بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
پیامبراکرم(ص) فرمود: وقتی که خداوندتعالی فاتحةالکتاب(سوره حمد) و آیةالکرسی را نازل کرد، بر عرشش معلق نمود که هیچچیزی بین اینها و خداوند حجاب نبود.، پس خداوند فرمود:
به عزت وجلالم قسم اگر بندهای از بندگان من اینآیات(آیةالکرسی) را بعد ازهر نمازی قرائت کند من او را در حظیرةالقدس ( بهشت، حظیره:محوطه) وآنچه که در آن است ساکنش میکنم. و در هر روز هفتاد بار اورا نظر میکنم بهنگاه خاصی.. ودرهر روزهفتاد حاجت او را کهکمترینش مغفرت و عفومن باشد برای او برآورده میکنم و درنزد تمام دشمنانش عزیز و نصرتش میدهم و هیچ چیزی مانع دخولش در بهشت نیست.
- هرکسی بعد از هر نماز واجبی بهخواندن آیة الکرسی مداومت کند، از دنیا نخواهد رفت تا زمانی که جایگاه خود را در بهشت ببیند.
- امام باقر(ع) فرمود : کسیکه بعد از وضوء آیةالکرسی بخواند خداوند ثواب چهلسال عبادت را بهاو عنایت میفرماید و چهل درجه او را بالا میبرد و چهل حورالعین را بهتزویج او در میآورد.
- هر کس آیةالکرسی را بعد از هر نماز بخواند از فقر و بیچارگی در امان شود و رزق او وسعت یابد و خداوند به او از فضل خودش مال زیادی بخشد.
-اگر کسی آیةالکرسی را بخواند و به پاهایش بدمد در راه رفتن خسته نمیشود.
- اگر کسی مشتی خاک بردارد و 7 بار آیةالکرسی بخواند و در قبر مرده ریزد آن مرده را کیفر نکنند و به رحمت الهی رسد.
برخی از فواید قرائت آیةالکرسی:
اسلاید 3 :
نقش مسلمانان در توسعه نجوم
اسلاید 4 :
عَنْ أَبِي عَبْدِاللَّهِ علیهالسلام قَالَ، قَالَ أَمِيرُالْمُؤْمِنِينَ علیهالسلام :
لِهَذِهِ النُّجُومِ الَّتِي فِيالسَّمَاءِ مَدَائِنُ مِثْلُ الْمَدَائِنِ الَّتِي فِيالْأرْضِ، مَرْبُوطَةٌ كُلُّ مَدِينَةٍ بِعَمُودٍ [إِلَى عَمُودٍ] مِنْ نُورٍ، طُولُ ذَلِكَ الْعَمُودِ فِيالسَّمَاءِ مَسِيرَةُ مِائَتَيْنِ وَ خَمْسِينَ سَنَةً(سفینةالبحار، ج7، ص548؛ تفسير القمي، ج2، ص: 219)
قَالَ أَمِيرُالْمُؤْمِنِينَ علیهالسلام :
سَلُونِي[عَمَّا شِئْتُمْ] قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِي فَإِنِّي بِطُرُقِ السَّمَاءِ أَعْلَمُ مِنِّي بِطُرُقِ الْأَرْضِ (نهج البلاغه، خ 189)
اسلاید 5
عَنِالْأصْبَغِ بْنِنُبَاتَةَ قَالَ: بَيْنَا أَمِيرُالْمُؤْمِنِينَ علیهالسلام يَخْطُبُ النَّاسَ وَ هُوَ يَقُولُ: سَلُونِي قَبْلَ أنْ تَفْقِدُونِي فَوَاللَّهِ لَا تَسْأَلُونِّي عَنْ شَيْءٍ يَكُونُ إِلَّا نَبَّاْتُكُمْ بِهِ
فَقَامَ إِلَيْهِ سَعْدُ بْنُ أَبِي وَقَّاصٍ فَقَالَ: يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ أَخْبِرْنِي كَمْ فِي رَأْسِي وَ لِحْيَتِي مِنْ شَعْرَةٍ(أمالي( شیخ صدوق)، النص، ص 134)
اسلاید 6 :
نجوم در ایران باستان
نجوم در ایران باستان ازدورترین زمانها آغاز وتا عصرهخامنشی، اشکانی و ساسانیدر متن فرهنگ ایران جاری شدند واز آن جا به سایر فرهنگها وارد شده است.
