دانلود مقاله تغذیه کودکان

بخشی از مقاله

فهرست مطالب
1- مقدمه
2- غذا و تغذيه
3- گرو ههاي غذايي
4- تغذيه كودكان
5- نقش خانواده و عادت تغذيه اي سالم
6- ايجاد عادت سالم تغذيه اي كودكان
7- شيوه هاي مقابله با ريزه خواري كودكان

8- پر خوري و كم خوري در كودكان
9- شرايط مناسب غذا خوردن
10- ويژگي سني
11- ايجاد عادات مناسب غذا خوردن در كودكان
- نوع غذا و تنوع غذايي
- چگونگي غذا خوردن

- باديگران خوردن
- ساعت و زمان خوردن
- تبليغ درباره غذا
- حضور الگوي صحيح خوردن
- توجه به سلامت روحي و جسمي كودكان در هنگام خوردن
- تنقلات قبل غذا
- نظم و انضباط هنگام خوردن
- محيط تغذيه
- سپاس در خوردن

12- غذاي روزانه ي كودك
- صبحانه
- غذاي نيمروزي
- ناهار
- زنگ تفريح
- شام

13- رفتارهاي تغذيه اي نامطلوب در كودكان سنين مدرسه
14- نكات زير را در تغذيه دانش آموزان به خاطر داشته باشيد
15- آموزش اصول تغذيه صحيح
16- هرم تغذيه
17- جمع بندي
18- منابع و مأخذ

مقدمه
هر موجود زنده براي رشد و ادامه زندگي و انجام اعمال حياتي لازم، احتياج به جذب مرتب موادي بنام غذا دارد، غذايي كع انسان مصرف مي كند بايد از موادي مانند چربي، لگوسيد، پروتئين ، ويتامين و آب تشكيل شده باشد. از غذاهايي كه روزانه مصرف مي كنيم انرژي بدست مي آيد .بطور معمول 50 تا 60 درصد انرژي از كربوهيدرات ها 15 درصد از پروتئين ها و 35 تا 45 درصد از چربي ها تأمين مي گردد. تغذيه صحيح و مناسب براي كودك وسيله اي است كه سلامت و رشد او را تضمين مي كند . كودكي كه تغذيه كافي و كامل نداشته باشد نه تنها سلامت جسماني و ذهني او به خطر مي افتد بلكه سيستم ايمني بدن او آسيب پذير و ضعيف مي شود . عوامل متعددي در غذا خوردن كودك مؤثرند كه عبارتند از ساعت و زمان غذا خوردن – تبليغ درباره غذا – محيط تغذيه – سلامت روح و جسم در هنگام غذا خوردن و ...

انرژي و مواد ؟ مورد نياز كودكان بستگي به اندازه ي بدن ، سرعت رشد و ميزان فعاليت آن ها دارد. تشويق كودكان به ورزش موجب سوختن كالري دريافتن روزانه و جلوگيري از چاقي كودكان مي شود. استرس ناشي از رفتار اولياء و مربيان يا استرس هاي مربوط به امتحان مي تواند روي اشتهاي كودك تاثير بگذارد. اگر اين تأثير موقت باشد مشكلي ايجاد نمي كند ولي ادامة آن مي تواند مشكل آفرين گردد.

گاهي اقات استرس موجب پر خوري در كودك مي شود كه اين امر در كودكان چاق مسئله اي مهم و قابل توجه است. آموزش مناسب و مشاوره با كودكان مي تواند تا حدود ي مشكل آنان را كم كند. به والدين هم بايد آموزش داد كه تأمين غذاهايي كه داراي ارزش غذايي اند و فراهم كردن محيط مناسب زمينه را براي رشد و توانمندي ذهني و جسمي كودكان آماده نمايند و رفتارهاي غذايي درست را در آن ها ايجاد كنند.

غذا و تغذيه
بطور كلي هر موجود زنده اي براي رشد و ادامه زندگي و انجام اعمال حياتي لازم ، احتياج به جذب مرتب موادي بنام غذا دارد. غذا عبارت است از هر مادة جامد يا مايعي كه بعد از خوردن و هضم شدن سبب ايجاد حرارت و انرژي شده و موجب رشد و نمو و ترميم بافتها مي گردد. معمولاً غذايي كه انسان مصرف مي كند از مواد مختلفي از قبيل چربي، گلوسيد (قند)، پروتئين ، ويتامين و املاح و مقاديري آب تشكيل شده است.

