بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
سلامت روان زن و زن الگو در نگرش دینی
اسلاید 3 :
مقدمه
دغدغه زنان فرزانه امروز، توسعه یافتگی است. اما توسعه یافتگی تنها در قلمرو اجتماعی یا با چشم پوشی از تعالی روانشناختی و تربیت درونی ممکن نیست. و بدون توجه به این تربیت درونی و تعالی روانشناختی، سلامت روانی زن و نقشهای چندگانه ای که در حیطه های مختلف زندگی خود در جامعه ایفا می کند، توسعه یافتگی محال می نماید.
زنان به عنوان اساسی ترین عناصر بنیادین جامعه، نقشی بس تعیین کننده در انگیزشها، خیزشها و شکل گیری شخصیت و رفتار جامعه خود دارند.
کودکان امروز سازندگان جامعه فردا در زمینه های تربیتی فراهم آمده توسط زن رشد می کنند، می آموزند و نقشهای اجتماعی و فردی خود را برمی گزینند.
اسلاید 4 :
رنگ گرفتن این نقشها بستگی بسیار نزدیکی با نقش مادری، همسری و تربیتی زن دارد. غالب تحقیقات و بررسیهای روانشناختی نیز تأییدکننده این نکته است که سلامت روان کودکان رابطه نزدیکی با سلامت مادران آنها دارد. هر چند این نکته مهم را بایستی مد نظر قرار داد که زن را به عنوان موجودی منفرد نمی توانیم در نظر بگیریم که بدون پیوستگی با محیط پیرامونش بتوان به بهداشت و سلامت او اندیشید، یا برای آن برنامه ریزی نمود. در هر مرحله از زندگی او عناصری که احاطه اش نموده، نقشی مهم و کلیدی در سلامت و تعالی وضعیت روانی او دارد. در واقع ارتباطی متقابل و چند سویه بین عناصر محیطی (خانواده پدری، همسر، فرزندان و جامعه) و زن برقرار است. بنابراین در زمینه بهداشت روانی زن بایستی به چند حیطه عمده زندگی او توجه داشت:
اسلاید 5 :
در خانه پدری، دوران دختریش
نزد شوهر، به عنوان همسر
در رابطه با فرزندان، به عنوان یک مادر
و در جامعه مدیریت اجتماعی اش، که می تواند در حرکتهای کلی جامعه تأثیر تام و عمیق داشته و حتی نقشی هدایت کننده را ایفا کند.
الگوبرداری و همانندسازی
یکی از مهمترین نیازهای رشدی، تربیتی انسان در طول دوره های رشد بخصوص دوران نوجوانی و جوانی است
اسلاید 6 :
نقش الگوها در رشد و انسجام شخصیت انسان انکارناپذیر و یکی از ابزار مهم تربیتی او است. انسان الگوطلب است، به دنبال الگوها حرکت می کند، می آموزد، تقلید می کند و به آنها دل می بندد و چگونه بودن خود را رقم می زند. عناصر انسانی پیرامون او مثل والدین، مربیان، شخصیتها (هنری، ورزشی، علمی، فرهنگی، سیاسی و .) می توانند الگوی فرد در مراحل مختلف زندگی قرار بگیرند. این الگوها نقش تربیتی مهمی دارند. زیرا اگر ضعیف و دروغین بوده، یا دچار انحراف باشند نقش تخریبی غیر قابل جبرانی را در ساختار روانی و شکل گیری شخصیت انسان خواهند داشت.
روان جامعه بشری از نظر روانشناسی اجتماعی نیز چنین حالت الگوخواهی را دارد و در نتیجه هم فرد و هم جامعه در انگیزشها، سوگیریها و رفتارهای فردی و اجتماعی خویش از این الگوها متأثر می شوند. لذا ارایه الگوهای سالم و کامل و پویا از حیث تربیتی و انسانی اهمیتی بسزا در رشد صحیح روانی، رفتاری و شخصیتی انسان دارد.
اسلاید 7 :
مضمون محوری فرهنگ توسعه ما دیانت و اسلامیت است و هر نظریه ای برای آنکه تحقق عینی بیابد بایستی مبتنی بر تفکر دینی باشد.