- برخی پژوهشگران، چندی از نقوش
تختجمشید را نشانهای برآشناییسازندگان
آنها با اخترشناسی میدانند؛ که نمونه آن را
نقش « حمله شیر به گاو» که در بسیاری از
حجاریهای تختجمشید هست، میدانند.
- چهارطاقیهای بجا مانده ازآتشکدة زرتشتیان، نشان از رابطه میان ساختمان آنها و طلوع و غروب اجرام آسمانی دارد.
اسلاید 7 :
- زیج : واژهی زيج به مانند بسياری از اصطلاحات علمی از زبان پهلوی (فارسی ميانه) به زبان عربی راه يافته است. اين واژه در زبان پهلوی به صورت زيگ يا زيک به کار رفته که درآغاز به مجموعه رشتههای موازی تارهای پارچه گفته شد و سپس برای جدولهای دارای خطهای موازی (برای تعیین احوال ستارگان) به کار رفت.
در دورهی ساسانی به جدولهای اخترشناسی «زيک» میگفتند که دردورهی اسلامی به صورت «زيج» خوانده شد.
- بررسی منابع گوناگون نشان میدهد که ايرانيان دستکم ازروزگار اردشير و شاپور ساسانی، يعنی حدود 250 ميلادی، به نگارش زيج میپرداختند. در همين دوران بود که آثاراخترشناسی هندیويونانی، بهويژه مجسطیبطلميوس، بهزبانپهلوی بازگردانده شد وازبررسی اينآثاروآميختن آنها بادستاوردهای اخترشناسیدانشمندانايرانی، چند زيج(همگی با نام زيجشاه) در دورههای مختلف فرمانروايیساسانيان را پديد آوردند.
- ازدوران پیشاز اسلام بهجز کتاب «زیج شهریاری یا زیجشاه» سَند مکتوب دیگری برجای نمانده است.
- زیج شاه از جمله اولین آثاری است که از زبانهای غیر عربی در شرق اسلامی به عربی برگردانده شد و مورد قبول دانشمندان در جهان اسلام قرار گرفت.
اسلاید 8 :
نمونهای از زیجها
اسلاید 9 :
نجوم در اسلام
- یکی از مباحث حائز اهمیت در دانشهای اسلامی، دانش نجوم اسلامی است چراکه اهم مسایل عبادی به این دانش وابسته است. نخستین علومی که ساکنان بلاداسلامی به آنها توجه کردند ، علوم عملی و بخصوص طب و کیمیا و نجوم بود، که احکام این علوم را بر دیگر علوم ترجیح میدادند.
- بطور سنتی در دربار شاهان و امرای ایرانی همیشه شاعران و منجمان سلطنتی وجود داشتند و این امر به رونق پیشه منجمی میافزود. البته از مشورت منجمان برای تعیین زمانهای سعد و نحس استفاده میشد؛ ولی خود این امر مستلزم سالهای متمادی تحصیل و مطالعه بوده است. از این رو زیجهای بسیاری در دوران اسلامی نوشته شدهاند.
- یکی از دلایلتوجه ویژه بهنجوم دردوران اسلامی تعیین تقویم و اوقات شرعی است که مستلزم مشاهدات و محاسبات دقیق نجومی است. هندسه کروی ابوالوفای بوزجانی این محاسبات رابطور عمده تسهیل کرد.
