پاورپوینت اهمیت سلامت معنوی در نظام سلامت در راستای ارتقا به ”طب متعالی“

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 2 :

اهمیت سلامت معنوی در نظام سلامت در راستای ارتقا به ”طب متعالی“

اسلاید 3 :

تاریخچه

واژه (سلامت) تا قرن ۱۹ غالباً به نبود بیماری جسمی و نقص عضو تعریف میشد، چنان که آسلر پزشک معروف انگلیسی در پاسخ به این سوال که تعریف سلامتی چیست میگوید: سلامت عبارت است از عدم وجود بیماری در فرد. به تدریج این مفهوم مورد بازنگری قرار گرفت تا آنکه در اساسنامه سازمان جهانی بهداشت مفهوم سلامت این گونه تعریف شد:
سلامت عبارت است از تأمین رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی و نه فقط نبودن بیماری و نقص عضو.

اسلاید 4 :

تاریخچه

به طور کلی طب قبل از رنسانس بیشتر مبانی توصیفی دارد و هر کشوری بر اساس ویژگی های بومی خود طب مخصوص به خودش را دارد. به گونه ای که با طب چینی، طب هندی، طب ایرانی، طب جالینوسی و طب مصری روبر هستیم.

در واقع بنیانگذار رنسانس در پزشکی ابن سینا است که مباحث “Cause & Effect" را مطرح نمود و به دنبال آن توجه به آناتومی شکل گرفت، در این مرحله پزشکی شباهت بدن "انسان و حیوانات" را می بیند و Biological Medicine شکل می گیرد که هنوز هم در دنیا بسیار مورد توجه است.

در فاز سوم بعد Psychological به بعد Biological اضافه گردید و تاثیر ابعاد روانی بر سلامت مد نظر قرار گرفت و حتی دیده شد که این بعد بر سلامت حیوانات هم اثر گذار است.

از آنجایی که انسان اجتماعی زندگی می کند، در قرن بیستم سلامت اجتماعی مد نظر قرار گرفت و به Social Medicine و Community Medicine که سلامت فرد را از دیدگاه اجتماعی بررسی می کند، توجه شد.
اواخر قرن بیستم سازمان جهانی بهداشت اعلام نمود که به ابعاد مختلف سلامت بعد Spiritual نیز بایستی اضافه گردد، و سلامت ابعاد BioPsychoSocioSpiritual یافت.

اسلاید 5 :

ابعاد مختلف سلامت
انسان سالم کسی است که:

الف) از نظر فیزیولوژیکال در "هموستاز فیزیولوژیک" باشد، یا به عبارت دیگر "وحدت اجزا سیستم پیچیده بدن تغییر نکرده باشد. به عنوان مثال بیماری که دچار سکته قلبی شده باشد، وحدت تمام ارگانها به هم می خورد.

ب) از نظر سلامت هیجانی(روانی) در حال تعادل باشد، بدین معنا که در حالت بیم و امید متعادل باشد. عرفا معتقدند انسانی از سلامت نفس برخوردار است که درعین حالی که صددرصد از خدا می ترسد، صددرصد به خدا امید دارد.

ج)از منظر اقتصادی مولد باشد.

د) انسانی که نظر سیاسی و اجتماعی آگاهی دارد.

ه)انسانی که از منظر فرهنگی مسئولیت پذیر است.

نکته: در انسان سالم این ابعاد پنج گانه با یکدیگر در حالت وحدت است.

اسلاید 6 :

Biological
Social
Emotional
Spiritual
در واقع سلامت معنوی کلیه ابعاد سلامت را متاثر می سازد.

اسلاید 7 :

معنویت و سلامت معنوی
معنویت را در چهار نوع جهان بینی میتوان مشاهده نمود:
یک: معنویت سکولارکه توجه به حقوق انسان و مضامینی مانند آزادی، مفید بودن و مضر نبودن دارد
دو: معنویت دینی: زمانی که سلامت در قالب دین مطرح می گردد با دو برداشت از دین شامل:
الف) ادیان شرقی(چین و هند)
ب)ادیان غربی( ابراهیمی) روبرو هستیم.
در میان ادیان ابراهیمی، دینی که هیچگونه شائبه ی شرک در آن نیست دین اسلام است، به گونه ای که در سطح عالی تری نسبت به سایر ادیان واقع شده است.

اسلاید 8 :

معنویت و سلامت معنوی(ادامه)
معنویت در دین اسلام به صورت لایه لایه است و بر اساس اصل تقوا، تعریف می گردد.
تقوا درجاتی داردبه گونه ای که در برخی فقط معنویت متکی به امور فقهی (انجام واجبات و عدم انجام محرمات) دیده می شود.
در مرحله ی بعد فرد متقی نسبت به مسائل نفسانی هم حساس است و محاسن اخلاقی جایگاه ویژه ای برای وی دارد، به گونه ای که به فضایل اخلاقی پایبند و از رذایل اخلاقی دوری می کند. این فرد در جامعه دروغ نمی گوید، بخل نمی ورزد، نسبت به دیگران حسادت ندارد و .
بالاترین درجه عرفان اسلامی که همانند معصومین فقط خداوند را می بیند.

اسلاید 9 :

سلامت معنوی در گذر زمان
حکما در زمان های گذشته علاوه بر جسم بیمار به مسائل اجتماعی و معنوی بیماران هم توجه داشتند و با گذشت زمان این نگرش کم رنگ تر شد و پزشکان فقط به ابعاد جسمی سلامت توجه نمودند.