اين مواد را به عنوان ماده مغذي نامگذاري كرده اند. بعضي از غذاها فقط حاوي يك ماده مغذي هستند مثل شكر كه فقط داراي هيدرات است و بعضي ديگر حاوي وقدار فرراوان و متنوع از اين مواد مغذي است مانند شير كه داراي پروتئين ، چربي ، كربوهيدرات و املاح و گروهي از ويتامين ها است. براي اينكه بدن تمام احتياجات غذايي خود را بطور كامل بدست آورد و غذا متعادل باشد بايد از انواع غذاهايي كه در دسترس هستند مصرف نمود تا هر كدام يك يا چند نوع از اين مواد مغذي را براي بدن تأمين نمايد. جمع انواع غذاهايي كه لازم است انسان مصرف نمايد تا برنامه غذايي كامل و متعادل دااشته باشد در حدود 40 تا 50 نوع است. به مجموعه تغيير و تبديل مواد غذايي در بدن كه موجب مي گردد عضو زنده و سلولهاي آن مواد مغذي را دريافت نموده و به مصرف رشد و نمو، نوسازي و نگاهداري عضو برسانند و حرارت و تنرژي لازم و كافي جهت انجام اعمال حياتي تأمين گردد تغذيه مي گويند.

گروههاي غذايي
از غذاهايي كه روزانه مصرف مي كنيم انرژي بدست مي آيد. بطور معمول 50 تا 60 درصد انرژي كل از كربوهيدرات ها، 15 درصد از پروتئين ها و 35 تا 45 درصد بقيه از چربي ها تأمين مي گردد. اين ارقام و منابع تأمين كننده انرژي با عوامل متعددي از قبيل فرهنگ ع كشاورزي ، اقتصاد و سطح آگاهي مردم مربوط مي باشد.

مواد غذايي را از نظر كيفي و ظاهري به گروههاي مختلف زير تقسيم مي نمايند:
1- گروه غلات و نان مانند گندم – جو – نان – ذرت – بيسكويت – ذرت بوداده – بلغور گندم و جو.
2- گروه گوشت و تخم مرغ و حبوبات مانند مرغ – جوجه – ماهي – جگر – ميگو – انواع گوشت – تخم مرغ – بادام – فندق – پسته – انواع تخمه ها – نخود – عدس.

3- گروه شير و فرآورده هاي آن مانند شير – پنير – ماست – كشك – دوغ – بستني.
4- گروه سبزيجات و ميوه جات مانند سيب – پرتغال – گلابي – موز – خرما – ميوه هاي خشك – گوجه فرهنگي – پياز – هويج – كاهو – خيار- شلغم – كلم – لبو – سبزيجات برگ سبز تيره مثل سبزي خوردن – هندوانه – طالبي – سيب زميني – كدو و ... (بهداشت براي خانواده – تهيه و تأليف از اداره كل تغذيه و بهداشت مدارس)

تغذيه كودكان
تغذيه صحيح و مناسب كودك وسيله اي است كه سلامت و رشد او را تضمين مي كند. اگر كودكي تغذيه ي كافي و كامل نداشته باشد نه تنها سلامت جسماني – ذهني او به خطر مي افتد ، بلكه سيستم ايمني بدن او نيز آسيب پذير و ضعيف مي شود. به دنبال اين ضعف و كمبود، كودك مستمر ابتلا به بيماريهاي گوناگون و كم اشتهايي مي گردد و اين چرخه ي معيوب حاصلي به غير از سوء تغذيه ، ناراحتي هاي گوارشي – كليوي و عدم رشد مغز و اعصاب كودك نخواهد داشت. بايد در نظر داشت كه رشد، فزايندي مستمر و غير قابل برگشت است. از اين رو والدين – به ويژه مادر كه نهايت سعي و تلاش او رسيدگي به وضعيت خوراك و سلامت جسمي كودك است بايد به اهميت رسيدن مواد اوليه و مغذي مورد نياز براي رشد مناسب كودك واقف باشند.

اگر كودكان در سال هاي نخست رشد خود دچار كمبود مواد غذايي وضعف بنيه ي جسماني شوند طبيعي است در نوجواني و جواني كه به انرژي و تحرك بيش تري احتياج دارند، دچار نقص و ناراحتي خواهند شد. كودكي كه از سوء تغذيه رنج مي برد ، قدرت يادگيري ، فهم و دركش هم پايين مي آيد و نمي تواند دروس و مفاهيم درسي كلاسي اش را به خوبي فراگيرد. بنابر اين هر گونه بي توجهي نسبت به عادات تغذيه اي كودك ، موجب كاهش توانمندي هاي جسمي و ذهني او مي شود.

نقش خانواده در عادات تغذيه اي سالم
زماني كه والدين و اعضاي مؤثر خانواده سعي مي كنند آگاهي ها و دانسته هاي كودكان و نوجوانان را بالا ببرند، در حقيقت فرصتي در اختيار آنان قرار مي دهند تا نسبت به رفتار ها، عادات و شيوه ي زندگي خود شناخت كافي پيدا كنند و امكان تصميم گيري مناسب داشته باشند. يكي از اين عادات و رفتارهاي روزانه ، مربوط به نحوه ي غذا خوردن ، شناخت خوراكي هاي گوناگون و عادات تغذيه اي سالم است كه موجب ارتقاي كيفي بهداشت و سلامت اعضاي خانواده و متعاقب آن سلامت جامعه مي شود. براي رسيدن به اين هدف لازم است كه مادر ، پدر و ساير اعضاي خانواده به تدريج عادات سالم غذايي را به كودك يا نوجوان خود بياموزند. آنان بايد شيوه هايي را براي آموزش خود و تحكيم عادات مربوط به غذا خوردن (چه در مدرسه) برگزينند كه عين تأمين سلامت و بهداشت بچه ها، سالم ، متنوع و دلچسب هم باشد.

