بخشی از مقاله
مادربورد
مقدمه:
مادربورد شامل قطعات اساسي كامپيوتر است، يا به عبارت ديگر، كليه قطعات كامپيوتر به نحوي با مادربورد در ارتباط هستند. تمام قطعات مهمي كه وجود آن ها در كامپيوتر الزامي است روي مادربورد قرار دارند.
اجزاي(المانهاي) يك مادربورد:
1.محل يا سوكت نصب پردازنده ( CPU )
2.محل يا سوكت كمك پردازنده ( اگر مادربورد از نوع 4865x به پايين باشد).
3.حافظه باياس (ROM) : كه شامل برنامه هاي اصلي كاركرد مادربورد و سيستم مي باشد و توسط كارخانه سازنده مادربورد پر مي شود.
4.سوكت ها يا اسلات هاي RAM
5.سوكت هاي حافظه كش به همراه تراشه هاي نصب شده در آن( در مادربوردهاي جديد به صورت لحيم شده بر روي بورد مي باشد.)
6.باس يا اسلات هاي توسعه جهت نصب كارت هاي جانبي مختلف
7.باياس يا كنترلر صفحه كليد: كه اطلاعات سريال ارسالي از صفحه كليد را دريافت كرده و پس از تبديل به موازي آن را جهت پردازنده ارسال مي كند.
8.كانكتور صفحه كليد جهت اتصال صفحه كليد به سيستم
9.باطري
10.تراشه ها: اين تراشه ها در مادربوردهاي XT به صورت جدا از هم و در مادربوردهاي AT به صورت تركيب شده و در يك يا چند تراشه بزرگتر مي باشند.
11.جامپرها: يك سري پايه هاي فلزي كه با اتصال آن ها به يكديگر تركيب درست جهت كار يك مادربورد تعريف مي شود.
12.كانكتور اتصال برق مادربورد
13.يك يا چند عدد ترانزيستور تحت عنوان رگولاتور
14.كانكتورهاي مربوط به سيم هاي آمده از پانل جلوي كيس.
اسلات های توسعه:
1) گذرگاه يا خط حامل آيزا ( ISA ):
زماني كه اولين كامپيوتر شخصي در سال 1981 توليد شد، گذر گاه آن داراي هشت سيم بود كه به قطعات كامپيوتر اجازه مي داد در هر بار يك بايت (8 بيت) را با هم رد و بدل كنند. اين گذرگاه 8 بيتي (ISA ) آيزا نام گرفت. هنگامي كه در سال 1984، كامپيوترهايAT (Advanced Technology) به بازار عرصه شد داراي يك گذرگاه 16 بيتي بود. به اين ترتيب گذرگاه آيزا در اين سال به گذرگاه 16 بيتي تبديل شد كه به آن گذرگاه AT نيز مي گويند. اين گذرگاه با وجود قدمتي كه دارد به دلايل زير هنوز به گونه أي وسيع به كار مي رود: (1) سازگاري (2) ضريب اطمينان (3) كارا بودن.
2) گذرگاه یا خط حامل EISA :
با توليد كامپيوترهاي 386 ، يك گذرگاه عريض تر 32 بيتي به كار گرفته شد كه به گذرگاه ( اي زا ) معروف شد. اين كارت داراي مزاياي زير است:
1. چند پردازنده قادرند به طور هم زمان به اين گذرگاه دسترسي پيدا كنند.
2. اين گذرگاه با گذرگاه ISA كاملا سازگار است.
3. سرعت انتقال داده ها تقريبا پنج برابر گذرگاه ISA (آيزا) است.
با وجودي كه شكاف هاي (EISA ) كارت هاي ISA را قبول مي كردند اما با اين وجود اين گذرگاه 32 بيتي نتوانست گذرگاه 16 بيتي و 8 مگا هرتزي آيزا را با وجود كلي و آهسته بودن و اختلاف شديد سرعت با پردازنده هاي32 بيتي، از ميدان به در كند و گذرگاه ISA به عنوان گذرگاه غالب صنعت رايانه باقي ماند.
3) گذرگاه يا خط حامل ام كا (MCA ) :
در سال 1987 با پيدايش رايانه هاي PS/2 ، معماري ويژه أي براي آن بر پايه گذرگاه آيزا پديد آمد. اين سيستم ها از سيستم هاي آيزا سريع تر و با آنها نا سازگار بود. اين نوع معماري به دلايل زير موفقيت زيادي كسب نكرد: (1) گراني قيمت (2) ناسازگاري با كارت هاي ISA وEISA .
