بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
انواع شرور
لایبنیتز در تئودیسه، شرور را به سه دسته تقسیم می کند:
الف) شرور متافیزیکی
ب) شرور طبیعی
ج) شرور اخلاقی
اسلاید 2 :
1- شرور متافیزیکی
این دسته از شرور بر موجودات ممکن الوجود چه مادی و چه مجرد وارد شده و راز آن نیز در نقص وجودی و محدودیت وجودشان است. در این بیان، تنها ذات واجب تعالی خالی از عدم است و هیچ محدودیتی در وجودش مشاهده نمی گردد. شرور متافیزیکی درحقیقت به عدم و فقدان وجود کامل ارجاع داده می شود.
اسلاید 3 :
2- شرور طبیعی
این شر به شرور طبیعی جهان مانند زلزله، آتشفشان و درد و رنج اطلاق می شود. به دیگر سخن، دردها و رنج هایی که ناشی از عوامل طبیعی هستند و انسان مختار در ایجاد آنها دخالتی ندارد، در زمره شرور طبیعی واقع می شوند. این درد و رنج ها، می توانند جسمانی باشند و می توانند آلامی روحی تلقی گردند. زلزله بم، سونامی جنوب شرق آسیا در سال ۲۰۰۵، آتشفشان شهر پمپئی در قرن نخست میلادی، همگی در این سنخ از شرور واقع می شوند.
اسلاید 4 :
3- شرور اخلاقی
کارها و اوصاف نا پسندی هستند که انسان مختار با اعمال اختیار خودش و آزادانه بدون هیچ اجبار، اضطرار و اکراهی مرتکب می شود و در مرحله نخست به خودش و كمال لایقش صدمه وارد می کند و در مرتبه ی بعد، ممکن است افراد دیگری را دچار آلارم و رنج هایی سازد. قتل، تجاوز، سرقت، عدم صداقت، حرص و آز، بد گویی غیر موجه از دیگران و. از مصادیق این شرور می باشند.
اسلاید 5 :
شرور ترکیبی
اچ.آی.وی ویروسی است که از بدنی به بدن دیگری منتقل می شود و موجب بیمار شدن آدمی می گردد، اما گاه شخصی به عمد موجب انتقال این بیماری به شخص دیگری می گردد و درد و رنجی را برای او به ارمغان می آورد و یا اینکه بنای ساختمانی را با مصالح نامرغوب بسازد و در نتیجه با کمتر حادثه ای همچون زلزله ویران گردد و موجب تلف شدن دیگران شود. در اینجا نیز عامل طبیعی، جان مردم را به خطر انداخته، ولی عمل انسانی مختار موجب تسهیل این امر گردیده است.
با تحلیلی که از ماهیت شر داشتیم، می توانیم بگوییم شرور که در واقع اموری هستند که با وجود و یا کمال وجودی ما انسان ها و یا موجودات ذی شعور در تقابل و یا تعارض هستند، باعاملی طبیعی دارند و یا عاملی انسانی و یا هر دو؛ یعنی، از یک سو طبیعی هستند و از یک سو انسانی، همچنین، یک شر کلی با همه ممکنات همراه است و آن نقص وجودی خود آنها و کمال مطلق نبودن آنها است؛ از این رو، موجودات ممکن، همیشه دچار این شر هستند و این نوع از شرور از آنها جدا نمی شود.
نکته حائز اهمیت این است که برخی شرور، از یک طرف طبیعی اند و از طرفی دیگر اخلاقی به دیگر سخران، برای شرور ترکیبی هستند؛ برای مثال، بیماری ایدز، یک شر طبیعی است و عامل آن ویروس اچ.آی.وی است.
اسلاید 6 :
شرور عالم، تا زمانی که سخن از وجود خدایی خیرخواه محض و قادر مطلق به میان نیامده، چندان جلب توجه نمی کنند، اما وقتی عالم و تمام موجودات آن، مخلوق ذات باری جل جلاله و خدایی این چنین تصور گردد، خدای ادیان الهی و توحیدی، ناگهان این موضوع برجسته شده و جلب توجه می نماید که چرا چنین خدایی وجود شرور را در عالم، تجویز و ایجاد می کند. این موضوع، حتى انديشمندانی را به واکنش داشته و گاه حتی سخنان نه چندان معقولی از آثارشان بروز می یابد.
