بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
متون ادبی (نظم)
اسلاید 2 :
اهداف کلی درس
آشنایی دانشجو با سبک های شعر فارسی اعم از مختصات زبانی، فکری و ادبی.
آشنايي دانشجو با انواع نوشتههاي ادبي اعم از متون توصیفی، حماسی، عرفانی، غنایی،.
درك و دريافت مضامين و مفاهيم شعر و آموختن لغات، تركيبات، امثال و نکات دستوري.
اسلاید 3 :
هدف های آموزشی از دانشجویان گرامی انتظار می رود که:
- متنهای ادبی را بدون غلط، سليس و روان بخواند.
- با استفاده از معاني داده شده، واژهها، تعبيرات و اصطلاحات بخشهاي مربوط به متن های خوانده شده را معني كند و معادل آن را به زبان فارسي امروزي بنويسد.
- ويژگيهاي سبک شعر هر نویسنده را نام ببرند.
- ابیات و عبارتها را به فارسي متدوال برگردانند.
با اصطلاحات و تعبیرات ادبی متن اعم از عرفاني و حماسی و . مربوط به متن آشنا شود.
با زيباييهاي لفظي و معنوي سخن شاعران آشنا شوند.
با قالب های شعری بيشتر آشنا شوند و يك داستان بلند را در قالب مثنوي بخوانند.
اسلاید 4 :
سبك شناسي
سبك: شيوة خاص یک اثر یا مجموعة آثار ادبی است.
سبک شعر: مجموعة ویژگیهایی است که شاعر یا شاعران در نحوة بیان اندیشه و اسلوبهای لفظی بدان توجه داشته اند.
شاعر و نویسنده با انتخاب الفاظ، طرز تعبیر، ترکیب کلمات و روش خاص در بیان ادراک و احساس خویش شیوه ای را پی می ریزد که اثر او را از دیگر آثار ادبی متمایز می سازد.
اسلاید 5 :
دسته بندی سبک بر اساس نظریه ارسطو
بر اساس نام مولف و خالق اثر، مانند سبک هومر و سبک حافظ
بر اساس زمان و دورة اثر، مانند سبک قرون وسطایی و سبک جدید
بر اساس زبان به کار گرفته شده در اثر، مانند سبک ایرانی و فرانسوی
بر اساس موضوع، مانند سبک عرفانی
بر اساس محیط جغرافیایی، مانند سبک آذربایجانی و سبک خراسانی
بر اساس هدف، مانند سبک تعلیمی و سبک فکاهی
به تناسب مخاطب ها، مانند سبک عامیانه یا عالمانه
اسلاید 6 :
دسته بندی سبکهای شعرفارسی از منظر ملک الشعرا بهار
سبک خراسانی یا ترکستانی (آغاز شعر فارسی تا قرن ششم)
سبک عراقی (از قرن ششم تا قرن دهم)
سبک هندی (از قرن دهم تا قرن سیزدهم)
دوره بازگشت در تمام طول قرن سیزدهم
دورة مشروطه
دورة معاصر
اسلاید 7 :
سبک خراسانی
سبک خراسانی ابتدا در خراسان به وجود آمد و چون ترکستان هم جزء خراسان بزرگ بود بدان ترکستانی نیز گفته اند
و به علت آنکه ظهورش درزمان سامانیان بوده، آن را سبک سامانی نیز نامیده اند.
اسلاید 8 :
دسته بندی سبک خراسانی بر حسب زمان
سبک سامانی
سبک غزنوی
سبک سلجوقی
از شعرای معروف سبک خراسانی: رودکی، فزخی، عنصری، منوچهری، فردوسی، ناصر خسرو، سنایی، مسعود سعد، .
اسلاید 9 :
سبک خراسانی
الف) مختصات زبانی
سادگی زبان شعر (این دوره را دورة تکوین زبان می نامند.)
کمی لغات عربی و لغات بیگانه (به جز اصطلاحات دینی و علمی)
تفاوت تلفظ برخی از کلمات در مقایسه با زبان امروز
کهنه ومهجوربودن بخشی ازلغات درمقایسه بازبان امروز
اسلاید 10 :
ب) مختصات فکری
روح شادی و نشاط و خوش باشی و تساهل در شعر غلبه دارد.
شعر واقع گراست و توصیفات عمدتا طبیعی و ساده و محسوس و عینی است.
معشوق عمدتا زمینی و دست یافتنی است.
جنبه های عقلانی بر جنبه های احساسی و عاطفی غلبه دارد.
روح حماسه بر ادبیات این دوره حاکم است.
اشعار پندآمیز و اندرزگونة این دوره ساده است و جنبه های عملی و دستوری دارد.
