بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
تکَرار نزول
اسلاید 3 :
تکرار نزول
چه شده برخی به فکر افتادند و مساله تکرار نزول را مطرح کردند؟
یکی از زمینههای مهم پیدایش مبحث تکرار نزول بحث تناقض و تعارض میان روایات است
اسلاید 4 :
تعارض ادله
در یک نگاه کلان بحث تعارض ادله در علم اصول مطرح میشود وخودش به عنوان یک قاعده وقانون در دست فقه و در دست حدیث شناس است و حتما باید برای ما به عنوان یک حدیث شناس که میخواهیم با موضوع برخورد کنیم باید حل شود که تعارض ادله وقتی گفتیم فرضا ادله ما روایاتی هستند که با هم متعارض شدهاند.
اسلاید 5 :
تعارض ادله
تعارض ادله به طور کلی دو حالت دارند:
1- تعارض بدوی یا ایتدایی یا غیر مستقر
2- تعارض غیر بدوی یا مستقر
اسلاید 6 :
تعارض
راهکار رفع تعارض در ابتدا رجوع به قواعد است مثل: تقیید خاص، تخصیص عام، تبیین مجمل و .
تعارض بدوی: تعارضی که درنگاه ابتدایی و برخورد نخست متعارض به نظر برسد اما درواقع تعارضی وجود ندارد در اینجا میگوییم تعارض ،تعارض متنی است .
در بدوی مثل محتوای یک روایتی که عام (کلی) است و محتوای روایتی خاص است ما متوجه میشویم این دو رابطه عام و خاص دارند .
تعارض بدوی و ابتدایی جاهایی هست که رابطه ادله از قبیل عام و خاص، مطلق و مقید یا مجمل و مبین و . باشد.
اسلاید 7 :
تعارض ادله
تعارض از نوع مستقر (غیربدوی) اینگونه نیست که در نگاه اول اینها با هم متعارض باشند بلکه اینها مستقر و پایدار میباشند چرا که در غیربدوی تعارض ادله به گونه ای است که امکان جمع میان ادله وجود ندارد.
قاعده کلی: برای رفع تعارض باید رجوع به مرجحات کرد یعنی وجوه ترجیح مثلا فلان مزیت در سند است وفلان مزیت در متن است و میگوییم به دلیل داشتن این وجه از رجحان مقدم بر دیگری است و دست به انتخاب میزنیم منتهی نه انتخاب سلیقهای و شخصی بلکه با رجوع به مرجحات که این مرجحات هم سندی و هم متنی هستند.
اسلاید 8 :
مرجحات سندی:
مرجحات سندی: یکی از مواردی که در مرجحات سندی هست غلو سند است یعنی واسطه ها تا معصوم کم هستند که به آنها عالی السند میگویند که در مقابل آن یکی سندش نازل است یعنی راویان متعدد تا زنجیره به معصوم برسد و یک مقدار اعتماد ما را نسبت به درستی سند صلب میکند.
مرجحات سندی زیاد است مثل وثاقت راویان که هرچه درجه وثاقت انها بیشتر باشد بیشتر قابل اعتماد هستند.
اسلاید 9 :
مرجحات متنی
مرجحات متنی: یکی از متون صریح است و دلالتش روشن است و دیگری دلالتش از آن وضوح و روشنی برخوردار نیست این میشود وجه مرجحات که میگوییم این که متنش روشن است مقدم است با آنکه حالت اجمال دارد.
اسلاید 10 :
درفرضی که مرجحات سازگار نباشد یعنی یا مرجح نبود یا مرجحات همسان بودند یا عدم مرجحات بود در این دو حالت چه باید کرد؟
برخی گفتند تکرار نزول و قواعدی را فرض کردند:
1- برخی قائل به تخییر شدند یعنی به هرکدام خواستی رجوع کن
2- برخی گفتهاند توقف کن و به هیچ کدام توجه نکن وعمل نکن بلکه به دلیل سومی رجوع کن
برخی قول به تخییر و برخی قول به توقف را قبول میکنند.
اسلاید 11 :
شاهد مثال برای تعارض
آیه 113 سوره توبه شاهد مثال برای تعارض است:
1- آیا پیامبر (ص) برای مادر خود که مشرک بوده و از دنیا رفته است طلب مغفرت میکند؟
2- آیا برای ابوطالب طلب مغفرت میکند؟
3- پدر مسلمانانی که مشرک از دنیا رفته اند و فرزندان مسلمان شدهاند؟
اسلاید 12 :
سبب نزول
درباره یک آیه چند سبب نزول مطرح میشود:
فرض کنید که اگر استغفار پیامبر (ص) را برای مادر بگوییم و اصل را بر این بگذاریم که مکی است و باید فرض را بر این بگذاریم که یا باید مکی بودن آیه را بپذیریم یا مدنی بودن وچون در بین اهل سنت جریان تکرار نزول شایع و مورد تاکید آنها است و میخواهند روایات را کنار نگذارند و میگویند صحابه عادل هستند و قولشان اعتبار دارد و از طرفی جریان تکرار نزول بین شیعه به اندازه اهل سنت مورد تاکید نیست و اعتقادی که شیعه در باب عصمت پیامیر دارد و اینکه پیامبر (ص) موحد زاده است و. اینها دست به دست هم میدهند که شیعه زیر بار برخی اسباب نزول ها نمیرود،
اسلاید 13 :
تکرار نزول
ولی اهل سنت معتقد است که ایه 113 سوره توبه تکرار نزول دارد.
