بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
نقش و جایگاه مفهوم مسئولیت پاسخگویی در حسابداری دولتی
(شامل مبانی ایدئولوژیک پاسخگویی در دموکراسی غرب و اسلام)
اسلاید 3 :
مبانی نظری حسابداری دولتی کشورهای توسعه یافته در دو دهه آخر قرن 20 ام به طور قابل ملاحظه ای تحول
یافته است. مبانی نظری جدید حسابداری دولتی که حاصل مطالعات 20 ساله اخیر کشورهای پیشرفته است؛ مسئولیت پاسخگویی را کماکان جزء لاینفک نظام حسابداری و گزارشگری مالی دولتی محسوب داشته اند.
بطوریکه هیئت تدوین استاندارد های بین المللی آمریکا با تصویب بیانیه مفهومی شماره 1 تحت عنوان «هدف گزارشگری مالی» ، اولین چارچوب نظری مبتنی بر مسئولیت پاسخگویی را در آمریکا بنیان نهاد.
در چارچوب نظری مبتنی بر مسئولیت پاسخگویی، هدف حسابداری ایجاد یک سیستم مناسب جریان اطلاعات بین پاسخگو پاسخ خواه است. این چارچوب بر پایه ارتباطی دو طرفه بنا شده است.که درآن پاسخ خواه کسی است که قدرت و اختیارات خود را برای مدت معین به صورت امانت به گروه دیگر واگذار کرده و پاسخگو کسی است که قدرت و اختیار به او واگذار شده و ملزم است در مورد اعمالی که انجام می دهد و تصمیماتی که می گیرد به صاحبان حق توضیح دهد. که روابط بین انها بر اساس حق و الزام استوار است، به رابطه مسئولیت پاسخگویی مرسوم شده است. بر اساس این رابطه ، پاسخ خواه حق دارد بداند، همان طور که پاسخ گو حق دارد در افشای اطلاعات، حریمی قانونی برای خود قائل شود. در حالی که چارچوب های نظری مبتنی بر تصمیم گیری ، یک سویه و به سوی استفاده کنندگان تدوین یافته است؛ اما چارچوب نظری مبتنی بر پاسخگویی منافع هر دو طرف را تضمین میکند.
از زمانی که بودجه ریزی و حرکت در چارچوب اهداف و برنامه های از پیش تعیین شده مرسوم شد، دولت ها ناچار شدند حق نظارت آزاد مردم را بر تحصیل و مصرف منابع عمومی بپذیرند و حوزه ای برای ایفای مسئولیت پاسخگویی عمومی فراهم شد.
مقدمه:
اسلاید 4 :
مفهوم مسئولیت پاسخگویی:
صاحبان اصلی قدرت
(شهروندان)
نمایندگان رسمی و قانونی
(دولت)
ارائه گزارش درباره مسئولیتهای محوله
واگذاری قدرت و اختیار
اسلاید 5 :
مسئولیت پاسخگویی، دولت را ملزم میکند که به شهروندان خود توضیح دهد و برای افزایش منابع مالی عمومی
و اهدافی که این منابع برای آن مصرف می شود ، دلائل منطقی ارائه کند. مسئولیت پاسخگویی بر پایه ی این عقیده استوار است که شهروندان حق دارند بدانند ؛ حق دارند حقایق را به صورت علنی و مستقیم یا از طریق نمایندگانشان دریافت کنند. گزارشگری مالی نقش در خور ملاحظه ای در مورد ادای «مسئولیت پاسخگویی» عمومی دولت در یک جامعه مبتنی بر دموکراسی ایفا میکند. طبق بیانیه شماره یک معنوی لغوی مسئولیت پاسخگویی به این شرح آمده است:
«الزام شخص برای توضیح و ارائه دلایل منطقی درباره اعمالی که انجام داده است.»
مفهوم مسئولیت پاسخگویی بر ارکانی نظیر حق دانستن حقایق و حق پاسخ خواهی برای شهروندان استوار است. در جوامع مردم سالار، قدرت در نهایت در دست مردم باقی می ماند. شهروندان قدرت را از طریق برگزاری انتخابات به نمایندگان رسمی و قانونی واگذار می کنند. لیکن حق دانستن حقایق را برای خود محفوظ میدارند.
این واگذاری اختیار همراه با ایجاد یک سیستم تفکیک قوا است تا با اعمال نظارت لازم تعادل را بین قوا برقرار کند.