مضمون عمدة اشعار این سبک مرثیه، حکمت، ثتد و اندرز، حماسه، غنا و . است.
اسلاید 11 :
ج) مختصات ادبي
قالب عمدة شعر قصيده است و مسمط و ترجیع بند در حال شکل گیری هستند.
استفاده از آرایه های ادبی، طبیعی و متداول است.
قافیه و ردیف بسیار ساده است.
در توصیفات بیش تر از تشبیه (از نوع حسی) بهره گرفته می شود.
اسلاید 12 :
سبک عراقی
با گسترش شعر دری در عراق و آذربایجان و توجه نویسندگان و شاعران به علوم و ادبیات، در شعر و نثر نیز تحولی پیدا شد. این تحول ابتدا در شعر شاعرانی چون انوری و ظهیر فازیابی دیده می شود. در آذربایجان نیز خاقانی و نظامی شیوهای نو بوجود آوردند که به سبک آذربایجانی شهرت یافت. در عراق نیز شاعرانی چون جمال الدین اصفهانی و کمال الدین اسماعیل و سعدی در دورة مغول و سپس حافظ این سبک را به اوج خود می رساند.
این دوره را می توان شکوفاترین دورانی دانست که زبان و ادب فارسی به خود دیده است.
اسلاید 13 :
شاعران معروف سبک عراقی:
انوری، خاقانی، نظامی، سعدی، حافظ، عطار، مولوی، سلمان ساوجی و خواجوی کرمانی
اسلاید 14 :
سبک عراقی
الف) مختصات زبانی
1)کثرت لغات و ترکیبات عربی
2) از میان رفتن لغات مهجور فارسی نسبت به سبک خراسانی
3) وفور ترکیبات نو
4) حرکت زبان به سوی دشواری و کاسته شدن از روشنی و سادگی و روانی
5) ورود لغات ترکی
اسلاید 15 :
ب- مختصات فکری
گسترش غزلیات و مثنوی های عاشقانه
گسترش عرفان و تصوف
معشوق خداوندگار و حاکم بر عاشق است، برخلاف سبک خراسانی
وفور زهد ستایی و وعظ و اندرز در شعر
فاصله گرفتن تغزل از تمایلات نفسانی و در نتیجه آسمانی شدن عشق
رواج هجو و هزل در شعر
رواج حس دینی و ضعف ملیت گرایی
بیزاری از حکمت یونانی
درون گرایی در شعر و توجه به احوال شخصی و مسائل روحی
اسلاید 16 :
سبک عراقی
الف) مختصات ادبی
رواج یافتن اکثر قالب های شعری خصوصا غزل و مثنوی و به اوج رسیدن آنها
رواج یافتن انواع موضوعات شعری (عرفان، زهد، داستان سرایی، حبسیه، هجو،.)
نرم و خوش آهنگ تر شدن اوازن شعری نسبت به سبک خراسانی
توجه بیش از پیش به ارایه های ادبی
اجتناب از صراحت بیان و به کاربردن مجاز و کنایه و استعاره و ایهام
التزام ردیف های فعلی و اسمی دشوار در شعر
استفاده از موازنه، تمثیل، آیات و احادیث در شعر
اشتراک و اقتباس مضامین شعری
اسلاید 17 :
سبک هندی
در ایران از قرن یازدهم آغاز شد.
در قرن دوازدهم پایان یافت.
اما در شبه قاره و افغانستان به حیات خود ادامه داد.
ابتدا با «مکتب وقوع» یا « شیوة بیان حال» در قرن دهم آغاز شد.
اسلاید 18 :
مکتب وقوع
نام دیگر: شیوه بیان حال
در قرن دهم آغاز شد
با شاعرانی چون بابافغانی شیرازی و شرف جهان قزوینی
این شاعران در غزل به توصیف عواطف و احساسات واقعی خود در کشاکش روی دادهای عاشقانة عادی می پرداختند و گاه آن را با گله و شکایت همراه می کردند.
افراط در واقعه گویی موجب پیدایش «واسوخت» گردید.
اسلاید 19 :
مکتب واسوخت
عاشق عکس العمل قهر و عتاب خود را در مقابل ناسپاسی و قدرناشناسی معشوق نشان می دهد.
وحشی بافقی از شاعران برجستة مکتب واسوخت است.
بعد از این دو سبک میانی؛ سبک هندی با ظهور صائب در ایران و بیدل دهلوی در هندوستان شکل گرفت و رواج یافت.
اسلاید 20 :
ویژگیهای زبانی سبک هندی
به کارگیری اصطلاحات و لغات مردم عامه
بی توجهی به متانت و صحت زبان
آوردن ترکیبات غریب و نامأنوس
