بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
تاریخ فلسفة غرب (عصر جدید)
جان استوارت میل
طرح درسی «جان استوارت میل»
1) زندگینامه و آثار
2) اندیشه های فلسفی
ـ منطق استقرائی
ـ تفسیر علیت به توالی وقایع
ـ اصالت تجربه در علم
ـ اصالت فایده در اخلاق
ـ آزادی و دموکراسی
ـ دین، خداشناسی و ایمان دینی
3) نقد و بررسی
اسلاید 2 :
شخصیت و آثار استوارت میل
ـ متولد 1806 در انگلستان.
ـ زبان یونانی، اقتصاد سیاسی، زبان فر انسه را در اوایل زندگی آموخت.
ـ منطق و ریاضیات عالی را در فرانسه آموخت و با تفکرات لیبرالی آشنا شد.
ـ با بنتام آشنا شد و اصالت فایده او را برگزید اما بعد از بیست سالگی از این مکتب اعراض کرد.
ـ با آگوست کنت آشنا بود و در مقطعی از او حمایت مالی کرد.
ـ مقطعی را به کار سیاسی و نمایندگی در مجلس گذراند.
آثار
نظام منطق، مبانی اقتصاد سیاسی، دربارة آزادی، ملاحظاتی در باب وظایف نمایندگی، جستارهایی در باب دین و. از آثار استوارت میل است.
اسلاید 3 :
اندیشه های فلسفی استوارت میل
1) منطق استقرائی
ـ ارزش منطق استقرائی بیش از منطق قیاسی است. زیرا معلوم کردن مجهول (که وظیفه منطق است)، در منطق قیاسی وجود ندارد. چرا که در این منطق، نتیجه در مقدمات موجود نیست.
ـ از نظر میل، کبری، در واقع بازگویی تجربه واقعیتهای جزئی است نه یک گزاره کلی.
ـ مشاهده موارد جزئی، در ذهن این توقع را ایجاد میکند که موارد دیگر هم همان حکم موارد مشاهده شده را داشته باشند، پس استدلال نه قیاس است و نه استقرا، بلکه تنها تمثیل است.
ـ در نتیجه قیاس مطلب جدیدی را در اختیار ما قرار نمیدهد.
نقد
ـ سخن استوارت میل در رد کسب مطلب جدید توسط قیاس درست نیست؛ چون برخی صور استدلال قیاسی مطلب جدیدی به ما ارائه میکنند؛ ازجمله در موارد تلازم؛ مثلا: تقسیم وجود به واجب و ممکن، وجود داشتن واجب را به دست میدهد.
اسلاید 4 :
2) علیت
ـ علیت رکن استقراء است؛ اما، به معنای وابستگی ضروری دو وجود نیست؛ بلکه درواقع توالی پدیدههاست.
ـ اصل یکنواختی طبیعت ضمیمه استقراء است. یعنی اگر یک پدیده در رابطه دو موجود اتفاق افتد، در همه موارد مشابه هم جریان خواهد داشت.
ـ استوارت میل در پاسخ به این که چون معرفتهای پیشینی را انکار میکند دلیل ارزش علیت (که تجربی نیست) را از کجا آورده، استقراء را به دو قسم تقسیم کرده است: استقراء ساده(عامیانه) و استقراء فنی (علمی).
نقد و بررسی
ـ علیت، یک اصل عقلی است که متکی بر ادراکات پیشینی است نه صرف تعاقب پدیدهها.
ـ نقدهای وارد بر دیوید هیوم در انکار علیت، بر استوارت میل هم وارد است.
اسلاید 5 :
3) اصالت تجربه
ـ استوارت میل، با جان لاک در اصالت تجربه هماهنگ است.
ـ استوارت میل، اصالت تجربه به معنای «تجربه مابعدتجربی» را تخطئه کرده است. ازاین رو، تعمیم یک تجربه (معرفت تجربی) را نادرست میداند و در نهایت به تمثیل اعتقاد دارد.
4) اصالت فایده در اخلاق
ـ اعمال انسان در صورتی ارزشمند است که موجب خوشی (فقدان درد و رنج) باشد. البته خوشی معنوی نه جسمانی.
البته از آنجا که خوشیها نباید به خودگرایی و سودجویی منتهی شود، این قید را زده است که باید خوشی جمعی مقصود باشد.
ـ این اصل خود از راه استقراء به دست میآید؛ یعنی همه انسانها طالب خوشی و از رنج گریزان هستند.
ـ اصل یادشده متفرع بر این است که بشر یک طبیعت اجتماعی دارد و فرد با جامعه نسبت ارگانیک دارد.
نقد
ـ نظریه اخلاقی میل، با استقراگرایی او که مبتنی بر اصالت تجربه است، سازگاری ندارد.
ـ استوارت میل لذت را به لذت معنوی تفسیر میکند، بنابراین، او از مبنا و روش اصالت تجربی خود فراتر رفته است.
اسلاید 6 :
5) آزادی و دموکراسی
ـ لیبرالیسم، خواهان آزادی اندیشه و عمل است؛ اما استوارت میل میگوید: به حکم فایدهگرایی، باید آزادی فردی تا جایی باشد که با آزادی دیگران تعارض نیابد. زیرا تعارض منفعت را از بین میبرد.
ـ مطلوب ترین شکل حکومت، دموکراسی است؛ اما چون دموکراسی مستقیم مشکلاتی دارد، باید دموکراسی نمایندگی را اجرا کرد.
ـ استوارت میل برای رفع استبداد اکثریت، برآن است که اکثریت باید اثبات کنند که کار فرد، به حال فرد و جامعه مضر است. بنابراین، در صورت بروز دعوا، حق حل مسأله با دولت است. البته حکومت اکثریت باید تحت نظارت باشد.
6) خداشناسی
ـ استوارت میل بر اساس اصالت استقراء مدعی است: برهان اتقان صنع، تنها در حد یک احتمال است نه یقینآور.
ـ «شکاکیت عقلانی» موضع استوارت میل در باره وجود خداست؛ یعنی دلیل قطعی بر وجود خدا نداریم؛ اما این که خدایی باشد هم نامعقول نیست.
ـ بهتر است میان ایمان به موجود متعالی (خدا) و دین انسانیت (میراث اگوست کنت) جمع کرد.
نقد
ـ برهان علیت که استوارت میل آن را انکار کرده، قویم و قطعی است. برهان اتقان صنع هم بر اصل علیت مبتنی است.
ـ عشق خدمت به انسانیت، با اعتقاد به وجود خدا منافات ندارد. ایمان دینی منافاتی با دین انسانیت ندارد.