ازآنجا که واگذاری قدرت مشروط،برای مدت معین و به صورت امانت است ؛ پیش بینی ساز و کارهای لازم برای جلوگیری از سوء استفاده احتمالی اجتناب ناپذیر است پس صاحبان اصلی قدرت به این شرط قدرت را واگذار میکنند که حق پاسخ خواهی داشته باشند.
مفهوم مسئولیت پاسخگویی:
اسلاید 6 :
مسئولیت پاسخگویی جز جدایی ناپذیر نظام سیاسی مبتنی بر مردم سالاری محسوب می شود و ریشه در فلسفه سیاسی دارد و مفهوم آن با مفهوم مردم سالاری در آمیخته است، از مقدمات و مبانی حاکمیت مردم سالار, تعدد و تکثر کانونهای رسمی قدرت سیاسی است.
پیش بینی قوای سه گانه در قوانین اساسی کشور ها دارای نظام سیاسی مردم سالار و تفکیک اختیارات و مسئولیت های قوای مقننه, مجریه و قضاییه و تاکید بر ساز وکارهایی که بتواند از طریق توازن وکنترل روابط بین قوا را تنظیم کند از مصادیق تکثرگرایی قدرت در ساختار سیاسی این قبیل کشورهاست.(باباجانی،1381)
یکی از دلایل اساسی که مفهوم مسئولیت پاسخگویی را در بخش عمومی به ویژه دولتی برجسته می کند این است که بین فراهم کننده گان منابع مالی ( پرداخت کنندگان مالیات و عوارض) و ارائه دهنده گان خدمات رابطه ای غیر داوطلبانه وجود دارد .(باباجانی،1387،الف)
مفهوم مسئولیت پاسخگویی عمومی و ضرورت آن:
اسلاید 7 :
چارچوبی که استوارت(1984) در مقاله «نقش اطلاعات در مسئولیت پاسخگویی عمومی» بیان کرده شامل دو مسیر کلیدی موثر در فرایند مسئولیت پاسخگویی است:
نیاز به اطلاعات: حق پرسش و مناظره در مورد اطلاعات به عنوان مبنایی جهت صورت بندی قضاوت، که در این چارچوب آن را عنصر گزارش نامگذاری می کنیم. گزارش باید به شکلی قابل فهم ارائه شود علاوه بر این، گزارش ها می تواند برحسب اینکه چه چیزی برای چه کسی ارئه می شود، به زبان های متفاوت تنظیم شود. زبان گزارش مالی قانونی نبوده و نیاز نیست مشابه زبان گزارش سیاسی باشد.
ارزیابی، قضاوت و اقدامی که بر مبنای آن صورت می گیرد: نوعی اعمال قدرت است و در این چارچوب آن را عنصر پاسخ خواهی اعمالی قدرت نامگذاری می کنیم. پاسخ خواهی شامل ارزیابی پیامد های آن است. این پاسخ خواهی می تواند تایید یا تقصیر را در برگرفته که به نوبه خود می تواند منجربه پاداش یا جریمه شود. پاسخ خواهی می تواند شامل سلب یا تجدید اعتماد شود. اگرچه در فرایند پاسخ خواهی ممکن است اقدامی هم انجام نشود اما باید ظرفیت اعمال قدرت و اقدام به وضوح وجود داشته باشد.
چارچوب تحلیلی مسئولیت پاسخگویی:
اسلاید 8 :
برون سازمانی
درون سازمانی
ارتباط پاسخگویی
درون سازمانی : کارمندان و کارگران بر طبق سلسله مراتب سازمانی در مقابل رئیسان خود پاسخگو هستند.
برون سازمانی: یک شرکت ، یک دولت یا سازمان های تابعه آن باید به سهامداران، اعتبار دهندگان ، شهروندان، اتحادیه های کارگری، مشتریان و به طور کلی عموم مردم پاسخگو باشد.
اسلاید 9 :
حسابدار به عنوان طرف سوم وظیفه دارد آنها را از جریان صحیح اطلاعات مطمئن سازد. حسابداری به تنهایی متعلق به هیچ کدام از طرفین نیست بلکه مشابه قرارداد اجاره که متضمن منافع موجر و مستاجر می باشد ، حسابداری نیز منافع هر دو طرف را در نظر میگیرد.
گزارشگری مالی در مورد اینکه دولت را قادر سازد تا در یک جامعه مردم سالار وظیفه پاسخگویی خود را انجام دهد، نقش اساسی ایفا میکند.
