پاورپوینت (نظریه ویگوتسکی)

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

بسم الله الرحمان الرحیم

(نظریه ویگوتسکی)

اسلاید 2 :

زندگینامه
لو ویگوتسکی در 17 نوامبر 1896 در شهر اورشا در ناحیه غربی امپراطوری روسیه در یک خانواده یهودی طبقه متوسط به دنیا آمد. او در دانشگاه مسکو به تحصیل پرداخت و در سال 1917 در رشته حقوق فارغ التحصیل شد. او در دوران تحصیل دانشگاهیش به مطالعه موضوعات مختلفی چون جامعه شناسی، زبان شناسی، روان شناسی و فلسفه پرداخت.
کار رسمی ویگوتسکی در زمینه روان شناسی در سال 1924 و هنگامی آغاز شد که او به مرکز روان شناسی مسکو پیوست. ویگوتسکی و پیاژه هم عصربودند.ویگوتسکی در 38 سالگی در سال 1934 با بیماری سل از دنیا رفت.

اسلاید 3 :

ویگوتسکی و آموزش
•مربّیان مشتاقانه دیدگاه های ویگوتسکی را به کار می برند. 

*کلاس های مدل پیاژه و ویگوتسکی قطعاً ویژگی های مشترکی دارند.

* هر دو بر مشارکت فعّال و پذیرش تفاوت های فردی تأکید می کنند. 

* اما کلاس مدل ویگوتسکی از یادگیری اکتشافی مستقلّ، فراتر می رود. 

* این نوع کلاس اکتشاف کمکی را ترغیب می کند. 

* معلّمان با توضیحات، مثال ها و یادآوری های کلامی یادگیری کودکان را هدایت می کنند و تلاش های خود را به دقّت به منطقهی مجاور رشد هر کودک متناسب می سازند. 

* تشریک مساعی همکلاسی ها نیز به اکتشاف کمکی مساعدت می کند

* معلّمان، تجربیّات یادگیری یاری بخش را ترتیب می دهند، به اینگونه که همکلاسی های دارای توانایی های مختلف را با هم گروه بندی کرده و آنها را ترغیب می کنند به یکدیگر بیاموزند و کمک کنند.

اسلاید 4 :

•ویگوتسکی بازی وانمود کردن را بستر اجتماعی ایده آلی برای پرورش دادن رشد شناختی در اوایل کودکی می دانست. 

* او گفت: کودکان هنگام بازی وانمود کردن، یاد می گیرند از عقاید درونی و مقرّرات اجتماعی و نه از تکانه های فوریِ خود پیروی کنند. 

*برای مثال، کودکی که وانمود می کند به خواب رفته است از مقرّرات مربوط به رفتار حین خواب پیروی می کند. 

*کودک دیگری که خود را به صورت پدر و عروسک را به صورت فرزند تجسّم می کند، از قواعد رفتار مربوط به والدین تبعیّت می کند. 

* بازی وانمود کردن، منطقه مجاور رشد منحصر به فرد بسیار با نفوذی است که طیّ آن، کودک انواع فعّالیّت های چالش انگیز را امتحان می کندو مهارت های جدید زیادی را فرا می گیرد.

اسلاید 5 :

کاربرد های عملی نظریّه ویگوتسکی در آموزش:
1) نخست تأکید زیاد بر اهمّیّت زبان. 

* ویگوتسکی زبان را برای رشد کارکرد های عالی ذهن بسیار مهم می داند. * بنابراین، می توان اینگونه نتیجه گرفت که مدارس باید زبان را یک موضوع محوری تلقّی کنند و معلّمان در آموزش زبان جدّیّت بیشتری به کار ببندند.

2) نکتهی دوم تأکیدی است که این نظریّه بر مسائل فرهنگی و اجتماعی دارد. * گفته شده است که رشد شناختی به شدّت متأثّر از این نظریّه است. * بنابراین، لازم است مطالب درسی در یک بافت فرهنگی- اجتماعی آموزش داده شوند و در تمام مراحل تحصیلی مسائل فرهنگی و اجتماعی از نظر دور نمانند. 

