بخشی از مقاله
گیربکس های اتوماتیک
گیربکس های اتوماتیک پس از کیربکس های مکانیکی و در جهت رفع مشکلات آن پا به بازار گذاشت در گیربکس های اتوماتیک راحتی راننده بسیار مدنظر بوده و بسیاری از عیب های گیربکس مکانیکی را رفع نمود ، در شرح اینکه چگونه یک گیربکس اتوماتیک کار می کند باید گفت که یک داستان هیجان انگیزی است با مختصر نگاهی به اصول مقدماتی و اساسی طرز کار آن ها می توان فهمید که گیربکس های اتوماتیک چطور کانند می کنند این بسیار ساده است زیرا تمام تعویض ها خودکار و با استفاده از اصول اولیه طراحی شده اند که به طور کلی
دارای یک مبدل کشتاور هیدرولیکی و مک مجموعه خورشیدی با نسبت دنده های مختلف می باشد. که بوسیله یک سیستم کنترل هیدرولیکی به طور خودکار تعویض دنده ها را انجام می دهد ترکیب مبدل کشتاور هیدرولیکی و مجموعه دنده های خورشیدی رایج در تعدادی از جعبه دنده های اتوماتیک هم خانواده مانند جعبه دنده های تورکافلایت،کروییذ و هیدرا- ماتیک ) به کاربرده شده یکی از بزرگترین مزیتهای گیربکس های اتوماتیک که به طور خودکار دنده ها را تعویض می نماید و وظایف راننده را کاهش می دهد در نتیجه راننده مجبور نخواهد
بود در تعویض دنده ها مهارت خاص رانندگی را دارا باشد و تناسب با مقاومت مسیر بستگی به وزن، سرعت و موقعیت اتومبیل دارد به طور خودکار در مواقع لزوم تعویض دنده را انجام می دهد. در گیربکس های معمولی بر اثر سرعت بیش از حد معمول و یا عدم ایجاد هماهنگی بین سرعت چرخ دنده ها هنگام درگیر شدن توسط یک راننده غیرماهر باعث استهلاک سریع قطعات خواهد گردید. در صورتی که در جعبه دنده های اتومات راننده به یک اهرم تغییر وضعیت دنده ها و پدال گاز احتیاج دارد مانند فشار دادن به پدال گاز در گیربکس اتومات دنده ها به طور خودکار انجام می گردد.
کلاچ های اسپراگی دنده عقب
باند دنده عقب
باند دنده یک
کلاچ یکطرفه اسپراگی جلو
حرکت باند به جلو
حرکت باند به جلو
کلاج دنده متوسط
کلاچ مبدل گشتاور
سیستم انتقال قدرت در خودروها، توان ایجاد شده توسط موتور را به چرخها منتقل می کند تا اتومبیل به حرکت درآید انتقال دنده های اتوماتیک و دستی دو نوع متداول مورد استفاده در خودروها می باشد همانند سایر قسمت هایی که در آنها تماس فلز با فلز وجود دارد، این بخش از اتومبیل نیز، نیاز به روانکری مخصوص به خود دارد روغن های دنده که با عنوان واسکازین شناخته شده هستند بایستی دارای سیالیت کافی بوده تا به راحتی در سیستم، حتی زمانیکه هوا سرد است، توانایی گردش داشته باشد. در روغن های دنده نیز همانند روغنهای موتوری، چند درجه ای روانکار ؟؟؟؟ وسیعی از درجه حرارت عملیات را پوشش خواهد داد.
از طرف دیگر روغن دنده باید سازگاری مناسب با فلزات در تماس نظیر: فولاد، برنز و یادگیر آلیاژهای مس را دارا بوده، مقاومت شیمیایی بالایی در برابر اکسید اسیون از خودشان داده و یک لایه ای روانکار پایدار روی قطعت ایجاد نماید. یکی از مهمتین خصوصیات عملکرد یک روغن دنده، ظرفیت تحمل بار آن است و یا به عبارت دیگر توانایی آن در به حداقل رساندن ساییدگی دندانه دنده ها می باشد.
این ظرفیت تحمل بار بیشتر (EP) گفته می شود. با استفاده از موارد افزودنی در روانکار تامین می شود. به این نوع روان کننده ها، روانکارهای فشار پذیر گویند.
روغن های دنده خودرو:
علل استفاده از روغن دنده خودرو عبارت است از: راحت تعویض کردن دنده بخصوص در دمای پایین جلویری از خطر افتادن اجرای تحت فشار کم کردن اصطکاک و سایش.
