بخشی از مقاله
چکیده
4 cmلأ تصمیمات در زنجیره تأمین به سه سطح استراتژیک، تاکتیکی و عملیاتی تقسیمبندی شدهاند که تصمیمات مکان یابی در حیطهی cm 4لأ
تصمیمات استراتژیک قرار داشته و امکان تغییر در این تصمیمات وجود ندارد و مستلزم هزینه زیادی است اما تصمیمات مسیریابی
جز تصمیمات تاکتیکی هستند و قابلیت ایجاد تغییر در این دسته از تصمیمات وجود دارد . مسائل مکان یابی – مسیریابی نوعی از مسائل بهینه سازی ترکیبی هستند که در این مسائل به طور همزمان به حل مسئله مکانیابی – تخصیص و مسیریابی وسایل نقلیه پرداخته شده است. در این مقاله دسته بندی جامعی روی مسائل مکان یابی – مسیریابی بر اساس ساختار مسئله و روش حل بر روی پژوهشهایی از سال 2003 تا 2014 انجام شده است.
واژگان کلیدی: مکانیابی تسهیلات، مسیریابی وسایل نقلیه، روشهای ابتکاری ، فراابتکاری، دقیق
×
Review on Location and Routing Problem
×
Abstract Decision in supply chain managmenet are devided into three level that are stretagic, tactical and operational. Facility location are strategic decision and making changes in this kind of decision is impossible and involves high cost. Vehicle routing problem are tactical decision and making changes in this type of decision is possible. Location and routing problem are combinitional problem that location and routing problem are solved simultaneously. In this paper a classification scheme on literature with regard to its problem perspective and solution method has been
expressed. Papers were collected from 2003 to 2014.
Keywords: facility location; vehicle routing,Heuristic methode; meta-heuristic method,exact method
-1 مقدمه
مسئلهی مکانیابی - مسیریابی ترکیبی از تصمیمات در سطوح استراتژیک و تاکتیکی است چون در آن تصمیمات مکانیابی و مسیریابی بطور همزمان انجام میشود. ایدهی ترکیب این دو مسئله به 50 سال قبل برمیگردد، Watson و (1973) Dohrn اولین کسانی بودند که مشتریان را در هنگام یافتن مکان برای مراکز توزیع در نظر گرفتند و Salhi و (1989 ) Rand نیز سودمندی استفاده همزمان این تصمیمات را نشان دادند و بیان کردند که حل این دو مسئله بطور جداگانه منجر به تولید جوابهای غیربهینه1 میشود. ( Watson-Gandy and Dohrn, 1973, Salhi and .(Rand, 1989
اگر تمام مشتریان بطور مستقیم به مراکز عرضه متصل باشند مسئلهی مکانیابی - مسیریابی یک مسئلهی استاندارد مکان یابی است. این مسائل بخشی از مدیریت توزیع هستند و از نظر ریاضیاتی نیز جز مسائل بهینهسازی ترکیبی میباشند. مسئلهی مکانیابی - مسیریابی بصورت مجموعهای از مسائل مکانیابی و مسیریابی و برنامهریزی مکان با در نظر گرفتن جنبههای مسیریابی است .(Perl and Daskin, 1985) دربیشتر مطالعات آکادمیک به دﻻیل زیر از در نظر گرفتن روابط بین دو مبحث مکان یابی و مسیریابی به دلایل زیر صرف نظر شده است : (Nagy and Salhi, 2007)
✓ موقعیتهای عملی زیادی وجود دارد که مسئلهی مکان یابی دارای جنبهی مسیریابی نیست و رویکرد مکانیابی - مسیریابی در این مورد مناسب نیست.
✓ به دلیل ناسازگار بودن افق زمانی این دو رویکرد، بسیاری از محققان اهداف مکان یابی و مسیریابی را ناسازگار تلقی میکنند به این علت که مسئلهی مکان یابی جز اهداف استراتژیک سازمانها است در حالی که مسیریابی جز اهداف تاکتیکی است و به راحتی قابلیت اعمال تغییرات در آن وجود دارد. بنابراین به دلیل داشتن افقهای زمانی متفاوت ترکیب این دو رویکرد کار درستی نیست.
✓ از نظر مفهومی مسئلهی مکانیابی - مسیریابی از مکانیابی مشکل تر است.
