پاورپوینت دیوید هیوم

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

تاریخ فلسفة غرب (عصر جدید)
دیوید هیوم
طرح درسی

1) شخصیت و آثار

2) معرفتشناسی هیوم (تجربهگرایی و مادیانگاری)
نقد و بررسی

3) هستیشناسی هیوم (نفی اصل علیت)
نقدهای حلّی و نقضی

4) خداشناسی هیوم (رد برهانهای اثبات خدا)
نقد خداشناسی هیوم

اسلاید 2 :

دیوید هیوم
شخصیت و آثار هیوم
ـ متولد سال 1711 در اینبورگ اسکاتلند
ـ علاقه شدیدی به فراگرفتن ادبیات و فلسفه داشت لذا برخلاف نظر خانوادهاش قاضی نشد
ـ در سالهای 1734تا1737 در فرانسه ساکن بود و کتاب معروفش«رساله ای در باره طبیعت آدمی» رانوشت
ـ در 1737 به اسکاتلند بازگشت و کتاب «جستارهای اخلاقی و سیاسی» را نوشت؛ اولین بخش این کتاب مباحث ناظر به معرفتشناسی با عنوان «جستارهای فلسفی درباره فهم آدمی» است
ـ کتاب تاریخی به نام «تاریخ بریتانیای کبیر» منتشر شده در 1756و57 دارد
ـ در مقطعی (سال1763) در سفارت انگلیس در فرانسه فعالیت سیاسی داشت و همزمان با برخی فیلسوفان فرانسوی همنشینی داشت
ـ در سال 1776 در زادگاهش از دنیا رفت
ـ برخی آثارش پس از مرگش منتشر شد؛ مانند شرح حال هیوم به قلم خودش

اسلاید 3 :

معرفتشناسی هیوم
ـ «اصالت تجربه»: تنها معرفت مطمئن، آن است که مبتنی بر حس باشد وگرنه بیمعناست.
ـ ذهن تنها یافتههای حسی (دادهها)را ضبط و بازسازی و مقایسه میکند؛ پس قانون علمی تنها تلخیص و تضایف مشاهدات منفرد است (ترتب ادراکی و انسجام معنایی وجود ندارد)؛ بحثی متناظر با فلسفة علم امروز.
ـ بنابراین، هیوم معتقد به نفی تصورات فطری است.
ـ در پی این ایده، در نظر هیوم، نفس نیز معنا و واقعیتی ندارد؛ همانطور که قوانین علمی چیزی بیش از حس و تجربه و جمع الفاظ و تعبیرات در یک صف و عبارت نیستند.
نقد معرفتشناسی هیوم
. هیوم مانند برخی دیگر، بین تصور و تصدیق خلط کرده است؛ از این رو برای عقل نقشی قایل نیست.
. اساسا حس، شان تصدیق (قضاوت و صدور حکم) را ندارد لذا توقع تصدیق باید از نفس با کاربرد عقل باشد.
. اصالت تجربه، خود از تفسیر استقراء (یعنی کشف چیستی آن و استنتاج از یافته های استقرائی) ناتوان است.
. تبلور تجربهگرایی هیوم در پوزیتیویسم کنتی و منطقی؛ در عین خودشکن بودن مادیانگاری.

اسلاید 4 :

هستی شناسی هیوم (علیت در دیدگاه هیوم)
ـ علیت یعنی ارتباط ضروری وجودی دو موجود با همدیگر (وابستگی وجود یکی به دیگری).
ـ هیوم بر اساس اصالت تجربی بودنش، مدعی است ما نمیتوانیم رابطه ضروری میان دو واقعیت را ببینیم، بلکه آنچه میبینیم، توالی و تتابع زمانی مکرر پدیده هاست و بر حسب عادت ذهنی و روانی، نام این دو را علت و معلول گذاشته ایم؛ پس علیت در واقع نه امری عینی، بلکه امری نفسانی و متکی به ذهن و عادت اشخاص است.
بنابر این سخن، قوانین علمی(Science)، بر پایه واقعیت خارجی استوار نیستند؛ لذا نمیتوانند مجوز پیشبینی یا وضع قوانین دیگر باشند.

نقد هستیشناسی هیوم

. هیوم در این که علیت را قابل حس و مشاهده نمی داند صواب گفته است؛ اما در تفسیر علیت به امر صرفا ذهنی و متکی به عادت، به خطا رفته؛ به این معنا که انحصار واقعیات به مفاهیم ماهوی(معقولات اولی) نادرست است زیرا معقولات ثانیه (مانند مفهوم علیت) واقعیتهایی غیر حسی و فرامادی و البته قابل درک در عالم ذهناند اما وجود دارند؛ لذا سخن هیوم یعنی انحصار هستی به ماده و محسوسات نقصانی مبنایی دارد.