از آنجا که فرآیند مسئولیت پاسخگویی با دادن گزارش تکمیل نمیشود و با دادن این گزارش آغاز میشود ، لذا در ادامه آن که به رسیدگی و اظهار نظر ، قضاوت و اقدام اختصاص می یابد، «حسابرس» به ایفای نقش می پردازد.
حسابرسی گزارش های تنظیمی توسط «پاسخگو» را مورد رسیدگی و اظهار نظر قرار می دهد تا مبنایی برای قضاوت آگاهانه برای «پاسخ خواهان» و نمایندگان قانونی آنها فراهم کند.
نقش حسابداری بر اساس رابطه مسئولیت پاسخگویی:
اسلاید 10 :
همانطور که قبلا بیان شد، مسئولیت پاسخگویی فرآیندی است که با دادن گزارش از سوی پاسخ گو آغاز و با رسیدگی و اظهار نظر درباره این گزارش ادامه می یابد و سپس با قضاوت، اتخاذ تصمیم و اقدام از سوی پاسخ خواهان پایان می پذیرد و این فرآیند به صورت مستمر و دوره ای ادامه میابد. در نتیجه سیستم حسابرسی به عنوان یک خرده نظام، نقش خود را در مرحله ارزیابی و با اظهار نظر تخصصی و مبتنی بر استاندارد های پذیرفته شده حسابرسی درباره گزارش پاسخگو ایفا می کند تا زمینه لازم جهت قضاوت آگاهانه ، برای پاسخ خواهان فراهم شود.
مفهوم مسئولیت پاسخ گویی، مفهومی دمدمی مزاج و تفسیر پذیر است. بنابراین اگر خرده نظام های درون نظام مسئولیت پاسخگویی، براساس اصول،ضوابط و استانداردهای قابل قبول و مورد توافق طرفین به ایفای نقش نپردازند، آنگاه زمینه لازم برای اعمال سلیقه و فرار از مسئولیت فراهم می شود.
نقش و جایگاه حسابرسی در نظام پاسخگویی:
اسلاید 11 :
مسئولیت پاسخگویی عمومی از طبقه بندی های گوناگونی برخوردار است لیکن همه انواع و سبکهای مسئولیت پاسخگویی
با امور مالی در ارتباط نبوده و برای ایفای آن از گزارشگری مالی و بودجه و حسابرسی استفاده نمیشود.
لیکن به نقل از هید میگوید: مسئولیت پاسخگویی در حال حاضر از سه منظر کلی شامل : مسئولیت پاسخگویی سیاسی، مدیریتی و قانونی است. هیــد برای هریک از این سبکها انواعی از این مسئولیت را به عنوان زیرمجموعه ارائه نموده:
مسئولیت پاسخگویی سیاسی: شامل مسئولیت پاسخگویی نهادی ( قوه مجریه در مقابل مجلس) ، مسئولیت پاسخگویی ناشی از عدم تمرکز و مسئولیت پاسخگویی مشورتی
مسئولیت پاسخگویی مدیریتی: شامل مسئولیت پاسخگویی تجاری منابع و حرفه ای
مسئولیت پاسخگویی قانونی: شامل مسئولیت پاسخگویی ناشی از نظارت قضایی و شبه قضایی و مسئولیت پاسخگویی حاکم بر روش ها و رویه ها.
استوارت بر شفافیت و روشن بودن حوزه های پاسخگویی تاکید دارد و به نقل از رابینسون میگوید سه مبنای مشخص برای مسئولیت پاسخگویی میتوان ارائه کرد:
مسئولیت پاسخگویی برنامه که بر تحقق اهداف برنامه ها تاکید دارد،
مسئولیت پاسخگویی فرآیند که بر روشها و رویه های انجام کار و ارزیابی صحت و کارایی آنها تاکید دارد.
مسئولیت پاسخگویی مالی که بر مصرف صحیح منابع مالی در محل قانونی تعیین شده تمرکز دارد.
