط به ارزش ها.

اسلاید 8 :

1. نظریه احساس گرایی آیر (2) :

بررسی و نقد:
الف ) آیر هیچ دلیل بر مدعایی خود ارایه نکرده است.
ب ) تکیه بر اصل تحقیق پذیری تجربی

1- از دست دادن شناخت های حضوری و بدیهی

2- عدم یقین آوری حس.

3- باقی نماندن قوانین کلی. 4- تعارض با درک وجدانی تفاوت میان دو گزاره عدالت خوب است و عدالت بد است.)

ج) نظر آیر با پدیدارشناسی اخلاق ناسازگاراست.

اسلاید 9 :

2. نظریه احساس گرایی استیونسون (1):
سه شرط برای تعریف واژه خوب:
1- راه را برای اختلاف نظر باز بگذارد.
2- حضور و غیبت خوبی در چیزی نباید به مدد هیچ روش علمی تحقیق پذیر باشد.
3- باید دارای جاذبه و ایجاد کشش خاص باشد.

لزوم تفکیک کاربرد توصیفی واژگان از کاربرد تحریکی و احساسی آنها(یانکی و عجم)
گزاره های اخلاقی کاربرد تحریکی و احساسی دارند و نشان دهنده جهت گیری گوینده و در پی تغییر جهت گیری شنونده هستند.
اختلافات دو گونه اند: الف ) اختلاف در باور. ب ) اختلاف در نگرش و طرز تلقی.
اختلافات اخلاقی مربوط به نگرش و طرز تلقی هستند نه باور.

اسلاید 10 :

2. نظریه احساس گرای استیونسون (2):
بررسی و نقد:
الف ) توجه افراطی به نقش احساسی گزاره های اخلاقی و غفلت از نقش توصیفی آن ها.
ب ) جامع و مانع نبودن ویژگی تاثیرگذاری بر جهت گیری مخاطب.
ج ) همه مفاهیم اخلاقی دارای بار احساسی نیستند.

اسلاید 11 :

3. نظریه توصیه گرایی (1) :
اساس گفتار اخلاقی خبر دادن نیست. هرچند ممکن است چنین کارکردی نیز داشته باشند.
اساس گفتار اخلاقی ابراز احساسات نیست، هرچند ممکن است چنین کارکردی نیز داشته باشند.
اساس گفتار اخلاقی توصیه است.(گفتار توصیفی برای اخبار است و گفتار توصیه ای برای امر و دستور)
زبان توصیه ای گاه امری و دستوری است و گاه ارزشی.
زبان توصیه ای امری مهمتر و اصیل است زیرا زبان توصیه ای ارزشی نیز باید به امری برگردد. در غیر این صورت برانگیزاننده و الزام آور نخواهد بود.
تعمیم پذیری؛ ویژگی اصلی زبان اخلاق است.

اسلاید 12 :

3. نظریه توصیه گرایی (2) :
بررسی
الف) فروکاستن بی دلیل و نادرست گزاره های اخلاقی به گزاره های توصیه ای.
ب) فروکاستن بی دلیل و نادرست توصیه به امر.
ج) نسبیت گرایی.

اسلاید 13 :

4. نظریه جامعه گرایی اخلاقی (1)
تعریف: ارزش های اخلاقی مولود جامعه هستند و خاستگاه دیگری ندارند.
اصول نظریه جامعه گرایی:
1. جامعه وجودی مستقل از فرد دارد.
2. وابستگی تام و کامل اخلاق به جامعه.
3. جامعه معیار نهایی ارزش گذاری اخلاقی.

اسلاید 14 :

4. نظریه جامعه گرایی اخلاقی (2)
بررسی :
الف) جامعه اصالت ندارد.
ب) سلب اختیار از افراد مستلزم نفی اخلاق است.
ج) مستلزم نادرست شمردن کار پیامبران است.

