بررسی سیستم حسابداری حقوق و دستمزد اداره برق استان کردستان

بخشی از مقاله

شرکت سهامي خاص توزيع نيروي برق استان کردستان
تاريخچه فعاليت شرکت:
کليات:
شرکت توزيع نيروي برق استان کردستان در تاريخ 25/2/1370 به صورت يک شرکت سهامي خاص تأسيس شده و طي شماره 89151 در اداره ثبت شرکت ها و مالکيت صنعتي به ثبت رسيده است.
آخرين اساسنامه آن در تاريخ 25/2/1370 به تصويب رسيده است.
در حال حاظر شرکت جزء شرکت هاي زير مجموعه شرکت مادر تخصصي توانير مي باشد و مرکز اصلي شرکت در سنندج واقع است.
اما استان کردستان به بخش هاي مختلفي تقسيم بندي شده و در هرکدام از بخش ها يک نمايندگي از برق استان در آن بخش وجود دارد که به فعاليت مشغول مي باشد.

فعاليت اصلي شرکت
موضوع فعاليت شرکتطبق ماده 5 اساسنامه شرکت سهامي بوده و از تاريخ 1/1/1370 شروع به فعاليت در زمينه هاي زير نموده است:

1. بهره برداري شبکه توزيع
2. خدمات مشترکين
3. توسعه و احداث خطوط توزيع
4. اصلاح و بهينه سازي شبکه خطوط توزيع
5. برنامه ريزي، طراحي و نظارت بر موارد بالا
6. روشنايي معابر
7. و ساير فعاليت ها

وضعيت اشتغال:
در اداره برق استان کردستان کارکنان به سه دسته تقسيم مي شوند که هرگروه را با کدي متنفاوت در حساب ها نگهداري مي شود.
که شامل موارد زير است:
کارمندان دائم استخدامي

الف: کارمند بخش شغلي که با کد 10000، 20000، 30000، 40000 نشان داده مي شود.
تعداد اين افراد در سال 84 بالغ بر 167 نفر بوده که با توجه به سال هاي قبل يک کاهش 10 نفري را در شرکت مشاهده مي کنيم.
ب: کارگر که با کد 70000، 80000 ، 90000 نشان داده مي شود.
که تعداد اين افراد در سال 84 بالغ بر 159 نفر بوده که تعداد 7 نفر کاهش را نسبت به سال 83 نشان مي دهد.
کارکنان قراردادي _ استخدامي
الف: کارمند بخش شغل که با کد هاي 10000، 20000، 30000، 40000، نشان داده مي شود.
که تعداد اين افراد نيز نسبت به سال قبل کاهش نشان داده است.
ب: کارگر که با کدهاي 70000، 80000 نشان داده مي شوند.
که اين تعداد نيز در مقايسه با سال 83 داراي کاهش تعداد کارگران است.
کارکنان تأمين شده از طريق قرارداد شاغل در بخش اصلي
اين کارکنان نيز با کدهاي 10000، و 20000، 30000، 40000 در دفاتر و اسناد نشان داده مي شوند.

اهداف شرکت
شرکت توزيع نيروي برق استان کردستان يکي از شرکت هاي فعال در امر توزيع نيروي برق در استان مي باشد.
شرکت توزيع نيروي برق در راستاي نيل به اهداف برق منطقه غرب که مناطق غرب کشور را در زمينه انتقال نيروي برق و تأمين نيروي برق اين منطقه از کشور کمک مي کند.
در طي ده هاي اخير دولت در راستاي کم کردن مسئوليت هاي خويش توانير را به قسمت هاي مختلفي تقسيم کرد و کشور را به مناطق مختلفي نيز تقسيم که و سهام شرکت را به تعداد شرکت خاص بفروش رسانيد و شرکت توزيع نيروي برق استان کردستان زير نظر برق منطقه اي غرب در سال 1370 فعاليت خود را آغاز نمود.
شرکت توزيع نيروي برق استان در راستاي ارائه خدمات به مشترکين خود که شامل:
1. مشترکين خانگي
2. مشترکين عمومي
3. مشترکين صنعتي
4. مشترکين کشاورزي
5. مشترکين تجاري
6. مشترکين آزاد
7. و روشنايي معابر شهري و جاده اي مي باشد شناسايي نموده و به برق منطقه اي غرب گزارش مي دهد.
از آنجا که شرکت توزيع نيروي برق استان نماينده شرکت برق منطقه اي غرب مي باشد لذا نيازهاي استان را در زمينه هاي بالا که گفته شد به برق منطقه اي غرب کشور گزارش داده و نيازها را به جزء در گزارش خود ياد کرده و به برق منطفه اي غرب ارائه مي دهد.
شرکت توزيع نيروي برق استان در راستاي رسيدن به اهداف برق منطقه اي غرب کشور در استان به فعاليت هاي گوناگوني را انجام مي دهد که شامل:
1. بهره برداري از شبکه توزيع برق
2. خدمات مشترکين
3. توسعه و احداث شبکه هاي توزيع و غيره
4. اصلاح و بهينه سازي شبکه توزيع
5. برنامه ريزي طراحي و نضارت بر طرح هاي استان (در زمينه توزيع نيروي برق)
6. روشنايي معابر
7. و ساير موارد فعاليت دارد.

شرکت توزيع نيروي برق همچنين در انجام کنتور خواني خانه به خانه و رفع اشکالات در برق خانگي و غيره جمع آوري و واريز مبلغ فيش هاي برق مصرفي و واريز آن به حساب وزارت نيرو مي باشد و همچنين نماينده شرکت توانير و برق منطقي غرب در استان نيز مي باشد.
چارت سازماني:
چارت سازمان در هر سازمان نشان دهنده تفکرات مديريت در آن سازمان است و اينکه مدير چگونه تفکري را در آن سازمان پرورش مي دهد.
از لحاظ تفکر مديريت ما در کل دو نوئع مدير را در سازمان هاي مي توان طبقه بندي کرد.
1. مديراني با تفکر باز
2. مديراني با تفکر بسته
1. مديران با تفکر باز به مديراني گفته مي شود که در سازمان به افراد زير دست خود تفويض اختيار به معناي واقعي کرده و کارها را به افراد شايسته و جوان سازمان مي سپارند و خود فقط نضارت مي کنند و در اين صورت است که راندمان بهره وري سازمان بالا مي رود.

2. مديراني با تفکر بسته اين نوع مديران که کم هم نيستند مديراني هستند که به کارکنان خود ايمان نداشته اند و به توانايي هاي آنان اعتنا نمي کنند و ديگر کارکنان نيز رغبتي به نو آوري و نشان دادن خلاقيت در خود نمي يابند و خلاقيت ها و استعدادهاي کارکنان در نطفه نابود مي شود. اين دو نوع مديرت را مي توان از چارت سازماني هر سازمان شناسايي نمود.

شرکت توزيع نيروي برق استان با مديريت مناسب و تفويذ اختيارات به بخش هاي مختلف خود توانسته سهم عظيمي از فعاليت هاي خود را به بخش هاي مختلفي واگذار نمايد تا راندمان بهره وري کار در سازمان به طرز عجيبي بالا رود و شرکت توزيع نيروي برق استان با 200 صفحه چارت سازماني يکي از مناسب ترين تفکرات مديريت را دارا مي باشد شرکت توزيع نيروي برق استان با تفويذ اختيارات به بخش هاي که خود شرکت برق استان را به بخش هاي مختلفي تقسيم کرده و اختياراتي به آن بخش ها داده و شرکت توزيع نيروي برق سنندج بر آن بخش هاي ديگر نضارت مي کند. و به نظر اينجانب به عنوان يک دانشجوي رشته حسابداري مديريت شرکت توزيع نيروي برق استان يک مديريت با تفکر باز مي باشد و ديگر مدير نمي تواند در سازمان هاي بزرگ تنها به خود اعتماد داشته باشد و تمام کارها را خودش انجام دهد. امروزه مديريت بايد سازمان را به بخش هاي مختلفي تقسيم کند و به هر قسمت اختياراتي در حد توانايي هاي آن قسمت تفويذ نمايد.
از آنجا که شرکت توزيع نيروي برق استان يک شرکت خصوص و انتفاعي مي باشد و هدف از فعاليت آن کسب سود براي سهام داران خود (تعدادي شرکت خاص که داراي سهام اين شرکت هستند) مي باشد.هدف خود را از ايجاد اين شرکت کسب سود بوده و ديدگاه اشتباه مردم که شرکت توزيع نيروي برق استان يک شرکت دولتي مي باشد کاملاً اشتباه بوده و اين شرکت فقط پيمانکار اجراي دستورات شرکت توانير که مرکز آن در تهران بوده است.
مراحل دريافت طرح:
شرکت توزيع نيروي برق استان همانطور که در بالا اشاره شد نماينده برق منطقه غرب مي باشد و نيازهاي استان را در موارد مختلف گفته شده در بند هاي بالا به اداره برق منطقه اي غرب گزارش مي دهد و پيشنهاد اجراي طرح را به برق منطقه اي غرب مي کند. اين نيازها به وسيله کارشناسان شرکت شناسايي مي شود و در رابطه با برطرف کردن نيازهاي استان در رابطه با احداث و نگهداري و تعويض خطوط توزيع و ايجاد مشترکين جديد، احداث خطوط جديد و غيره مي باشد.
که به تأييد کارشناسان و معاونت شرکت توزيع نيروي برق استان رسيده باشد.
دستور کار:
سپس برق منطقه اي غرب نيز پس از برسي هاي خود و استفاده از نظرات کارشناسان خود اقدام به فعاليت هاي زير مي نمايد.

