بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
عمره مفرده
اسلاید 3 :
درآمد
اسلاید 4 :
تفسير در لغت به معناي آشکار کردن است.
و در اصطلاح علوم قرآني به معناي : بيان مفاد کاربردي آيات و آشکار کردن مراد خداي متعال از آن بر مبناي ادبيات عرب و اصول عقلائي محاوره است.
تفسير موضوعي در مقابل تفسير ترتيبي قرآن بوده و بدين معناست که مفسر در صدد کشف و روشن کردن مراد و ديدگاه خداوند در مورد موضوعاتي است که در قرآن بکار رفته. مانند تفسير آياتي که به تهذيب نفس مي پردازند.
مقصود از تفسير ترتيبي، تفسير آيات از ابتداي قرآن است. و در تفسير ِآيات، ترتيب و تقديم و تأخير آيات نقش اصلي را ايفا مي کند و محور تفسير است نه موضوعات اخلاقي و يا اجتماعي و .
اسلاید 5 :
مقالات مرتبط با بحث تفسير موضوعي قرآن
تفسير موضوعي قرآن، اهميت تهذيب نفس، عبدالله جوادي آملي، فصلنامه مکاتبه و انديشه، 1379، شماره 6
روش شناسي تفسير حقوقي قرآن، حميدرضا نوري، فصلنامه قرآن و علم، 1388، شماره 4
شيوه هاي تفسير موضوعي قرآن کريم، محمد رضائي اصفهاني، فصلنامه پژوهش قرآن و حديث، 1388، شماره 6
تفسير موضوعي قرآن کريم از امتناع تا امکان، عباس زارع، فصلنامه بلاغ مبين، 1391، شماره 32
ماهيت تفسير موضوعي، مصطفي کريمي، فصلنامه شناخت، 1389، شماره 60
اسلاید 6 :
. قَدْ جاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ وَ كِتابٌ مُبِينٌ* يَهْدِي بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَهُ سُبُلَ السَّلامِ وَ يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِهِ. (مائده : 15- 16)
اسلاید 7 :
اى مردم! . هنگامى كه فتنهها چون شب تارْ شما را فراگرفت، به قرآن رو آوريد كه قرآن شفاعتكنندهاى است كه شفاعتش پذيرفته است و گزارشدهندهاى است كه گزارشش تصديق شده است و هركس قرآن را پيشواى خود قرار دهد، به بهشتش راهنمايى كند و كسى كه آن را پشت سر قرار دهد، به دوزخش كشانَد. قرآن هدايتگرى است كه به بهترين راهها هدايت مىكند و كتابى است كه در آن جزئيات [شريعت]، بيان [حقايق] و تحصيل [حق] قرار دارد. قرآن جداكننده [حق و باطل] است كه در آن بيهودهاى راه ندارد. قرآن ظاهرى دارد و باطنى [كه] ظاهرش حكم و دستور است و باطنش علم و دانش؛ ظاهرش زيباست و باطنش ژرف. قرآن ستارگانى دارد و ستارگان آن هم ستارگانى؛ شگفتىهايش به شماره نيايد و عجايبش كهنه نشود.
اسلاید 8 :
نويسنده با توجه به حديث نبوي که وقوع فتنه را عامل روي آوردن به قرآن ميداند اين مقدمه را بيان نموده است.
نويسنده علت گرفتار آمدن در فتنه را غفلت و بي دردي ميداند.
کاربرد فتنه در قرآن:
فتنه گري يکي از اقدامات شيطان
يا بَنِي آدَمَ لَا يفْتِنَنَّکمْ الشَّيطَانُ کمَا أَخْرَجَ أَبَوَيکمْ مِنْ الْجَنَّةِ ينزِعُ عَنْهُمَا لِبَاسَهُمَا لِيرِيهُمَا سَوْآتِهِمَا إِنَّهُ يرَاکمْ هُوَ وَقَبِيلُهُ مِنْ حَيثُ لَا تَرَوْنَهُمْ إِنَّا جَعَلْنَا الشَّياطِينَ أَوْلِياءَ لِلَّذِينَ لَا يؤْمِنُونَ *الاعراف27*
فتنه مترادف فساد وتباهي.
وَالَّذِينَ کفَرُوا بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ إِلَّا تَفْعَلُوهُ تَکنْ فِتْنَةٌ فِي الْأَرْضِ وَفَسَادٌ کبِيرٌ *الانفال73*
فتنه به معناي مشتبه کردن کارها.
لَقَدْ ابْتَغَوْا الْفِتْنَةَ مِنْ قَبْلُ وَقَلَّبُوا لَک الْأُمُورَ حَتَّي جَاءَ الْحَقُّ وَظَهَرَ أَمْرُ اللَّهِ وَهُمْ کارِهُونَ *التوبة48*
در حقيقت، پيش از اين [نيز] در صدد فتنه جويي برآمدند و کارها را بر تو وارونه ساختند، تا حقّ آمد و امر خدا آشکار شد، در حالي که آنان ناخشنود بودند.
