بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
سنگهای رسوبی بیش از 80% پوسته جامد زمین را تشکیل می دهند نفت ، گاز طبیعی ، ذغال سنگ ، نمک ، گوگرد ،پتاس ، گچ ، آهک ، اورانیوم ، آهن ، منگنز و مواد اولیه سیمان و سرامیک عمده همه در سنگهای رسوبی گسترش یافته اند .
مطالعه سنگهای رسوبی از نظر مشخصات ساختی ، بافتی و ترکیبی آنها اولین بار در سال 1879 میلادی توسط سوربی انگلیسی انجام گرفت . بعد از آن کایوی فرانسوی بود اما سرانجام در سال 1933 آدن و کرمناین مقیاسهای جدیدتری برای اندازه گیری دانه های رسوبی ارائه دادند . امروزه نیز مقیاسهای اندازه گیری متداول برای مطالعه سنگهای رسوبی به نام همین افراد معروف بوده و مورد توجه سنگ شناسان می باشد .
اسلاید 3 :
سنگهای رسوبی :
دو تعریف را می توان برای سنگهای رسوبی در نظر گرفت:
اول : سنگهای رسوبی : مجموعه های رسوبی سخت شده ای هستند که نزدیک سطح زمین در شرایط حرارت و فشار کم جمع و متراکم گردیده اند .
دوم : رسوبات بوجود آمده توسط عواملی مانند آب ، یخچال یا باد و پس از جابه جایی معمولا به صورت لایه لایه روی هم ته نشین می شوند و سپس مبدل به سنگهای رسوبی می شوند .
اسلاید 4 :
منشأ رسوبات :
مواد تخریب شده : شن ، ماسه و رس حاصل از تخریب سنگهای قاره ها که در دریاها رسوب می کنند .
بقایای بدن جانداران : پوسته ، صدف و اسکلت جانداران که پس از مرگشان در آب رسوب می کنند .
مواد شیمیایی : موادی که در خشکیها در آب حل می شوند و به طریقه شیمیایی در آب رسوب می کنند مانند : نمک طعام
اسلاید 5 :
كاني هاي سنگ هاي رسوبي
بررسیهای سنگهای رسوبی و کوشش اکثر سنگ شناسان ، عمدتأ بر کانی شناسیی و تشخیص کانیهای تشکیل دهنده این سنگها متمرکز گردیده است که در اینجا به بررسی کانیهای موجود در سنگهای رسوبی می پردازیم .
در سنگهای رسوبی 3 کانی : رس ، کوارتز و کلیست از همه بیشتر یافت می شوند .
کانی های رسی از تجربه سیلیکاتها به ویژه فلدسپاتها حاصل شده اند که بعدأ اجزای اصلی سنگهای رسی یا شیل ها را تشکیل می دهد .
کوارتز : هم از تجربه سنگهای آذرین بوجود می آید . بیشتر حجم ماسه سنگها را کوارتز تشکیل می دهد .
کلسیت کانی اصلی تشکیل دهنده سنگهای آهکی می باشد .
کربنات کلسیم می تواند بین ذرات و قطعات سنگها نفوذ کرده و آنها را به هم بچسباند .
به جزء 3 کانی رس ، کوارتز و کلسیت کانی هایی مانند : دولومیت ، فلدسپاتهای مختلف و میکا ، قطعات ریز و درشت مواد آتشفشانی و مواد آلی نیز در سنگهای رسوبی یافت می شوند .
اسلاید 6 :
حمل رسوبات چگونه صورت می گیرد ؟
مواد سازنده رسوبات شیمیایی به صورت محلول در آب حل می شوند بیشتر رسوبات از نوع تخریبی اند و از خرد شدن سنگها در خشکی یا سواحل حاصل آمده اند . اندازه دانه هایی که به محیط رسوبی برده می شوند به نوع سنگ اولیه ، مقاومت آن ، نوع عامل حمل کننده ، مسافت طی شده و وضعیت مسیر بستگی دارد . دانه ها در ضمن حمل ممکن است ، با ایجاد ساییدگی ، گرد و بدون زاویه شوند منظور از مقاومت ، مقاومت در برابر هوازدگی فیزیکی (مکانیکی) و شیمیایی می باشد . مسافت طی شده : زیرا هر چه دانه ها از منشأ دورتر باشد در آب بیشتر غلط خورده و گرد شدگی بیشتری دارد .
اسلاید 7 :
سنگي شدن (دیاژنز)
اسلاید 8 :
به فرايندي گفته می شود که طی آن رسوبات نرم و منفصل به سنگهای سخت و متصل تبدیل می شوند اما سنگ شدن یا دیاژنز به 3 صورت اتفاق می افتد :
سیمان شدن : در این مورد فواصل وجود در بین قطعات و ذرات سنگ را نوعی ماده شیمیایی پر می کند و آنها را به هم می چسباند کلسیت ، دولومیت و کوارتز می توانند سیمان سنگهای رسوبی باشند .
متراکم شدن و خشک شدن : در فرآیند متراکم شدن به علت فشاری که از لایه های فوقانی وارد می آید فضاهای میان ذرات به تدریج کاهش می یابد و بر تراکم و چسبندگی لایه ها افزوده می شود . در فرآیند خشک شدن نیز آبی که فواصل بین ذرات را پر کرده بیرون رانده می شود .