ايجاد عادات سالم تغذيه اي در كودكان
امروزه همه والدين مي دانند كه بهترين و مهم ترين الگوي زندگي فرزندانشان همانا خود آنان اند. از اين رو لازم است سعي كنند در مورد انتخاب غذاهاع رفتار صحيح غذا خوردن و عادات تغذيه اي سالم نيز الگويي پسنديده براي آن ها باشند. بديهي است كه به دليل مشغله هاي بي شمار زندگي ، اكثر خانواده ها فرصت غذا خوردن با يكديگر را از دست داده اند، اما خوب است حتي الامكان از موقعيت هايي كه براي دور هم بودن به دست مي آيد استفاده كنند و يك سلسله ارز ش ها و الگوهاي سالم رفتاري را به كودكان و نوجوانان خود بياموزند. دور هم غذا خوردن چندين فايده در بر دارد، از جمله:

- اين امكان را در اختيار شما قرار مي دهد كه نحوه ي غذا خوردن درست را به بچّه ها ياد بدهيد.
- اين اطمينان را حاصل مي كنيد كه فرزندانتان خوراكي مناسب (به لحاظ ارزش غذايي) مي خورند.
- از اين طريق مي توانيد به سليقه و علاقه ي بچه ها نسبت به غذاهاي گوناگون پي ببريد.
- فرصتي پيش مي آيد كه انواع خوراكي هاي جديد را به بچه ها معرفي و عرضه كنيد.
- امكاني براي آموزش رفتار ها و رفع اشكالات كودكان در مورد عادات غذايي پيش مي اورد.
- به سلامت جسمي و روحي كودكان در هنگام غذا خوردن توجه مي كنيد.

با استفاده از نكات زير مي توانيد رفتارهاي صحيح خوردن را به بچه ها بياموزيد:
1- رعايت زمان مشخص براي صرف غذا.
2- استفاده از ظرف غذاي جداگانه براي كودك.
3- محدود كردن مواد قندي زياد و پر چرب.
4- ممانعت از مصرف بي رويه نمك.
5- تشويق بچه ها به نوشيدن آب، شير، دوغ و يا آب ميوه هاي طبيعي و كم كالري.

6- عدم استفاده از روغن هاي سوخته يا افزودني هاي شيميايي به غذا ها.
7- آموزش رفتار صحيح غذا خوردن، آهسته خوردن ، جويدن غذا ، تميز خوردن و ...
8- تهيه ي غذاهاي متنوع و سالم ، كه شامل انواع ميوه ها، سبزي ها ، غلات ، حبوبات، مواد لبني ، گوشت و ... باشد.

شيوه هاي مقابله با ريزه خواري كودكان
بعضي از كودكان عادت با ريزه خواري دارند شما مي توانيد با كمي دقت آرامش و متانت و البته داشتن برنامه اي مناسب براي غذاي روزانه آنان، اين گونه عادات را در همان دوران كودكي از بين ببريد. سعي كنيد برنامه ي غذايي متنوعي باب ميل فرزندانتان تهيه كنيد و از او بخواهيد در آماده سازي آن به شما كمك كند. بسياري از بچه ها زماني كه خودشان غذاي مورد علاقه شان را درست مي كنند، با ميل و رغبت بيش تري آن را مي خورند. در مواردي از او بخواهيد هنگام خريد ميوه، سبزي و مواد خوراكي لازمع همراه شما بيايد تا با تنوع خوراكي ها آشنا شود. هم چنين مي توانيد از سليقه ي خودتان براي هر چه دلچسب تر كردن غذاها نيز استفاده كنيد.

پر خوري و كم خوري در كودكان
زماني كه احساس مي كنيد كودك دچار پرخوري شده است، اصرار ، تنبيه، انتقاد و گوشزد كردن مدام شما مشكلي را حل نمي كند. براي رفع اين عادت، چند روز يا نهايتاً يك هفته وقت لازم است تا او بتواند ميزان غذاي مورد نياز بدنش را تشخيص دهد. اگر تصور مي كنيد كه كودك دچار بي اشتهايي شده است و به قدر كافي غذا نمي خورد، ابتدا اطمينان حاصل كنيد:
- ايا دائم در طول روز خوراكي هاي متفرقه مي خورد؟

