بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
سیر تغییرات و تحولات خانواده
اسلاید 2 :
خانواده مؤثرترین عامل انتقال فرهنگ و رکن بنیادی جامعه است که در شرایط مختلف در تأثیر و تأثر متقابل با فرهنگ و عوامل اجتماعی است. انسانها در خانواده به هویت و رشد شخصیتی دست مییابند و در خانوادههای سالم و رشید به تکامل معنوی و اخلاقی نائل میشوند. لذا خانواده عامل کمال بخشی، سکونت، آرامش و بالندگی به اعضای خویش است که در تحولات اساسی جوامع نقش عمدهای ایفا میکند. البته خانواده متأثر از عملکرد مذهب، آموزش و حکومت نیز میباشد و این تأثر به صورت متقابل باعث ایجاد تغییرات اساسی میگردد. اگر خانواده محیط سالم و سازندهای داشته باشد و نیازهای جسمی و روحی افراد خویش را برآورده سازد، کمتر به خدمات جانبی و جبرانی برای خانواده نیاز است. در تعریف خانواده، بیان شده: خانواده گروهی است متشکل از افرادی که از طریق نسب، سبب و رضاع با یکدیگر به عنوان شوهر، زن، مادر، پدر، برادر و خواهر در ارتباط متقابلند و فرهنگ مشترکی پدید آورده و در واحد خاصی زندگی میکنند. (ساروخانی( 1375) جامعهشناسی خانواده، ص135)
طرح مسئله
اسلاید 3 :
اسلام برای خانواده قداست و منزلت خاصی قایل است؛ به نحوی که بنا و نهادی با آن قابل مقایسه نیست. تعبیراتی که در قرآن و روایات در باره خانواده به کار رفته است، به خوبی این مدعا را روشن می نماید. وقتی که این تکریم را از کانون خانواده را در معتبرترین متون دینی، یعنی در قرآن و سنت می بینیم و فواید و کارکرد های آن را می شناسیم ، متوجه می شویم که حراست از خانواده امری لازم و مقدس و تلاش در جهت تقویت و تحکیم پیوندهای خانوادگی قابل ستایش است؛ به گونه ای که اسلام برای آن، پاداشی معادل جهاد در را خدا قایل شده است. در اینجا این پرسش مهم مطرح می گردد که چگونه می توان نظام خانواده را تحکیم و تقویت نمود و از سستی و انحلال آن جلوگیری کرد؟ برای این کار باید چهاراقدام روشن انجام دهیم : 1. شناخت وضعیت گذشته به منظور شناسایی نقاط قوت و ضعف و ارزیابی آنها ؛ 2. شناخت وضعیت فعلی برای سنجش رضایت مندی گروه هدف (زنان و خانواده) ؛ 3. ترسیم چشم انداز آینده یا آینده پژوهی به این معنا که رفع مشکلات گذشته و حال را مبنای برنامه ریزی آینده قرار دهیم ؛ 4. تدوین و اجرای سیاست های تحکیم و تقویت خانواده برای رسیدن به چشم انداز مطلوب خانواده .
اسلاید 4 :
در گذار از سنت به مدرنیته و به همراه تغییرات فرهنگی جامعه ما، خانواده ایرانی دگرگونی های گسترده ای را تجربه می کند. بزرگترین مشکل خانواده امروزی گذار از دوره سنت به مدرنیته است، که دراین فرایندبخشی از هنجارها و ارزش های نظام فرهنگی سنتی برایش کارکردی ندارد و بدیهی است که در توزیع وظایف، نقش ها و اهداف هم کارکردی نخواهد داشت و از طرفی هم خانواده امروزی هنوز تمام ارزش های نظام خانوادگی مدرن را نپذیرفته و به همین دلیل تعارضاتی میان خانواده های گذشته و فعلی وجود دارد. وضعیت کنونی نشانه هایی دارد که بیانگر ایجاد یکسری تغییرات در ساختار خانواده است. نشانه های این تغییرات از همسرگزینی تا تشکیل، دوام و نوع فرزندآوری خانواده دیده می شود و در نهایت هم به مشکلاتی که با طلاق و جدایی ها همراه است، دامن می زند.درک این دگرگونی و پیش بینی آثار و عواقب آن، از ابعاد مختلف حائز اهمیت است.