1. بودجه بندي طرح پيشنهادي شرکت توزيع نيروي برق
2. عنوان کار (مثلاً برکناري کنتورهاي فرسوده شهري)
3. تأيين تاريخ شروع و اطمام کار
4. دادن شرح کالاها يا خدماتي که شرکت بايد آنها را انجام دهد.
5. تأيين قيمت واحد جنس بکار برده شده در طرح و کل آن را.
6. تأيين قيمت واحد دستمزدبکار رفته در اجراي طرح.

7. تأيين هزينه هاي بالاسري
که شامل مواردي چون:
الف: هزينه هاي مهندسي و نظارت
ب: هزينه هاي تدارکات و انبارها
ج: هزينه هاي حمل و نقل
و ساير هزينه هاي پيش بيني نشده مي باشد
که به تصويب مدير برق شهرستان سنندج و مدير عامل برق استان مي رسد.
اگر طرح توسعه باشد به امضاي کمسئول طرح و توسعه نيز مي رسد.
کروکي اوليه:
همراه فرم دستور کار کروکي اوليه منطقه جغرافيايي اجراي کار براي شرکت توزيع نيروي برق استان فرستاده مي شود که منطقه جغرافياي و مبدأ و انتهاي کار را مشخص مي سازد.
کدينگ دستور کار:
همچنين براي هر دستور کار کدي تعريف مي شود که شامل13 رقم مي باشد که هر کدام از آنهامشخصه چيزي است.
از سمت چپ رقم اول نوع کار را معين مي کند (مثلا 3 کار برکناري است)
رقم دوم قسمتي که تحت تأثير قرار مي گيرد را نشان مي دهد. (مثلاً 8 کنتور است)
رقم بعد کد شناسايي استان مي باشد (مثلاً استان کردستان 5 مي باشد)
5 رقم بعد کد شناسايي شهرستان مي باشد (مثلاً00855 کد شناسايي شهرستان مريوان مي باشد)
دو رقم بعد نيز نشان دهنده سال مي باشند.
و سه رقم آخر نيز رديف دستور کار مي باشد.
تأمين اعتبار:
سپس برق منطقه اي غرب براي طرح فرستاده شده تأمين اعتبار و با توجه به قوانين و مقررات و بودجه بندي که وزارت نيرو براي هر نوع از طرح هاي که شامل طرح هاي :
1. بهره برداري از شبکه توزيع برق
2. خدمات مشترکين
3. توسعه و احداث شبکه هاي توزيع و غيره
4. اصلاح و بهينه سازي شبکه توزيع
5. برنامه ريزي طراحي و نضارت بر طرح هاي استان (در زمينه توزيع نيروي برق)
6. روشنايي معابر
7. و ساير موارد فعاليت است. وزارت نيرو بودجه متفاوتي براي هر کدام از موارد بالا تأيين کرده و شرکت توانير پس از درافت پيشنهاد از شرکت هاي توزيع نيروي برق جهت اجراي يکي

از فعاليت هاي زير آن را شرکت برق منطقه اي داده که نماينده توانير است و توانير و برق منطقه اي غرب با تصويب آن و بعد از اين براي آن تأمين اعتبار مي کنند به صوت پشت سر هم يعني اول وزارت نيرو تأمين اعتبار کرده و سپس شرکت توانير و برق منطقه اي غرب و سپس اعتبار به شرکت توزيع نيروي برق استان جهت اجرا مي رسد.
کد و تاريخ تأمين اعتبار را در دستور کار درج مي کند و براي شرکت توزيع نيروي برق

استان مي فرستد.
دريافت طرح:
شرکت توزيع نيروي برق استان پس از دريافت دستور کار که توسط برق منطقه اي غرب کشور تهيه مي شود کار خود را در زمينه دستور کار آغاز مي کند.
پس از تصويب اجراي طرح با قيمت پيشنهاد شده از سوي برق منطقه اي غرب که در دستور کار به تفکيک:
1. بهاي کل دستمزد
2. بهاي کل اجناس
بعلاوه هزينه هاي بالاسري (مهندسي و نضارت، تدارکات و انبار، حمل و نقل) و ساير هزينه هاي پيش بيني نشده توسط شرکت توزيع نيروي برق استان صورت گرفت است.
مرحله اول:
شرکت توزيع نيروي برق استان بعد از مطالعه و قرار دادن طرح در يکي از زمينه هاي :
1. بهره برداري شبکه توزيع
2. خدمات مشترکين
3. توسعه و احداث خطوط توزيع
4. اصلاح و بهينه سازي شبکه خطوط توزيع
5. برنامه ريزي، طراحي و نظارت بر موارد بالا
6. روشنايي معابر
7. و ساير فعاليت ها
در يکي از تقسيم بندي هاي بالا جايگذاري مي شود.

مرحله دوم:
برآورد دستور کار صورت مي گيرد که در برگه برآورد دستور کار انجام مي شود و تجهيزات لازم در دستور کار را در اين برگه نوشته و قيمت گذاري مي شود و اين قيمت گذاري توسط کارشناسان شرکت توزيع نيروي برق استان صورت مي گيرد.
خدمات بخش حسابداري بهاي تمام شده
1. کنترل مداوم و ارائه گزارشات و در خصوص آخرين وضعيت قرار دادهاي منعقد شده با برق منطقه اي غرب
توضيح: بخش حسابداري بهاي تمام شده با گرد آوري کليه اطلاعات مالي تهيه شده توسط بخش هاي ديگر شرکت که اعم از :
بخش حسابداري انبار
حسابداري حقوق و دستمزد
و غيره . . .
که توسط قسمت مميزي سازمان نيز برسي و اطلاعات را از نظر صحت و درستي اعداد و ارقام تأييد شده است را به در سيستم حسابداري وارد کرده و اطلاعات دسته بندي شده

با اسناد و کمدارک مثبته در اختيار واحد حسابداري بهاي تمام شده قرار مي گيرد.
قسمت حسابداري بهاي تمام شده نيز کليه اطلاعات را دوباره کنترل کرده و به رئيس امور مالي گزارش مي دهد.
همچنين قسمت حسابداري بهاي تمام شده آخرين وضعيت قرار دادهاي منعقد ش

ده با برق منطقه اي غرب کشور را نيز نمايش مي دهد.
2. نضارت بر کار حسابداري انبار و ارائه گزارشات منظم از وضعيت انبارهاي شرکت
يکي از مهمترين قسمت هاي شرکت توزيع نيروي برق استان قسمت انبار مي باشد که يکي از قسمتهاي حساس شرکت مي باشد و تعدد حسابهاي زيادي در انبار صورت مي گيرد و ورودي و خروجي زيادي دارد و باعث مي شود که يکي از قسمت هاي مهم در شرکت توزيع نيروي برق استان مي شود.
انبارهاي شامل:
1. انبار تجهيزات
2. انبار مواد اوليه
1. انبار تجهيزات شامل انبار وسائل الکترونيکي و مکانيکي که در هر طرح به مصرف مي رسد و شامل قطعاتي گران قيمت و مخصوص با مارک هاي مخصوص مي باشد که نوع آن را برق منطقه اي غرب کشور در دستور کار اعلام مي دارد و شرکت با توجه به مندرجات دستور کار اقدام به خريد آن تجهيزات مي باشد مثلاً پست هاي فشار قوي و تير هاي چراخ برق و غيره. . .
که شرکت توزيع نيروي برذق استان اين تجهيزات را به صورت مناقصه در اختيار فروشندگان قرار مي دهد و هر کدام که در مناقصه موفق شوند مي توانندبا فروش اين تجهيزات به شرکت توزيع نيروي برق کسب درامد کنند
يکي از درامد هاي شرکت توزيع نيروي برق استان از مابي تفاوت قيمت گذاري برق منطقه اي غرب بر روي تجهيزات و قيمت خريداري تجهيزات در مناقصه صورت مي گيرد.
3. انبار مواد اوليه
مواد اوليه مصرفي در طرح هاي که شامل 7 نوع طرح
1. بهره برداري شبکه توزيع
2. خدمات مشترکين
3. توسعه و احداث خطوط توزيع
4. اصلاح و بهينه سازي شبکه خطوط توزيع
5. برنامه ريزي، طراحي و نظارت بر موارد بالا
6. روشنايي معابر
و ساير فعاليت ها
و هر کدام از اين فعاليت ها نياز به مواد اوليه مصرفي اعم از:
1. لوله گالوانيزه 4. نوار پلاستيکي، لوله گالوانيزه
2. آجر نيمه 5. کابل، سکوي مخصوص سرکابل
3. ماسه 6. پيچ و مهره، سرکابل هوائي
که با توجه به هر نوع فعاليت از هر کدام يا از چند نوع آنها استفاده مي شود.
و يکي ديگر از منابع درامد شرکت توزيع نيروي برق استان نيز اين مواد اوليه مي باشد و برق منطقه اي غرب نيز در دستورکار قيمت اين نوع از مواد اوليه و مقدار مصرف آن را تأيين نموده و قيمت يک واحد و کل واحد هاي مصرفي از هر کدام از انواع مواد اوليه را آورده است و مابي تفاوت قيمت خريد اين مواد توسط شرکت توزيع نيروي برق استان و قيمتي که در دستور کار آمده است ني