* مطلب بعدی که مستقیماً در آموزش دخالت دارد مفهوم منطقه تقریبی رشد است.

* بنا به این مفهوم، معلّم باید در آموزش موضوع های مختلف به دانش آموزان پیشاپیشِ رشد ذهنی آنان حرکت کند.

* یعنی معلّمان باید همواره یادگیرندگان را با مسائلی روبرو سازند که قدری فراتر از سطح توانایی های موجود آنان باشد و برای آنان به صورت چالش انگیز جلوه کند.

اسلاید 6 :

* از این راه معلّمان قادر خواهند بود سطح فعلیِ رشد ذهنی کودکان را به سطح بالقوّهی آنان نزدیک کنند. * باز هم نکته دیگری را که با توجّه به نظریّهی ویگوتسکی در رابطه با آموزش می توان به معلّمان سفارش داد این است که کودکان را به صحبت کردن با خود تشویق کنند. 

* از آنجا که با خود سخن گفتن کودکان را در هدایت و کنترل اندیشیدن یاری می دهد بهتر است معلّمان کودکان را در مدرسه تشویق کنند تا با خود نجوا کنند یا افکارشان را به طور آهسته بر زبان جاری سازند.
* تأکید بر سکوت کامل در زمانی که دانش آموزان بر روی مسائل دشوار کار می کنند، ممکن است کار را برای آنان دشوار تر سازد.

* یکی از راههای تشویق کودکان به صحبت کردن با خود، خودآموزی شناختی است. * دانش آموزانی که توانایی خودآموزی شناختی دارند، هم از جهت کیفیّت و دقّت و هم از لحاظ سرعت بر یادگیری خود نظارت می کنند. * به عنوان نمونه، در ضمن انجام کارها ممکن است به خود بگویند: خوب، حالا چه کاری باید بکنم؟… عکس را با خطوط دیگری بکشم. باید دقیق تر و آهسته تر کار کنم. خوب، خط را پایین، پایین تر رسم کنم. عالی است؛ حالا کمی به سمت راست، همین طور. خوب حالا …
* به کمک بازی، آموزش رسمی و حتّی کار میتوان کودک را به سطح رشد بالقوّه رسانید.

اسلاید 7 :

*روش های آموزشی مورد استفاده معلّمان در انتقال دانش آموزان از منطقه تقریبی رشد و رساندن آنان به سطح رشد بالقوّه را به نحو زیر بر شمرده اند:

1) الگو دهی یا سرمشقدهی، 

2) استفاده از پاداش، 

3) دادن بازخورد، 

4) سازماندهی شناختی 

5) پرسش و پاسخ.

اسلاید 8 :

* به نمونهی آموزشی زیر که با روش پرسش و پاسخ صورت گرفته است توجّه کنید: دانش آموز مورد نظر از انجام تقسیم دارای باقیمانده ناتوان است، امّا به کمک روش پرسش و یا پاسخ، معلّم این توانایی را به او می آموزد:
معلّم 6 ÷ 44 را بر روی تابلو می نویسد و از دانش آموز می پرسد:معلّم: چه عددی را وقتی که در 6 ضرب کنیم حاصل به 44 نزدیک تر است؟

دانش آموز: 6 معلّم: (6 را می نویسد) 6 ضرب در 6 چند می شود؟

دانش آموز: 36

معلّم: (6 را پاک می کند) 36.

می توانی عدد دیگری را انتخاب کنی که پاسخ آن به 44 نزدیک تر باشد؟

دانش آموز: 8

معلّم: 6 ضرب در 8 چند می شود؟

دانش آموز: 64 … 48

معلّم: 48 خیلی بزرگ است. می توانی عدد دیگری را پیدا کنی؟

دانش آموز: 6 ضرب در 7 می شود 42

اسلاید 9 :

*چنانکه از اندیشه های کلّی ویگوتسکی و به ویژه از مفهوم منطقهی تقریبی رشد معلوم می گردد، دیدگاه او نسبت به تأثیر آموزش بر رشد شناختی بسیار خوش بینانه تر از نظر پیاژه است. 