در فرهنگ دینی در همه حیطه های چهارگانه حضور زن، الگوهای مطلوب تربیتی و شخصیتی به صورت عینی نه ایده آل و ذهنی، ساخته و پرداخته شده و در معرض نگاه زن و مرد مسلمان، بلکه همه زنان و مردان قرار می گیرد تا چگونگی شکل گرفتن هویت اجتماعی و فردی خویش، رفتار و شیوه زندگی کردن و تعامل با دیگران و حضور در جامعه را از آنان بیاموزند. و حتی می توان از این الگوهای مطلوب به عنوان یک مقیاس و یک معیار هنجار از ناهنجاری در تحلیل روانشناسی و شخصیت شناسی انسان بهره جست. برای نیل به این مقصود چند بحث محوری مورد نیاز است که آنها را پی می گیریم:
اسلاید 8 :
برای نیل به این مقصود چند بحث محوری مورد نیاز است که آنها را پی می گیریم:
الف) بررسی نیازها و مسایل مبتلا به دختران و زنان
ب) شناخت الگوهای مطلوب زنانگی و تبیین شاخصه ها و جلوه های رفتاری و تربیتی این الگوها
ج) تدوین اصول کاربردی و شیوه های بهره گیری از این مدلهای رفتاری و شناختی، به منظور همانندسازی بهینه و الگوبرداری موفق
د) استفاده از این همانندسازی و الگوپردازی در جهت افزایش انگیزه ها، اصلاح رفتار، تغییر باورها و خودباوری و تقویت اعتماد به نفس و کفایت نفس نسل جوان و زنان و تقویت مهارتهای بین فردی و مدیریت اجتماعی و پذیرفتن نقشها
اسلاید 9 :
برخی از نیازها و مسایل زنان در برهه، دختری، همسری، مادری و فعالیتهای اجتماعی که در مطالعات روانشناختی و جامعه شناختی به چشم می خورند عبارتند از:
نیاز به محبت و نوازش نیاز به پذیرش
نیاز به امنیت نیاز به حمایت
نیاز به تقدیر و تحسین نیاز به احترام
نیاز به آزادی و استقلال نیاز به عدالت
نیاز به روابط با دیگران نیاز به خودشکوفایی
نیاز به آگاهی و افزایش حیطه های شناختی
نیاز به اقتدار و انضباط
نیاز به شناختن نقشها و مهارتهای ایفای این نقشها و .
اسلاید 10 :
شاید تفاوت در انتظار افراد در نوع دریافت و بیان این نیازها باشد.
مسایل بانوان را بایستی در دو حیطه زمانی عمده مورد توجه قرار داد:
یکی مسایل مربوط به دوران نوجوانی و جوانی است
و دیگر مسایل برآمده از وضعیت اجتماعی زنان در دوره حضور اجتماعی شان می باشد. برخی از این مسایل عبارتند از:
رفتارهای تبعیض آمیز به دلیل تفاوتهای جنسیتی
ارزیابی ناصحیح از تواناییها و نقش زنان در جامعه یا خانواده
اسلاید 11 :
اشکال در انتخاب الگوها و الگوپذیری و مشکل هویت در نوجوانان، به دلیل عدم ارایه الگوهای مناسب و عینی که موجب شده است نوجوانان و جوانان برای انتخاب نقش و کسب هویت با ثبات و قوی دچار یک سردرگمی و تضاد شوند. «این سردرگمی در زمان ما خود را بارزتر نشان می دهد به طوری که حتی قهرمانان ورزشی الگوهای ایده آل دختران ما (حتی بیش از پسران) شده اند.»