ز براي شرکت توزيع نيروي برق استان در صورتي که مثبت باشد يک نوع درآمد است.
با توجه به اهميت انبارها همچنان که در قسمت هاي بالا اشاره شد بايد گروهي باشند که بر روي فعاليت هاي انبارهاي کنترل و نظارت داشته باشند. بر همين اساس اين وظيفه به قسمت حسابداري بهاي تمام شده محول شده که هم در جريان خريد هاي سازمان و در جريان

خروجي هاي کالا از انبار مي باشد که براي هر طرح انجام مي شود و از اين لحاظ بخش حسابداري بهاي تمام شده يکي از بهترين گزينه ها مي باشد :
چون به وسيله صورت وضعيت هاي پيمان کاران از خروج هاي کالا از سازمان با اطلاع مي شود و اين اطلاعات را با حواله هاي انبار و خريد هاي سازمان مقايسه کرده و موجودي هاي انبار را بدست مي آورد و مي تواند اين موجودي هار ار به رئيس امورمالي گزارش دهد.
همچنين مي تواند خروجي هاي کالا را در هر طرح با دستور کار آن طرح مقايسه کند و اشکالات و احتمالاً تقلبات را در آن بيابد.
و تنها قسمت حسابداري بهاي تمام شده مي باشد که درآمدهاي هر فعاليت را جداگانه بدست آورده و در همان طرح به طور جزء گزارش مي دهد و مثلاً
درآمد ناشي از مابي تفاوت قيمت محصولات که از طرف برق منطقه اي غرب کشور داده و قيمتي که در مناقصه قبول شده است را تجزيه و تحليل نموده و درآمد حاصله از خريد مواد اوليه را در قسمت درآمد ها به عنوان درامد خريد مواد اوليه تعيين مي نمايد.
و پرداختي هاي را که براي خريد مواد اوليه انجام مي دهد به عنوان کد هزينه در قسمت هزينه ها به جزء مي آورد و جزء به جزء توضيح مي دهد که اين مبلغ هزينه مربوط به کدام نوع مواد اوليه مي باشد با ذکر تاريخ و شماره فيش هاي پرداختي و رسيد انبار هاي صادر و حواله انبار هاي صادر.
از ديگر وظايف قسمت حسابداري بهاي تمام شده نظارت بر خريد مواد اوليه مي باشد که موالد اوليه به موقع و با قيمت مناسب و مواد لازم طرح خريداري شوند که در دستور کار آمده است و قسمت حسابداري بهاي تمام شده تجزيه و تحليل مي کند که چه کالاهاي بايد خريداري مي شد و الان چه کالاهاي خريداري شده و وظيفه مقايسه دستور کار و مواد اوليه مصرفي را در دفاتر بر عهده حسابداري بهاي تمام شده مي باشد.
قسمت حسابداري بهاي تمام شده وظيفه دارد که همانطور که در بالا گفته شد وضعيت هر کدام از بدهکاران و بستانکاران شرکت را که در مورد فعاليت هاي مشخص شده مي باشد و به صورت کاملاً مکانيزه مانده حساب هاي هر کدام از بدهکاران و بستانکاران را مشخص نموده و در صورت مراجعه هر کدام از آنها مانده حسابهاي آنان را که پس از کسر پرداختي هاي که به صورت پيش پرداخت يا صورت وضعيت صورت گرفته و برداشت هاي که شرکت توزيع نيروي برق استان بر مي

دارد ماننده بيمه و ماليات و مانده حساب بستانکاري را به ارباب رجوع اطلاع دهد و آخرين وضعيت قرار داد منعقد شده بين شرکت توزيع نيروي برق و پيمانکار را گزارش دهند و همچنين به سطوح مديريت گزارش دهند که کدام يک از فعاليت هاي تا چه اندازه طبق برنامه پيش بيني شده در حال اجرا مي باشد و آيا کارفرما طبق برنامه صورت وضعيت هاي خود را به قسمت حسابداري بهادبر حسب مورد قسمت حسابداري بهاي تمام شده طبق قوانين و مقررات جرايمي را براي

پيمانکار در نظر گيرند.

تهيه صورت وضعيت
يکي ديگر از مهمترين فعاليت هاي گروه حسابداري بهاي تمام شده اين است که صورت وضعيت دستور کارهاي انجام شده را گزارش دهند و کليه کالاها و مواد مصرفي و در

صد تکميل کالا و تمام هزينه هاي را به شرکت برق منطقه اي غرب کشور گزارش دهد.
قسمت حسابداري بهاي تمام شده ابتدا خلاصه اي از کل صورت وضعيت هاي ارسالي براي برق منطقه اي غرب کشور را آماده نموده.
و در آن جمع کل مبلغ قرار دادها را آوده و در قسمت پايين تر جمع کل تجهيزات مصرف شده را تا تاريخ تهيه صورت وضعيت ها آورده.
مبلغ کل هزينه هاي اجراي طرح را در قسمت پايين تر گزارش نموده و جمع تا اين تاريج به مبلغ چه مقدار بوده است.
و اگر قبل از اين صورت وضعيت صورت وضعيت ديگري را هم براي برق منطقه اي غرب به عنوان کارفرما فرستاده باشد مبلغ صورت وضعيت قبلي را نيز در آن منعکس کرده و با مبلغ اين صورت وضعيت جمع مي نماييم.
و کسورات و سپرده هاي انجام کار را از آن کسر نموده و مبلغ خالص صورت وضعيت را گزارش مي دهد براي دريافت اين مبلغ از کل قرارداد از برق منطقه اي غرب به عنوان کارفرما و شرکت نيروي برق استان به عنوان پيمانکار.
دريافت فرم حواله صورت وضعيت
شرکت برق منطقه اي غرب پس از دريافت صورت وضعيت و انجام کارشناسي فعاليت هاي انجام شده توسط نمايندگان قانوني خود در استان اقدام به حواله کردن مبلغ صورت وضعيت به حساب شرکت توزيع نيروي برق استان مي شود و مبلغ قابل پرداخت را کارشناسان براساس پيش

رفت کار و گزارش صورت وضعيت تأيين نموده و اين مبلغ را براي هر نوع فعاليت جداگانه مي آورند.
تقسيم بندي فعاليت هاي قسمت حسابداري بهاي تمام شده:
1. فعاليت هاي که حسابداري بهاي تمام شده در طي سال انجام مي دهد.
2. فعاليت هاي که قسمت حسابداري بهاي تمام شده در پايان سال انجام مي دهد.

فعاليت هاي که قسمت حسابداري بهاي تمام شده انجام مي دهد را مي توان در يک جمع بندي سازه به دو دوره تقسم نمود.
فعاليت هاي که قسمت حسابداري بهاي تمام شده در طول ساز انجام مي دهد که در قسمت هاي بالا به آن پرداخته ايم و کليه اين کارها را قسمت حسابداري بهاي تمام شده انجام مي دهد.
اما فعاليت هاي قسمت حسابداري بهاي تمام شده تنها محدود به طي سال نمي باشد.
همانطور که در قسمت هاي قبل اشاره شد شرکت داراي چندين نوع هزينه مي باشد که ما آن را به دو نوع تقسيم مي کنيم.
1. هزينه هاي عملياتي
2. هزينه هاي اداري
هزينه هاي عملياتي
شامل کليه هزينه هاي که به پيمان کار پرداخت مي شود و مبلغ کليه موادي که از انبار شرکت بيرون رفته است براي هر فعاليت يک نوع هزينه عملياتي محسوب مي شود و غيره . . . .
اين هزينه ها در طي سال به وسيله صورت وضعيت هاي که در اختيار قسمت حسابداري بهاي تمام شده قرار مي گيرد در هر پروژه جداگانه وارد شده و بين پروژه هاي مختلف تسهيم مي شود به همان اندازه که هر طرح از اين هزينه ها سهم دارد و در پايان سال معلوم مي باشد که هر پروژه چه مقدار مواد و هزينه عملياتي دربر داشته است و چه مقدار سود از اين پروژه عايد شرکت توزيع نيروي برق استان مي شود.
اما هر شرکتي نيز داراي هزينه هاي است که شرکت توزيع نيروي برق به علت بزرگي و بروکراسي بودن خود و تعداد زياد کارکنان داراي هزينه هاي زياد اداري مي باشد.
هزينه هاي اداري:
به هزينه هاي گفته مي شود که در خود شرکت توزيع نيروي برق استان اتفاق مي افتد و شامل هزينه حقوق و دستمزد و استهلاک و ملزومات و غيره مي باشد که در طي سال اتفاق مي افتد و لي روي پروژه ها تسهيم نمي شود.
قسمت حسابداري بهاي تمام شده کليه هزينه هاي اداري خود را که شامل هزينه هاي حقوق و دستمزد و ملزومات مصرفي و هزينه هاي اداري غيره مي باشد در طي سال جمع آوري نموده و در سيستم نگهداري مي کند.
سپس در پايان سال بعد از اعلام سود ناخالص قسمت حسابداري بهاي تمام شده اقدام به تسهيم هزينه هاي اداري و غيره روي پروژه هاي انجام شده مي نمايد.
چون بر طبق اصول تنها هزينه هاي مواد و تجهيزات و طراحي و غيره صرف يک پروژه نشده است و هزينه هاي کارکنان و هزينه هاي اداري نيز براي پيشبرد اهداف شرکت مصرف شده اند و