اسلاید 9 :
هنگامى كه رنگهاى مجازى، قدمها را از رفتن بازمىدارند و جلوهنمايىها و عشوهگرىها، زانوها را سست و لذتهاى نقد، كام را شيرين و فريبها و هوسبازىها، آدمى را اسير خود مىكنند، ديگر در ذهن و ضميرش جايى براى انديشيدن- در باره هدف بلند آفرينش- و انگيزهاى براى تلاش و حركت به سوى آنچه هويت انسان در گرو رسيدن به آن است، باقى نمىماند. در چنين شرايطى، كوششها بىحاصل و دويدنها بىهدف مىشوند و آنچه بدست مىآيد بىبارى، سرگردانى و تباهى عمر گرانسنگ آدمى است.
اينها همان فتنههايى است كه ما را از رسيدن به حقيقت باز داشته، روز روشن ما را تيره و تار و آرزوهاى شيرينمان را دور و دست نيافتنى كردهاند. در چنين فضايى ما مىمانيم و كويرى سوخته در پيش رويمان كه در آن جز سياهى و سراب چيزى نيست. مائيم و بنبستها، تناقضها، سرخوردگىها، تنهايىها، اضطرابها و آرزوهاى برباد رفته زندگى.
درواقع، غفلت و بىدردى ما را به گرداب سهمناك فتنهها كشانده و بحرانهاى اخلاقى و معنوى و بيمارىهاى بغرنج روحى جانمان را زار و نحيف كردهاند. فرياد عجز و لابهاى آشنا به گوش مىرسد كه: ما در روز روشن در امواج خروشان فتنهها گرفتار آمدهايم. اين فرياد جمعى ما انسانها است كه از خويشتن حقيقى خويش و اصول حيات بخشمان دور افتادهايم، از ملكوت بريده و در قمارخانه طبيعت، گوهر گران خود را بهدست فراموشى سپردهايم. حال بايد پرسيد كه راه رهايى از اين فتنهها چيست و آيا روزنهاى براى آزادى از اين اسارتها پيش روى ما گشوده خواهد شد؟
اسلاید 10 :
امام سجاد عليه السلام قرآن را بهترين انيس خود دانسته، مىفرمايد:
«اگر همه مردم- از شرق تا غرب- جهان بميرند، من از تنهايى هراس نكنم، آنگاه كه قرآن با من باشد.»
اسلاید 11 :
مراتب انس با قرآن
اسلاید 12 :
ايمان به قرآن اصلىترين بخش از انديشه و باور دينى هر مسلمان است.
دليل عقلي اين ادعا آن است که ايمان به يک حقيقت، چيزي جز ايمان و باور قلبي به دستورات، فرامين و معارفي که او از طريق کلام، بيان داشته نيست.
و دليل قرآني اين ادعا
لَکنْ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ مِنْهُمْ وَالْمُؤْمِنُونَ يؤْمِنُونَ بِمَا أُنزِلَ إِلَيک وَمَا أُنزِلَ مِنْ قَبْلِک وَالْمُقِيمِينَ الصَّلَاةَ وَالْمُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَالْمُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيوْمِ الْآخِرِ أُوْلَئِک سَنُؤْتِيهِمْ أَجْرًا عَظِيمًا*النساء162*
ليکن راسخانِ آنان در دانش، و مؤمنان، به آنچه بر تو نازل شده و به آنچه پيش از تو نازل گرديده ايمان دارند و خوشا بر نمازگزاران، و زکات دهندگان و ايمان آورندگان به خدا و روز بازپسين که به زودي به آنان پاداشي بزرگ خواهيم داد.
بىشك تجلى اين ايمان و عينيت يافتن آن در انديشه، سلوك عملى و زندگى فردى و اجتماعى، در گرو انس، ارتباط و تعامل با قرآن (پس از ايمان به الهى بودن قرآن) است و ازآنجا كه ميزان انس و سطح ارتباط با قرآن متفاوت است، تجلى آن ايمان در ابعاد گوناگون زندگى نيز متفاوت و گوناگون خواهد بود.
اسلاید 13 :
عمل به قرأن
صبح خيزي و سلامت طلبي چون حافظ هرچه کردم همه از دولت قرآن کردم
حفظ قرآن
عشقت رسد به فریاد از خود به سان حافظ قرآن زبر بخوانی در چارده روایت
استخاره
به عزم توبه سحر گفتم استخاره کنم بهار توبه شکن میرسد چه چاره کنم
انس با قرآن
حافظا در کنج فقر و خلوت شبهای تار تا ُبوَد وردت دعا و درس قرآن غم مخور
تنفر شیطان از قرائت قرآن
زاهد ار رندی حافظ نکند فهم چه شد دیو بگریزد از آن قوم که قرآن خوانند
اسلاید 15 :
استماع و نظر
نخستين و عامترين مرتبه انس و ارتباط با قرآن «استماع» و توجه به آيات آن است. خداوند گوش فرادادن و سكوت به هنگام تلاوت آيات آسمانى را موجب نزول لطف و رحمت الهى مىداند:
وَ إِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ. اعراف/ 204
و چون قرآن خوانده شود، گوش بدان فرا داريد و خاموش مانيد، اميد كه بر شما رحمت آيد.
