دانلود پاورپوینت برج‌های خرقان

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

مقدمه

اين برج‌ها در يك كيلومتري روستاي حصار ارمني ـ از توابع خرقان غربي و در 32 كيلومتري قزوين ـ همدان به صورت دو برج شكوهمند آجري با فاصله 29 متر از يكديگر خودنمايي مي‌كند.

برج شرقي به ارتفاع تقريب 15 متر و قطر 11 متر، با طرحي هشت ضلعي و ستون‌هاي مدور در هر گوشه بر پايه‌اي از سنگ بنا شده است. ضخامت ديواره‌هاي برج به 60 سانتيمتر مي‌رسد كه بر روي آجرهاي ساده زيرين، پوششي تزئيني از آجر با ضخامت 21 سانتيمتر بكار رفته است.

دو پلكان مارپيچ ـ كه در ستون‌هاي مدور واقع شده است ـ با 22 پله به غلام گردشي مابين دو پوش گنبد مي‌پيوندد. برج‌هاي خرقان از بسياري جهات به يكديگر شباهت دارند، اما برج شرقي، قديمي‌تر از برج غربي‌است.

اسلاید 2 :

برج هاي خرقان در محوطه وسيعي به فاصله كمي از يك ديگر قرار گرفته اند و از بسياري جهات با هم شياهت دارند اما برج شرقي، قديمي تر از برج غربي است. بناي برج شرقي: داراي نقشه هشت ضلعي با ستون هاي مدور در هشت گوشه است كه قسمت ازاره آن در سال 1347 ه.ش. تعمير و مرمت گرديده است. تمامي بنا به ضخامت 60 سانتي متر با آجرهاي ساده به ابعاد 5*19*19 سانتي متر يا 5*20*20 سانتي متر ساخته شده، سپس روي آن پوششي تزئيني با آجر به ضخامت 21 سانتي متر اجرا شده است. قطر ستون هاي مدور گوشه هاي بنا، به جز دو تاي آن ها كه راه پله مارپيچ منتهي به بام را در بر مي گيرند، همگي يكسان است. براي رسيدن به راه پله ها بايد از در مستطيل شكل كوتاهي كه در داخل اتاق مقبره قرار دارد، گذشت. تعداد پله هاي هر راه پله 22 عدد است. با توجه به ويژگي هاي تاريخي بناي برج، مي توان گفت كه در ميان گنبد هاي دو پوسته اي كه پوسته دوم آن ها مخروطي شكل نيست، اين بنا نخستين گنبد دو پوسته قرن پنجم هجري به شمار مي رود و از اين نظر حايز اهميت است.

اسلاید 3 :

نماي خارجي بناي برج به تمامي از آجرهاي تزئيني است. وجود همين نماي آجري است كه منظر برج را به صورت يكي از زيباترين و چشم گيرترين آثار معماري قرن پنجحم ايران در آورده است. اين تزئينات، بر روي ساقه گنبد و ضلع هاي هشت گانه صورت گرفته است. قاب سازي هاي تزئيني داخل طاق نماهاي ضلع هاي هشت گانه هر يك داراي طرح و نقش خاصي هستند كه هيچ يك با ديگري يكسان نيست. تنها در سه ضلع بنا، طرزچيني به صورت برجسته اي انجام گرفته است. اين شيوه كار، با نقشي كه براي اجرا انتخاب گرديده است نيز انطباق دارد.

ضلع سردر ورودي برج، تزئين بيش تري در بر دارد. در اين محل، تزئينات خاصي كه عبارت از كتيبه اي دو خطي است، وجود دارد. مضمون دو خط كتيبه مزبور عبارت است از: " به تاريخ سنه ستين و اربعمائه ( 460 ) عمل محمد بن مكر الزنجاني القبه " بناي برج غربي: از نظر طرح و نقشه به بناي قديمي تر بسيار شباهت دارد. نقشه آن نيز هشت ضلعي است و در گوشه ها، ستون هاي مدور كار گذاشته شده است. در اين اثر، ارتفاع ستون ها كمي بيش تر از اثر قبلي است و تا روي ساقه گنبد ادامه يافته است و چنين مي نمايد كه به يك كلاهك گنبدي شكل ختم مي شده اند. در اين بنا، معمار به جاي دو راه پله مارپيچي، يك راه پله ساخته است.