اسلاید 11 :
ارتباط احکام شریعت اسلامی با مسائل نجومی
- ارتباط احکام عبادی شریعت اسلامی با برخی از نمودهای آسمانی
- اوقات نمازهای پنجگانه روزانه، ازیک شهربه شهردیگر واز یک روز به روزدیگر، تفاوت پیدا میکند. و محاسبه آن مستلزم شناختن عرض جغرافیایی مکان و حرکت خورشید دردایرةالبروج وشفق وفلق است واز شرایط نماز گزاردن روبه قبله ایستادن است. دانستن جهت قبله خود مبتنی برحل مسئلهای از مسائل علم نجوم است.
- وجوب نماز کسوف و خسوف برای مسلمانان، مستلزم آن است که پیش از وقت، آمادگی برای شناختن زمان این دو حادثه آسمانی را داشته باشند، و این مهم جز از راه شناختن حرکات خورشید و ماه و استفاده از زیجهای صحیح میسر نمیشود.
- روزه گـرفتن و افـطار نمودن در ماه رمضـان، مسلمانان را به محـاسبات فلـکی برمیانگیزد. ابتدا وانتهای روزه با رویت هلال است، نه ازروی گاهشماری عرفی و.
- ارتباط بعضی از احکام شریعت اسلامی با مسائل نجومی ، سبب زیاد شدن توجه مسلمانان به شناسایی امور آسمانی و ستارگان شد و علمای دینی را بر آن داشت که سودمندی این علم را مورد ستایش قرار دهند.
اسلاید 12 :
- علم نجوم برای مسلمانان مفهوم عمیق مذهبی داشت، زیرا حرکات حیرتانگیز ستارگان و آفتاب و ماه برای آنان، نشانة آشکار خداوند قـادر متعال توانـا بود. این موضوع از جمله دلایل مسلمانان برای اختراع ساعتهای دقیق خورشیدی، آبی و مکانیکی شد.
- جداول دقیق نجومی، مثل: خوارزمی، جدول مأمونی، جدول صائبی، جدول البتانی، جدول ابنیونس و. ، بهدست مسلمانان تنظیم ومدتها بعد مورد استفادة جدول مشهور اروپایی «آلفونزو» قرار گرفت.
- خانم دکتر زیگرید هونکه(1999-1913م) اذعان داشته است: «تاریخ علم، نام 545 نفر از منجمان مسلمان را ثبت کرده است که درهیچ تمدنی وجود ندارد.»
ثابت بن قره(288-211ق) فاصلة خورشید را از زمین و همچنین طول سال خورشیدی را محاسبه کرد.
البتانی( 317-244ق) نیز کار او را تکمیل کرد و تحقیقات جالبی دربارة ظهور ماه جدید، ماهگرفتگی ودایرةالبروج(دایرة مِنطَقَةالبروج) انجامداد.(تعیین روزهای سال365روز5ساعت 46دقیقهو 24ثانیه)
ابن هیثم(430 – 354ق)، باکمک تجربیات البتانی، توانست قوانین انکسارنور را محاسبه کند. ابنهیثم به لحاظ علمی وتاریخی، یکی ازمعلمین بزرگ اروپا بوده است.کشف مهم او این بودکه کرات سماوی- از جمله ثوابت- ازخودشان اشعه نوری دارند وفقط ماهروشنایی خود را از خورشید میگیرد.
اسلاید 13 :
دایرةالبروج مسیر حرکت ظاهری
سالانه خـورشید نسبت به زمین،
بر روی کره سماوی است.
دایـرةالبروج دایـرهای فرضی در
آسمان است کـه ظـاهراً ( از دید
ساکنان کـره زمین) به نظر میآید
که خـورشید در مدت یک سال
آن دایره را طی میکند.
این دایره در حقیقت مدار حرکت
انتقالی زمین را به دورکره خورشید
مشخص میکند.