* باور او انسان آمادهی رشد و تکامل است. 

* او در این باره گفته است از آنجا که محیط اجتماعی تعیین کننده فرایند رشد شناختی است، پس باید محیط اجتماعی را بهبود بخشید 

تا رشد شناختی انسان هاییکه در آن محیط پرورش می یابند بهبود یابد.
* به سخن دیگر، پیشرفت هر نسلی از جامعه سبب رشد شناختی بیشتر نسل بعدی خواهد شد. * همچنین از نظریّه ویگوتسکی به طور مستقیم می توان نتیجه گیری کرد که معلّم در بالا بردن سطح رشد شناختی یادگیرندگان نقش بسزایی دارد. 

* به عوضِ اینکه معلّمان منتظر بمانند تا دانش آموزان به سطح مناسب رشد شناختی برسند و آنگاه آموزش مورد نیاز را روی آنها پیاده کنند، بهتر است دست بالا بزنند و به کمک هدایت و راهنمایی، آنها را به سطح رشد بالقوّه شان هدایت نمایند.

اسلاید 10 :

*این مفهوم به تکالیفی اشاره دارد که کودک به تنهایی نمی تواند از پس آنها برآید، امّا با کمک افراد ماهرتر می تواند آنها را انجام دهد. 

*برای درک این دیدگاه به معلّم یا والد دلسوزی فکر کنید که فعّالیّت جدیدی را به کودک معرّفی می کند. *فرد بزرگسال تکلیفی را بر می گزیند که کودک می تواند در آن تسلّط پیدا کند، امّا تکلیفی است چالش انگیز که کودک نمی تواند خودش آنرا انجام دهد. 

*یا فرد بزرگسال از تکلیفی بهره مند می شود که کودک آنرا انتخاب کرده است. *چنین تکلیفی برای پرورش دادن رشد، بسیار مناسب است. *بعد، فرد بزرگسال راهنمایی و حمایت می کند، تکلیف را به واحد های قابل کنترل تجزیه میکند و توجّه کودک را به ویژگی های خاصّ آن جلب می کند. 

*کودک با مشارکت در این تعامل، راهبردهای ذهنی اختیار می کند، و شایستگی و مهارت او افزایش می یابد. *بعد از این اتّفاق، فرد بزرگسال عقب نشینی می کند و به کودک اجازه می دهد مسئولیّت بیشتری را برای تکلیف بر عهده بگیرد.

اسلاید 11 :

كاربردهای آموزشی نظریه ویگوتسكی :
1) بر اهمیت زبان تاكید زیادی شده است . پس مدارس باید زبان را یك موضوع محوری تلقی كنند و معلمان در آموزش زبان جدیت بیشتری به خرج دهند.
2) بر مسائل فرهنگی و اجتماعی تاكید زیادی دارد. پس لازم است مطالب درسی در یك بافت فرهنگی – اجتماعی آموزش داده شوند و در تمام مراحل تحصیلی مسائل فرهنگی و اجتماعی از نظر دور نمانند.
3) طبق مفهوم منطقه تقریبی رشد ، معلم باید در آموزش موضوعات مختلف به دانش آموزان ، پیشاپیش رشد ذهنی آنان حركت كند.( مسائل قدری فراتر از سطح تواناییهای فعلی آنان باشد ).
4) معلمان كودكان را به حرف زدن با خود تشویق كنند زیرا با خود سخن گفتن كودكان را در هدایت و كنترل اندیشیدن یاری میدهد.