طبقه بندی روغن دنده خودرو:
1) بر اساس کیفی (اسنتیتو نفت آمریکا)
روغن دنده ی پارس مروس GL-3GL- 2 APIGL -1
روغن دنده ی پارس مروس ای پی GL-4
روغن دنده پراس مروس ای پی اس GL-5
2) بر اساس گرانروی (انجمن مهندسان اتومبیل )
(برای فصل تابستان) 90 140 502 (برای فصل زمستان ) SAE 75W 80W 85W
(مناسب برای تمام فصول سال) 75W90 80W90 85W90 85W140
پارس مروس ای پی 75W-90, 75W برای خودروهای شرکت سایپا مانند ریو و پراید، پارس مروی ای پی اس 15W-80 برای خودروهای شرکتایران خودرو مانند انواع پژو
تاثیر انتخاب گرانووی صحیح:
کاهش اصطکاک داخلی، شرایط مناسب روغن، جلوگیری از سایش، صانعت از داغ شدن مسطح دنده روانکاری صحیح.
روغن دنده های اتوماتیک:
مشخصات خاص روغن دنده اتوماتیک شامل قابلیت در انتقال قدرت، قابلیت عالی در انتقال حرارت مقاومت در برابر کف کردن، ممانعت از سایش و روانکاری عالی است.
مواد کاربر روغن دنده های اتوماتین:
جعبه ی دنده اتوماتیک خودروهای سواری، سیستم های انتقال قدرت و جعبه ی فرمان هیدرولیکی، خودروهای سنگین مانند اتوبوسهای تولیدی شرکت های شهاب خودرو، ایران خودرو و دیزل.
روغن های صنعتی هیدرولین:
پارامترهای مهم در انتخاب روغن صنعتی، هیدرلوین به شرح زیر است:
درجه حرارت عملکرد سیستم
دامنه تغییرات دمایی
گراندری توصیه شده
سازگاری با مواد تشکیل دهنده (واشر، قطعات، پلاستیکی و ...)
مقاومت لایه ی روغن
فشار سرعت سیستم
سه دسته اصلی روغنهای صنعتی- هیدرولین عبارتند از:
R & O که دارای خواص ضدرنگ و ضداکسیداسیون است.
WA که دارای خواص ضرب بیش است.
HUI&AW که دارای شاخص گرانروی بالا و خواص ضدسایش است.
روغنهای هیدرولیک نفت پارس عبارتند از:
پارس بابک، پراس بابک ویژه، پراس هیدرولیک اتوماتیک
مواد کاربرد و گرید روغن دنده صنعتی نیسان عبارتند از:
مصارف صنعتی که نیاز به روغن دنده EP دارند.
سیستم انتقال دهنده های فولادی
یاتاقانها
روغن دنده صنعتی:
پارامترهای مهم در انتخاب روغن دنده صنعتی به شرح زیر است:
گرانروی توصیه شده
نوع چرخدنده ابعاد
سرعت و زور خروجی چرخدنده
شرایط محیطی
فشار و بار وارد شده به چرخ دنده
روغن ای هیدرولیکا گیربکس های اتوماتیک:
چهاروظیفه اصلی روغن در این سیستم:
1. قدرت موتور را از طریق مبدل گشت ور (کلاچ روغنی)انتقال م یدهد.
2. گرمای جعبه دنده و مبدل گشت ور را به خنک کن منتقل کند.
3. فشار هیدرولیکی را از طریق سیستم هیدرولیکی انتقال دهد.
4. مانند روغن موتور تمام قسمتهای را روغنکاری کند.
خصوصیات روغن هیدرولیک:
1. ثبات اکسیداسیون مقابل دماهای بالا
2. ثابت ماندن غلظت در دماهای بالا و پایین
3. سازگاری با مواد لاستیکی و اصطکاکی
4. سایر خصوصیات شیمیایی
انواع روغن های توصیه شده توسط کارخانجات برای سرویس جعبه دنده.
ارسال 1968 به بعد تا سال 1968 شرکت ؟؟
Dexron یا AQ-A Dexron یا AQ-A Chrysler کرایسلر
M2c33D – typef یا F F یا M2c33D- typef ford
Dexron Dexron یا AQ-A General motor
فقط از روغن های تصویب شده ای استفاده کنید که توسط کارخانه تعیین گردیده است برای مثال به علت ناسازگرای بودن روغنهای dexron و F با جانشین کردن آنها به جای یکدیگر صفحات اصطکاکی سریعتر ساییده می شود.
هر جعبه دنده با توجه به طراحی ان به یکنوع روغن با ضریب اصطکاک مخصوص
نیرویی برای توقف و یا جلوگیری از حرکت بین دو جمس مجاور هم که به صفحات کلاچ و باند مربوط است) به خود نیاز دارد تا وظایف جعبه دنده را به خوبی انجام دهد.
در مورد روغن موتور هم همچنین است وباید در انتخاب آن دقت کرد به طور مثال روغن موتور تصویب شده باعث ورم کردن واشرها و در نتیجه آب بندی بهتر می شود. درحالی که اگر از یک روغن موتور با فرمول شیمیایی دیگر استفاده کنیم احتمال نشتی و یا حتی خوردگی واشرها و مواد پلاستیکی پیش می آید.