هزينه هاي اداري و استهلاک و غيره نيز ايجاد شده است و اين سود خالص نمي باشد اما قسمت حسابداري بهاي تمام شده با تسهيم هزينه هاي اداري و استهلاکات و غيره اقدام به خالص سازي سود مي نمايد و سود خالص را به مديريت و هيئت مديره گزارش مي دهد.
و اين تسهيم به چه صورت صورت مي گيرد:
اين تسهيم بندي با توجه به مبالغ هر قرارداد صورت مي گيرد و هر قرارداد که مبلغ آن بيگيرد.
با توجه به اينکه سيستم حسابداري شرکت توزيع نيروي برق استان در اولين سال تغييرات خود به سيستم حسابداري صنعتي مي باشد و هنوز به جايگاه خود نرسيده است و اين نوع هزينه ها را به هزينه هاي سربار تعلق داده اند و در سالهاي آينده هزينه هاي اداري را به عنوان سربار بين فعاليت ها تقسيم نموده و براي هر نوع فعاليت يک نرج جذب سربار تأيين نموده و هزينه هاي را در سال آينده به عنوان سربار با توجه به نرخ هاي مختلف هر فعاليت به ثبت رسانده و از درآمدهاي هر نوع فعليت کسر نموده..
و در پايان سال براي شرکت معلوم مي شود که کدام يک از طرح ها سود آور بوده و کداميک از طرح هاي زيان داشته و دليل زيان پروژه به چه دليل بوده است و مديريت مي تواند بر اساس اطلاعات حسابداري بهاي تمام شده تصميمات جديدي را براي فعاليت هاي سال آينده خود برنامه ريزي کند. مقدار خالص سود را قسمت حسابداري بهاي تمام شده به مديريت سازمان گزارش مي دهد و مقدار سودي را که قسمت حسابداري بهاي تمام شده بدست آورده در صورت هاي مالي سازمان نشان ميدهند.
ومبناي تصميم گيري هاي مديريت سازمان مي باشد.
مشکلات و نواقص سيستم حسابداري بهاي تمام شده:
يکي از مهمترين اين مشکلات حجم فراوان فعاليت هاي انجام شده توس قسمت حسابداري بهاي تمام شده مي باشد.چون قسمت حسابداري بهاي تمام شده وظيفه جمع اموال را نيز دارد و جداي از فعاليت هاي که انجام مي دهد و اين باعث مي شود که حجم زيادي از فعاليت ها و مسئوليت ها به عهده قسمت حسابداري بهاي تمام شده باشد.
تعداد زياد ارباب رجوع: قسمت حسابداري بهاي تمام با توجه به مسئوليت ها و فعاليت هاي که انجام مي ده تقريباً با کليه قسمت هاي شرکت توزيع نيروي برق در ارتباط مي باشد و و گستردگي و تنوع اطلاعات باعث اشتباهاتي مي شود که قسمت حسابداري بهاي تمام سعي در رفع اين

اشتباهات دارد. و تعداد زيادي از افراد که به قسمت حسابداري بهاي تمام شده مراجعه نموده و اعلام صورت وضعيت ها و به حسابداري بهاي تمام شده و دريافت آخرين وضعيت بستانکار پيمانکارن شرکت توزيع نيروي برق استان مي باشد و اين به حجم فعاليت هاي اين سازمان افزوده مي شود.
کم بودن کنتزل داخلي
با توجه به حجم فعاليت زياد قسمت حسابداري بهاي تمام شده و تعداد کم کارکنان اين بخش باعث مي شود که اشتباهاتي ذاتي صورت گيرد و خطر ريسک ذاتي اشتباهات ذاتي را افزايش مي دهد و ريک بالاي براي مديريت دارد اما قسمت حسابداري بهاي تمام شده با توجه به

مکانيزه کردن سيستم هاي خود و کامپيوتري کردن فعاليت هاي خود اين مشکل را تا حد زيادي کاهش داده اند.
البته اين مشکلات را مي توان با تقسيم فعاليت هاي قسمت حسابداري بهاي تمام شده به اجزاء مختلف و افزايش تعداد کارکنان اين بخش تا حد قابل قبولي کاهش داد.
2- شماره گذاري و كدينگ حسابها
شماره كدهائي كه براي حسابها در نظر گرفته شده بايد جزئي از عنوان آن حسابها تلقي شده و در صورتهاي مالي، ترازهاي آزمايشي تراز نامه ها و صورتحساب هاي درآمد و هزينه كه توسط شركت هاي برق تنظيم و براي وزارت ارسال ميگردد قيد شود.
به منظور تسهيل در تشخيص حسابهاي سرمايه اي يا هزينه هاي عملياتي مربوطه شركت هاي برق مي توانند از سيستم شماره گذاري فرعي در دفاتر يا برنامه هاي كامپيوتري خود كه به طرز مناسبي ارقام و مبالغ حسابها را تفكيك و تشريح نمايد استفاده كنند.
جدول شماره گذاري حسابها
حسابهاي 100-199 دارائي و ساير اقلام بدهكار
حسابهاي 200- 299 بدهي و ساير اقلام بستانكار
حسابهاي 300-399 تأسيسات
حسابهاي 400-439 درآمد و هزينه
حسابهاي 440-469 درآمد عمليات
حسابهاي 500-599 هزينه هاي توليد، انتقال و توزيع
حسابهاي 900-949 هزينه هاي مشتركين، فروش، اداري و عمومي
3- دوره حسابداري
حسابهاي شركت برق بايد به طور ماهانه تنظيم و نگاهداري شوند به طوري كه كليه عمليات و ارقام هر ماه در حسابهاي همان ماه منظور گردد سال اول مالي شركتهاي برق پايان اسفندهر سال بوده و در تاريخ مزبور حسابها بايد بسته شوند مگر آنكه وزارت نيرو ترتيب ديگري را مقرر كرده باشد.
4- پرسش و تفسير
به منظور هم آهنگي و رعايت يكسان اصول و موازين اين روش حسابداري هر نوع شبهه و ابهامي در مورد تعبير متن حسابها بروز نمايد بايد با نظر و صلاحديد وزارت نيرو مرتفع گردد.

5- متن حسابها
وجود يك قلم در يك حساب فقط موقعي منظور نمودن آنرا در حساب مربوطه ايجاب مي نمايد كه در متن آن حساب قلم مزبور يا مشابه آن تعيين شده باشد.
6- اقلام معوقه
كليه اقلام مربوط به عمليات سنوات قبل كه قبلاً به حسابها منظور نشده بايد بنا به مورد به حساب هاي 434 بستانكاري هاي متفرقه بمازاد با 435 بدهكاري هاي متفرقه بمازاد منظور گردند.
7- اقلام مميزي نشده

در صورت عدم تغاير با مقررات مالي و معاملاتي و ساير قوانين موضوعه هنگامي كه گزارش مالي شركت تهيه مي شود چنانچه داد و ستدي انجام شده باشد كه در حساب هاي مالي مؤثر باشد ولي مبلغ مورد داد و ستد را در موقع بستن حسابها در اختتام دوره حسابداري نتوان به طور دقيق تعيين نمود بايد برآورد آن مبلغ را در حسابهاي مربوطه منظور نمود. بديهي است برآورد نمودن اقلام جزئي كه تأثير قابل ملاحظه اي در حسابها نخواهد داشت ضروري نمي باشد.
8- توزيع حقوق و هزينه هاي كاركنان
هزينه هاي حقوق، دستمزد و مزاياي كاركنان مربوط به حسابهاي مختلف از قبيل نوسازي، تعمير و نگاهداري و عمليات بايد بر مبناي زمان واقعي صرف شده توزيع شود. چنانچه توزيع هزينه ها با اين ترتيب امكان نداشته باشد مي توان زمان صرف شده براي عمليات مشابه را مبناي توزيع اين قبيل هزينه ها قرار داد.
اطلاعات حسابداري لازم براي اين امر از قبيل گزارش اوقات كار بايد به ترتيبي تنظيم شود كه توزيع هزينه هاي كاركنان به حساب هاي مربوطه به سهولت امكان پذير باشد.
9- ذخيره هاي عملياتي
چنانچه وزارت نيرو مقرر دارد شركت هاي برق مي توانند به منظور تأمين بيمه اموال، صدمات و خسارات وارده، تعميرات عقب افتاده و غيره از ذخيره عملياتي استفاده نمايند. پيش بيني ميزان ذخيره هاي مزبور را نيز وزارت نيرو تعيين خواهد كرد.
10- مدارك و سوابق
شركت ها بايد مدارك، سوابق و اسناد مربوط به واحدهاي عملياتي حوزه فعاليت خود را به تفكيك و به طور جداگانه براي نيروگاه ها خطوط انتقال و شبكه توزيع از جهت قيمت تمام شده، افزايش هاي انجام گرفته، بركناري ها، هزينه هاي عمليات و تعمير و نگهداري نگاهداري نمايند.
تأسيسات برق
الف: اين حساب شامل قيمت تمام شده تأسيساتي خواهد بود كه در تملك سازمان يا شركت برق بوده و در عمليات بهره برداري مورد استفاده ميباشد و طول عمر خدمتي آن نيز بيش از يك سال از تاريخ بهره برداري است و طبق اصول و ضوابط ثبت گردد.
ب: بهاي افزايش ها و اصلاحات اموال استيجاري منظور در اين حساب بايد در كدهاي فرعي جداگانه كه قابل تميز و تفكيك از تأسيسات متعلق به شركت باشد ثبت گردد.
تأسيسات برق نگاهداري شده براي استفاده آتي
اين حساب شامل بهاي تأسيسات برق متعلق به شركت است كه تحت برنامه معي