اسلاید 12 :

ویگوتسکی و شناخت اجتماعی :
• تعریف مدل یادگیری شناخت اجتماعی ادعا می کند که فرهنگ بهترین عامل رشد خصوصیات فردی می باشد . *بشر دارای گونه های متفاوتی می باشند و هر یک از این گونه ها دارای فرهنگ متفاوت از بقیه ، پس هر فردی در قالب این فرهنگ ها رشد می نماید .
*بنابراین توسعه و رشد یادگیری بچه ها تحت تأثیر روش های بزرگ و کوچک یک محیط فرهنگی می باشد شامل فرهنگ در محیط خانواده – که افراد در آن محصور شده اند .

• فرهنگ دو نوع رشد عقلانی برای بچه ها در پی دارد : 

1) با استفاده از فرهنگ، بچه ها بیش از ظرفیت فکرشان یک سری چیزهایی بدست می آورند که جزء دانش و آگاهی هر فردی لحاظ می شود . 

2) فرهنگ احاطه شده بر هر محیطی باعث فراهم کردن فرآیندها و ابزاهای فکری افراد مخصوص همان محیط فرهنگی می شود . 

چیزی که ویگوتسکی به آن ابزارهای سازگاری عقلانی می گویند . طبق این مدل آموزش شناخت اجتماعی ، فرهنگ به بچه ها آموزش می دهد تا اولاً فکر کنند و ثانیاً چطور فکر کنند.

اسلاید 13 :

• رشد ادراکی معمولاً از فرآیندهای منطقی و گویشی ای ناشی می شود که به چه وسیله یک بچه تجارب راه حل مسئله خود را می آموزد که معمولاً از طریق والدین یا معلم این عمل صورت می گیرد البته برخی اوقات از طریق برادر یا خواهر و گاهی هم از طریق همسالان تجربه کسب می کند .
• در ابتدای زندگی یک بچه برای حل مشکلات خود از سایرین کمک می گیرد اما به تدریج این مسئولیت در خود او بوجود می آید .
• زبان ابتدایی ترین ابزار تقابل اجتماعی می باشد که بزرگترها یک سری اطلاعات از طریق این ابزار به کوچکترها منتقل می کنند تا آنها را از نظر دانش و آگاهی غنی سازند .
• در فرآیندهای یادگیری ، هر بچه با استفاده از زبان خودش ابزار ابتدایی سازگاری عقلی را فراهم می سازد . در نهایت بچه ها می توانند با استفاده از زبان درونی خود رفتارشان را کنترل کنند .
• عمل درونی سازی به فرآیند یادگیری بر می گردد و بدان وسیله درونی سازی یک بچه غنی از دانش و ابزارهای فکری با استفاده از زبان صورت می گیرد .

اسلاید 14 :

• یک تفاوت بین بچه ای که می تواند خودش کارهای شخصی اش را انجام دهد و بچه ای که می تواند به دیگران کمک کند وجود دارد ویگوتسکی این تفاوت را حوزه تقریبی رشد خواند .
• از زمانی که بچه یاد می گیرد تا چگونه از محیط اطراف خود جهت حل مشکلات، یکسری مطالبی را بیاموزد و یا برخی مواقع از طریق وساطت بزرگترها مشکلات خود را حل کند،اشتباه است تا بر روی گوشه گیری و استقلال بچه ها متمرکز کنیم . زیرا این تمرکز بی جا روی بچه ها باعث می شود تا آنها مهارت های جدیدی را که فرا می گیرند آشکار نسازند .
• روابط متقابل اجتماعی با عوامل اجتماعی و فرهنگی محیطی همه دست در دست هم ( مانند والدین و یا همسر و … ) تقش تعیین کننده در رشد عقلانی و معنوی بچه ها دارند .