با حرکت زمین در مدار خودش، به نظر میرسد خورشید روی دائرةالبروج (دایره قرمز بزرگ) بر زمینه ستارگان حرکت میکند.
اسلاید 14 :
محمدبنموسی خوارزمی(233-161ق)، زیجی برپایهی زیج فارسی ساخت و جداول مثلثات جدید را نوشت وبا کمک تنی چند از دانشمندان دیگر، « فرهنگ جغرافیایی » را تنظیم کرد.
الکندی(264-185ق)، اندازهگیری را به وسیله پرگار متداول کرد. همچنین، وزن مخصوص اجسام مایع را محاسبه کرد و آزمایشهایی درمورد قانون جاذبه و سقوط اجسام انجام داد.
عبدالرحمن صوفی(376-291ق)، از دانشمندان قرن دهم، کسی بود که توانست طول و عرض و محل حرکات ستارگان را به طور دقیق محاسبه نماید وآن را درکاتالوگی ثبت کند.
ابوریحان بیرونی(440-362ق)، پنج قرن قبل از کپرنیک (پزشک و ستاره شناس) لهستانی (1473-1543م) و ششقرن قبل از گالیله (1564- 1642م) کشف کرد که آفتاب، سبب گردش شب و روز نیست، بلکه خود زمین است که با چرخیدن به دور محور خود وبا سیارات دیگر که به دور خورشید حرکت میکنند، باعث پدید آمدن شبانه روز و سال است.
حکیم عمرخیام(536-440ق)، جزو منجمین بود. او در ری رصدخانهای احداث نمود و تقویم جلالی را نیز تنظیم کرد.
خواجهنصیرالدینطوسی(672-597ق)، رصدخانة مراغه را ساخت ودانشمندان رابرایتحقیق در آن رصدخانه جمع کرد.او مثلثات گذشته را تنظیم کرد. کتب مهم او در علم نجوم عبارتند از: تذکرة نصیریه، رسالة معینیه، زیج ایلخانی، مقدمهای برعلم نجوم، و تحریرالمجسطی.
اسلاید 15 :
نقش مسلمانان در توسعه نجوم و تأثیر آن بر تمدن غربی
نجوم یا ستارهشناسی یکی از دانشهاییاست که مسلمانان در گسترشآن در جهان نقش بهسزایی داشتهاند.
پرداختن به آسمان، رصد کردن ستارگان و سیارات و کوشش در تبیین چگونگی حرکت این اجرام آسمانی آن، جنبه عملی این علم است که ریاضیات فاقد آن است.
دو بخش ستارهشناسی عبارت است از: احکام نجوم وعلم نجوم
ابوریحان بیرونی و بوزجانی به احکام نجوم زمان خود هیچ باوری نداشتهاند. و بهطرح نظریههای نجومی بر خلاف نظر بطلمیوس انجامید.
مهمترین دانستههای نجوم اسلامی از طریق ترجمه مهمترین کتاب نجومی بطلمیوس(168-90م) «مَجَسطی» بهدست آمد
شمار زیجهایی(جدول نجومی) که در جهان اسلام از سده دوم تا دوازده هجری نوشته شد بهبیش از220 عنوان میرسد.
اسلاید 16 :
ابوریحان بیرونی اسطرلابزورقی؛ساخته ابوسعید سجزی را دیدهاست؛ اسطرلاب زورقی براساس نظریة متحرک بودن زمین(تقریبا1000سال قبل از گالیله) و اینکه زمین به دورخود میچرخد، نه به دورآسمان، بنا شده بود. بدون شک این نظر سجزی تردیدی جدی بر نظریة زمین مرکزی بطلمیوس(168-90م) که بعدها گالیله(1642-1564م) آن را ردکرده، بوده است.
چهره های ماندگار ریاضیات و نجوم فرهنگ و تمدّن اسلام و ایران
ابوسعیدسجزی(۴۱۴-330ق) ریاضیدان و ستارهشناس نویسنده زیج مأمونی
اسلاید 17 :
در علوم مختلف از جمله جغرافیا، فلسفه، حکمت، منطق، ریاضیات، هندسه ، نجوم و رصدهای نجومی، موسیقی، طب و.تسلط داشت.