انواع مسئولیت پاسخگویی:
اسلاید 12 :
مسئولیت پاسخگویی مالی
مسئولیت پاسخگویی عملیاتی
بخش زیادی از ادبیات حسابداری و گزارشگری مالی به تشریح مسئولیت پاسخگویی مالی و عملیاتی و ابزارهای
ایفا و ارزیابی این مسئولیتها پرداخته اند. حسابداری و گزارشگری مالی در چارچوب تحلیلی مسئولیت پاسخگویی از
یک سو و نظام پاسخگویی از دیگر سو مستقیم یا غیر مستقیم با سطوح مسئولیت پاسخگویی مالی و عملیاتی ارتباط دارد. یعنی اگر این دو مسئولیت در سطوح گوناگون خود ایفا شود سایر حوزه ها( سیاسی،قانونی،مدیریتی) را نیز دربرمیگیرد. به همین دلیل مسئولیت پاسخگویی حاکم بر مبانی نظری و ساختار حسابداری تحت تاثیر این دو و در سطوح مختلف ارائه شده توسط استوارت قرارمیگیرد
اسلاید 13 :
دولت را به ارائه دلائل و گزارش هایی ملزم میکند تا از طریق آن شهروندان و نهادهای نظارتی مستقل متقاعد شوند که اعمال و فعالیت هایی که دولت در دوره جاری (به عنوان مثال یک سال مالی و بودجه ای) در خصوص تحصیل و مصرف منابع مالی عمومی انجام داده است ، در چارچوب قوانین و مقررات و منطبق با تصمیماتی بوده است که نمایندگان مردم اتخاذ کرده اند.
این مسئولیت بر رعایت قوانین و مقررات و محدودیت های حاکم برتحصیل و مصرف منابع مالی عمومی تاکید داردو مقامات اجرایی نهادهای بزرگ بخش عمومی را ملزم به گزارشگری مالی و بودجه ای حاوی اطلاعات قابل اتکا و همراه با دلائل منطقی میکند. دوره مالی حاکم بر این مسئولیت میتواند به صورت کوتاه مدت یک ساله یا میان مدت پنج ساله تعیین شود. پاسخگویان ملزم میشوند درباره چگونگی تحصیل و تامین منابع مالی نظیر مالیات، عوارض و سایر درآمدها و نحوه، میزان و شرایط حاکم بر استقراض توضیح دهند.از سوی دیگر درباره مصارف منابع مالی نیز توضیح داده و در خصوص مصرف این منابع در محل صحیح خود وبا رعایت مقررات بودجه ای ،پاسخ خواهان را مطمئن میکنند. حفظ و حراست از دارایی ها و اعمال نظارت های مالی با هدف جلوگیری از هرگونه سوء استفاده و تقلب نیز در حوزه مسئولیت پاسخگویی مالی قرار میگیرد.
از آنجا که عوامل کلیدی مسئولیت پاسخگویی مالی را «اطلاعات مالی و بودجه ای» تشکیل میدهد، گزارشگری مالی میتواند بر اساس نیازهای ذینفعان گزارشهای مالی و به نحوی تدوین شود که این مسئولیت را بخوبی ایفا کند.
مسئولیت پاسخگویی مالی:
اسلاید 14 :
برای روشن شدن ابعاد مسئولیت پاسخگویی مالی حاکم بر تحصیل و مصرف منابع، برخی مصادیق قابل استخراج
از قانون اساسی و قوانین مالی و محاسباتی ضروری است:
-اصل 51 بر وضع مالیات به موجب قانون تاکید دارد.
-اصل52 بر تنظیم بودجه توسط دولت و تقدیم آن به مجلس برای تصویب تاکید دارد.
-اصل53 بر تمرکز دریافتها در خزانه و پرداخت مخارج در حدود اعتبارات مصوب و به موجب قانون تاکید دارد.
-اصل 54 بر استقلال دیوان محاسبات از قوه مجریه تاکید دارد.
-اصل 55 نیز بر نکات مهمی شامل موارد زیر تاکید کرده است:
الف_هیچ هزینه ای از اعتبارات مصوب تجاوز نکند.
ب_هر وجهی در محل خود به مصرف برسد.
ج- گزارش تفریغ بودجه تنظیم و در اختیار عموم قرار گیرد.
اسلاید 15 :
سابقه مسئولیت پاسخگویی عملیاتی نسبت به مالی اندک و به سه دهه قبل برمیگردد. از زمانی که شهروندان به این نتیجه رسیدند که مسئولیت پاسخگویی مالی به تنهایی برای تکمیل فرایند پاسخگویی در سطح بالاتر کفایت نمیکند، خواستار استقرار نظام پاسخگویی عملیاتی شدند.
این مسئولیت دولت را به ارائه گزارش هایی ملزم میکند ، تا از طریق آن صاحبان حق را در مورد میزان دستیابی به اهداف عملیاتی از قبل تعیین شده ، از نظر کارایی و اثربخشی و مصرف منابع مالی در جهت تحقق اهداف مربوط ، متقاعد کرده و اطلاعاتی در مورد اینکه آیا تحقق این اهداف در آینده نیز قابل پیش بینی است، ارائه کند.