1-تغییر در ارزشها و هنجارها
اسلاید 5 :
2. تغییر ساختارها و شکل خانواده ها
تغییرات ناشی از پدیده های تاثیرگذار در درون فضای خانواده ها و رویدادهای بیرون، آسیب های جدیدی را به همراه دارند که این آسیب ها وضعیت خانواده ایرانی را با بحران مواجه کرده است. بر این اساس تنوع ابعاد خانواده در طول تاریخ علاوه بر تحولات کمی، تغییرات کیفی هم به دنبال داشته است. در امتداد صنعتی شدن جوامع و گسترش شهرنشینی، پهنه ی مهاجرت ها افزایش می یابد و شکل خانواده هم دگرگون می شود. با تغییر در ترکیب خانواده، تحولاتی هم در درون آن رخ می دهد که توجه کردن به آنها و ارائه راه حل در جهت رفع معضلات می تواند نجات بخش جامعه باشد. آری ما در ایران با خانواده ای سرو کار داریم که به دلایلی همچون مهاجرت و کاهش تعداد فرزندان روز به روز از ابعاد کمی آن کاسته می شود.تغییر در ترکیب، انواع متنوعی از خانواده را تولید می کند. خانواده با توجه به تعداد تشکیل دهنده آن از شکل گسترده به هسته ای تبدیل می شود و رفته رفته خانواده هسته ای جای خود را به خانواده های تک سرپرست می بخشد و در نهایت اینکه با افزایش میزان طلاق و رکود نرخ ازدواج با پدیده ای تحت عنوان " بی خانوادگی" روبرو می شویم. بدین ترتیب می بینیم که به نسبت کاسته شدن تعداد افراد در خانواده، تحولاتی هم درکارکرد و نقش های سنتی اعضای خانواده رخ می دهد .
3
اسلاید 6 :
3. تغییر در کارکردها و نقش ها
متاثر از تحولات شگرف جهان امروز، خانواده نیز با مجموعه نقشها، کارکردها و موقعیتهاى مربوط به اجزاى درونى خود یعنى زن، مرد و فرزند، در حال تغییر است. هم اکنون موجی از آسیب ها و تهدیدات از جمله فمینیسم، تحولات هنجاری و ارزشی، ورود تکنولوژی های جدید، انتقال فرهنگ های دیگر به خانواده و آسیب های اجتماعی مانند اعتیاد و طلاق، خانواده های ایرانی را تهدید می کند. در این میان برخی بر این باورند که جایگاه کنونى خانواده نسبت به گذشته بسیار متزلزلتر و نامطلوبتر است. خانواده امروزى نه دوام و بقاى خانواده سنتى را دارد و نه در کارکردها و وظایفى که براى خانواده تعریف شده، چون گذشته موفق و کارآمد است. با چنین دیدگاهى موقعیت خانواده در جامعه فردا ( آینده )به مراتب نامطلوبتر و سستتر است.عدهاى هم مىگویند برخورد فعال و مثبت با مسائل و مشکلات فعلى خانواده مىتواند فرداى خانواده را در جامعه ما امیدافزا و روشنتر سازد.
اسلاید 7 :
4. رشدفردگرایی و فردیت محوری
به نظر می رسد یکی دیگر از عوامل مهمی که آینده خانواده ایرانی را تهدید می کند ، ظهور و بروز نوعی "فردگرایی" است. این فرد گرایی در غرب عاملی پیش برنده محسوب می شود و اگر در افراد نهادینه شود. روند زندگی اجتماعی شان را آسان تر می کند. اما در جامعه ی ما این فرد گرایی خانواده را دچار بحران کرده است. تعدد منابع تأثیرگذار فرهنگی بواسطه ی گسترش وسایل ارتباط جمعی، تأثیرات متفاوت و جور بجور به روی ذهن تک تک افراد جامعه، موجب جدایی تدریجی افراد از یکدیگر شده، و جامعه به تک بعدی شدن متمایل می شود.
اسلاید 8 :
5. گسترش بحران های عاطفی
کاهش روابط متقابل اعضای خانواده به دلیل گسترش وسایل ارتباط جمعی مثل تلویزیون و رادیو. این فرایند را باید نوعی "بحران عاطفی" در خانواده ها قلمداد کرد. چون اگر چه که اعضای خانواده همگی دور هم جمع می شوند ولی توجه آنان به چیز دیگری خارج از خانه است.
اسلاید 9 :
سیاستهای فرهنگی تحکیم خانواده:
-ترسیم کارکردهای زیستی، تربیتی، روانی و عاطفی خانواده به عنوان مهمترین بستر رشد فرهنگی جامعه از طریق رسانهها و کتب درسی؛
-بررسی و شناخت مسائل و مشکلات حقوقی، اقتصادی و فرهنگی اعضای خانواده در خانواده از طریق تحقیقات جامع ملی؛
-معرفی و ارائه الگو از زنان موفق به جامعه، با لحاظ موفقیت آنها در نقش مادری و همسری؛
-تکریم و بزرگداشت خانواده از طریق تخصیص ایامی از سال به خانواده و معرفی خانوادههای نمونه.
