بخشی از پاورپوینت
اسلاید 3 :
ولايت فقيه
اسلاید 5 :
مقدمه
طرح نوآورانه مسأله ولایت فقیه از ابتکارات ارزشمند امام خمینی(ره) بود ایشان اولین فقیهی است که علاوه بر طرح و بررسی مسأله ولایت فقیه در مرحله تئوری، موفق به عینیّت بخشیدن آن در جامعه شد. و در هر دو مرحله ابتکارات فراوانی در این مسأله از خود نشان داد .امام خمینی(قدس سره) در اصل طرح مسأله، شیوه استدلال شرح احادیث مربوط به ولایت فقیه، اختیارات ولی فقیه، حل مشکل تزاحم ولایت دو فقیه، سازگاری ولایت فقیه یا جمهوریت و آزادی های فردی و اجتماعی، کارآیی ولایت فقیه در جهان معاصر و. ابتکارات ارزشمندی دارد.
اسلاید 6 :
تعريف ولايت فقيه
ولایت در زبان عربی از ماده یِ(ولی)گرفته شده که این ماده به اعتراف لغت شناسان بزگ عرب،یگانه و دارای معهنی واحدی است.معنای ولی نزدیکی وقرب می باشد.
د ر عربی سه معنای: 1دوست
2.دوست دار
3.یاور
وبرای لفظ ولایت دو معنای: 1.سلطنت و چیرگی
2.رهبری و حکومت
در زبان فارسی برای لفظ (ولی) معانی متعددی از قبیل:دوست،یار،صاحب،حافظ،ان که از جانب کسی در کاری تولیت دارد.برای ولایت ،معانی:حکومت کردن بیان شده است.
لفظ ولایت در مورد فقیه به معنای حکومت و زمامداری امور جامعه است.
اسلاید 7 :
تاريخچه
شیخ مرتضی انصاری از نخستین فقیهانیست که به بحث در مورد ولایت فقیه میپردازد. او این بحث را در کتاب مکاسب خود مطرح کرده و منصب فقیه جامعالشرایط را در سه منصب افتا، قضا و سیاست شرح میدهد. او ولایت فقیه در افتا و قضاوت را میپذیرد ولی در گسترش آن به حوزه امور سیاسی تردید جدی دارد. او معتقد است «استقلال فقیه در تصرف اموال و انفس، جز آنچه از اخبار وارده در شأن علما تخیل میشود، به عموم ثابت نشدهاست.» و «اقامه دلیل بر وجوب اطاعت فقیه همانند امام جز آنچه با دلیل خاص خارج میشود، خار در خرمن کوبیدن است»
در واقع ولایت محدود فقیه مدتهاست که در فقه شیعه پذیرفته شده و به آن عمل میشود. از هنگام خلق مقام مرجعیت در سده چهارم قمری. بر مبنای این نظریه مجتهدین حق قضاوت، صدور فتوی و اخذ وجوهات شرعی را دارند.
به طور کلی فقه سیاسی رهبران مشروطه در دو بنیاد متفاوت توسعه یافتهاست، نخست اندیشه گران مخالف ولایت سیاسی فقیهان ،که مرتضی انصاری به این دسته تعلق دارد و دوم اندیشههای مبتنی بر ولایت سیاسی فقیه که صاحب جواهر،احمد نراقی و کاشفالغطاء مهمترین نمایندگان آن هستند.
اسلاید 8 :
ولايت فقيه در قانون اساسي
در حکومت اسلامي ، هرکسي نمي تواند عهده دار رهبري و حکومت بر جامعه شود ، بلکه بايد از ويژگي ها و شرايط خاصي برخوردار باشد .در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران با الهام از فرامين حيات بخش اسلام صفات و شرايط ولي فقيه به شرح زير تعين شده است (اصل 109) .
صلاحيت علمي، عدالت و تقوا، بينش سياسي و اجتماعي، تدبير، شجاعت، مديريت و قدرت كافي براي رهبري ،
اسلاید 9 :
صلاحيت علمي
يعني توانائي استنباط احکام الهي از منابع و ادله شرعي را داشته باشد ، به عبارتی داراي مقام فقاهت و اجتهاد باشد .
اسلاید 10 :
عدالت و تقوا
رهبر بايد داراي ملکه اي نفساني باشد که او را از انجام معاصي بر حذر و به انجام تکليف ترغيب نمايد ، به گونه اي که بايد در همه حال بر هواي نفس خويش مسلط بوده و جز اطاعت فرمان خدا و تحصيل رضاي او به چيزي ديگر نينديشد .
اسلاید 11 :
ينش صحيح سياسي و اجتماعي
لازمه بينش صحيح ،شناخت ملاک ها و ارزش هاي اسلامي و نيز اگاهي به زمان و شناخت روابط بين الملل و تغيير و تحول وضع جهان است تا بتواند مصلحت امت اسلامي را تشخيص داده و جامعه را به سوي سعادت و خوشبختي هدايت نمايد و از گرداب طوفان هاي حوادث نجات دهد .
اسلاید 12 :
تدبير
رهبر بايد مدبر باشد . يعني عاقبت انديش و آينده نگر باشد و بتواند اوضاع جامعه اسلامي را به خوبي تحليل نموده و تصميم مقتضي را اتخاذ نمايد .
اسلاید 13 :
شجاعت
رهبر بايد فردي شجاع و نترس بوده ، جز خدا از کسي هراس نداشته باشد . زيرا مسؤليت حفظ جان و مال و ناموس مردم بر عهده اوست و لازمه انجام اين وظيفه خطير برخورداري از شجاعت و قاطعيت است .
