بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
زراعت عمومی
اسلاید 2 :
فصل ششم
بذر در زراعت
اسلاید 3 :
تعریف بذر در زراعت
هر قسمتی از گیاه اعم از اندامهای رویشی یا اندام تكثیر جنسی (دانه) كه برای كشت و تولید گیاه جدید مورد استفاده قرار گیرد، در زراعت اصطلاحاً بذر(Seed) نامیده میشود. اكثر گیاهان زراعی بوسیله دانه تكثیر می یابند، اما برای تكثیر برخی گیاهان از اندام های رویشی مانند پیاز، غده و ساقه استفاده می شود. به طور مثال در زراعت سیب زمینی، زعفران، پیاز خوراكی و نیشكر به ترتیب غده، بنه (سوخ) ، پیاز و قلمههای ساقه این گیاهان كشت می شوند.
اسلاید 4 :
سلامت بذر
بذر مرغوب بذری است كه سالم (كامل) باشد. چنانچه جنین، آندوسپرم و یا پوسته بذر طی عملیات برداشت محصول آسیب دیده باشند، از درصد سبز شدن آن به شدت كاسته می شود و گیاهچه های ضعیفی تولید خواهند شد. علاوه بر این بذر هایی كه گیاهچه ای ضعیف تولید می كنند، در مراحل بعدی رشد نسبت به امراض، و ناملایمات محیطی حساس تر خواهند بود و این امر موجب عدم توفیق و هدر رفتن هزینه ها می شود.
اسلاید 5 :
بلوغ بذر
بذر مرغوب بذری است كه بالغ (رسیده) باشد. بذرهای نارس كه بلوغ جنین آنها كامل نیست درصد جوانه زنی پائینی دارند. همچنین اگر جنینی بالغ شده باشد اما بذر قبل از بلوغ فیزیولوژیك1 برداشت شده باشد، گیاهچه ای ضعیف تولید می كند. یعنی بذر باید مرحله تكمیل رشد دانه را روی گیاه مادری سپری كند تا وزن خشك آن افزوده گردد.
اسلاید 6 :
اندازة بذر
معمولاً بین اندازه بذر با اندازه جنین و مواد اندوخته ای بذر رابطه ای مستقیم وجود دارد. به این ترتیب بذرهای كوچكتر از معمول، قدرت سبز شدن كمتری نسبت به بذرهای درشت تر دارند. علاوه بر این بذرهای بزرگتر كه گیاهچه های قویتری تولید می كنند، در مقابل ناملایمات محیطی در طی دوران سبز شدن نیز مقاومت بیشتری از خود نشان می دهند. چنانچه بذر مورد نظر از 2/1 اندازه معمولی همان رقم كوچكتر باشد، برای كاشت مناسب نیست.
اسلاید 7 :
عمر (سن) بذر
مدت زمانی كه یك بذر، قوه نامیه یا قدرت جوانه زنی خود را حفظ می كند، اصطلاحاً طول عمر بذر نامیده می شود. حداكثر عمر بذر گیاهان زراعی، حتی در بهترین شرایط نگهداری، در حدود 25 سال است. اصولاً بذرهای محصولات روغنی و آنها كه حاوی مواد اكسید شونده هستند پس از چند سال قوه نامیه خود را از دست می دهند. در حالیكه بذر گندم، جو و یولاف طول عمر طولانی تری دارند. با افزایش سن بذر قدرت جوانه زنی و سبز شدن بذر و همچنین قدرت رشد گیاهچه آن كاسته می شود.
اسلاید 8 :
خلوص ژنتیكی بذر
چنانچه محموله بذری مورد استفاده برای كاشت از نظر ژنتیكی ناخالص و مخلوطی از گونه های مختلف یا ارقام مختلف یك گیاه زراعی باشد:
اولاً فرم رشد مزرعه یكنواخت نخواهد بود. زیرا ارقام مختلف عكس العملهای متفاوتی به عوامل رشد نشان می دهند.
ثانیاً محصولی كه از آن مزرعه تولید می شود یكدست و یكنواخت نخواهد بود و به تدریج خلوص ژنتیكی رقم مورد كاشت از دست می رود.
اسلاید 9 :
خلوص بذر فیزیكی
مخلوط بودن بذر سالم با بذر های شكسته، كاه و كلش، گردو خاك، تخم حشرات، بذر علفهای هرز و سنگریزه موجب عدم خلوص فیزیكی بذر شده و از ارزش آن می كاهد.