کنترل سطح روغن و کیفیت آن:
پایین بودن سطح روغن
باعث ترکیب هوا در روغن، در اثر مکش پمپ می شود. وجود هوا در روغن باعث پوکی می شود و باعث ایجاد قابلیت تراکم می شود در نتیجه درگیری ها با تاخیر انجام خواهد شد همچنین پمپ نمی تواند به خوبی مبدل و سیستم هیدرولیک را تغذیه کند و در نتیجه گرمای زیاد باعث فرسوده شدن قطعات خواهد شد.
اثر بالا بودن سطح روغن
باعث می شود دنده های جعبه دنده تولید کف و ایجاد حباب می نماید و مانند حالت پایین بودن سطح روغن، باعث لغزش و گرمای بیش از حد می گردد. کف کردن توام با گرمای زیاد باعث می شود که روغن سریعتر اکسید شود و ایجاد لعاب کند و در نتیجه سوپاپها چسبناک می گردد.
کنترل کیفیت روغن:
• علایم روغن تیره و سیاه:
وقتی روغن دارای رنگ تیره و سیاه باشد و نیز با بدی سیم پیچ سوخته همراه باشد در این صورت روغن جعبه دنده بیش از اندازه گرم شده و صفحات کلاچ یا باند سوخته است. گر رنگ روغن تیره باشد ولی بوی سوختگی ندهد تغییر رنگ آن ممکن است از ضد یخ اتبلن گلیکول باشد.
• شیری رنگ شدن روغن
رنگ شیری روغن بدنی معنی است که در روغن آب وجود دارد که در اینصورت اب به روغن جعبه دنده راه پیدا کرده است که باعث تورم کنترل کننده ها و نرمی سطح اصطکاکی می گردد.
• لعاب دار شدن روغن:
در این حالت روغن دارای رنگ قهوه ای روشدن متمایل به تیره را دارا می باشد و روغن شفافیت و رنگ قرمز خود را از دست می دهد و لعابی روی آن تشکیل می شود که از روی گیج روغن مشخص است (مانند نفت روی آب) لعاب باعث چسبندگی سوپاپها ومسدود کردن مجاری ها می شد که باعث افت فشار خواهد شد.
راهنمای عملی روانکاری در: جعبه دنده ای اتوماتیک و تراکتور
در میان روغن های در دسترس، روغن های جعبه دنده های اتوماتیک(ATF) را به علت این که باید شرایط بسیار خاصی را ایجاد کنند و از پیچیده ترین روغن ها به حساب می آیند .
مهمترین ویژگی های این روغن ها عبارتند از: انتقال حرارت، جلوگیری از سایش ، روغن کاری، مقاوم در برابر کف کردن و کیفیت خوب انتقال قدرت به علاوه این ترکیبات باید با مواد مختلفی که در جعبه دنده وجود دارند، از قبیل سیل هاو دیسک های اصطکاک، سازگار بوده و در درجه حرارت بسیار بالا و پایین و برای هزاران کیلومتر کارکرد، دارای شرایط بسیار خوبی باشند.
- شرکت جنرال موتورز مشخصات Dexron III یا II Dexron را پیشنهاد کرده است.
- شرکت فورد موتور، مایعاتی که مشخصات Mercon را داشته باشند، از سال 1987 ساخته شده اند، نیاز به روغن از نوع F دارند) مخلوط کردن این روغن ها با یکدیگر (در مواردی که مشخص نشده است) باعث کاهش کیفیت جابجایی دنده ها خواهد شد (Mercon V برای جعبه دنده های مدل سال 1996 مورد نیاز است)
- جعبه دنده های آلیسون- روغنی که دارای مشخصات Allison c-4 باشد برای جعبه دنده هایی که دارای شرایط کاری سخت هستند، پیشنهاد شده است(سطوح مرغوبیت جدید Allisson c5 برای مدل های 1996 مورد نیاز است)
- کارترپیلار- روغن هایی که مشخصات To-4 را دارا باشند، برای تمام سیستم های انتقال، ترمز با دیسک های ترودیفرانسیل توصیه شده است.
- کرایسلر- کرایسلر پیش از این مشخصات Dexron را مورد استفاده قرار می داد ولی از سال 1996 به بعد مشخصات MS 7176 را پیشنهاد کرده است در سال های اخیر روغن با مشخصات کاتدپیلار To-4 با مخالفت هایی روبرو شده است، به ویژه در مواردی که اپراتورها مجبور به عدم استفاده از روغن ای موتور در این سیستم ها شده اند.
به هر حال از زمانی که کاترپیلار، استفاده از روغن موتور در این سیستم ها را تایید کرد و با توجه به مواردی که در حال حاضر در سیستم های جدید که به کار رفته اند، باعث در نظر گرفتن مواردی در رابطه با تطابق با مواد افزودنی موجود در روغن موتور شده است.