اسلاید 15 :

5. نظریه قرارداد گرایی (1)
تعریف: ازرش های اخلاقی برساخته قرارداد هستند و هیچ منشا دیگری ندارند.
تقریر هابز:
1. همه انسان ها دارای حب ذات اند و بر همین اساس منفعت طلب هستند.
2. در شرایط طبیعی و اولیه توانایی های انسانها برابر است.
3. منابع و امکانات محدود اند.
4. با توجه به 1 و2 و 3 نزاع و درگیری حتمی است.
5. تنها با قرار داد می توان از نزاع جلوگیری و منافع همه را تامین کرد.

اسلاید 16 :

5. نظریه قرارداد گرایی (2)
بررسی :
1. انسان ها افزون بر حب ذات، دیگر خواه نیز هستند.
2. منابع و امکانات اگر درست تقسیم شوند مشکلی پیش نمی آید.
3. وضعیت طبیعی و اولیه امری صرفا فرضی است.
4. باتوجه به 1 و2 و3 نزاع قطعی نیست.
5. انسان ها حتی اگر به لحاظ فیزیکی برابر باشند، به لحاظ عقلی و روحی متفاوت اند.
6. قراداد به تنهایی بی ثمر است. زیرا افراد قوی وارد قرارداد نمی شوند یا آن را به سود خود تنظیم می کنند، یا از آن خارج می شوند.
7. به چه دلیل باید به قرارداد وفادار ماند و به آن عمل کرد.

اسلاید 17 :

6. نظریه امر الهی(اشاعره)
تعریف: خوبی و حسن از امر خداوند پدید می آیند و بدی و قبح از نهی خداوند.
معانی خوب و بد:
الف) کمال و نقص وجودی؛
ب) ملایمت و منافرت با طبع؛
ج) تناسب و عدم تناسب با هدف؛
د) ستایش و نکوهش.
ادله اشاعره:
1. اگر باید و نبایدی برای خدا باشد، قدرت او مطلق نخواهد بود.
2 . خداوند قادر و مالک مطلق است و برتر و بالاتر از او آمر و ناهی نیست.

اسلاید 18 :

بررسی:
1. قدرت مطلق خداوند با توجه به علم مطلق و خیر مطلق و حکمت او، به امور تعلق می گیرد و این خود ذات الهی است که کاری را انجام می دهد یا ترک می کند، یا به آن امر یا از آن نهی می کند، نه آمر یا ناهی دیگر.
2. اگر نیک و بد اخلاقی با امر و نهی خداوند پدید می آیند چگونه خداوند به نیکی ها امر و از بدی ها نهی فرموده است.(اِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ وَ إيتاءِ ذِي الْقُرْبى‏ وَ يَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ الْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُون) این نکته نشان می دهد که متعلق امر و نهی مستقل از امر و نهی خدا هستند.
3. اگر حسن «ما امرالله به» و قبح « ما نهی الله عنه» باشد، آنگاه معنای آیه مذکور چنین می شود: بدرستی که خداوند امر می کند به آنچه امر می کند ونهی می کند از آنچه نهی می کند. روشن است که در این حالت دست کم، بلاغت کلام الهی زیر سوال می رود.

اسلاید 19 :

دلیل دوم:
اگر حسن وقبح ذاتی بود، آنگاه اوصاف افعال، مطلق و همیشگی بودند.
عروض عناوین متضاد بر یک فعل واحد(مثل حسن و قبح بر کذب) نشان می دهد این اوصاف مطلق و همیشگی نیستند.
بنابراین حسن و قبح ذاتی نیستند.
بررسی:
اگر افعال را با قیودشان در نظر بگیریم، اوصاف آنها مطلق و همیشگی هستند.

اسلاید 20 :

نظریه اخلاقی اسلام(1)
1. شرایط لازم برای یک نظام اخلاقی قابل قبول:
1-1. انتزاعی دانستن مفاهیم اخلاقی؛(موضوع و محمول از آن جهت که تحت عنوانی انتزاعی)
2-1. اخباری دانستن حقیقت جمله های اخلاقی؛
3-1. بدیهی اولی نبودن قضایای اخلاقی؛(واسطه بودن یک کبری کلی)؛
4-1. جایگاه عقل، تجربه و وحی در احکام اخلاقی؛
5-1. کمال حقیقی به عنوان مصداق نتیجه مطلوب در حکم اخلاقی؛