ني جهت استفاده آتي نگاهداري مي شود. در ضمن حساب مزبور شامل تأسيسات تحويلي و خريداري شده كه به عللي پس از تاريخ تحويل و خريداري مورد بهره برداري قرار نگرفته و جهت استفاده آتي نگاهداري شده است مي گردد. همچنين تأسيساتي كه قبلاً توسط شركت موره بهره برداري قرار گرفته و بعداً از خدمت خارج شده ولي در نظر است كه در آينده مورد استفاده مجدد قرار گيرد در اين حساب منظور مي شود.

ذخيره استهلاک تأسيسات برق مشغول به کار
الف: اقلام مشروحه زير بايد در بستانکار اين حساب منظور شود:
1- مبالغي که در بدهکار حساب 403 هزينه استهلاک يا در حسابهاي تصفيه شده براي هزينه استهلاک جاري منظور شده است.
2- مبالغ دخيره استهلاک مربوط به تأسيسات خريداري شده که به عنوان واحدهاي عملياتي تحويل گرديده است.
ب: موقعي که يک واحد از تأسيسات مشغول به کار استهلاک پذير از رده خدمتي برکنار مي شود، قيمت دفتري واحد مذکور به علاوه هزينه برداشت مربوطه در بدهکار اين حساب منظور مي گردد و همچنين ارزش بازيافتني (قيمت اسقاط) يا ساير مبالغ قابل وصول از قبيل بيمه در بستانکار اين حساب ثبت مي شود. در موقع برکناري هزينه هاي برداشت و ارزش بازيافتي ابتدا در دستور کارهاي برکناري محاسبه و منظور مي شود. سپس پس از اتمام عمليات برکناري، توزيع هزينه هاي مزبور در کدهاي فرعي اين حساب بشرح مندرج در بند ذيل انجام مي گيرد.
در دفتر کل و ترازنامه تنظيمي يک رقم کلي و مرکب براي حساب ذخيره استهلاک تأسيسات برق در نظر گرفته مي شود. اما شرکتهاي برق موظفند جهت مقاصد تجزيه و تحليل، جزئيات سوابق کدهاي معين اين حساب را بر اساس انواع طبقات تأسيسات موجود 1 توليد بخاري 2) توليد گازي 3) توليد هيدروليک 4) توليد ديزلي 5) خطوط انتقال 6) شبکه توزيع 7) تأسيسات عمومي نگاهداري نمايند.
موقعي كه يك واحد عملياتي تأسيسات از حسابي به حساب ديگر از يك شركت برق به شركت برق ديگر و يا احياناً از يك حساب به حساب اموال غيربرقي انتقال مي يابد، نحوه محاسبه ذخيره استهلاك مربوطه بايد به طريقي كه در بند 11 دستورالعمل تأسيسات برق آمده است انجام گيرد.
شركتهاي برق مجازند فقط جهت مقاصدي كه در بالا شرح داده شد از ذخيره استهلاك استفاده نمايند. هر نوع انتقال قسمتي از اين حساب به مازاد يا استفاده از آن به طريقي، منوط به كسب مجوز از وزارت نيرو مي باشد.
سرمايه گذاريها و وامها

اين حساب شامل قيمت دفتري سرمايه گذاري و وامهاي اعطائي در ساير شرکتهاي تابع وزارت نيرو نظير ساتکاب و غيره و همچنين ساير شرکتها و سازمانهايي که به تشخيص مجمع عمومي وزارت نيرو ضروري نمايد خواهد بود.

دارائي هاي جاري
دارائي جاري عبارت است از وجوه نقدي، موجودي كالا، حسابهاي دريافتي و به طور كلي دارائي هايي است كه در شرايط عادي كار و در آينده نزديك به سهولت قابل تبديل به وجه نقد

مي باشد.
صندوق
اين حساب شامل موجودي هاي بانكي و نيز وجوه نقدي در صندوق شركت به استثناي وجوه تنخواه گردان خواهد بود كه شركت مي تواند به طور جاري و روزمره از آن برداشت نمايد.
تنخواه گردان
اين حساب شامل پيش پرداخت وجوه نقدي خواهد بود که براي احتياجات خاص، به عنوان تنخواه گردان، در اختيار متصديان يا اشخاص مسئول گذارده مي شود.
نکته: به طور سهولت کنترل، وجود پرداخت شده به عنوان تنخواه گردان بايد مبلغي ثابت باشد.
اسناد دريافتني
اين حساب شامل قيمت دفتري كليه سفته ها و ساير اسناد دريافتني خواهد بود.
حسابهاي دريافتني مشتركين
اين حساب شامل مبالغ بدهي مشتركين در ازاء فروش برق به آنها خواهد بود.
ساير حسابهاي دريافتني
اين حساب شامل كليه مطالبات شركت از كاركنان و ساير اشخاص حقيقي و حقوقي به استثناي بدهي هاي ناشي از فروش برق به مشتركين خواهد بود.
پيش پرداخت هاي پيمانهاي خريد
اين حساب شامل پيش پرداختهاي مربوط به سفارش خريد کالا و ماشين آلات بر اساس پيمانهاي منعقده خواهد بود. پيش پرداختهاي مزبور تا زماني که کالا و ماشين آلات سفارش شده تحويل شرکت نگرديده در اين حساب نگاهداري خواهد شد. براي هر يک از پيمانهاي خريد مربوط به ساتکاب بايد حسابهاي فرعي جداگانه اي نگاهداري شود.
محاسبه و ثبت ارقام مربوط به مواد و مصالح بازيافتي به طريق ذيل خواهد بود.
1- در اين روش حسابداري ارزش لوازم و مصالح بازيافتي بر اساس قيمت صادره و در صورت عدم امكان بر مبناي برآورد تعيين خواهد شد.
2- لوازم اسقاط و غير قابل استفاده بايد بر مبناي مبلغ خالص تقريبي فروش در اين حساب منظور گردد- فروش منهاي هزينه فروش اختلاف بين مبلغ واقعي حاصل از فروش لوازم اسقاط يا مبلغ خالص تقريبي كه قبلاً در اين حساب ثبت گرديده در حساب 163 منظور و اصلاح خواهد شد.

ثبت هاي مربوط به انتخاب پيمانکار و اجراي پروژه به شرح ذيل مي باشند :
1- فروش اسناد شرکت در مناقصه :

بانک -----------------------
ساير درآمد ها --------------------------
2- دريافت سپرده يا ضمانت نامه شرکت در مناقصه دريافت سپرده:
بانک -----------------------
حسابهاي پرداختني -----------------------
دريافت ضمانت نامه ثبتي ندارد .
3- اعلام برنده و آزاد سازي سپرده يا عودت ضمانت نامه
حسابهاي دريافتني -----------------
بانک ------------------------

4- دريافت سپرده يا ضمانت نامه حسن آنجام قرارداد از پيمانکار برنده :
بانک -------------------------
حسابهاي پرداختني ----------------------------
يا
حسابهاي انتظامي ----------------------
طرف حسابهاي انتظامي -----------------------
5- تاييد صورت وضعيت توسط پيمانکار و ناظر و الصاق فرم 101 توسط
حسابدار تاسيسات :
کاردرجريان برنامه _طرح /محل اجرا/شماره پرونده/انديکس پيمانکار/رديف
پروژه
ماليات(5%) --------------------
بيمه --------------------
حسن انجام کار (5%) -----------
حسابهاي پرداختني (الباقي) -------
6- ارسال صورت وضعيت به برق منطقه
پروژه هاي مختلف که اجرا مي شوند چنانکه قبلا بيان شد به رديف ها و طرح هاي مختلف تقسيم مي شوند ، هنگامي که يک پروژه تکميل و آماده تحويل به برق منطقه مي شود .
صورت وضعيت آن توسط قسمت مربوطه تنظيم مي شود صورت وضعيت قرارداد مربوط به بهره برداري توسط معاونت بهره برداري و ديسپاچينگ ، صورت وضعيت مشترکين توسط دفتر نظارت بر خدمات مشترکين و فروش ، صورتوضعيت مربوط به چاههاي کشاورزي توسط مجري طرح برقي