امام صادق عليه السلام مىفرمايد: «هركس به حرفى از قرآن گوش فرا دهد، [بدون آنكه آن را قرائت كند]، ثوابى برايش نوشته مىشود و گناهى از او پاك مىگردد و درجهاى بالا مىرود.» از سوى ديگر، نظر كردن به آيات قرآن نيز خود نوعى انس و ارتباط با قرآن به شمار مىآيد.
امام صادق عليه السلام مىفرمايد: «. أَنّ النَّظَرَ فى الْمُصْحَفِ عبادةٌ
نگاه كردن در قرآن عبادت است
در روايت ديگرى، پيامبرگرامى صلى الله عليه و آله چهار نگاه را عبادت خداوند دانسته است: «نگاه به على بن ابيطالب، نظر به والدين همراه با لطف و رحمت، نظر در قرآن و نظر به كعبه عبادت است.»
اسلاید 16 :
2. تلاوت
تلاوت كه نوعى ذكر زبانى است، مورد تأكيد برخى آيات نيز قرار گرفته است. براى مثال، خداوند در سوره مُزَّمِّل پس از فراخواندن پيامبر به شبزندهدارى، او را به تلاوت قرآن در دل شب امر مىكند:
يَا أيُّهَا الْمُزَّمِّلُ* قُمِ اللَّيْلَ الّا قَلِيلًا* نِصْفَهُ أَوِ انْقُص مِنْهُ قَلِيلًا* أَوْ زِدْ عَلَيْهِ وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلًا. مزمل/ 1-4
اى جامه به خويشتن فروپيچيده، به پاخيز شب را مگر اندكى، نيمى از شب يا اندكى از آن را بكاه، يا بر آن [نصف] بيفزاى و قرآن را شمرده شمرده بخوان.
در ادامه همين سوره، خداوند عموم مسلمانان را مخاطب قرار داده، مىفرمايد:
فَاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ. همان/20
هر چه از قرآن ميسّر مىشود بخوانيد.
اسلاید 17 :
از منظر روايات نيز تلاوت قرآن براى انسان مسلمان بسيار حايز اهميت است. امامعلى عليه السلام مىفرمايد: «كسى كه به تلاوت قرآن انس گيرد، جدايى دوستانْ او را به وحشت نمىاندازد. امامصادق عليه السلام مىفرمايد: «بر شما باد تلاوت قرآن؛ زيرا درجات بهشت براساس تعداد آيات قرآن است. روز قيامت كه فرارسد، به قارى قرآن گفته مىشود بخوان و بالا برو؛ پس چون آيهاى بخواند، درجهاى بالا مىرود.
اسلاید 18 :
پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله- به نقل از حضرت رضا عليه السلام- مىفرمايد:
براى خانههايتان نصيبى از قرآن قرار دهيد؛ زيرا هرگاه در خانهاى قرآن تلاوت شود، امور آن خانه بر اهلش آسان مىشود؛ خيرش افزايش مىيابد و ساكنان آن در بركت و رفاه قرار مىگيرند، و هرگاه در خانهاى قرآن تلاوت نشود، تنگدستى بر اهلش چيره مىشود؛ خيرش كاهش مىيابد و ساكنان آن در فقر و كمبود قرار مىگيرند
اسلاید 19 :
همچنين مستحب است قارى قرآن در آغاز تلاوت (حتى قرائت يك آيه) «اعوذ بالله من الشيطان الرجيم» بگويد؛ چنانكه قرآن دراينباره مىفرمايد:
فَإِذَا قَرَأْت الْقُرْآنَ فَاستَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجِيمِ. نحل/98
پس چون قرآن مىخوانى، از شيطان مطرود به خدا پناه بر.
نيز بايد هنگام تلاوت، ادب حضور در پيشگاه كتاب خدا را رعايت نمود و آن را وسيله صعود به مراتب عالى علم، عمل و انس بيشتر با قرآن قرار داد.
اسلاید 20 :
3. درک معاني و مفاهيم
زمينه لازم، آشنايي با زبان ادبيات عرب و مفردات الفاظ قرآن
در صورت عدم امکان مراجعه به ترجمه ها.
وَ عَنْ أَبِي عَبْدِ الرَّحْمَنِ السُّلَمِيِّ قَالَ: حَدَّثَنَا مَنْ كَانَ يُقْرِئُنَا مِنْ أَصْحَابِهِ أَنَّهُمْ كَانُوا يَأْخُذُونَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ ص عَشْرَ آيَاتٍ فَلَا يَأْخُذُونَ فِي الْعَشْرِ الْآخَرِ حَتَّى يَعْلَمُوا مَا فِي هَذِهِ مِنَ الْعِلْمِ وَ الْعَمَلِ.