- آيا قصد جلب توجه ديگران را دارد؟
- آيا رفتار اطرافيان هنگام غذا خوردن موجب بي اشتهايي او مي شود؟
در نهايت مي توانيد خوردن نوشابه هاي شيرين و لقمه هاي سرپايي را قبل و بعد از وعده غذايي (ناهار يا شام) ممنوع كنيد و اگر پس از اقداماتي كه انجام داده ايد، باز هم اشتهاي كودك كم بود، بهتر است از راهنمايي هاي پزشك متخصص يا مشاوره هاي تغذيه اي استفاده كنيد پر خوري مشكل ديگري است كه مي تواند خيلي زود موجب ازدياد وزن كودك و متعاقب آن بيماري ها و عوارض ناشي از آن شود. از جمله رايج ترين اين مشكلات عبارت اند از:

- نارسايي هايي در رشد استخوان ها و مفاصل.
- اختلالات تنفسي و افزايش احتمال ابتلا به آسم.
- تنگي نفس، كه منجر به محدود شدن ميزان ورزش و تحرك روزانه ي كودك مي شود.
- خمودگي و بي حركتي كه مي تواند باعث بروز اختلالات مربوط به خواب شود.
- احتمال بلوغ زودرس (معمولاً كودكاني كه دچار ازدياد وزن و چاقي اند، داراي اندامي درشت و تنومند مي شوند كه همين امر موجب بلوغ زودرس در آن ها مي شود. در نظر داشته باشيد كه بلوغ زود هنگام مشكلات رواني – جسماني خاصي در بر دارد.)

- افزايش چربي ، كلسترول و قند كه مي تواند در سال هاي بعد منجر به افزايش فشار خون، تنگي رگ ها، بيماري هاي كليوي، نارسايي هاي قلبي و ديابت شود.
- مشكلات زيستي.
- مشكلات روان شناختي ، مثل : افسردگي، كاهش عذت نفس، ضعف خود پنداره، ...

پژوهش هاي مختلف نشان مي دهند كه در خصوص كاهش وزن بچه ها (به طور اعم) بايد از روش هايي استفاده شود كه مخصوص كودكان و نوجوانان طراحي شده باشد، زيرا يكي از ويژگي هاي كودكان و نوجوانان آن است كه در حال رشدند و هر گونه سوء تغذيه و نرسيدن مواد غذايي لازم به بدن آن ها منجر به ضعف قواي جسماني و كاهش توان و كارايي شان در انجام تكاليف درسي – مدرسه اي و فعاليت هاي روز مره شان مي شود. از اين رو بهتر است مادر، پدر و ساير اعضاي خانواده سعي كنند تنها خوراكي هاي سالم و كم انرژي در دسترس كودك قرار دهند. هويج ، ساقه هاي كرفس ،

ميوه هاي تازه (سيب ، خيار، ... ) بسيار سالم تر و بهتر از آب نبات ، بستني ، انواع پفك ها و چيپس ها هستند. هم زمان با محدود كردن تغذيه ي كودك بايد به نقش ورزش و تحرك بدني براي سلامت جسماني او نيز توجه كنيد. ورزش هايي انتخاب كنيد كه خودتان نيز بتوانيد در آن شركت كنيد و با مشاهده ي شما ، كودك تشويق به انجام روزمره ي آن ها شود. اگر پس از انجام روش هاي فوق باز هممتوجه علائم پر خوري در كودك شديد، بهتر است با پزشك مشورت كنيد. (نشرية ماهانه آموزشي تربيتي پيوند – ارديبهشت 1384 – شماره 307).

شرايط مناسب غذا خوردن
در خيلي از مناطق يا مهدهاي كودك ديده شده است كه ظروف مربوط به بزرگسالان در اختيار كودكان گذاشته مي شود تا با آن ها غذا بخورد. اما كودكان نيازمند وسايل و ظروف متناسب با بدن خودند. بدون ترديد قاشق هاي بزرگ و سنگين غذا خوردن را براي كودك سخت مي كند. بشقاب هاي صاف موجب مي شود تا كودك غذاي خود را به زمين بريزد. بايد براي كودك وسايل و ظوف سبك و متناسب او تهيه كرد.

حتي اگر خانواده ها از ميز و صندلي استفاده مي كنند بايد صندلي متناسب با ميز باشد تا كودك بتواند به راحتي در آن غذا بخورد. در خانه يا در مهد با كودكان كوچك تر تمرين كرد كه چگونه درست غذا بخورند، چگونه از قاشق يا چنگال استفاده كنند و چگونه بتوانند از پارچ باي خود آب بريزد. شكي نيست كه در ابتدا كودكان دچار مشكل مي شوند يا خرابكاري مي كنند، ولي اين مهم نيست. شيوه هاي غذا خوردن نيز مانند هر كار ديگري احتياج به تمرين و مهارت دارد.