کردن چاهها وصورت وضعيت مربوط به قراردادهاي توسعه و نوسازي و اصلاح و بهينه سازي توسط دفتر مهندسي طراحي و نظارت آماده مي شود (بعضي از واحدهاي فوق اکنون فعال نيستند ) هنگام ارسال اين صورت وضعيت ها به برق منطقه بر حسب نوع قرارداد (از کد طرح هر پروژه مشخص مي شود ) صورت وضعيت هاي طبقه بندي و با معين مربوط سند مي خورد حساب معين 141 براي قراردادهاي بهره برداري ، حساب 142 براي قرارداد مشترکين ، حساب 143 قرارداد

توسعه و نوسازي (شامل روشنايي معابر) ، حساب 144 قرارداد توسعه روستايي ، حساب 145 قرارداد اصلاح و بهينه سازي (اين قرارداد مربوط به طرح 7 يعني خود ياري بوده و از انجائيکه وجه آن مستقيما" از متقاضي پروژه دريافت مي شود براي برق منطقه صورت وضعيت نمي شود ) ، حساب 146 قرارداد بهينه سازي مصرف انرژي ، حساب 147 قرارداد نيرو رساني ، حساب 148 قرارداد چاههاي کشاورزي، حساب 149 قرارداد طراحي و نظارت که قرارداد طراحي و نظارت جداگانه صورت وضعيت نمي شود بلکه معادل 5 % هر صورت وضعيت که مربوط به برق منطقه مي باشد به جز صورت وضعيت قراردادها ي 141 و142 پس از تاييد به حساب 149/255 گذاشته مي شود . با ارسال صورت وضعيت به برق منطقه ثبت ذيل صادر مي شود :
حساب انتظامي --------/10010/معين قرارداد/199
طرف حساب انتظامي --------10010/معين قرارداد/ 299
7- تاييد صورت وضعيت توسط دفتر فني طرح و نظارت برق منطقه :
اگر صورت وضعيت مربوط يه پروژه هاي توسعه و نوسازي يا اصلاح و بهينه سازي باشد بعد از حساب 255 از رديف پروژه و درآخر دستور کار کد طرح و برنامه آن قيد مي شود درغيراينصورت شماره قرارداد بعد از حساب 255 ثبت مي شود .
طرف ح انتظامي -------/10010/ معين قرارداد / 299
بدهکاران --------/ 10010/ معين قرارداد /145
حسابهاي انتظامي ----------/10010/معين قرارداد /299
صورت وضعيت تاييد شده ----/10010/ معين قرارداد/255
8- صدور سند توسط قسمت مالي برق منطقه و محاسبه کسورات
پيش دريافت ------------/10010/معين قرارداد / 250
دارايي -----------------------------/111 /145
بيمه ------------------------------/122/145
حسن انجام کار ----------------------------/012 / 145
بدهکاران ---------------/10010/معين قرارداد / 145

فصل دوم
تعریف مسئول حقوق و دستمزد:

کسی است که از عهده انجام تنظیم لیست حقوق و دستمزد و تکمیل فایلهای اطلاعاتی و آماری تهیه لیست بیمه، صدور اسناد مربوط به حقوق و دستمزد و انجام کارهای مربوط به دستمزد توسط کامپیوتر برآید.
• تعریف دستمزد تولیدی:
دستمزد تولیدی عبارت است وجوهی که برای کار انجام شده تولید در یک مدت معین پرداخت و یا تعهد می گردد.
• دستمزد مستقیم:
عبارت است از هزینه کار انجام شده ای که مستقیماً به جهت ساخت محصول پرداخت یا تعهد شود به عبارت دیگر دستمزد کارگرانی که مستقیماً به ساخت محصول اشتغال دارند دستمزد مستقیم گویند. مانند: دستمزد کارگران چوب بر و خراط در یک کارگاه تولید مبل و صندلی.
• دستمزد غیرمستقیم

عبارت است از هزینه نیروی کار انجام شده ای که مستقیماً در ساخت محصول مصرف نشده باشد به عبارت دیگر دستمزد سر کارگران، سرپرستان و کسانی که به تعمیر و نگهداری ماشین آلات اشتغال دارند و مستقیماً تأثیر در تولید ندارند دستمزد غیر مستقیم گویند.

تنظیم لیست حقوق و دستمزد:
دایره حسابداری معمولاً در پایان هر 15 روز و یا در هر ماه به تهیه لیست حقوق و دستمزد کارکنان برای همان مدت اقدام می نماید، لیست حقوق و دستمزد از قسمتهای مختلفی تشکیل شده است که هر قسمت بر اساس قانون کار با توجه به اطلاعات گردآوری شده از دایره کارگزینی، دایره حضور و غیاب، دایره ثبت اوقات کار و کارتهای مربوط، همچنین قراردادهایی که کارفرما با کارگران منعقد نموده تکمیل می گردد. لیست حقوق و دستمزد دارای قسمتهایی به منظور درج دستمزد کار عادی، اضافه کاری، نوبت کاری، شب کاری، دستمزد ایام مرخصی و تعطیلات رسمی، فوق العاده (حق اولاد، حق مسکن، خواروبار، کمکهای غیر نقدی و حق ایاب و ذهاب)، جمع حقوق و مزایا، کسور مربوط به حقوق و دستمزد قابل پرداخت و نیز حق بیمه های اجتماعی، سهم کارفرما و ... می باشد. فرم لیست حقوق و دستمزد استاندارد نیست و به نحوه فعالیت موسسه تولیدی و قرار دادهای منعقد شده بین کارگران و کارفرما بستگی دارد.

کسور حقوق و دستمزد:
دایره حسابداری موظف است در زمان تنظیم هر لیست حقوق و دستمزد با توجه به مصوبات قانونی یا بر اساس توافق به عمل آمده با کارگر مبالغی را تحت عنوان کسور دستمزد کارکنان کسر و به سازمانهای ذینفع پرداخت نمایند، این مبالغ شامل کسور قانونی و کسور توافقی می باشد.
1- کسور قانونی:
عبارتست از وجوهی که کارفرما به نمایندگی از طرف سازمانهای مربوط و بر اساس مصوبهای قانونی باید از دستمزد کارگران کسر و به سازمانهای ذینفع پرداخت نمایند، کسور قانونی شامل مالیات حقوق و دستمزد، حق بیمه های کارگر و بدهی کارگر به صندوق اجرا (اجرائیات) می باشد.
کسورات قانونی: مانند بیمه های اجتماعی، مالیات، اجرائیات، بیمه بیکاری.
1- مالیات حقوق و دستمزد:
مطابق قانون، کارفرما موظف است در زمان تهیه هر لیست دستمزد، مبلغ مالیات متعلق با توجه به ضرایب جدول مالیاتی و پس از کسر معافیتهای قانونی محاسبه نموده از حقوق کارگر کسر و بحساب وزارت امور اقتصادی و دارایی واریز نمایند، مهلت پرداخت مالیات حقوق و دستمزد حداکثر یک ماه پس از تنظیم لیست خواهد بود و در صورت تأخیر در پرداخت آن جریمه دیر

کرد به کارفرما تعلق خواهد گرفت.
2- حق بیمه های اجتماعی:
حق بیمه های اجتماعی کارگران معادل 30% حقوق و دستمزد ناخالص است که 7% آن بوسیله کارگر، 20% توسط کارفرما و 3% باقی بیمه بیکاری یا بیمه دولت از طرف کارفرما پرداخت می شود.
(جمع حقوق و مزایا را قبل از وضع کسور قانونی و اختیاری دستمزد ناخالص می