شر چالشی رو در روی خداباوری
اسلاید 7 :
دیدگاه دینی و فلسفی
اگر بخواهیم نگاهی بیرون دینی و فلسفه دینی به موضوع داشته باشیم و در نهایت، پاسخی به این چالش ارائه نماییم، باید بگوییم که وجود این اوصاف در دات باری تعالی این پرسش ها را برانگیخته است که آیا می توان به وجود شر اعتقاد داشت و با این حال خداوند را عادل دانست؟ آیا خداوندی که خیرخواه آدمیان است، وجود شرور عالم را تجویز می کند؟ آیا به وجود آمدن شرور در عالم هستی با حکمت ذات خداوندی منافات ندارد؟ و در نهایت اینکه آیا اساسا می توان خدا را خالق شرور فرض کرد و یا اینکه باید برای شرور عالم، خالقی دیگر در نظر گرفت و به نوعی ثنوی گری کشیده شد؟
اکنون و در این مجال با توجه به اهمیت موضوع، ضروری است به مسئله شر با دقت بیشتری نظر کنیم و به رفع این ناسازگاری ها اقدام ورزیم و نشان دهیم که میان این اوصاف و وجود شرور در عالم سازگاری هست، چه اینکه خدای فاقد این اوصاف، خدای شایسته پرستش نیست. برای بررسی این موضوع، ما نخست به دو تقریر عمده و مهم از مسئله شر می پردازیم، سپس پاسخ هایی را که به این دو در ابعاد مختلف داده شده است به بررسی می نشینیم و در نهایت نیز دیدگاه خود را به عرضه می گذاریم.
1- مسئله منطقی شر
2- شر به منزله قرينه
اسلاید 8 :
دو تقریر از مسئله شر مسئله شر دو تقریر عمده یافته است. مسئله منطقی شر و شر به منزله قرينه.۳ در تقرير مسئله شر به منزله قرینه، که پیشینه ای بس دراز در تاریخ تفکر بشر دارد و بسیاری از خداباوران در تلاشی مستمر در پی یافتن پاسخی شایسته به آن بوده اند و اندیشمندان ملحد از آن برای انکار وجود خدا مدد می گرفته اند، عده ای معتقدند که در چارچوب تفسیر دینی عالم به اینکه این عالم مخلوق خدایی قادر، حکیم، خیر محض و قادر تواناست، نمی توان وجود بسیاری از شرور را تبیین و توجیه کرد. به نظر این منتقدان اگر خدایی قادر مطلق، عالم مطلق و خیر محض وجود میداشت، ما انتظار تحقق این شرور را به این میزان و به این کیفیت در عالم نداشتیم. از نظر بسیاری از این منتقدان، نفس وجود شر در عالم، اعتقاد دینی ما را متزلزل نمی کند چرا که برای پاره ای شرور می توان تبیینی معقول و خرد پسندانه ارائه داد. آنچه در بادی امر قرینه ای علیه وجود خداوند به شمار می آید، شروری هستند که در چارچوب اعتقادات دینی، تبیینی مقنع نمی یابند (یعنی شروری که کاملا گزاف و بی هدف به نظر می رسند)، به دیگر سخن، غرض خداوند از خلقت آدمیان، تأمین مصالح و منافع آنهاست و امور یادشده، همگی بر خلاف مصالح انسانی است و در نتیجه، وجود شرور با اهداف خلقت بشر تعارض دارد. به اعتقاد آنان، اگرهدف آفرینش، نفع رساندن به مخلوقات است، پس چرا خداوند اموری را پدید می آورد که برای انسان ها زیان بار است؟ چه بسا گمان شود که خداوند با تجویز شرور و جلوگیری نکردن از آنها نقض غرض کرده و نقض غرض (یعنی اینکه خداوند کاری را انجام دهد که با اغراض و مقاصدش منافات داشته باشد) با حکیم بودن حق تعالی سازگار نیست
در تقرير دوم، عمده تلاش مدعیان بر این است که نشان دهند وجود خدا» و «وجود شرور در عالم ، به طور منطقی متناقض اند. در این تلقی، گمان بر این است که میان دو گزاره «خدا وجود دارد، و اشر وجود دارد»، تناقض هست و براساس قاعدة عقلی امتناع اجتماع نقیضین، چون شرور عالم محقق اند و تردیدی در وجودشان نیست، پس خدا وجود ندارد. این تقریر، اولین بار به شکل منطقی اش به وسیله جي. إل، مکی مطرح گردیده و موجب مباحثات فراوانی در عرصه فلسفه دین و الهیات گردید.
