بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
فلسفه علم و معرفت شناسی اسلامی علم ديني
اسلاید 3 :
دو مساله اصلی
علم: علم بودن علم در گرو چيست؟
ديني: ديني بودن علم در گرو چيست؟
آيا علم، اسلامي و غيراسلامي دارد؟
اسلاید 4 :
تلقي رايج
1- علم بودن در گروي «استفاده از روش تجربي» است.
2- اسلامي بودن يک محتوا در گرو «استناد به متون ديني» است.
نتيجه: «علم اسلامي» ترکيبي بيمعناست.
نقد:
1- آيا شناخت واقعيت، منحصر در استفاده از روش تجربي است؟
2- آيا نظرات منافقان و خوارج، اسلامي است؟
اسلاید 5 :
در اسلام، اين دو همراه هم رشد يا افول کردهاند.
حداکثر،
بحث رابطه عقل و وحي (به عنوان دو ابزار شناخت) بوده،
نه رابطه علم و دين (دو مجموعه معرفتي در مقابل هم)
(ضرورت تغيير مبنايي حل مساله)
نکته: نزاع علم و دين، مساله تمدن غربي است يا تمدن اسلامي؟
اسلاید 6 :
قسمت اول: مباحث تئوريک
اسلاید 7 :
الف. بررسي مساله از منظر مباحث مربوط به علم
اسلاید 8 :
دو نکته روششناختي
تفکيک مباحث معرفتشناسي از فلسفه علم
(گزاره معرفتي يا نظام معرفتي)
تفکيک دو سنخ تحليل:
«منطقي- فلسفي» يا «تاريخي- جامعهشناختي»
اسلاید 9 :
تلقي اسلامي:
درصدد يافتن حقيقت، ذومراتب، داراي فضيلت، قرين ايمان
تلقي غربي: مفهوم امروزي «science»
درصدد تسلط بر عالم و آدم، حسي وتجربي (تقليلگرا)
تفاوت تلقي از علم در فرهنگ اسلامي و غربي
اسلاید 10 :
معرفي اجمالي دو جريان کلان علمشناسي در غرب
الف) پوزيتيويستها: فقط آنچه تجربي است علم است.
پس دين و اخلاق و هنر و سياست و . خارج از علم است.
مثال: طبقهبندي ISI در تفکيک علوم اجتماعي «social science» از علوم انساني «humanities»
ب) پستپوزيتيويستها: «تجربه ناب» نداريم، بلکه تجربهها آميخته است با پيشفرضها، ارزشها و . .
پس علم واقعا يک مجموعه معرفتي نيست، بلکه يک پديده فرهنگي است و لذا نسبي است.
«science» چيست؟
اسلاید 11 :
ويژگي هاي علم و معرفت نزد پوزيتيويسم
اسلاید 12 :
ويژگيهاي معرفت نزد پساپوزيتيويسم
اسلاید 13 :
جمعبندي علم در فضاي فکري غرب
ملاک علم روش تجربي است
اما فهميدهايم که روش تجربي ناب وجود ندارد
پس:
الف) پوزيتيويسم
چارهاي نداريم؛ تا حد امکان سعي ميکنيم مولفههاي غيرتجربي (پيشفرضها، ارزشها، نقش عالم و .) را کنار بگذاريم
ب) پساپوزيتيويسم
فرقي بين علم و غيرعلم نيست (نسبيتگرايي)
اسلاید 14 :
ورود اين نگاه به جامعه ما
محوريت روش تجربي در تحليل علم
نگاه پوزيتيويستي (مخالفان علم ديني):
تفکيک روش تجربي از روش عقلي و نقلي
نگاه پساپوزيتيويستي (برخي موافقان علم ديني):
جدي گرفتن مولفههاي فرهنگي در علم
اسلاید 15 :
آیا نگاهی دیگر ممکن است؟
اسلاید 16 :
مادههاي مختلف قضيه در ذيل صورت واحد قياس قابل جمع است.
الف ب است + ب ج است = الف ج است.
تناقض بين محصول دو روش قابل قبول نيست.
آيا روش تجربي را ملاک علم بودن علم دانستن و تفکيک روشي علوم (به روش تجربي و روش عقلي) منطقي و قابل دفاع است؟
اسلاید 17 :
با وجود آن اشکال مهم منطقي،
چرا اصرار بر روش تجربي وتفکيک روشي اينقدر مهم و معروف گرديده است؟
سير نگاه به علم در غرب از بيکن تا کنت:
تبديل وظيفه علم از شناخت واقعيت به تسلط بر عالم
سير تفکر فلسفي غرب از دکارت تا کانت:
تبديل وظيفه فلسفه از واقعيتشناسي به ذهنشناسي، و
جدا شدن عرصه کار فلسفه از عرصه کار علم تجربي
اسلاید 18 :
نگاهی دیگر به علم و معرفت
اسلاید 19 :
معرفت چيست؟
معرفت حقيقي: گزاره اي که درصدد شناساندن واقعيت است.
(درباره اشياي واقعي)
معرفت اعتباري: گزاره اي که درصدد جعل واقعيت مشترک برای گذران زندگی اجتماعی است.
(درباره اموري که واقعيتشان به اراده انسان وابسته است)
اسلاید 20 :
علم چيست؟
هرجا که مجموعهاي از مسائل (گزاره هاي معتبر معرفتي) در کنار هم يک نظام معرفتي منسجم پديد آورد، که دو قسم است:
علوم حقيقي: درباره واقعيت عيني (علوم پايه، فلسفه و .)
علوم عملي و ابزاري: وسيلهاي براي رسيدن به هدفي معين
ابزار مفاهمه: زبان شناسي، علوم اطلاعات و ارتباط، اصول فقه
ابزار بررسي اعتبار علوم: منطق، روش شناسي و.
ابزار تصرف در طبيعت (تکنولوژي): علوم مهندسي، علوم پزشکي و .
ابزار تصرف در زندگي انساني (علوم انساني): اخلاق، سياست، اقتصاد، حقوق و .