ويژگي سني
كودكان 5 تا 6 سال نسبت به سال هاي قبل ميل كم تري به غذا دارند. در اين دوره، سرعت رشد كمي كند مي شود و آن ها ديگر مانند قبل نياز به حجم زياد از غذا ندارند. اين روند رشد است و خانواده نبايد نگران شود. اما كودكان نيازمند غذاهاي پر كالري اند. اگر چه حجم غذاي آن ها كم مي شود، ولي بايد سعي كرد همان مقدار نيز مغذي و پر از انرژي و سرشار از ويتامين و پروتئين باشد. در اين دورة سني بايد ميزان لبنيات و پروتئين گوشتي و گياهي را زياد كرد. اما كودكان 3 تا 5 سال ميل بيش تري به غذا دارند. از آن جا كه آن ها به طور مرتب در جنب و جوش اند بايد غذاهاي بيش تري به آن ها بدهند. بايد در مورد حجم و ميزان كالري غذاي اين گروه از كودكان توجه كافي مبذول داشت. و آخر اين كه: مراتب كودك بايد مصمم باشد كه به غذا خوردن كودك كمك كند. هرچه ميزان انرژي ، پروتئين و ويتامين دريافتي بدن كودك متناسب باشد،

به همان ميزان انجام حركات و فعاليت هاي بدني كودك بهتر و متناسب تر خواهد بود. مراقبين كودك بايد تغذيه كودك را بسيار جدي بگيرند و به شيوه هاي مختلف كودك را تشويق و ترغيب كنند تا غذاي بيش تري طلب كند.

ايجاد عادات مناسب غذا خوردن در كودكان
بي ترديد در اطرافتان بزرگسالاني را ديده ايد كه به علت عدم عادات مناسب غذايي به طور مرتب دچار ضعف يا نارسايي هاي روحي و جسمي اند. اين دسته از افراد به جاي تغذية درست و استفاده خوب از انواع غذاها و مواد غذايي كمبود هايشان را با انواع قرص ها و داروهاي تكميل كنندة تأمين مي كنند و در شرايط متفاوت غذايي به دليل داشتن يك عادت خاص تغذيه دچار مشكل مي شوند.

آن ها نه تنها با خوردن غير لازم و بي اندازة ويتامين ها و داروها تعادل طبيعي تغذية بدن را به هم مي زنند، بلكه خود را از لذت خوردن خوردني هاي خوب و خوشمزه هم محروم مي سازند. اين افراد معمولاً در دوران كودكي عادت هاي صحيح خوردن را نياموخته اند. عوامل متعددي در شكل گيري عادات مناسب غذا خوردن مؤثرند. در زير پاره اي از اين عوامل را بر مي شماريم: نوع و تنوع زمان ، چگونگي غذا خوردن با ديگران خوردن ، ساعت و زمان خوردن، ساعت و زمان خوردن، تبليغ دربارة غذا، محيط تغذيه، حضور الگوي صحيح در خوردن سلامت روح و جسم در هنگام غذا خوردن، تنقلات قبل از غذا ، نظم و انضباط هنگام خوردن، سپاس در خوردن و ساير عوامل.

1- نوع غذا و تنوع غذايي
كودكان همچون بزرگسالان به طعم ، مزه و نوع غذا توجه دارند. بايد غذا را در عين سلامت و بهداشت غذايي آن تا حد امكان خوشمزه و خوش طعم پخت تا ذائقه كودكان نيز به طعم هاي مناسب و خوب آشنا شود و ميل آنان را براي خوردن تحريك كند. افزودن چاشني هاي مناسب و به اندازه عامل مؤثري در اين باره است. تا حد امكان در طول هفته برنامة غذايي را تغيير دهيد. تغيير برنامة غذايي علاوه بر عادت دادن كودكان به انواع مختلف غذا، از طعم و مزه، گوناگوني مواد غذايي را هم به همراه دارد و سلامت كودكان را با تأمين انواع ويتامين ها، پروتئين ها و غيده تضمين مي كند.

2- چگونگي غذا خوردن
بايد توجه كودكان را در هنگام غذا خوردن به شيوه درست غذا خوردن جلب كرد. تند غذا نخوردن، با تأني و لذت خوردن. به اندازه كافي جويدن و به اصطلاح مزه مزه كردن غذا ، عادت هاي مناسب خوردن اند.

3- با ديگران خوردن
در گذشته ها و در بافت سنتي خانواده كه غالباً حضور چند خانواده با هم و در يك خانه را سبب مي شد، سفره هاي بزرگ و رنگين در ايجاد عادت خوب در جمع و با ديگران خوردن بسيار مؤثر بود. كودكان مي آموختند به سفره احترام بگذارند و همگي دور هم جمع بشوند، با هم غذا خوردن را شروع كنند و با گفت و شنود و خنده و لذت غذا را به پايان برسانند. شايد بارها اين موضوع را تجربه كرده باشيم كه با هم خوردن ميل به خوردن را بيش تر مي كند و غذا خوردن در تنهايي با سختي و بي اشتهايي همراه است. بنابر اين به كودكان بياموزيم كه همگي دور سفره يا ميز غذا جمع بشوند و با هم بخورند.