اسلاید 9 :
تفاوت میان دو مسئله
تفاوت بین دو تقدیر:
مسئله منطقی شر
شر به منزله قرينه
تفاوتی که میان این دو تقریر وجود دارد در این نکته قرار دارد که در تقرير دوم از مسئله شر، اساسا وجود، حتی یک مصداق از شرور عالم با وجود خداوند تناقض دارد که یا باید خدا وجود داشته باشد و یا شر يادشده. بر این اساس، در پاسخ به این تقریر از مسئله شر، نشان دادن اینکه حتی یک مصداق از شر می تواند با وجود خدا جمع شود، کفایت می کند و می تواند تناقض مورد نظر را منتفی کند، اما در تقریر نخست، اصل وجود شرور با وجود خدا تناقض ندارد، اما وجود برخی شرور، نامعقول و ناموجه می نماید که خداباور باید برای آن تبیینی قانع کننده ارائه نماید. در این تقریر، گاهی باید به صورت کلی، تبیین و توجیهی متناسب برای شرور ارائه نمود و گاه نیز به صورت مصداقي و خاص، توجیهی در خور برای وجود مصداقی از شر بیان نمود.
اسلاید 10 :
شر به منزله قرینه ای علیه وجود خدا
تامل و تفکر راجع به مسئله شر از زمانی که انسان پا به عرصه وجود نهاد و خداباوری را وجهه نظر خود قرار داد، کشش و جاذابه ای بی نظیر داشته است تا آنجا که حتی عده ای از اندیشمندان غربی، راز گرایش به دین را فرار از ترس و وحشتی دانسته اند که در اثر شرور و بلایای طبیعی بروز می نموده است. به هر تقدير، اعتقاد به وجود خدای قادر، عالم، حکیم و خیرخواه، آدمیان را به اندیشه در باب وجود شرور عالم کشانده است که چرا این شرور، به ویژه شروری که هیچ دلیل منطقی ای برای آنها متصور نیست، در عالم رخ می دهند. مرگ و میر کودکان و نوزادان در اثر ابتلا به بیماری های مختلف همچون ایدز، هپاتیت، تلف شدن انسان های بی گناه در اثر جنگ های خانمان سوز، جان باختن آدمیان در اثر سیل، زلزله و .، و حتی متولد شدن افراد به صورت ناقص الخلقه و ناتوان، بیماری های روحی که حتی برخی از آنها علت مشخص و معینی ندارند و حتی بخشی از آنها به واسطه ساختار زیستی افراد به وجود می آیند و.
ملحدان، مستحکم ترین سنگر و قوی ترین استدلال خود را این مسئله قرار داده اند و می کوشند توجیهی برای دیدگاه خود از این رهگذر به دست آورند و بگویند وجود این شرور، قرینه و دلیلی بر نبود خداست و در مقابل، خداباوران در پاسخ، بیانات گوناگونی را ارائه نموده اند و راه حل هایی برای آن مطرح ساخته اند و کوشیده اند میان وجود خدا و شرور، نوعی سازگاری را نشان دهند.
اسلاید 11 :
پاسخ هایی که به مسئله شر به منزله قرینه داده شده است
تعدادی از پاسخ های ارائه شده برای این موضوع، در ماهیت شر، پرسش هایی را مطرح ساخته اند و وجودی بودن آن را منکر شده اند. به بیانی دیگر، شر را امری علمی دانسته و راجع به نواقص و اعدام دانسته اند که متعلق اراده خدا قرار نمی گیرد و اساسا متعلق جعل و ایجاد واقع نمی شود. گروهی دیگر از پاسخ ها، وجود خدا، یگانگی خدا در خالقیت و با اوصافی که با موضوع شرور عالم سازگاری ندارند را مورد تردید قرار داده اند و دستهای دیگر، با پذیرش وجود و یگانگی حق تعالی و نیز اوصاف یادشده برای شرور عالم، توجيه و یا توجیهاتی را مطرح ساخته اند.