گویند)
بموجب قانون، کارکنانی که حق بیمه اجتماعی خود را پرداخت نموده باشند حق استفاده از مزایای قانونی بیمه را خواهند داشت برخی از مزایای بیمه های اجتماعی عبارتند از:
الف) بیمه درمانی
ب) دریافت مستمری (از کار افتادگی، بازنشستگی و فوت)
حق بیمه سهم کارگر که معادل 7% دستمزد ناخالص یکی از عوامل کسور دستمزد است باید هنگام تنظیم لیست توسط کارفرما از دستمزد او کسر و به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت شود.
بنابر این سهم کارگر بابت حق بیمه های اجتماعی هزینه ای برای کارفرما محسوب نمی شود.
3- بیمه بیکاری:
مطابق قانون کار کارفرمایان موظف شده اند که معادل 3% حقوق و دستمزد کارگر را به صندوق بیمه بیکاری واریز نمایند. این مبلغ نیز مانند حق بیمه اجتماعی سهم کارفرما جزء هزینه حقوق محسوب و به حساب سربار قسمتهای مختلف بدهکار می شود.
4- صندوق اجراء (اجرائیات)
یکی دیگر از عوامل مربوط به کسور حقوق و دستمزد بدهی کارگر به صندوق اجرا است.
اجرائیات، به مبلغی گفته می شود که طبق قانون یا به موجب احکام صادره از سوی مراجع قانونی باید توسط کارفرما از حقوق کارگر کسر و به حساب صندوق اجرا واریز گردد.
بعضی از دلایل صدور احکام مبنی بر کسر مبلغی از حقوق کارگر توسط دادگاههای صالحه عبارتست از عدم پرداخت بدهی توسط کارگر به اشخاص ثالث و تسلیم شکایت طلبکار به دادگستری برای وصول طلب مورد بحث، محکوم شدن کارگر به پرداخت غرامت بر اساس شکایت کارفرما است دایر بر وارد کردن خسارت به کارخانه و ...
چنانچه مبلغ مورد شکایت، بیش از حقوق ماهانه کارگر باشد بر اساس حکم دادگاه به صورت اقساط ماهانه از دستمزد او کسر و به حساب صندوق اجرا واریز خواهد شد.
به عنوان مثال: اگر کارگری جهت پرداخت بدهی خود سفته صادر نموده باشد و از پرداخت استنکاف نماید و بستانکار از طریق وزارت دادگستری جهت دریافت وجه اقدام کند کارفرما طبق حکم صادره از طرف دادگاه صالحه مبلغ مذکور را از حقوق کارگر کسر و به حساب صندوق اجرا واریز می نماید.
2- کسور توافقی:
کسور توافقی عبارت است از وجوهی که با توافق کارگر یا بر اساس قرار داد بین کارگر و کارفرما در زمان تنظیم لیست از دستمزد کارکنان کسر می شود، بعضی از اقلام کسور توافقی عبارتند از:
الف) بدهی کارگران به شرکت تعاونی
ب) اقساط مربوط به وام مسکن
ج) سهم کارگر بابت طرح بازنشستگی و مساعده یا پیش پرداخت حقوق و دستمزد بعنوان مثال: دو مورد از اصول توافقی توضیح داده می شود.
1- بدهی کارگر به شرکت تعاونی یا به اشخاص:
بنا به درخواست کارگران که به شرکت تعاونی یا به اشخاص دیگر بدهکار هستند دایره حسابداری، اقساط بدهی را ماهانه از دستمزد آنان کسر و به طلبکاران پرداخت می نماید.
2- مساعده یا پیش پرداخت حقوق و دستمزد

در واحدهای تولیدی معمولاً قبل از پایان هر ماه مبلغی به عنوان مساعده به کارگران پرداخت می گردد علت آن نیاز کارگران و احتراز از محاسبه حقوق و دستمزد در پایان هر هفته یا پایان هر 15 روز می باشد دایره حسابداری در زمان تنظیم لیست ماهانه حقوق و دستمزد، مبلغ مس

اعده یا پیش پرداخت را از دستمزد کارگران کسر می نماید.
اقلام مشمول محاسبه حق بیمه و غیر مشمول:
بخشنامه شماره جدید درآمد
موضوع: اصلاح تبصره ماده 2 آیین نامه طرز تنظیم صورت مزد و حقوق شورای عالی تأمین اجتماعی در دویست و پنجاه و ششمین جلسه مورخ 4/2/72 به موجب مصوبه شماره 7226/ش ت مورخه 12/2/72 تبصره 1 ماده آئین نامه طرز تنظیم صورت مزد و حقوق مصوب 19/12/1354 را به صورت زیر اصلاح نموده است.
مزایای نقدی مشمول کسر حق بیمه:
1- دستمزد و حقوق
2- کارمزد و حق الزحمه
3- حق المشاوره
4- مزایای نقدی (فوق العاده شغل، اضافه کاری، شب کاری، نوبت کاری، خارج از مراکز، کارهای سخت و زیان آور، خوار و بار، مسکن به طور نقدی، ایاب و ذهاب)
5- مزد ایام تعطیل و مرخصی استحقاقی
6- پاداشهای غیر مستمر بیشتر از دو سال
7- فوق العاده های ثابت و نظیر آن
8- مزایای نقدی خارج از مشمول قانونی (خوراک، پوشاک، مسکن، وسیله نقلیه)
مزایای نقدی غیر مشمول بیمه:
1- باز خرید ایام مرخصی
2- کمک عائله مندی (حق اولاد) حداکثر تا میزان قابل پرداخت طبق ماده 86 قانون تأمین اجتماعی و مازاد بر آن مشمول کسر حق بیمه
3- حق شیر
4- پاداش نهضت سواد آموزی
5- حق التضمین (کسر صندوق)
6- خسارت اخراج
7- مزایای پایان کار
8- هزینه ایاب و ذهاب
9- هزینه لباس
10- هزینه سفر – هتل و مکان
11- عیدی پایان سال

آشنایی با کدهای حقوق و دستمزد
کد بندی حسابها بر اساس تعداد حسابها و با توجه به نیاز موسسه صورت می پذیرد و شماره هر حساب نوع و طبقه آن حساب را نشان می دهد. به طور معمول هزینه ها با کد 5 شناسایی می شوند. یعنی حسابهای هزینه با عدد 5 شروع خواهد شد. به عنوان مثال، می توان به هزینه حقوق یک کد چهار رقمی اختصاص داد (5000)
البته تعداد ارقام کد مورد نظر به شکلی انتخاب می شود که امکان اف

زودن حسابهای جدید در فهرست حسابها وجود داشته باشد به عنوان مثال با در نظر گرفتن کد 5000 برای حقوق و دستمزد می توان کد (5100) را برای هزینه حقوق بخش اداری و کد (5200) را برای حقوق بخش فروش و کد (5300) را برای بخش خدمات در نظر گرفت و در ضمن حسابهای معین هزینه حقوق هر بخش را با یک شماره تلفن تفکیک نمود. به عنوان مثال هزینه حقوق عادی پرسنل بخش اداری را می توان با کد (5110) و اضافه کاری را با کد (5120) و نوبت کاری آن را با کد (5130) مشخص نمود.
در این سیستم شماره گذاری اگر به حساب (5310) برخورد نمودید باید متوجه بود که چون حساب با شماره ی 5000 شروع شده است هزینه حقوق می باشد و تانیاً عدد 300 از کد (5310) نشان می دهد که هزینه حقوق بخش خدمات می باشد و عدد 10 حساب معین حقوق عادی را نشان می دهد.
مراحل تهيه ليست حقوق و دستمزد به شرح زير مي باشد :
1- ابتدا گزارش کارکرد ماهيانه کارکنان از سيستم تايم کارت توسط مسئول
پرسنلي واحدها تهيه و پس از تاييد مدير امور واحد به حوزه ستادي ارسال مي گردد گزارشات ارسالي پس از تاييد مدير عامل و کنترل امور اداري به امور مالي ارسال مي شود ضمنا" در صورت انجام ماموريت ، گزارش آن نيز همراه با گزارش کارکرد جهت پرداخت در ليست حقوق ارسال مي شود .
2- گزارشات دريافتي از امور اداري به صورت پرينت و نيز ديسکت اطلاعاتمي باشد اين ديسکت حاوي آخرين تغييرات در احکام پرسنل ، و نيز احکام پرسنل جديد مي باشد که دايره حقوق اطلاعات ديسکت را با پرينت کارکرد و نسخه احکام جديد چک کرده در صورت عدم مغايرت فايلهاي مربوطه در سيستم حقوق و دستمزد کپي مي شود .
3- ورود اطلاعات اضافات و کسورات پرسنل شامل اضافات حقوق ، کسورات مانند اقساط وام همه ماهه توسط حسابداري واحدها در فرم هاي مخصوص تکميل و همراه مدارک

مثبته به ستاد ارسال مي شود که پس از تاييد مميز جهت اعمال به اين واحد ارسال مي شود
4- پس از اينکه اطلاعات اوليه وارد شد اقدام به تهيه گزارشات مورد نياز نموده سپس به طور رندمي اقدام به کنترل و محاسبه موازي نموده پس از اطمينان از صحت محاسبات گزارشات نهايي مي شود با توجه به اينکه مراکز هزينه حقوق هر شخص در سيستم مشخ

ص است فايل سند حقوق نيز توسط سيستم آماده مي شود .
از اشکالات برنامه حقوق و دستمزد تحت الراس بودن و ضريب امنيتي پايين و باز بودن برنامه مي توان نام برد به طوريکه امکان تغيير خواسته يا نا خواسته توسط کاربر در اطلاعات پايه وجود دارد . ضمنا" اطلاعات به طور مستقيم از تايم کارت توسط برنامه اخذ نمي شود در حالي که برنامه هاي امروزي اين مزيت را داشته و امکان دستبرد در کارکرد پرسنل وجود ندارد . ضمنا" در اين سيستم پرسنل به نظامهايي از قبيل کارمندي و کارگري و ... تقسيم شده است هم اکنون کارگر و کارمند هر دو تحت بيمه بازنشستگي تامين اجتماعي قرار داشته و قرارداد موقت دارند با اين حال براي کارمندان حق بيمه بيکاري سهم کارفرما پرداخت نمي شود .
در ادامه بعضي از قوانين اداره کار ، سازمان تامين اجتماعي ، دارايي و آيين نامه هاي شرکت مرتبط با نحوه محاسبه هزينه حقوق و دستمزد بيان مي شود .
پرداخت هايي که مشمول کسر حق بيمه نيست : باز خريد ايام مرخصي ، کمک هزينه اولاد تا سقف موظفي قانون کار ، هزينه سفر و فوق العاده ماموريت ، عيدي ، مابه التفاوت کمک هزينه مسکن و خواروبار در ايام بيماري ، حق شير ، پاداش نهضت سوادآموزي ، حق التضمين (کسر صندوق ) ، خسارت اخراج و مزاياي پايان کار ، پاداش افزايش توليد ، حق همسر جدول مالياتي سقف معافي ماليات ماهانه مبلغ 1750000 ريال بوده که براي ماههاي 29و30 و31 تغيير نمي کند . حقوق و مزاياي مشمول از مبلغ 1750000 ريال تا 5250000 ريال به نرخ 10% واز 5250000 تا 10083333 ريال به نرخ 20% و از 10083333 ريال تا 20000000 ريال به نرخ 25% ماليات محاسبه مي گردد ضمنا در اين شرکت تعديل حقوق ماهانه صورت مي گيرد يعني همواره در هر ماه حقوق و مزاياي مشمول ماليات با جمع مشمولهاي ماههاي قبل جمع شده و به نسبت ماههاي کارکرد دوباره مجموع مالياتي پرداختني محاسبه و پس از کسر مقدار پرداخت شده البا

