بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
انگیزه های وضع حدیث
درس : وضع و نقد حدیث جلسه سوم
اسلاید 3 :
مقدمه
جعل حدیث از اقداماتی بوده که در صورت افشای آن، اعتبار جاعلان به طور جدی خدشه دار می شده است. لذا جاعلان باید منفعت بزرگی را در جعل حدیث برای خود می دیدند که اقدام به این کار می کردند. لذا برای پژوهشگر علم حدیث، شناخت انگیزه های جاعلان بسیار مهم بوده تا بتوانند احادیث ساختگی را شناسایی کنند.
اسلاید 4 :
عالمان حدیث انگیزه های مختلفی را برای وضع حدیث احصاء کرده اند.این انگیزه ها را میتوان در موارد زیر طبقه بندی کرد:
انگیزه های سیاسی –اجتماعی
انگیزه های سیاسی – فرهنگی
انگیزه های فرقه ای
انگیزه های خاص
اسلاید 5 :
در میان انگیزه های فوق ، انگیزه های سیاسی – اجتماعی در مقایسه با انگیزه های دیگر، گستره و ژرفای تاثیرگذاری بیشتری داشته، تنوع و تعداد احادیث جعل شده بر اساس این انگیزه نیز بیشتر از انگیزه های دیگر است.
احادیث ساخته شده به وسیله ی امویان و عباسیان برای اثبات مشروعیت ، تثبیت حکومت و توجیه رفتار های نادرست خود از نمونه های این نوع انگیزه به شمار می رود.
اسلاید 6 :
این مجموعه انگیزه ها، مربوط به روایات و احادیثی است که با استفاده از مفاهیم دینی و فرهنگی جعل گردیده و دولتمردان ظالم از آنها به عنوان ابزاری برای اصلاح ذهنیت و نگاه جامعه و تغییر نگرش منفی مردم و با هدف تامین منافع و تحکیم پایه های حکومت خود استفاده کرده اند.
انگیزه های سیاسی – فرهنگی
اسلاید 7 :
این انگیزه ها موجب جعل احادیث ساختگی و انحرافی فرقه ها و گروههای درون دینی مانند زندیقان و غالیان و برخی اسرائیلیات و خرافه ها شده و شگردهای ماهرانه به کار گرفته شده از سوی بدعت گذاران را آشکار می سازد. البته ارتباط این افراد با قطب های قدرت و کمک به استضعاف فکری جامعه را هم نباید نادیده گرفت.
انگیزه های فرقه ای
اسلاید 8 :
احادیث جعل شده مبتنی بر انگیزه های خاص غالبا ناشی از سودجویی های شخصی بوده که به سود شخص یا گروه های محدود و خاص و به انگیزه ی حمایت یا مخالفت با گروه، شخص یا فرقه ای ساخته شده است و به حضرات معصومین (ع) نسبت داده شده است.
انگیزه های خاص
اسلاید 9 :
مبحث اصلی در این جلسه : انگیزه های سیاسی اجتماعی
اسلاید 10 :
1- گوناگونی و تعدد انگیزه های سیاسی
2- نقش گسترده حکومتها در وضع حدیث
3- احادیث ساختگی برای تقویت هواداران
4- احادیث ساختگی برای تضعیف مخالفان
اهداف این درس
اسلاید 11 :
واضعان حدیث در طول تاریخ با توجه به عدم امکان تحریف و تغییر لفظی قرآن که مهمترین منبع مکتوب اسلام است راه اصلی جعل را نفوذ در دومین منبع دینی یعنی حدیث یافته اند. هرچند این گروه در طول تاریخ به طور کامل هم از قرآن دست نکشیده و به تحریف معنوی و تفسیر به رای کتاب خدا همت گماردند.
اسلاید 12 :
عوامل زمینه ساز
اسلاید 13 :
اهداف جاعلان
اسلاید 14 :
مشروعیت بخشی به حاکمان
دست جعل بیشتر از آستین قدرت بیرون آمده و عالم نمایان به حکومت پیوسته و محدثان درباری سهم بزرگتری در بازار جعل داشته اند. در این زمینه، امویان و قریش سیاسی بر عباسیان پیشی گرفتند و جعل حدیث بیشتری داشتند.
اسلاید 15 :
کشمکش ها و دگرگونیهای سیاسی در آغاز حکومت بنی امیه و مقاومت منفی مسلمانان نقاط مختلف – غیر از شام - موجب روی آوردن امویان به جعل حدیث به نفع خود شد، خصوصا اینکه آنان با شورش و طغیان علیه خلافت برحق امیرالمومنین (ع) روی کار آمده بودند.
اسلاید 16 :
وی نه خود اعتبار و وجهه ای نزد مسلمانان راستین داشت و نه از خانواده پسندیده ای بود.
پدرش سالها با اسلام جنگیده و جزو طلقاء بود.
او و پدرش نه از مهاجران بودند و نه از انصار. همچنین از همراهی گروه انبوهی از مهاجران و انصار که در رکاب خلفای پیشین مشروعیت حکومت را تامین می کردند محروم بود.
او توانسته بود با جلب اعتماد عمر به امارت شام برسد و بساط حکومت خود را در آنجا بگستراند.
معاویه و بحران مشروعیت
اسلاید 17 :
ممنوع کردن نقل حدیث در مورد فضائل امام علی (ع) و تلاش برای جلوگیری از انتشار هر حدیثی که امیرالمومنین (ع) را در چشم مردم بزرگ نموده و جایگاه والای ایشان را نزد پیامبر و مسلمانان اثبات کند.
فضیلت سازی برای پیشینیان؛ از جمله تقدیس شیخین و تکریم جایگاه عثمان و قرار دادن نام آنها در کنار نام امام علی (ع) در برخی احادیث مجعول. نمونه:
انا مدینة العلم و علي بابها فمن اراد المدينة فلياتها من بابها.
انا مدینة العلم و ابوبکر اساسها و عمر حیطانها و عثمان سقفها و علی بابها.
با برتر معرفی کردن این سه تن ، درصدد القای مشروعیت تاریخ سیاسی صدر اسلام بود.
روشهای معاویه در جعل حدیث
اسلاید 18 :
فضیلت تراشی و مناقبسازی برای خود و امویان.
معاویه خود آغازگر بیان مناقب ساختگی برای خویش بود و خود را کاتب وحی و خال المؤمنین معرفی کرد.
برخی دشمنان امام علی (ع) که عیبی در وجود ایشان نیافتند از روی مکر و نیرنگ به چاپلوسی و ستایش معاویه و امویان پرداختند.
روشهای معاویه در جعل حدیث
اسلاید 19 :
تلاش در جعل روایاتی که خود را محبوب پیامبر و حاکمان موعود از سوی پیامبر دانستند.
در ابتدای شورش علیه امویان، روایاتی دال بر پیروزی قطعی بر امویان انتشار دادند.
نشر روایاتی که بر شان و منزلت عباس، عموی پیامبر و جد عباسیان می افزود.
ستودن پیروان خراسانی عباسیان.
اقدام عباسیان در وضع احادیث
اسلاید 20 :
افزایش هواداران و تقویت طرفداران از طریق اعطای امتیازات مادی و معنوی همواره مد نظر حکومتها بوده است. برای تحقق این امر، حاکمان تلاش کردند حکومت یا سرزمین خود را به گونه ای مورد تایید خدا و رسولش بخوانند و مردم متدین را به سوی خویش و به سمت سرزمین مقدس مذکور در روایات جعلی جلب نمایند.
تقویت هواداران