اسلاید 15 :

• برنامه تحصیلی یا آموزشی :
از زمانی که بچه ها از روابط متقابل اجتماعی سر در می آورند، این برنامه باید برای آنها طراحی شود تا فرق بین چیزهایی که  یادگیرنده و آموزش دهنده ها می دهند را به روشنی تشخیص دهند .
* با اختصاص دادن کمک های بزرگترها به بچه ها، آنها اغلب می توانند کارهایی را که از انجام دادن آنها عاجزند را به راحتی انجام دهند . با این دید که بزرگترها مستمراً در پاسخ به عملکرد بچه ها جواب مثبت داده و آنها را یاری می کنند .
* قطعاً این روش از آموزش بهترین روش آموزشی خواهد بود . * ین داربست و چارچوب نه تنها زود نتیجه خواهد داد بلکه این عمل باعث می شود تا بچه ها به طور تدریجی برای حل مشکلات بعدی خود مستقل اقدام نمایند .

اسلاید 16 :

• ارزیابی :
* روشهای ارزیابی باید در حیطه حوزه تقریبی رشد بچه ها صورت گیرد . 

* بچه های می توانند امورشان را بر اساس رشد واقعی سطوح کارهایشان را انجام دهند .

* دو کودک ممکن است که سطوح مشابهی در رشد واقعی داشته باشند،امّا کودکی که کمک مناسب از یک بزرگتر می گیرد ممکن است در حل مسائل مشکل توانایی بیشتری نسبت به کودک دیگر داشته باشد.

روشهای ارزشیابی بایستی هم برای سطوح رشد واقعی و هم برای سطوح رشد بالقوه مورد نظر باشند.

* نظریه ویگوتسکی مکمل کار بندرا در یادگیری اجتماعی و جز کلیدی نظریه یادگیری واقع شده است. به همین خاطر کانون تمرکز ویگوتسکی بر رشد شناختی بود و جالب توجه است که دیدگاه او با دیدگاه اشخاصی مانند برونر و پیاژه برابری می کند.

اسلاید 17 :

نظریه دانش چیست ؟
* عملکردهای اختصاصی و ویژه به افراد در زمان تولد داده نمی شود، بلکه از الگوهای اجتماعی و فرهنگی نشأت می گیرند .
* تواناییهای عقلانی و معنوی نقش مهم و بسزایی در تربیت و رشد فرهنگی بچه ها دارا می باشند .
* مشاهدات و مطالعات ویگوتسکی بر مبنای این بود که مردم با شرایط محیطی شان بر اساس تعابیرشان از زندگی و یا ادراک شان از زندگی آموخته و سازگار می شوند . بنابراین بشر نه با دانش متولد می شود و نه آگاهی .

* دانش های بدست آمده در طی زمان از طریق اثرات متقابل اجتماعی بین بزرگترها و دیگر افراد وابسته رشد و توسعه می یابد . 

* برخلاف سایر نظریه پردازان ، ویگوتسکی تمایز قابل توجهی بین آگاهی و عقیده نمی داند . * از نظر او دانش همانند سایر پدیده های طبیعی محیطی از تجربیات گذشته و با وضعیتهای قبلی حاصل می شود .
* این عوامل هستند که بر روی آموخته هایی که قرار است در آینده آنها را بیاموزیم تأثیر گذار می باشند .

اسلاید 18 :

• مفهوم و یا عقیده عبارتست از قسمت فعال از فرآیندهای عقلانی . * شکل گیری مفهوم در انسانها به صورت پویا و دنیا یکی می باشد 

* هر تغییری در فعالیتهای بچه ناشی از اعتماد آن به ادراک شخص می باشد که در نهایت یک حس و درک خاصی در او بوجود می آورد که با ادراک خودش بی رابطه می باشد . 

* بین موضوعات و اشتباهات بوجود آمده برای بچه ها یک رابطه درونی ایجاد می شود که با ادراک خودخواهی و یا خودپسندی که در وجود آنها نهفته است به حقیقت تعبیر می شود . 