مهم ترین توجیه برای تکرار نزول این است که میخواهند روایات متعارض را راهکاری برایش پیدا کنند و عملا دارند به همهی ادله عمل میکنند و به همه روایات پایبندند یعنی همهاش درست است.
اسلاید 14 :
رجوع به مرجحات
در تعارض قاعده اصولی مشترک ما این است که در فرض بدیهی رجوع به مرجحات کنَیم:
1-قول به تخییر
2-قول به توقف
نکته: تکرار نزول مسیر حل تعارض نیست.
نکته: فرض وجود روایات متعارض یکی از زمینه های پیدایش تکرار نزول است اما راهی که برای حل تعارض رفته اند که تکرار نزول بوده است راه حل علمی اصولی پذیرفته شده نیست و در رابطه با حل تعارض به سند نگاه میکنند که کدام مورد سندش صحیح است و هرکدام سندش صحیح بود را میپذیرند و هرکدام صحیح نبود را کنار میگذارند.
اسلاید 15 :
صحت سند چیست؟
موارد صحت سند:
1-راوی شاهد نزول باشد
2- تعبیر راوی
یکی از موارد صحت سند این است که راوی شاهد نزول باشد و در اکثر نقلها صحابی بودند که خود شاهد نزول بودند و معمولا سبب نزول ها را صحابه نقل میکردند ولی تنها شاهد نزول بودن در صحت سند خیلی کار ساز نیست.
تعبیر راوی:یعنی راوی چگونه سبب نزول را گزارش میکند به عنوان مثال میگوید فلان اتفاق افتاد و پیامبر (ص) مشغول دعا بر پدران مشرک مسلمانان بود در این هنگام آیه نازل شد فنزل هذه الایه اگر این تعبیر باشد میشود صراحت در تعبیر که این خیلی خوب است اما اگر بگوید فقرا هذه الایه این صراحت بر تعبیر نزول ندارد.
اسلاید 16 :
صراحت در نزول و عدم صراحت در نزول
علمای اهل سنت هم خودشان اشکال گرفتهاند که ما در تعبیرها یک مقدار تسامح کردیم یعنی خیلی وقتها روایت بوده فتلی هذا الایه ما مسامحا گفتیم فنزل هذه الایه و این نشان میدهد خودشان هم به تعبیر راوی اعتماد نکردهاند.
پس بحث مراجعه به سند و تاویل راوی با اینکه آورده شده و از آن استفاده شده به عنوان ملاکهایی برای حل تعارض باز هم اینها کارساز نبوده و در نهایت به تکرار نزول رسیدهاند.
اسلاید 17 :
نظر اهل سنت
در واقع اهل سنت میگویند ما برای حل روایات متعارض در تکرار اسباب نزول اول باید صحت سند و بعد تعبیر راوی را ببینیم و سپس میگویند اینها خیلی موفقیتآمیز نیست سپس به سمت تکرار نزول میروند.
گام نهایی قول به تکرار نزول میشود چون به نتیجه نرسیده اند و وقتی این قول برجسته میشود که ما سند محور باشیم برای قضاوت بر صحت روایات.
اسلاید 18 :
نظر سیوطی
سیوطی یکی از افرادی است که سند محور است و هیچ قاعده متنی و معیار متنی ندارد و تنها محور داوری علمای اهل سنت سند محوری بوده است به خاطر همین به تکرار نزول رسیدهاند در حالی که باید متن ارزیابی شود و بر اساس معیار های متنی سنجش انجام شود تا به تکرار منجر نشود چون برخی از روایات اسبابنزول از اعتبار خارج میشوند یعنی سبب نزول روایات از نگاه شیعه مورد پذیرش نیست و مخدوش هستند و اعتبار ندارند و با مبانی اعتقادی شیعه سازگار نیستند و با صراحت قرآن در تعارض است و با عقل جور در نمیآید و یا متن آن مضطرب است و یا فاصله زمانی زیاد و..دارد.
اسلاید 19 :
مخالفان تکرار نزول
از جمله بزرگان اهل سنت که از مخالفان تکرار نزول هستند:
1.نووی که معتقد است تحصیل حاصل و بیفایده است
2. عماد الدین کندی در کتاب الکفیل بمعانی التنزیل که میگوید تکرار نزول بیفایده است و تحصیل حاصل
3. حامد ابوزید که مخالف تکرار نزول است.
اسلاید 20 :
چرا قول به تکرار به وجود آمد؟
سوال: چرا قول به تکرار به وجود آمد؟
1-وجود روایات متعارض در اسباب نزول
2-قول به عدالت صحابه