4- ساعت و زمان خوردن
تعيين كردن ساعتي خاص براي خوردن با توجه به نياز كودكان و آماده شدن از قبل براي آن زمان با برنامه هايي از قبيل شستن دست ها و ... هم از عادات خوب غذا خوردن است.
5- تبليغ دربارة غذا

آيا به ياد داريد صحبت از غذا بدون حضور آن ذايقه را تحريك كرده باشد؟ اصطلاح «آن قدر گفتي خوشمزه است و درباره اش حرف زدي كه دهانم آب افتاد» از همين دسته اعمال است. صحبت دربارة غذاها و مزة آن و صحبت دربارة چگونگي طبخ آن و مواد موجود در آن ، متوجه كردن كودكان به خوردن غذا براي تأمين بهداشت و سلامت و شادابي آن ها ، همگي مي تواند در تحريك حس و ميل به خوردن مؤثر باشد. مي توان قبل از غذا با اندكي صحبت در مورد آن وعدة غذايي رفتار صحيح خوردن را ايجاد كرد.

6- حضور الگوي صحيح خوردن
پدرها و مادرها، مربيان و ساير بزرگ ترها مي توانند الگوي مناسب براي غذا خوردن باشند، وقتي كودكان مي ببينند بزرگ ترها به عشق و علاقه غذا مي خورند، با آرامش و تأني مي جوند، از غذا تعريف مي كنند، همه چيز مي خورند و از هر نوع غذا و گوناگوني و فرهنگ جديد غذايي استقبال مي كنند، آن ها نيز مي آموزند كه با ميل و لذت بخورند. هم چنين داشتن عادت هاي خوب مثلبا آرامش خوردن، نداشتن حرص و ولع موقع خوردن، اهميت دادن به غذا در حد تعادل ، به اندازة كافي خود خوردن و چشم نداشتن به سهم ديگري از الگوهاي صحيح در غذا خوردن اند كه مي تواند از طريق بزرگ تر ها در يك جمع غذا خوردن به كودكان منتقل شود.

7- توجه به سلامت روحي و جسمي كودكان در هنگام خوردن
با صبوري در جست و جوي دليل امتناع كودك از خوردن باشيد. بسياري از كودكان به اين دليل نمي خورند كه بيمارند از چيزي رنج مي برند. دردي دارند، خسته و بي حوصله اند يا خوابشان مي آيد. به وجود هر نشانه اي از اين گونه توجه كنيد بزرگ تر ها بايد از سلامت جسم و روح كودكك در هنگام خوردن اطمينان داشته باشند. در مواردي كه كودك فقط به دليل دوست نداشتن غذايي از خوردن امتناع مي كند به زور او را وادار به خوردن نكنيد. به كودك اجازه دهيد تا به آرامي و به تدريج عادت به خوردن آن نوع غذا را كسب كند.

8- تنقلات قبل از غذا
خوردن تنقلات غير لازم از قبيل مقدار زيادي شكلات يا شيريني يا ... قبل از وعده هاي اصلي غذايي اشتهاي كودك را از بين مي برد. بايد زمان خوردن تنقلات را به درستي انتخاب كنيد تا با بي ميلي كودكان در هنگام وعده هاي اصلي غذا روبه رو نشويد.

9- نظم و انضباط هنگام خوردن
كودكان را در هنگام غذا با تكرار جملاتي از قبيل : مواظب باش روي لباست نريزي، سوپ را نريزي، درست غذا بخور، حرف نزن، مواظب باش و ... خسته نكنيد. دادن اختيار عمل و آزادي لازم به كودك در هنگام غذا خوردن ميل به خوردن را در او تقويت مي كند. كودكان ميل دارند در موقع خوردن غذا با هم گفت و گو كنند. اين مسئله ارتباط آن ها را با هم بهتر و لذت خوردن را نيز بيش تر مي كند. توجه داشته باشيد واژگون كردن كاسة سوپ يا ريختن غذا روي لباس و ... به خصوص در ميان كودكان كوچك تر به دليل عدم رشد كافي عضلات كوچك و عدم هماهنگي تعادل ميان حركات دست ها و دهان در هنگام استفاده از قاشق كاملاً طبيعي است. آن ها را با نكوهش و برقراري مقررات خشك نگران و دست پاچه نكنيم. اين نكوهش ها مي تواند بي اشتهايي و بي ميلي كودك را نسبت به غذا ايجاد كند.

10 - محيط تغذيه
محيط تغذيه بايد آرام و امن باشد. وقتي محيط متشنج است نبايد انتظار داشت كه غذا خوردن به سهولت انجام گيرد. وقتي به هم ريخته و مضطرب هستيم ، نمي توانيم به راحتي بنوشيم و بخوريم و هضم نيز به سختي صورت مي گيرد. برخي از كودكان در محيط هاي شلوغ يا پر سرو صدا نمي توانند غذا بخورند.