قي از حقوق شخص کسر مي شود به اين ترتيب که مشمول ماليات يک ماه شخص مبلغ زيادي شد ميانگين دريافتي هاي وي ملاک محاسبه قرار مي گيرد .
ضمنا" حق ماموريت و پاداش سنوات معاف از ماليات مي باشد .
حق ماموريت در صورتي که با خواب شبانه همراه باشد به ازاي هر روز 140% حقوق مبناي روزانه به شرط آنکه از 2.5 برابر حداقل دستمزد کمتر و از 4 برابر آن بيشتر نباشد و در ص

ورتي که بدون توقف باشد حقوق مبنا روزانه پرداخت مي شود ضمنا" در صورتي که با وسيله شخصي ماموريت انجام گرفته باشد به ازاي هر کيلو متر مبلغ 40 ريال پرداخت مي شود .
اضافه کار نرخ يک ساعت کار معمولي از تقسيم حقوق مبناي ماهانه بر 220 ساعت بدست مي آيد و طبق ماده 59 قانون کار ارجاع کار اضافي با شرايط زير امکان دارد اولا موافقت کارگر و ثانيا پرداخت 40% اضافه بر دستمزد هر ساعت کار معمولي .
نوبتکاري ماده 56 قانون کار بيان مي کند کارگري که در طول ماه به طور نوبتي کار مي کند و نوبت کار وي در صبح و عصر واقع مي شود 10% و چنانچه نوبت ها در صبح و عصر و شب قرار گيرد ، 15% و در صورتي که نوبت ها به صبح و شب و عصر بي افتد 22.5% علاوه بر مزد به عنوان فوق العاده نوبت کاري دريافت خواهد کرد .
کار در شب طبق ماده 58 براي هر ساعت کار در شب تنها به کارگران غير نوبتي 35%اضافه بر مزد ساعت کار عادي تعلق مي گيرد.
حق کشيک حداکثر ساعت کشيک 240 ساعت مي باشد و مبلغ کشيک از تقسيم حقوق مبنا بر 720 ضربدر تعداد ساعات کشيک بدست مي آيد .
حق رانندگي امتياز امتياز رانندگي 3 يا 10 يا 15 مي باشد و به صورت زير محاسبه مي شود
مبلغ حق رانندگي = ضريب ريالي 315 * تعداد روز رانندگي * امتياز رانندگي باز خريد مرخصي طبق ماده 64 قانون کار مرخصي استحقاقي سالانه کارگران با استفاده از مزد و احتساب چهار روز جمعه ، يک ماه است ساير ايام تعطيل جز ايام مرخصي محسوب نخواهد شد براي کار کمتر از يک سال مرخصي مزبور به نسبت کار انجام يافته محاسبه خواهد شد طبق مواد 66 و 73 کارگر بيش از 9 روز مرخصي نمي توا ند ذخيره کند و در صورت ازدواج دائم يا فوت همسر يا والدين و فرزندان حق استفاده از سه روز مرخصي با مزد را خواهد داشت مبلغ باز خريد مرخصي با مزد را خواهد داشت مبلغ باز خريد مرخصي يک روز از تقسيم جمع حقوق و مزاياي کارگر طبق آخرين حکم کارگزيني بر 30 روز بدست مي آيد .
پاداش سنوات خدمت طبق ماده 24 در صورت خاتمه قرارداد کار ، کار معين يا مدت موقت ، کارفرما مکلف است به کارگري که مطابق قرارداد ، يک سال يا بيشتر ، به کار اشتغال داشته است براي هر سال سابقه ، اعم از متوالي يا متناوب بر اساس آخرين حقوق مبلغي معادل يک ماه حقوق به عنوان مزاياي پايان کار به وي پرداخت نمايد . اين مبلغ بر اساس حقوق مبنا محاسبه مي شود . ضمنا" طبق ماده 74 مدت مرخصي استعلاجي با تاييد سازمان تامين اجتماعي جز سوابق کار و بازنشستگي کارگران محسوب خواهد شد .
عيدي به هر شخص به ازاي يک سال کارکرد دو برابر حقوق مبنا عيدي تعلق مي

گيرد البته تا سقف سه برابر حداقل حقوق تعيين شدهطبق بخشنامه اداره کار و به اشخاصي که کمتر از يک سال کارکرد دارند به نسبت کارکرد پرداخت مي شود .
کسورات بيمه به ازاي هر شخص 30% حقوق و مزايا مشمول بيمه ماهانه حق بيمه به تامين اجتماعي بايد پرداخت شود که از اين مبلغ 7% آن سهم بيمه شده 20% سهم

کارفرما و 3% بيمه بيکاري است که آن نيز سهم کارفرما مي باشد ( اين مبالغ براي کارگران روزمزد توسط شرکت پرداخت مي شود ) البته براي کارمندان 3% بيمه بيکاري توسط شرکت هزينه نمي شود ضمنا" طبق توافقي که با تامين اجتماعي انجام شده از مجموع 27% و 30% حق بيمه کارمندان و کارگران قراردادي 1% حقوق و مزاياي مشمول بيمه در اختيار شرکت بوده که از اين محل پرداخت غرامت دستمزد ايام بيماري ، پرداخت کمک بارداري موضوع ماده 67 قانون تامين اجتماعي ، پرداخت هزينه مربوط به وسيله کمک پزشکي (پروتزواورتز) به بيمه شدگان و افراد خانواده آنان طبق تعرفه و ضوابط سازمان ، پرداخت کمک ازدواج بيمه شدگان موضوع ماده 58 قانون تامين اجتماعي توسط شرکت انجام مي گيرد و نيز طبق توافقي که صورت گرفته در ازاي پرداخت 7% مزاياي مشمول بيمه به بيمه ايران ، اين سازمان بيمه درمان را(80% هزينه صورت گرفته ) بر عهده گرفته و تامين اجتماعي نسبت به خدمات درماني پرسنل مسئوليتي ندارد . اين قرارداد هم اکنون در حال اتمام بوده و پرسنل شرکت خواهان تمديد آن مي باشند .
بيمه عمرو حادثه حق بيمه براي سرمايه بيمه عمر و حوادث مصوب کارکنان دولت براي شاغلين به ميزان 6750 ريال است که پرداخت 1125 ريال آن از محل اعتبارات شرکت و بقيه به ميزان 5625 ريال بر عهده بيمه مي باشد . حق بيمه عمر و حادثه تکميلي 1.92% حقوق و مزاياي مشمول بيمه تا سقف تعيين شده در مورد مشمولين قانون تامين اجتماعي مي باشد که از محل اعتبارات شرکت پرداخت مي شود .
غرامت دستمزد براي کارکنان متاهل به صورت زير محاسبه مي گردد :غرامت دستمزد = (-3 مدت استعلاجي )* 3.4 * ميانگين حقوق 90روز قبل از بيماري براي کارکنان مجرد در فرمول فوق ضريب 3.4 به 2.3 تبديل مي شود . ضمنا" حق بيمه عمر و حادثه و 7% حق بيمه سهم کارگر در ايام مرخصي استعلاجي توسط شرکت پرداخت مي شود .
صندوق رفاه طبق دستور العمل صندوق پس انداز رفاه کارکنان که با تصويب هيات مديره شرکت به اجرا گذاشته شده کارکنان عضو صندوق به شرکت اختيار داده همه ماهه 5% از حقوقشان کسر و معادل 7% حقوقشان که شرکت به آن اضافه مي نمايد به حساب صندوق واريز شود و از محل وجوه مذکور پرسنل مي توانند برابر ضوابط وام دريافت کنند ضمنا" هنگام پايان خدمت هر يک از کارکنان پس انداز مربوط به سهم عضو و کارفرما به اعضا پرداخت مي شود و در صورت ترک کار سهم عضو به طور کامل و در صدي از سهم کارفرما به نسبت کارکرد طبق دستورالعمل پرداخت خواهد شد . هم اکنون اين مبلغ همه ماهه به صندوق تعاوني اعتبار برق منطقه خراسان واريز مي شود که البته پرسنل شرکت خواهان تشکيل صندوق مستقل مي باشند .
مأموریت در بخش دولتی:
× (حق شاغل+ فوق العاده مأموریت+ حق شغل)