نبود آموزش صحیح به دختران در زمینه های مختلف مثل مهارتهای اجتماعی، ایجاد روابط بین فردی مناسب، شناخت درست از خود به عنوان یک زن و شناخت مناسب تواناییها و استعدادهای ذاتی خود، مهارتهای مدیریتی عملکردی و . و نتیجه این بی توجهی آن است که دختران ما اولاً، نقشهایی را که باید به عهده بگیرند نمی شناسند. و از سویی دیگر، به وظایف و مسؤولیتهای متناسب با نقشهای چندگانه خود به دیدی تحقیرآمیز همراه با احساس انزجار و تنفر نگاه می کند. از این رو پذیرفتن نقشهای زنانگی در حیطه های مختلف برایشان دشوار خواهد بود و با پذیرش آنها احساس تحقیر، محدودیت، اجبار و مورد ظلم واقع شدن می کنند. و یا به دلیل عدم مهارت کافی برای ایفای نقش، احساس بی کفایتی، یأس، اضطراب و افسردگی و آشفتگی درونی و دلزدگی خواهند کرد.
اسلاید 12 :
مسأله دیگر عدم آگاهی مردان نسبت به تأثیر نقش خود در تأمین سلامت روان دختران و همسر و یا خواهران خود است. به دلیل بی توجهی به آموزش این مهم، آنان رشد لازم را در این زمینه پیدا نکرده اند.
احساس حقارت و اجبار زن نسبت به نقش زنانگی خود، گاه او را به عصیان بر هویت جنسی خود می کشاند و برای فرار از نقشهای متناسب با هویت جنسی اش به علایق، بازیها، پوشش و گرایشهای جنسی مقابل خویش روی می آورد. مثلاً دختر نوجوان بیشتر ترجیح می دهد لباسهای پسرانه بپوشد، موهای خود را کوتاه کند، در بازیهای پسرانه و رقابتهای آنچنانی شرکت کند. و از هر چه که یادآور هویت دخترانه اش باشد یا بخواهد نشانه ای از دختر بودنش باشد نفرت و اکراه داشته و بگریزد.
اسلاید 13 :
شناخت الگوهای مطلوب زنانگی و تبیین شاخصه ها و جلوه های رفتاری و تربیتی این الگوها
سنت و تعالیم صدیقه زهرا(س) و زینب کبرا(س) الگوی مطلوب زن و زنانگی را توضیح می دهند. با شناخت این سنت و زندگانی می توان ابعاد مطلوب زن الگو را شناخت. این بانوان نگاهی کارشناسانه، تحلیلی و نقادانه به وضعیت فردی و اجتماعی جامعه زمان خود داشته و راهبردهای اصلاح، بازسازی و تعالی را به دست می دهند. فطرت انسان در همه عصرها و برای همه نسلها یکی است. سنتهای الهی و قوانین هستی که قواعد حاکم بر زندگی انسان بخشی از آن است، همه ثابت و غیر قابل تغییرند. از این رو الگوی مطلوب پیشنهادی همراه شاخصه ها و قانونمندیهای ثابتش برای توضیح زن الگو قابل تغییر نیست.
ولی به دلیل تغییر و نو به نو شوندگی واقعیات و شرایط فردی و اجتماعی جوامع می توان معیارها، اصول اساسی راهبردها و الگوی موضعگیری در شرایط مشابه را از زندگی زنان الگو استنباط کنیم. برای این برداشت مؤثر و کارآ از زندگی زنان الگو لازمست قدم به قدم در برهه های مختلف زندگی، آنان را دنبال کنیم.
اسلاید 14 :
فاطمه(ع) در خانه پدر و مادر، دختر الگوست.
با شوهرش همسر الگو و با کودکانش مادر الگو است.
و در مناسبات اجتماعی و در جامعه خویش یک راهبر و مدیر الگو است.
اسلاید 15 :
بانوی الگو نزد پدر و مادر
تولد او در شرایط اجتماعی و فرهنگی رخ می دهد که وجود دختر در یک خانواده بزرگترین تحقیر و ننگ محسوب می شود که جز به کشتن یا زنده به گور کردن نوزاد دختر پاک نمی شود. با این نگرش قومی و فشار اجتماعی رفتار الدین بخصوص پدر الگو با دختر الگو چگونه است؟
اکرام کردن و بر جای خود نشاندن یا
در مقابلش تمام قد ایستادن
«برآوردن نیاز به احترام و پذیرش دختر»
اسلاید 16 :
شانه و پیشانی او را بوسیدن، بارها در جمع
او را ستودن و عزیز داشتن
«برآوردن نیاز، به محبت و نوازش است و ایجاد احساس امنیت در مقابل طرد شدن»
پدر او را ام ابیها لقب می دهد و ریشه و اساس مأموریت عظیم بشری خویش می خواند.