تبلور دوباره : تبلور شدن بعضی از مواد رسوبی ، خود یک نوع تشکیل سنگ محسوب می شود که در بسیاری از سنگهای آهکی نیز دیده می شود .
اسلاید 9 :
بافت سنگهای رسوبی چگونه است ؟
دو نوع بافت در سنگهای رسوبی دیده می شود :
1- بافت آواری یا (تخریبی) :
ذرات رسوبات آواری ممکن است دانه درشت (با قطر بزرگتر از 2mm) دانه متوسط (با قطر بین 1 تا 2 mm) و زیر دانه (با قطر کمتر از 1mm) باشند . سیمان اصلی این گونه بافتها آهک ، سیلیس و رس می باشد .
2- بافت غیر آواری (بلورین) :
این بافت به صورت شبکه های بلورین به هم پیوسته است ، اندازه بلورها ممکن است درشت ، ریز یا متوسط باشد .
اسلاید 10 :
طبقه بندي سنگ هاي رسوبات
اسلاید 11 :
سنگهای رسوبی آواری که براساس قطر ذرات طبقه بندی و به سه دسته تقسیم می شوند
الف) شیل ها : دانه ریزترین و فراوانترین سنگهای رسوبی هستند که از کانیهای رسی و میکا تشکیل شده اند . شیلها به رنگهای متفاوت قرمز ، سبز و سیاه دیده می شوند که رنگ آنها نشان دهنده کانی های آنهاست .
مارن : مخلوطی از رس و کربنات کلسیم که 25 تا 60% آنرا کربنات کلسیم تشکیل می دهد .
ب) ماسه سنگها : دانه هایی با اندازه متوسط که توسط سیمانی از سیلیس یا کربنات به هم متصل شده اند . ماسه سنگی که بیش از 90% آن کوارتز باشد را کوارتز آرشیت گویند که دانه های آن گرد و رنگ روشن دارد و جورشدگی دانه ها خوب است .
اما ماسه سنگی که بیش از 25% فلدسپات دارد آرکوز نامیده می شود که در آن جورشدگی دانه ها خوب نیست و دانه ها زاویه دارند .
ج) کنگلوامرا : دانه هایی با اندازه درشت ، با گردشدگی خوب که سیمانی از جنس سیلیس و رس دارند .
اسلاید 12 :
2- سنگهای رسوبی شیمیایی غیر آلی :
این سنگها زمانی تشکیل می شوند که مواد حل شده در آب به علت تبخیر یا تحمل تغییرات شدید دما رسوب کنند . این گروه نیز به 3 دسته تقسیم می شوند :
الف) سنگ آهک و چرت : این سنگها مستقیما در آبهای شور یا شیرین رسوب می کنند . قابلیت انحلال کربنات کلسیم ، به مقدار دی اکسید کربن در آب بستگی دارد . علاوه بر دی اکسید کربن ، دما ، آشفتگی آب ، وجود گیاهان فتوسنتز کننده ، عمق و فشار آب نیز در مقدار رسوب کربنات کلسیم در آب دخالت دارند .
چرت محصول رسوب کردن سیلیس در آبهایی است که از این ماده اشباعند .
ب) دولومیت : در اثر عبور محلولهای غنی از منیزیم ، از سنگهای آهکی بوجود می آیند .
ج) سنگهای تبخیری مانند : سنگ نمک و سنگ گچ که از آبهای سرشار از یون مانند : دریاچه هایی که در اثر تبخیر به حد اشباع می رسند بوجود می آیند .
اسلاید 13 :
- سنگهای رسوبی شیمیایی آلی : که به 3 دسته تقسیم می شوند :
الف) سنگ آهک آلی : که بیشتر در آبهای گرم و کم عمق استوایی تشکیل می شوند . یعنی از تجمع اسکلت و پوسته های آهکی جانداران پس از مرگ ، سنگ آهک حاصل می شود .
ب) چرت آلی : نوعی سنگ رسوبی شیمیایی آلی است که بیشتر آن را سیلیس بازمانده از جانداران دریازی چون شعاعیان و دیاتومه ها تشکیل داده اند .
ج) زغال سنگ : در محیطی که اکسیژن اندک باشد بقایای گیاهی ممکن است مدفون شوند و تجزیه نشده باقی بمانند . در طی میلیونها سال با افزایش فشار و وزن رسوبات فوقانی ، آب : گازهای دیگری از بازمانده های گیاهی خارج می شوند که با افزایش فشار و گرما این مواد فشرده تر و سخت تر می شوند که این مواد به ترتیب درجه خلوص لیگنیت ، ذغال سنگ و آنتراسیت می باشد .
اسلاید 15 :
نتيجه گيري
الف) سنگهای رسوبی لایه لایه میباشند .
ب) هر لایه با لایه بالائی و پائینی خود که به صورت افقی نهشته شده اند اختلاف زمانی دارند .
ج) به حد فاصل هر لایه با لایه بعدی به صورت افقی صفحه لایه بندی Bedding plan گویند . به فاصله عمودی بین 2لایه Bed گویند .
حاوي فسيل اند.