-ایجاد نهضت همگانی آسانسازی ازدواج با اولویت رویکرد فرهنگی و مشارکت کلیه دستگاههای تبلیغی و فرهنگی کشور؛
-آموزش و گسترش فرهنگ عفاف و پایبندیهای اخلاقی به منظور تحکیم بنیان خانواده و جلوگیری از بروز ناهنجاریهای اجتماعی؛
-توسعه مراکز آموزشی و مشاوره خانواده قبل و بعد از ازدواج و ضرورت حمایتهای دولت از این کانونها جهت ارائه خدمات ارزان به متقاضیان؛
-ارزیابی و بازنگری قوانین موجود و تدوین قوانین حمایتی لازم و اتخاذ تدابیر مناسب جهت نظارت بر حسن اجرای قوانین جهت تحکیم بنیان خانواده؛
-ایجاد و توسعه مراکز امداد و ارشاد در کنار دادگاههای خانواده و تقویت آنها از طریق افزایش توان تخصصی نیروهای موجود در آن؛
-پیشگیری و مبارزه قانونی با عوامل مفسدهانگیز و احتراز جدی از تحریک جنسی جوانان خارج از چارچوب ازدواج؛
-ایجاد تسهیلات لازم جهت حمایت مادی و معنوی از خانوادههای جوان در دوران تحصیل و سربازی (استخدام، کاریابی، تأمین مسکن، وام و توسعه مراکز مشاوره)؛
اسلاید 10 :
سیاستهای فرهنگی تحکیم خانواده:
تصحیح دیدگاههای اجتماعی در خصوص چگونگی تقسیم بار اقتصادی ازدواج (جهیزیه، جشن ازدواج، شیربها و امثال آن)؛
-افزایش مراکز مشاوره ژنتیک و بیماریهای حاد و انجام آزمایشهای پزشکی قبل از ازدواج در آزمایشگاههای مجهز جهت اطلاع از وضعیت جسمانی و روانی زوجین؛
- ایجاد تشکلهای مردمی با محوریت مؤسسات و عناصر علمی و مذهبی و استفاده از مشارکت زنان در راستای حمایت از خانواده در این تشکلها.
-تأمین امکانات لازم جهت بهرهبرداری بهینه از اوقات فراغت اعضاء خانواده.
-ایجاد ساختار مناسب دولتی با هدف برنامهریزی برای خانواده و ایجاد هماهنگی بین برنامهها و سیاستهای دستگاههای دولتی در ارتباط با خانواده؛
-تعیین شاخصهای ارزیابی سیاستها، روشها و سنجش پیشرفتها بر اساس خانواده متعادل و الگویی و نگاهی منسجم و استوار به خانواده؛
-نظارت بر عملکرد کلیه دستگاهها، به ویژه رسانههای تصویری از نظر فرهنگسازی در امر پیریزی، پویایی و پایائی خانواده و نسبتسنجی پیوسته میان سیاستگذاریها و عملکرد آنها.
-تدوین و تصحیح کتب درسی، متون آموزشی و آموزش فرهنگ عمومی با هدف آموزش آداب، اخلاق و تعیین وظائف و حقوق مقابل اعضای خانواده.
- ایجاد هماهنگی و تقویت ارتباط خانواده با نهادهای آموزشی و پرورشی به منظور ایفای بهتر وظایف خود؛
- تبلیغ اثرات مثبت مشارکت صحیح اجتماعی زنان در زندگی خانوادگی، تربیت فرزندان و اداره خانواده؛
- نظارت بر رعایت عدالت بین فرزندان و اجتناب از هرگونه تبعیض براساس جنسیت.
- انجام آموزشهای لازم به دختران و پسران در زمینه انتخاب همسر به منظور تأمین سلامت جسمی، روانی آنان در زندگی و پیشگیری از آسیبهای اجتماعی قبل از ازدواج؛
- آموزش شیوههای منطقی و عملی حل مشکلات توسط خانوادهها قبل از مراجعه به سازمانها و مراجع قانونی؛
- تدوین قوانین حمایتی و تعمیم پوشش کامل بیمههایاجتماعی برای زنان خانهدار، بیوه، سالخورده، سرپرست خانوار و کودکان بیسرپرست؛