وی با وجود پرداختن بهکار سیاست در دربار منصور سامانی ودستیابی مقام وزارت ابوطاهرشمسالدوله دیلمی(406-411ق)، بیش ازصدها جلدکتاب و رساله نگاشته است.
از میان تالیفات او، شفا در فلسفه و قانون در پزشکی شهرتی جهانی یافته است.
درزمینه حرکت، نیرو، خلا، نور، حرارت وچگالی تحقیقات ابتکاری داشت . رساله وی درباره کانیها یا مواد معدنی تا قرن سیزدهم در اروپا مهمترین مرجع علم زمینشناسی بود .
چهره ماندگار ریاضیات و نجوم جهان
شیخالرئیس ابوعلیسینا تولد:370ق رحلت: 428ق
مجسمهٔ بوعلیسینا در دفتر سازمان ملل متحد در وین
اسلاید 18 :
(خواجه نصیرالدین) ابو جعفر محمدبن محمدبن حسن طوسی (تولد: 579ق در توس - رحلت 653 در بغداد)
فیلسوف، متکلم، فقیه، دانشمند، ریاضیدان و منجم ایرانی اسلامی
چهرههای ماندگار ریاضیات و نجوم فرهنگ و تمدّن اسلام و ایران
رصدخانه مراغه
اسلاید 19 :
« قريه رادك خواجه نصير را آنجا برجي بوده است كه دوازده دريچه داشته است. در هر برجي كه ماه نو شدي از يكدريچه مينموده است » «جغرافیای حافظ ابرو» در زير پوشش گنبدي آن که فرو ريخته است، تنها دوازده دريچه دارد که توانايي پيدا نمودن آغاز چهار برج بره، برج خرچنگ، برج ترازو، و برج بز يا آغاز ماههاي فروردين، تير، مهر و دي را دارد که آغاز موسمهاي چهارگانه ما هستند.
برج رادکان يا برج رادک خواجه نصيرالدين توسي در افق باز ساخته شده است
برج رادکان خواجه نصيرالدين توسي بر دوازده ديوار از يک 12ضلعي منتظم ساخته شده است که دوديوار موازي از آن در راستاي نصفالنهار است و در همه سال و روزهاي آفتابي، زماني که خورشيد به اوج خود در آسمان ميرسد ،آفتاب و سايه براين دو ديوار ميزان شده و از آنجا ميتوان نيمروز نجومي يا اذان ظهر محلي را پيدا نمود. پس سبب اين همه کوشش در ساخت 12ضلعي منتظم براي اين کار است که اين پويايي را به برج ميدهد و ميتوان با رصد آفتاب و سايه بر اين دو ديوار در طول سال و در روزهاي آفتابي، نيمروز نجومي يا اذان ظهر را پيدا نمود.
در دو ديوار ديگر و روبروي هم از 12 ضلعي منتظم، دو در ساخته شده است که اين توانايي را به برج ميدهد که پس از حرکت 60 درجهاي خورشيد در افق برج، طلوع آغاز زمستان و غروب آغاز تابستان را درافق برج پيدا نمايد. از آنجا كه نور خورشيد از دو در ميگذرد، ساخت دو در، در اين راستا به سبب پيدا نمودن آغاز زمستان و آغاز تابستان بوده است.
سال پايان برج رادکان ، برابر کتيبه آن 660 هجري قمري برابر سال پايان ساخت رصدخانه مراغه است
اسلاید 20 :
غروب آغاز تيرماه و آغاز تابستان مابين دو در
طلوع آغاز دي ماه و آغاز زمستان مابين دو در
«برج رادکان» در شهرستان چناران استان خراسان رضوی
از آثار خواجه نصیر طوسی