بنابراین شایسته است به كمك ماشین های تمیز كننده بذر (دستگاه بوجاری) این ناخالصی ها را جدا و بذر را تمیز و پاك نمود. بر حسب مورد انجام تیمارهایی روی بذر (قبل از كاشت) ضرورت می یابد. رایج ترین این اقدامات شامل ضد عفونی، كرك گیری و پیش جوانه زنی بذرها میباشد.
اسلاید 10 :
ضد عفونی بذر
برای تیمار بذرها علیه حشرات خاكزی از سم لیندین به میزان 50-30 گرم سم خالص برای 100 كیلوگرم بذر غلات و از سم دیازینون به میزان 5/0 در هزار سم خالص برای حبوبات استفاده می شود. برای ضد عفونی بذر علیه قارچ ها نیز می توان از سموم قارچ كش كاپتان (به میزان 3-1 در هزار سم خالص)، بنومیل و تیرام (1 در هزار) استفاده نمود. این سموم به صورت پودر قابل حل در آب با 50 درصد ماده مؤثره به بازار عرضه می شوند، به این ترتیب اگر مصرف 2 در هزار سم خالص مورد نظر می باشد، بایستی 400 گرم سم تجارتی 50 درصد را با 100 كیلوگرم بذر آغشته نمود.
اسلاید 11 :
كرك زدایی
برخی از بذور گیاهان زراعی مانند پنبه دارای كرك های ظریفی(Linter) در اطراف خود می باشند. برای سهولت كاشت این بذرها با ماشین و جذب بهتر رطوبت و تسریع جوانه زنی بهتر است عمل كرك گیری انجام شود. بذر كرك گیری شده را اصطلاحاً بذر دلینته می گویند. كرك زدایی به دو روش مكانیكی (سایش و عبور سریع از روی شعله) و شیمیایی (كاربرد اسید سولفوریك و اسید كلریدریك) انجام می دهند.
اسلاید 12 :
پیش جوانه زنی بذر قبل از كشت
سرعت جوانه زنی بذر برخی از گیاهان خیلی كم است. اقامت طولانی بذر در خاك به سلامت بذر لطمه می زند.
برای تسریع جوانه زنی اینگونه بذرها می توان از طریق خیس نمودن بذر قبل از كاشت، آنها را وادار به پیش جوانه زنی كرد. معمولاً بذوری مانند برنج، ذرت، لوبیا، چغندر قند، باقلا و بذر گیاهان جالیزی (هندوانه، خربزه، خیار و كدو و…) را قبل از كاشت خیس می كنند. همچنین رویاندن غده های سیب زمینی در سایه و دمای 10 تا 15 درجه سانتیگراد نیز اقدامی در همین راستا محسوب می شود.
اسلاید 13 :
عوامل محیطی مؤثر بر جوانه زنی بذر
همانطور كه پیش از این گفته شد بذر بالغ و سالم، آمادگی جوانه زنی را دارد، به شرط آنكه عوامل محیطی در حد مناسب برای هر گونه فراهم باشد.
رطوبت، اكسیژن، دما و گاهی نور مهمترین عوامل محیطی هستند كه جوانه زنی بذر گیاهان را تحت تأثیر قرار می دهند.
اسلاید 14 :
خفتگی بذر
هر گاه بذر در شرایطی كشت شود كه تمام عوامل محیطی مؤثر بر جوانه زنی در حد مطلوب فراهم باشد، اما بذر همچنان جوانه نزند، گفته می شود بذر در حالت خواب یا خفتگی قرار دارد. گاهی اوقات علت خفتگی بذر، نارس بودن بذر، ناقص بودن جنین، وجود پوسته سخت و یا برهم خوردن توازن تركیبات شیمیایی و مواد تنظیم كننده رشد است كه در این موارد از خفتگی ذاتی یا خواب اولیه نام برده می شود. اما اگر به علت قرار گرفتن بذر در شرایط نامساعد به مدت طولانی خواب در بذر ایجاد شود آن را خفتگی القایی یا خواب ثانویه می نامند.
اسلاید 15 :
قوه نامیه بذر
توانایی بذر برای خروج جوانه از جنین بذر و تشكیل گیاهچه سالم و قوی (تحت شرایط مساعد) اصطلاحاً قوه نامیه نامیده می شود. برای تعیین قوه نامیه یا درصد جوانهزنی بذر قبل از كاشت روش های مختلفی وجود دارد.
اسلاید 16 :
عوامل مؤثر در قوه نامیه بذر را می توان به شرح زیر خلاصه كرد:
الف) خصوصیات ژنتیكی بذر
ب) شرایط محیطی مزرعه به هنگام تشكیل و رسیدن بذر
ج) عمر بذر
د) شرایط انبار و نگهدری بذر