4) گذرگاه ويزا و گذرگاه محلي :
در كنار گذرگاه استاندارد ISA (آيزا) يك گذرگاه ديگر نصب شد كه اين گذرگاه مستقيما به گذرگاه 32 بيتي پردازنده متصل مي شد، وبا همان سرعت پالس ساعت پردازنده داده ها را جا به جا مي كرد. اين گذرگاه جديد گذرگاه محلي (Local Bus ) نام گرفت. اين گذرگاه داراي خصوصيات زير است:
(1) استفاده از وسايل ورودي و خروجي 32 بيتي را امكان پذير مي كند. (2) پردازنده حق دسترسي به كارت گرافيكي را دارد. در حاليكه در گذرگاه هاي EISA پردازنده قبل از رفتن به سراغ كارت گرافيكي، بايد ابتدا به تراشه RAM سرمي زد.
افزايش سرعت تبادل در سيستم هاي مجهز به گذرگاه محلي باعث شد كه، سازندگان كامپيوتر استانداردي به نام ويزا (VESA ) براي گذرگاه محلي معرفي كنند. كار در اين سيستم ساده تر و سريع تر انجام مي شود و از همه مهم تر اينكه امكاناتي در آن قرار داده شده است تا برخي از كارت هاي جانبي هوشمند بتوانند بدون وابستگي به پردازنده عمل پردازش را انجام دهند. در ضمن اين معماري با سه معماري پيش يعني ISA ،EISA و MCA سازگار بود. اشكال اين معماري اين بود كه براي كامپيوتر هاي486 با سرعت 33 مگا هرتز و به صورت 32 بيتي وضع شده بود و استفاده از آن درپردازنده هاي 64 بيتي امكان نداشت.
5) گذرگاه PCI :
اين گذرگاه بر خلاف گذرگاه هاي محلي ويزا، يك گذرگاه واقعي نيست، بلكه نتيجه توسعه پردازنده است كه مي تواند نسبت به طرح هاي گذرگاهي قبلي با سرعتي نزديك به سرعت پردازنده كار كند. اين گذرگاه داراي قابليت هاي زير است:
1- استفاده از گذرگاه بر اساس اولويت
2- كنترل بيت توازن براي تمام اجزاي رايانه
3- پيكر بندي بدون استفاده از جامپرها و كليد هاي ديپ
تجهيزات PCI توانايي پيكربندي خودكار را دارند، و نيازي به تغيير كليدهاي ديپ و جامپرها در آن ها نيست.
6) گذرگاه USB :
كامپيوترهاي داراي اين استاندارد، داراي خصوصيات زير هستند:
1- كاهش اسلات هاي توسعه
2- عدم نياز به درگاه هاي سري و موازي و درگاه هاي مربوط به اتصال صفحه كليد و ماوس.
3-ادوات جانبي USB ، را وقتي رايانه در حال كار است مي توان از رايانه جدا كرد، و ادوات ديگر USB را براي رايانه در حال كار و روشن، از طريق درگاه USB وصل كرد. به اين عمل تعويض فعال (Hot Swapping) گويند.
4- امكان استفاده از 127 وسيله جانبي : زيرا وقتي يك كامپيوتر داراي USB روشن مي شود كامپيوتر به تمام ادوات USB وHub هاي آن ها آدرس صفر را اختصاص مي دهد و تمام ارتباط ها را قطع مي كند. آن گاه به قطعه اول آدرس 2 مي دهد و بعد به هر يك از ادوات USB آدرس جديدي مي دهد و به اين ترتيب تا 127 قطعه را مي تواند آدرس دهي كند.
5- عدم نياز به تنظيم وقفه ها با جامپرها، براي ادوات جانبي مورد استفاده.
7) گذرگاه AGP :
عبارتست از يك گذرگاه PCI پيشرفته كه به كارت هاي گرافيكي اختصاص يافته است. اين گذرگاه جديد وظيفه برقراري ارتباط مستقيم بين حافظه اصلي روي مادربورد و تراشه هاي شتاب دهنده روی کارت گرافيكي را داراست.حالا شتاب دهنده گرافیکی مي تواند بجاي حافظه گرافيكي موجود روي كارت گرافيكي، از حافظه اصلي كامپيوتر براي نگهداري طرح ها و تصويرها استفاده كند. درحاليكه در گذشته مي بايست اين تصويرها را در حافظه كارت گرافيكي نگهداری مي كرد تا پردازنده گرافيكي بتواند به آن ها دسترسي پيدا كند. ولي اكنون مي تواند بطور مستقيم در حافظه اصلي قرار گيرند. به اين ترتيب تصويرها سه بعدي و واقعي تر به نظر مي رسند.