اسلاید 14 :
مديريت و قدرت کافي براي رهبري
لازمه انجام هر مسؤليتي برخورداري از توانائي متناسب با آن مسؤليت است . رهبري جامعه اسلامي مهمترين و مشکل ترين مسؤليت اجتماعي است ، بر اين اساس هر کسي که عهده دار چنين مسؤليتي مي شود بايد مديريت و قدرت متناسب با آن را داشته باشد .
اسلاید 15 :
خداوند ميفرمايد: (لَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکافِرِينَ عَلَي الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلاً)؛نساء (4)، آيه 141.«خداوند هرگز کافران را بر مؤمنان سلطه نميدهد»
و (لا يَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْکافِرِينَ أَوْلِياءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِينَ وَ مَنْ يَفْعَلْ ذلِکَ فَلَيْسَ مِنَ اللَّهِ فِي شَيْءٍ)؛آل عمران (3)، آيه 28.«مؤمنان نبايد کافران را به جاي مؤمنان دوست و ولي خود بگيرند و هر کس چنين کند از لطف و ولايت خدا بي بهره است».
اسلاید 16 :
عدالت (در مقابل ظلم)خداوند حکومت و ولايت ظالمان را نميپذيرد؛ پس حاکم و ولي بايد عادل باشد:
(وَ لا تَرْکَنُوا إِلَي الَّذِينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّکُمُ النَّارُ)؛هود (11)، آيه 113.
«به ستم پيشگان گرايش نيابيد که آتش دوزخ به شما خواهد رسيد». اين رکون و گرايش در روايات به «دوستي و اطاعت» تفسير شده است
همچنين خداوند در شرايط امامت به حضرت ابراهيم فرمود:
(لا يَنالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ)؛بقره (2)، آيه 124.عهد من به ستمکاران نميرسد».
اسلاید 17 :
فقاهت
حاکم اسلامي بايد عالم به احکام اسلام باشد تا بتواند آنها را اجرا کند. در زمان پيامبر(ص) و امام معصوم(ع) اين علم از سوي خداوند به آنان داده شده است و در زمان غيبت امام معصوم(ع)، داناترين مردم به احکام؛ يعني، فقها حاملان اين علماند. قرآن درباره شرط علم ميفرمايد:
(أَ فَمَنْ يَهْدِي إِلَي الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ يُتَّبَعَ أَمَّنْ لا يَهِدِّي إِلاَّ أَنْ يُهْدي فَما لَکُمْ کَيْفَ تَحْکُمُونَ)؛يونس (10)، آيه 35.«آيا کسي که به راه حق هدايت ميکند، سزاوارتر است که از او پيروي شود يا کسي که راه نمييابد؛ مگر آنکه راه برده شود؛ شما را چه ميشود؟ چگونه داوري ميکنيد؟»
اسلاید 18 :
کفايت
توانايي و شايستگي اداره امور جامعه که از آن به مدير و مدبّر بودن نيز تعبير ميشود. حضرت يوسف فرمود:
(قالَ اجْعَلْنِي عَلي خَزائِنِ الْأَرْضِ إِنِّي حَفِيظٌ عَلِيمٌ)؛«گفت: مرا بر خزاين اين سرزمين بگمار که من نگهباني امين و کاردانم». در داستان يوسف (12)، آيه 55.
حضرت موسي و دختر شعيب نيز آمده است:(.إِنَّ خَيْرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَوِيُّ الْأَمِينُ )؛«بهترين کسي که ميتواني به [کارگيري او است که] تواناي درستکار است»قصص (28)، آيه 26.و ..
از مجموع اين آيات، ميتوان تصويري کلي از سيماي حاکم از ديدگاه قرآن به دست آورد. در منطق قرآن حکومت و زمامداري، تنها شايسته کساني است که از صلاحيتهاي علمي و اخلاقي و توانمنديهاي لازم برخودار باشند. به دست آوردن اين تصوير در زمان غيبت امام معصوم(ع) بر «ولايت فقيه» تطبيق ميکند. از طرف ديگر حکومت اسلامي حکومت قانون خداست:
(مَنْ لَمْ يَحْکُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِکَ هُمُ الْکافِرُونَ)؛ مائده (5)، آيه 44.و آن بدون حاکميت دينشناس و متخصص مستعد در اجراي احکام الهي (فقيه عادل و جامع الشرايط) امکان پذير نيست.
اسلاید 19 :
ولايت فقيه در روايات معصومان
« مَن کانَ مِنکُم مِمَّن قَد رَوَی حَدِیثَنا وَ نَظََََرَ فِی حَلالِنا وَ حَرامِنا وَ عَرَفَ أحکامَنا ، فَلیَرضَوا بِهِ حُکماً؛ فَإنی قَد جَعَلتُهُ عَلَیکُم حاکِماً.»۱ یعنی: هرکس از میان شما حدیث ما را روایت کرد و احکام ما را شناخت و در حلال و حرام ما نظر داشت، پس باید به حکم او راضی شوید؛ چرا که من او را حاکم بر شما قرار دادم.
اسلاید 20 :
« اللّهُمَّ ارحَم خُلَفائی. الَّذینَ یَأتونَ مِن بَعدی؛ یَروُونَ حَدیثی وَ سُنَّتی.» یعنی: خداوندا! جانشینان مرا رحمت کن. کسانی که بعد از من می آیند؛ حدیث و سنت مرا روایت می کنند.