مسئولیت پاسخگویی عملیاتی به جای آنکه صرفاً بر ورودی ها شامل تحصیل و مصرف منابع تاکید کند بر کارایی و اثربخشی مصرف منابع برای اهداف مصوب وصرفه اقتصادی تاکید دارد. شهروندان میخواهند بدانند دولت تا چه میزان به اهداف تعیین شده و مصوب دست یافته و اجرای طرحها، فعالیت ها و برنامه ها چه تاثیری بر زندگی آنها داشته است. شهروندان میخواهند با پرداخت عوارض کمتر ، خدمات بیشتر و با کیفیت تری دریافت کنند.
مسئولیت پاسخگویی عملیاتی:
اسلاید 16 :
ایفا و ارزیابی مسئولیت پاسخگویی عملیاتی نیاز مند اطلاعات مالی و غیر مالی است لذا اطلاعات مستخرجه از حسابداری و گزارشگری مالی به تنهایی قادر به ایفای آن نیست. آنچه از سیستم حسابداری قابل انتظار است آن است که این سیستم بستر لازم برای ایفای این مسئولیت را فراهم کند.
برای مثال برای اثبات کارایی مصرف منابع مالی ، محاسبه بهای تمام شده کالاها و خدمات، ثبت و گزارشگری دارایی های سرمایه ای ، محاسبه استهلاک این قبیل دارایی ها در فرایند تولید کالا یا خدمت و تخصیص آن به بهای تمام شده امری اجتناب ناپذیر است. اگر سیستم حسابداری از مبنای حسابداری و معیار اندازه گیری مناسب استفاده نکند، بستر لازم برای ایفای مسئولیت پاسخگویی عملیاتی فراهم نخواهد شد.
بنابر این مبانی نظری حسابداری و گزارشگری مالی باید به طریقی تدوین شود که علاوه بر تامین نیازهای اطلاعاتی برای ایفا و ارزیابی مسئولیت پاسخگویی مالی، بستر لازم را تا آنجا که به اطلاعات مالی ارتباط دارد، برای ایفا و ارزیابی مسئولیت پاسخگویی عملیاتی فراهم کند.
اسلاید 17 :
مسئولیت پاسخگویی عمودی:
به ساختار هرمی دولتی ارتباط دارد و از سطوح پایین به بالا ایفا می شود ، که در آن کارمندان و مسئولان رده های پایینسازمان،به مقامات و مسئولان مافوق خود گزارش می دهند.
مسئولیت پاسخگویی افقی:
به رابطه بین دولت و مجلس ومردم تاکید دارد، در این نوع مسئولیت پاسخگویی ،دولت در قبال مجلس نمایندگان و هر دو در قبال مردم مسئولیت پاسخگویی داشته و باید عملکرد خود را تشریح و نتایج ان را با اهداف و برنامه های مصوب مقایسه کنند تا مردم ضمن استفاده از نظر نهادهای نظارتی مستقل نسبت به ان قضاوت کنند.در تحلیل مسئولیت پاسخگویی باید در نظر داشت که شفافیت مالی یا تهیه اطلاعات در مورد فعالیت های مالی دولت و ارائه ان به قوه مقننه سرآغازی برای مسئولیت پاسخگویی اما به منزله تحقق آن نیست. تحقق مسئولیت پاسخگویی مستلزم وجود نهادهای نظارتی مستقل است تا محتوای گزارش های ارائه شده را مورد بررسی و اظهارنظر قرارداده و به عموم مردم گزارش کنند.
مسئولیت پاسخگویی عمودی و افقی:
اسلاید 18 :
استوارت در مقاله معروف خود پنج سطح از مسئولیت پاسخگویی را با عنوان نردبان مسئولیت پاسخگویی ارائه داد که اغلب دیدگاه های حاکم بر مسئولیت پاسخگویی را دربرگرفته و جایگاه هریک از این دیدگاه ها در سطح یا سطوحی از این نردبان قابل رؤیت است.