رنسانس در اروپا موجبات معنویت زدایی از علم را فراهم کرد در نتیجه مسائل معنوی صرفا به کلیسا سپرده شد و پزشکان فقط مسائل علمی بیماران را دنبال کردند.
فرضیه های داروین و قروید هم که به این مساله سمت و سو دادند و انسان را بی نیاز از معنویت در نظر گرفتند.
بعدها مطالعات نشان دادند که افرادی که سلامت معنوی بالاتری دارند،در پیشگیری از بیماریها بهتر عمل می کنند، کمتر بیمار میشوند و حتی زندگی با کیفیت تری دارند
راحت تر با بیماریها روبرو میشوند
تعامل بهتری با اطرافیان دارند
به همین دلیل سازمان بهداشت جهانی سلامت معنوی را به ابعاد سلامت اضافه کرد.

اسلاید 10 :

مصادیق توجه دین مبین اسلام به سلامت معنوی
در روایات معصومین(ع) واژه سلامت غالباً به «امور معنوی» و «ابعاد فرا مادی» زندگی انسان و واژه صحت غالباً به «امور جسمانی» و «ابعاد مادی زندگی» انسان اشاره دارد. لذا گرچه غرب در قرن بیستم از بعد چهارم سلامت سخن گفته و آن را سلامت معنوی نامیده است، اما دین مبین اسلام ۱۴۰۰ سال قبل به این بخش از سلامت توجه و بر آن تاکید نموده است. هرچند سلامت معنوی مورد بحث در غرب از سلامت معنوی اسلامی فاصله زیادی دارد.

اسلاید 11 :

مصادیق توجه دین مبین اسلام به سلامت معنوی(ادامه)
حضرت رسول(ص) می فرمایند:
«اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ مُوجِبَاتِ رَحْمَتِکَ وَالسَّلَامَةَ مِنْ کُلِّ إِثْم. خدایا! اسباب رحمت و سلامت از تمام گناهان را از تو میطلبم‏.
(ارشاد القلوب، ج ۱، ص ۸۲
اللَّهُم أَسْأَلُکَ الْعَفَافَ وَ السَّلَامَةَ مِنَ الذُّنُوبِ وَ الْخَطَایا؛ خدایا پاکدامنی و سلامت از گناه و خطا را از تو میطلبم.
( بحارالانوار، ج ۸۷، ص ۱۵۹).

امام صادق (ع) می فرمایند:
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ السَّلَامَةَ فِی نَفْسِی.  بارالها! به حق محمد و آلش سلامت نفس را به من عطا فرما.
( وسائل الشیعه، ج ۶، ص ۴۸۵)

اسلاید 12 :

با توجه به مطالب پیشگفت سلامت معنوی وضعیتی است که در آن، بینش، گرایش، اراده و کنش فردی و اجتماعی انسان در راستای قرب و رضای الهی (که کمال برتر انسانی است) قرار گیرد.

آنچه شایسته اهمیت است اینکه دستورات دینی، تنها به جنبه فردی توجه ندارد، بلکه رفتارهای اجتماعی انسان را نیز به سمت کمال مطلوب هدایت میکند. بنابراین کسی که التزام به اوامر الهی دارد، در صورتی که فهم درستی از اوامر الهی داشته باشد، به لحاظ رفتار اجتماعی نیز در سلامت و بهبودی خواهد بود.

اسلاید 13 :

مولفه های مفهومی پارادایم طب متعالی(ادامه)
اصول طب متعالی:
الف) اتکا به تجربه، مشاهده و آزمایش
ب) استفاده از آرائ دیگران
ج)تفکر انتقادی
د)تکاملی بودن علم طب
ه) اجتهاد در شریعت و عمل مطابق عقلانیت

اسلاید 14 :

ز)پایبندی به اصول الهی، اخلاقی و شرعی
ح)توامانی علم و عمل
ط)صنعت گری در طب
ی)چند وجهی بودن طبیب مسلمان
ک)نهادمندی طب متعالی
ل)تعادل گرایی

اسلاید 15 :

مولفه های مفهومی پارادایم طب متعالی
در راستای تدوین چارچوب پارادایمی طب متعالی، شناخت سه بعد:
هستی شناسی، معرفت شناسی و روش شناسی ضرورت دارد.

هستی شناسی: به معنای چیستی وجودی و ماهیتی پدیدار مورد مطالعه است، طب، طبیب، بیمار ، بیماری و دارو از پدیدارهای مورد مطالعه در این بخش هستند.

معرفت شناسی: محقق در پی فهم چیستی دانش و نوع دانایی در مسیر پدیدار مورد مطالعه است.

روش شناسی: روش فهم پدیدار در راستای کسب معرفت خاص مورد بررسی قرار می گیرد.

اسلاید 16 :

مولفه های مفهومی پارادایم طب متعالی(ادامه)
هستی شناسی شامل:
طب، طبیب،بیمار، بیماری، دارو، تعالی گرایی، بعد اجتماعی فرد، و تعامل فرد و طبییعت
معرفت شناسی شامل:
علم گرایی، حکمت بنیانی و اتحاد دانش و عمل
روش شناسی شامل:
شهود گرایی، تجربه گرایی و تفسیرگرایی