«و این تقویت عزت نفس و احترام به نفس او است.»
اسلاید 17 :
آنچه می آموزیم:
مسؤولیتهای زن بودن زنان در این دو خانواده با اکرام و احترام آمیخته است نه با احساس تحقیر و بی ارزشی.
2 مادران (الگو) در مقابل فاطمه(س) و زینب(س) هیچ گاه زن بودن خود را پست نمی شمارند، بلکه با نگرشی انسان مدارانه به وظایف انسانی خویش در مقابل دیگری (همسر) عمل می کنند
اسلاید 18 :
مادران (الگو) حقیر و زبون همسر نیستند، بلکه عزیز او و حامی و همراه شوهران خود هستند. چه در عرصه خانواده و چه در عرصه فعالیتهای اجتماعی همسرانشان، شانه به شانه آنها و در کنارشان قدم برمی دارند.
در این شیوه ارتباط این زمان هیچ گاه احساس حقارت و بی کفایتی نخواهند کرد.
4 آنچه در این خانواده ها (الگو) در روابط بین اعضای آن، یعنی پدر و مادر با یکدیگر، مادر با فرزندان و پدر با آنها، حاکم است، بهترین نوع ارتباط بین افراد را مشاهده می کنیم
اسلاید 19 :
در زندگی دختر الگو حتی بعد از ازدواج حضور اقتدار پدرانه را در جهت تربیت می بینیم، مثل واکنش منفی رسول اکرم(ص) به آویزان بودن پرده گرانبها بر سر در خانه دخترش، چیزی که هدیه همسر فاطمه(س) از سهم بیت المال به او بود. یا فرستادن سائل به خانه دخترش در حالی که می داند او هیچ ندارد به جز گردنبندی. در این رابطه غنی بین دختر و پدر می بینیم رفتارهای تربیتی پدر در کنار همه محبتها، نوازشها و اعزارها ادامه دارد.
7 زینب(س) خواهری است بر زانوان پدر و مقدم بر برادران و محرم مادر، برادران از پدر می آموزند که خواهر را گرامی و شأن او را پاس بدارند و از مادر می آموزند که خواهر نقطه امن و آرامش آنها باشد. پدر و مادر چنان رفتار می کنند که برادران احترام و محبت به خواهر را فراموش شدن خود و ضایع شدن حق خود نمی بینند.
8 آرامش حاکم بر رفتار والدین نسبت به یکدیگر، حتی در بدترین شرایط اقتصادی، اجتماعی با تکیه بر ایمان، اتکاءشان به خداوند، صبوری آنها، محبتشان به یکدیگر و مطرح نبودن زن بودن یا مرد بودن در خانه، تفاضلی بین خود قایل نشدن در تقسیم حقوق انسانی، احترام متقابل، اعتماد و گذشت زن و مرد نسبت به یکدیگر، خواهران و برادران را نیز به این گونه پرورش می دهد.
اسلاید 20 :
شیوه های بهره گیری از الگوها
تبیین هر چه روشنتر الگوهای رفتاری شناختی زنان الگو، تا زنان و دختران ما ببینند که در زندگی عینی و روزمره خود و در بستر دین می توانند نمونه هایی را بیابند که چراهای اکنون آنها و چگونه بودنشان را از آنها بگیرند و اینکه گذشت زمان هر چند طولانی نمی تواند اصول اساسی فطرت انسان را به فراموشی بسپارد و معیارها و شاخصهایی که بر اساس فطرت انسانی ارایه می شوند هیچ گاه رنگ کهنگی به خود نمی گیرند.
ارایه جنبه های عملی و عینی الگوی مطلوب زنانگی به وسیله الگوهای پیرامون، مثل مادر، مربیان و .
تسهیل و تشویق همانندسازی نوجوانان و جوانان با این الگوهای مطلوب.
مورد بحث قراردادن موضوع و از طریق مباحثه واداشتن به تفکر در مورد همانندسازی با الگوهای مطلوب.