-2 دستهبندی مسائل مکانیابی - مسیریابی
در این بخش طبقهبندی روی مسائل مکانیابی - مسیریابی بر پایه فرضیات و ساختار مسئله انجام شده و سپس اجزای این طبقه بندی تشریح گردیده است در جدول (1) این طبقهبندی آورده شده است(.(Nagy and Salhi, 2007, Prodhon and Prins, 2014
1-2 سطوح سلسله مراتب
مسئلهی مکانیابی - مسیریابی تک مرحله ای با یافتن مکان تسهیلات و مسیرهای سرویسدهی مشتریان سروکار دارد. دو مرحلهای شامل دو مرحله یا سطح است که در سطح اول کالا از مراکز اولیه به مراکز ثانویه فرستاده شده و سپس از مراکز ثانویه به سمت مشتریان حمل می شود در این نوع ساختار هر دو جریان ورودی و خروجی دارای اهمیت هستند و مسئله یافتن مکان تسهیلات اولیه و ثانویه و مسیرهای سرویس دهی به مشتریان است. در بسیاری از مسائل دو سطحی مکان تسهیلات اولیه بصورت ثابت فرض شده است در شکلهای (1) و (2) این دو مسئله نشان داده شده است
Suboptimal
لأ
.(Hemmelmayr et al., 2012 , Min et al., 1998) مکانیابی - مسیریابی دو سطحی1 دارای کاربردهای زیادی در مسائل واقعی از قبیل توزیع روزنامه است .(Jacobsen and Madsen, 1980)
2-2 تعداد تسهیلات
اگر مسئله یافتن مکان بهینه تنها یک تسهیل یا مرکز توزیع باشد مسئله از نوع تک تسهیلی و اگر یافتن مکان چندین مرکز باشد از نوع چند تسهیلی است.
3-2 ماهیت پارامترها
به علت ماهیت پیچیده و پویای زنجیرهی تأمین عدم قطعیت بر فاز برنامه ریزی زنجیرهی تأمین اثر گذار است و موجب اثرگذاری بر کل کارایی زنجیرهی تأمین میگردد .(Klibi et al., 2010b) در یک زنجیرهی تأمین انواع مختلفی از عدم قطعیتها وجود دارد مواردی از قبیل عدم قطعیت در تقاضا و تأمین که ناشی از کارایی2 و رفتار مشتریان است. از دیگر موارد عدم قطعیت در یک سیستم میتوان به عدم قطعیت در تولید، توزیع، جمعآوری و فرایند بازیافت، زمانهای تحویل و هزینههای تولید اشاره کرد .(Vahdani et al., 2013) تعیین پارامترهای مسئلهی مکانیابی - مسیریابی نیز بطور قطعی غیرمنطقی است چون همواره تحت تأثیر شرایطی قرار میگیرد که قطعیت را از بین می برد از این رو در تعداد زیادی از مطالعات انجام شده به بررسی مسئلهی مکانیابی - مسیریابی احتمالی پرداخته شده است و یک رویکرد دیگر برای مقابله با عدم قطعیت استفاده از پارامترهای فازی برای مسئله است.
در بسیاری از موارد پارامترهایی از قبیل میزان تقاضای مشتریان، میزان عرضه و زمانهای سفر دارای عدم قطعیت هستند که میزان این پارامترها را میتوان از تولید اعداد تصادفی با توزیعی معین بدست آورد. از جمله تکنیکهایی که تا کنون مورد استفاده قرار گرفته است عبارتند از: شبیه سازی3، برنامه ریزی با محدودیت شانسی4 و روش های منابع. 5 یکی دیگر از روشها برای در نظرگرفتن عدم قطعیت استفاده از پارامترهای فازی است. میزان تقاضای مشتریان میتواند بصورت فازی باشد .(Chan et al., 2001, Wei-long and Qing, 2007, Zhou and Liu , 2003) در بعضی موارد نیز میزان تقاضای مشتریان بصورت متغیرهای تصادفی برنولی فرض شدهاند .(Albareda-Sambola et al., 2007) در بعضی نیز میزان تقاضای مشتریان را بصورت فازی در نظرگرفته شده اند ( Cui and Li , 2007, Fazel Zarandi et al., 2013, Golozari et al., 2013, Zare .(Mehrjerdi and Nadizadeh, 2013