سطح یک - پاسخگویی خط مشی یا پاسخگویی در مورد خط مشی ها و سیاست هایی که اتخاذ شده و خط مشی ها و سیاست هایی که رد شده است (ارزش)
سطح دو – پاسخگویی برنامه یا پاسخگویی در مورد اجرا و میزان دستیابی به اهداف برنامه ها(نتایج یا اثربخشی)
سطح سه – پاسخگویی عملکرد یا پاسخگویی در مورد چگونگی عملکرد ( کارایی و صرفه اقتصادی)
سطح چهار- پاسخگویی فرایند یا پاسخگویی درباره فرآیندها شامل روشهای اجرایی یا معیارهای اندازه گیری برای اجرای وظایف تعیین شده (برنامه ریزی، تخصیص، اداره امور)
سطح پنج – پاسخگویی التزام و مشروعیت مصرف منابع بر طبق بودجه مصوب (رعایت)
سطوح مسئولیت پاسخگویی:
اسلاید 19 :
نردبان مسئولیت پاسخگویی از پایین ترین سطح (5) به بالاترین سطح (1) حسب امکان ایفا و استاندارد پذیری
تنظیم شده است. هرچند سطح اول به سختی امکان پذیر است و نوعی پاسخگویی آرمانی را به نمایش میگذارد.
مسئولیت پاسخگویی خط مشی بر این مطلب تاکید دارد که اگر به فرض دو دیدگاه و خط مشی مشخص برای موضوع معینی وجود دارد؛ پس از اجرای گزینه انتخابی، نتایج و پیامدهای آن با گزینه انتخاب نشده مقایسه و دلائل منطقی برای رد خط مشی اخیر ارائه شود. بنابراین این سطح از مسئولیت پاسخگویی استانداردپذیر نبوده و صرفاً قضاوتی است.
سطح پاسخگویی برنامه که از نوع مسئولیت پاسخگویی عمیاتی است ، بر میزان دستیابی به اهداف برنامه تاکید دارد. در این سطح ذینفعان انتظار دارند نهادها اطلاعاتی ارائه کنند تا میزان دستیابی به اهداف مصوب برنامه ها از یک سو و میزان تاثیر اجرای برنامه ها بر زندگی شهروندان از سوی دیگر را نشان دهد.
سطح سوم به پاسخگویی عملکرد اختصاص یافته که بر کارایی و صرفه اقتصادی تاکید دارد. که از نوع پاسخگویی عملیاتی است و چون بر ستانده تمرکز دارد و اغلب ستانده های دولت که در قالب کالا و خدمات ارائه میشوند قابل اندازه گیری اند لذا ایفا و ارزیابی این سطح پاسخگویی امکان پذیر است. شاخص کارایی از نسبت داده به ستانده حاصل میشود و اطلاعات مربوط به داده (مالی) از سیستم حسابداری و اطلاعات مربوط به ستانده (غیرمالی) از سایر سیستم ها قابل استخراج است.
اسلاید 20 :
سطح چهارم موسوم به پاسخگویی فرآیند بر رویه ها، روش ها و نحوه تخصیص منابع و برنامه ریزی تاکید دارد.
که بر مسئولیت پاسخگویی مدیریتی یا اداری تمرکز میکند. مقامات اجرایی در مورد روشها و فرایند اجرای طرح ها و برنامه ها مسئولیت پاسخگویی دارند. زیرا انتخاب این روشها در اجرا بر اثربخشی و کارایی و صرفه اقتصادی برنامه ها تاثیرگذار است. اطلاعات این سطح عمدتاً غیر مالی بوده و از سایر سیستم ها باید استفاده شود.
سطح پنجم نردبان، از نوع مسئولیت پاسخگویی مالی است و بر مشروعیت مصرف منابع مالی عمومی دایر بر مصرف هر وجهی در محل قانونی و رعایت قوانین و مقررات و محدودیت های حاکم بر بودجه سالانه تاکید دارد و سیستم حسابداری در ایفای آن نقش درخور ملاحظه ای دارد.استفاده از حسابداری حسابهای مستقل و حسابداری بودجه ای از سازو کارهای مناسب برای ایفای این سطح از مسئولیت پاسخگویی محسوب میشود. حتی قبل ازاینکه سیستم دوطرفه مرسوم شود ،با استفاده از نوعی حسابداری موسوم به حسابداری کامرال درآلمان وبرخی کشورهای اروپا در ایفا و ارزیابی سطح مسئولیت پاسخگویی مبتنی بر مشروعیت فعال بوده است.
این سطح استانداردپذیر است و با انتخاب سازوکار مناسب قابل انجام است. در این سطح ذینفعان میخواهند بدانند که منابع مالی عمومی از کجا آمده و چگونه تحصیل شده؛ چگونه مصرف شده و در تحصیل ومصرف این منابع، آیا قوانین و محدودیتها اعمال شده است؟