* این مرحله از رشد با توجه به قیاس ضد و نقیض تحت عنوان ارتباط یا وابستگی متناقض نامیده می شود . * در طول این مرحله ایجاد اشتباه در بچه به عنوان بخش تمام و کمال رشد بچه می باشد.
• در این مرحله از الگوی سازماندهی، بچه دارای خودخواهی کمتری می باشد و تلاش می کند تا اطلاعات بدست آورده خود را با هم ترکیب و متحد سازد . 

* با استفاده از این روش اشتباهات بوجود آمده در بچه ها می توانند اصلاح شوند و یک آگاهی و دانش جدیدی در او بوجود آورند . * بنابراین اشتباهات جهت رشد بچه ضرورتاً لازم بوده که منتج به ایجاد یک نقش در اثر روابط متقابل اجتماعی در انتقال دانش های قدیمی در بچه می شود . * یعنی به بچه شکل می دهد .

اسلاید 19 :

نظریه یادگیری :
طبق نظریه پیاژه ، یادگیری چیزی است که در نتیجه بلوغ جسمی و فکری تجربیات مثبت بدست می آید . * پس رشد مقدم بر یادگیری می باشد . 

* در مقابل نظریات ویگوتسکی متفاوت از این امر می باشد . * وی می گفت که فرآیندهای یادگیری در نهایت منتهی به رشد می شوند . 

* همچنین او می گفت که یادگیری جنبه های فراگیر و ضروری توسعه و سازماندهی فرهنگی ، ویژگیهای انسانی و اهداف روانشناختی می باشد . 

*به عبارت دیگر یادگیری چیزی است که منجر به رشد و توسعه تفکر بالاتر می شود .

• طبق نظریه ویگوتسکی، ۲ ابزار ابتدایی یادگیری عبارتند:1) از روابط متقابل اجتماعی 2) زبان .

• زبان به طور قابل توجهی توانایی بشر را افزایش داده تا آن جا که از آن می تواند در تقسیم تجربیات و روابط اجتماعی خود بکار گیرد . 

* مهمترین واقعیت نامکتوم در این رابطه این است که اندیشه و قوه گویایی ( زبان ) انسان در طول زمان دستخوش تغییر می باشد . 

* در آغاز یک بچه دارای دانش ها و آگاهی های درونی می باشد که در روان او نهفته است اما کم کم و با توجه به اثرات متقابل با محیط اجتماعی ، سطح آگاهی او افزایش می یابد .

اسلاید 20 :

* حوزه تقریبی رشد در افراد وجود دارد که به عنوان اصل بینش او تلقی می شود و در این حوزه تقریبی چگونگی یادگیری صورت می گیرد . 

*ا ین منطقه این گونه تعریف می شود : فاصله بین سطح رشد فعلی که بوسیله حل مسئله به طور مستقل تعیین می شود و سطح بالقوه رشد که تحت هدایت و راهنمایی بزرگترها، مشکلات و مسائل چاره جویی می شوند .
* آموزش در دانش آموزان بستگی به ظرفیت های بالقوه و شایستگی آنها دارد . 

*دانش آموزانی که برای آموزش و یادگیری نسخه برداری می کنند در صورتیکه با دانش آموزان با استعداد کار کنند عملکرد آنها بالاتر خواهد رفت . 

* حوزه تقریبی رشد با استفاده از یک داربست عمل حدس و گمان را انجام می دهد . 

* منظور از داربست ۶ مرحله می باشد که باعث می شود تا رشد و آموزش هر فردی در حوزه تقریبی رشد صورت گیرد

* دانش ها و مهارتها و تجارب گذشته که از دانش های عمومی هر فردی منشأ می گیرند پایه و اساس داربست بالقوه رشد را مشخص می سازد . 

* در این مرحله دانش آموزان همراه با بزرگترها و یا دوستان خود کارهایی را انجام میدهند که به تنهایی این کارها غیر ممکن است . 

* استفاده از زبان و تجارب گذشته جهت به انجام رساندن و تکمیل این مراحل ( داربست ) معمولاً لازم و ضروری است و به عنوان ابزار یادگیری می توان از آن استفاده کرد .