11- سپاس در خوردن
توجه كودكان را در هنگام خوردن به زحماتي كه براي آماده سازي غذا كشيده شده است جلب كنيد. به آنان يادآوري كنيد كه چه دست هايي براي تهيه غذا در كارند و خوردن و خوب خوردن نوعي سپاس از همة آن زحمات است. سپاس از آشپزها، توليد كنندگان مواد اولية غذايي از قبيل كشاورزها، كارگرها و خريدار مواد غذايي، هم چنين زمان و هزينه اي كه صرف تهية آن شده است. همه اين ها دلايل لازمي است براي خوب خوردن، با اشتها خوردن و دور نريختن و به هدر ندادن زحمات كشيده شده. هم چنين مي توانيد براي ايجاد عادات خوب و پسنديدة خوردن در كودكان به مواد زير توجه كنيد:

- به كودكان اجازه بدهيد تا در چيدن و آماده سازي ميز و سفرة غذا با شما همكاري كنند.
- گاه به فرصت دهيد تا غذا را خود در بشقاب هايشان بريزند و براي دوستان خود نيز غذا بكشند.
- در فرصت هايي از كودكان بخواهيد تا شاهد طبخ غذاها باشند. هم چنين آنان مي توانند در آماده سازي مواد غذايي براي طبخ از قبيل تميز كردن پاره اي مواد مثل حبوبات ، سبزي ها، يا ... به شما كمك كنند.

- براي ايجاد تنوع در هنگام خوردن گاه محل خوردن را تغيير دهيد. براي مثال در يك هواي خوب و آفتابي مي توانيد ميز يا سفرة غذا را داخل حياط مهد كودك يا خانه آماده كنيد. در روزهايي كه غذاهايي چون ساندويچ داريد، مي توانيد با يك صحنه نمايشي كودكان را به يك پيك نيك خيالي دعوت كنيد. آن ها از اين كار بسيار لذت مي برند.

- انتظار براي خوردن را به كودكان بياموزيد و اين كه همه بايد با هم غذا بخوريم. «منتظر مامان يا بابا هستيم تا با هم غذا بخوريم يا منتظر بقية دوستان خواهيم ماند»

- براي يك هفته برنامه غذايي داشته باشيد. برنامه را با علايم يا نشانه هايي بر ديوار كلاس يا اتاق در خانه مشخص كنيد.
- از كودكان در تنظيم برنامه هاي غذايي كمك بگيريد و سليقه ها و انتخاب هاي آنان را نيز مورد توجه قرار دهيد.
- پخش يك موسيقي ملايم و آرام در هنگام غذا خوردن به ايجاد آرامش در خوردن كمك مي كند . اپخش موسيقي تند و پر سرو صدا اجتناب كنيد.
- در هنگام خوردن با كودكان رابطة عاطفي خوبي برقرار كنيد و غالباً كودكان كوچك تر ميل دارند غذاي خود را با مربي مورد علاقة خود بخورند.

- از كودكان بزرگ تر بخواهيد تا به كودكان كوچك تر در هنگام خوردن كمك كنند. اين مسئله سبب مي شود كه كودكان بزرگ به دليل احساس مثبت در خود بهتر و راحت تر بخورند. ضمن اينكه كودكان كوچك تر هم عادات غذا خوردن بزرگ ترها را آموخته و در كنار آن ها بهتر مي خورند.
- كودكان را تشويق كنيد تا از وسايل مخصوص خود در هنگام خوردن استفاده كنند و توجه آنان را به تأمين سلامت و بهداشت در اين امر جلب كنيد.

- با كودكان درباره انواع غذاها گفت و گو كنيد. در صورت امكان با طبخ غذاهاي محلي و بومي ذايقة كودكان را به مواد غذايي متفاوت با آن چه مي خورند، عادت دهيد. اين كار ضمن تربيت ذايقه، آنان را با فرهنگ هاي متفاوت تغذيه در ميان مردم آشنا كرده، سبب ايجاد حس احترام در كودكان نسبت به ساير فرهنگ ها و عادات مي شود.

- به كودكان سخت غذا فرصت دهيد تا ابتدا شاهد غذا خوردن ديگران باشند و سپس به آن ها در خوردن كمك كنيد.
- و سر انجام اين كه به غذا خوردن به عنوان پاسخ به يكي از نيازهاي اساسي انسان اهميت بدهيد. براي طبخ آن با علاقه و همراه با مواد با مواد و زمان مناسب اقدام كنيد و آن را با لذت بخوريد و بگذاريد تا كودكان هم الگوهاي بهتري را در اين باره به ديگران ارايه دهند. (نشريه ماهانة آموزشي – تربيتي پيوند – اسفند ماه 1382 – شماره 293)