. انسان علیت را ابتدا در وجود خود (رابطة خود با اراده و افعال و آثار خود) به نحو علم حضوری مییابد؛ سپس این امر را در واقعیتهای بیرونی نیز شناسایی میکند؛ بنابراین، علیت واقعیت دارد.

. اگر علیتی در کار نباشد، تمام امور منظم عالم بیمعنا خواهند شد.

. مثلا چرا دویست سال است همه از سخنان هیوم همان انکار علیت را میفهمند و کسی پیدا نشده که بر خلاف عادت سخن دیگری بگوید.

. علیت درحکمت اسلامی دارای ابعاد دقیق و ظریفی است که مبدء آن وجدان و یافت حضوری نفس از خود و افعال خود است.

اسلاید 5 :

خداشناسی هیوم

ـ خداشناسی هیوم، پیرو و پیامد معرفتشناسی و علیت در آراء هیوم است.
ـ نقد هیوم بر برهان علت اولی:
. علیت صرفا عادت ذهنی است بنابراین، اثبات علت اولی پایه ای ندارد.
. علیت برای ما با مشاهده و تکرار موارد مشابه معنا می یابد حال آن که ما، قبلا مشابهی از جهان را ندیده ایم.
. علم تنها با توالی های محدود سروکار دارد نه با آغاز و انجام موجودات.
. ما اساسا تنها با معلولها سروکار داریم و علتی در دسترس ما نیست. چه رسد به علت اولی.
ـ نقد هیوم بر برهان اتقان صنع
. برفرض که علت اولی را پذیرفتیم، شاید این علت اولی نیرویی در درون ماده و طبیعت باشد.
. سخن از دو خالق(خالق خیر و خالق شر) نامقبول و رنج آور است.
. جهان متناهی تنها میتواند خالق متناهی را نشان دهد نه خالق نامتناهی را.

اسلاید 6 :

نقد خداشناسی هیوم

الف) درباره برهان علت اولی

1. علیت نه صرفا امری ذهنی بلکه حقیقتی عینی و محقق است.

2. برهان علتاولی متکی به تشبیه و تمثیل نیست، بلکه مبتنی بر حدوث جهان است؛ حدوث جهان، به ضررت عقلی نیازمندی آن به محدث را اقتضا دارد و محدث اگر به موثر واجب بالذات منتهی نگردد، تناقض پابرجاست (تسلسل علل محال است).

3. نفی علیت توسط هیوم پیامد تفکر اصالت تجربه هیوم است با بطلان این دیدگاه معرفتشناسی او، بطلان ادعای او در علیت نیز روشن میشود و در پی آن نفی برهان اثبات خدا توسط هیوم نیز بیاعتبار خواهد بود.

4. امتناع تسلسل (و نیز دور) در علل، امری عقلی و قطعی است و البته با حس و تجربه ظاهری قابل درک نیست؛ اما حقیقتی است که در متن هستی و مدرکات انسان جاری است.

ب) درباره برهان اتقان صنع

1. نظم طبیعت بدون دخالت علم و اراده فوق طبیعی ناتوان از علیت و خالقیت است.

2. ادعای دو خدای مجزا برای خیر و شر نادرست و مردود است.

3. برهان اتقان صنع با استفاده از براهین دیگر ازجمله حدوث و قدم و امکان و وجوب به کمال و تمام میرسد.

اسلاید 7 :

لاادریگری هیوم

ـ دیدگاههای معرفتشناختی هیوم، یعنی اصالت تجربه، راه عقل را بسته و به همین علت است که او در شکاکیت و حتی سفسطهگرایی گرفتار آمده است.

ـ دیدگاه اصالت ماده هیوم، منتهی به نفی علیت میشود و این امری خلاف بداهت و قطعیت عقلی است با این کار او خود را به دست انکار مداوم سپرده است حال آن که خود در متن زندگی و سخنان خود، منطبق بر اصل علیت عمل می کند.

ـ دیدگاههای معرفتشناختی و هستیشناختی هیوم او را در عرصه دینشناسی نیز دچار شکاکیتهای متراکم و مضاغف کرده تا جایی که در نفی براهین اثبات خدا عملا شکاکانه و سفسطه گرانه سخن میگوید.