غذاي روزانة كودك
اغلب بچه ها تا سن نوجواني از غذاهاي خانگي استفاده مي كنند، پس بهترين فرصت در اختيار والدين است كه آن ها را با مواد غذايي سالم و عادات صحيح خوردن آشنا كنند و و دربر گيرنده ي مواد تازه و سرشار از ويتامين ها و منابع غذايي سالم باشد. آن ها بايد بدانند چه مي خورند، چقدر مي خورند، چه احساسي از خوردن دارند و رفتار هاي تغذيه اي آن ها چيست؟ براي تهيه ي غذاي كودكان به چند نكته ي اساسي زير توجه كنيد:

1- حتي المقدور خوراك روزانه تان را سرخ نكنيد.
2- هنگام آشپزي از روغن كم تري استفاده كنيد.
3- از گوشت كم تري در تهيه غذا استفاده كنيد (برش هاي گوشت را كوچك كنيد)
4- خوراكي هاي متفرقه (مثل: چيپس ، نوشابه ، بستني و ...) را از جلوي دست و چشم بچه ها برداريد اين گونه خوراكي ها اغلب ازقند هاي ناسالم ، روغن هاي آسيب زا و مواد افزودني ساخته مي شوند كه نه تنها موجب ازدياد وزن بچه ها مي شوند، بلكه مضرات ديگري هم دارند.
5- براي صبحانه از شير، كره، پنير و محصولات لبني كم چرب استفاده كنيد. سعي كنيد بچه ها حتماً صبحانه بخورند، ولي نه يك صبحانه ي سنتي و پر كالري ، بلكه يك ليوان آب ميوه، شير كم چرب ، چند تكه نان برشته، اگر آن ها عادت كنند صبح ها، يك صبحانه ي ساده بخورند دير تر گرسنه مي شوند و كم تر به دنبال خوراكي هاي متفرقه مي افتند.
6- آب را جايگزين نوشابه كنيد.
7- هنگام غذا خوردن به فرزندتان اصرار نكنيد كه «حتماً بايد بشقابت را پاك كني» سعي كنيد خودتان به اندازه كافي براي او غذا بريزيد و او را به نوع پر خوري عادت ندهيد.
8- هيچ گاه از غذا و خوراكي هاي گوناگون به عنوان پاداش و تشويق بچه ها استفاده نكنيد.
صبحانه

صبحانه ، مهم ترين وعده ي شود كه مي تواند تأثير زيادي بر فعاليت هاي روزانه ي كودك و روند يادگيري او بگذارد. براي بسياري از خانواده ها صبحانه خوردن در ابتداي روز قدري مشكل و رشوار است. در حالي كه اگر مسئوليت آماده كردن سفره ي صبحانه را همگي با هم (يا به نوبت) به عهده بگيرند ، خواهند ديد كه پس از مدتي كوتاه چنان به برنامه عادت مي كنند كه عملاً به بخشي از برنامه ي صبحگاهي آنان تبديل مي شود. تحقيقات نشان مي دهند كودكاني كه صبحانه نمي خورند يا خوراكي هاي كم ارزشي (به لحاظ غذايي) مي خورند، اكثراً دچار كمبود توجه و تمركز در صبح مي شوند. براي مقابله با چنين مشكلي

ع خوراكي هايي براي صبح فرزندتان آماده كنيد كه او خوردن آن ها را دوست داشته باشد، حتي اگر به نظر شما قدري نا متعارف و غير معمول بيايد. براي مثال ، اگر كودكي دوست دارد همان اول صبح مقداري ماكاروني يا قدري از شام شب قبل بخورد، اين اجازه را به او بدهيد ، زيرا اين غذاها حاوي مقداري قند و نشاسته اندكه مي تواند به او نيرو و توان براي حركت، مطالعه و درس خواندن بدهند. مسلم بدانيد كه بعد از مدتي قادر خواهيد بود آن ها را به نوشيدن شير و خوردن چند لقمه نان و پنير و گردو يا صبحانه اي منظم تشويق كنيد. (نشريه ماهانه آموزشي – تربيتي پيوند – ارديبهشت 1384 – شماره 307)

اهميت خوردن صبحانه
همه متخصصان تغذيه و پزشكان اطفال مصرند كه صبحانه كودكان كامل و مناسب باشد. عادت دادن كودكان به خوردن صبحانه بسيار مهم است. بدن همه كودكان بعد از چند ساعت خواب به يك غذاي سبك ، اما كامل و پر از انرژي احتياج دارد. اگر كودك در خانواده اي بزرگ شود كه مادر ميل به صبحانه نداشته باشد و فقط يك دانه ميوه بخورد، يا پدر زودتر از خان خارج شود و كودك شاهد خوردن صبحانه او نباشد يا حتي پدر و مادر آن قدر مشغله داشته باشند كه نتوانند صبحانه را آماده كنند، طبيعي است كه كودك عادت به خوردن صبحانه را از بابت فرهنگي و آموزشي پيدا نخواهد كرد. به عبارت ديگر اگر كودك صبحانه خوردن خانوادة خود را به عنوان يك برنامه منظم ، دوست داشتني و مهم نبيند و هيچ ميلي به يك صبحانة خوب پيدا نمي كند.