اسلاید 4 :

در بالاي ستوني كه راه پله مارپيچي درون آن ساخته شده است، پنجره اي مستطيل شكل با قوس جناغي در پوشش خارجي قرار دارد تا نور لازم را در مسير راه پله تامين سازد. در اين برج، معماري ضمن راعايت ابعاد برج قبلي، حدود 55 سانتي متر به ارتفاع آن افزوده تا حالت كشيده تري به بنا ببخشد. گنبد خارجي آن – مانند بناي قبلي – داراي رگه هاي برجسته آجري است. وضع در وردي برج، مويد اين است كه در دوره هاي بعد، بنا دچار دستكاري شده و تغييراتي در آن يافته و از تزئينات آن كاسته شده است. از نظر تزئيني، بناي مزبور در مقايسه با برج قديمي، اختلاف هاي قابل ملاحظه اي را نشان مي دهد كه بيش تر مربوط به نماسازي ضلع هاي و سردر ورودي است.

در قسمت ساقه گنبد، از همان شيوه برج قديمي الهام گرفته شده است چنان كه قسمت بالاي ساقه را دور تا دور هشت حاشيه پهن با نقش هاي هندسي و پيچ در پيچ بسيار زيبا فراگرفته است و سپس در زير آن، يك حاشيه باريك كتيبه قرار دارد. نماسازي تزئيني ضلع هاي هشت گانه برج به اين صورت انجام گرفته است كه متصل به ستون هاي مدور از پايين تا بالا، يك حاشيه كم عرض آجر چيني شده و در واقع براي هر ضلع، يك چارچوپ به وجود آمده است. سپس مماس به آن، ستونچه هاي تزئيني باريك آجري تا نيمه ارتفاع هر ضلع بالا رفته اند كه بر وري طرح قوس مانند تيزه داري را مانند برج اول حمل مي كنند. حاشيه اين قوس هاي تزئيني در همه ضلع هاي، جز دو ضلع، مانند برج اول ساده است. در ضلع هاي دوم و هشتم، اين حاشيه با آجركاري برجسته ظزيفي تزئين شده است. ضلع هاي هشت گانه در جهت طول به دو بخش و به نحو جالبي تقسيم شده اند. چنان كه در وسط، يك رگه آجري برجسته سراسري به وجود آمده و در زير آن، سه طرح طاق نماي تزئيني شكنجي برجسته اجرا شده است كه هر يك در داخل چارچوپ مستطيل شكلي قرار گرفته اند.

اسلاید 5 :

در داخل اين طرح هاي سه گانه، تزئينات جالبي كه با قسمت زير و بالا فرق دارند، ايجاد شده است. در بالاي اين حاشيه، قسمتي قرار دارد كه بين بخش قوسي شكل طاق نما و رگه افقي آجري برجسته محصور است. اين قسمت هاي هشت گانه، هر يك با طرح هاي متنوع خود جلوه خاصي به بنا بخشيده اند. تناسبي كه بين دو بخش پايين و بالاي هر ضلع از نظر طولي در نظر گرفته شده است، حكايت از آشنايي كامل هنرمند سازنده به اصول مربوط به انتخاب ابعاد مناسب دارد. درباره نحوه آجر كاري بايد گفت كه در اين بنا، شيوه اي تازه به كار گرفته شده است كه در ساخت بناهاي ديگري چون گنبد سرخ مراغه هم به كار گرفته شده و به اوج كمال رسيده است. اين شيوه عبارت است: به كار بردن تكه هاي كوچك آجرهاي چهار گوش كه منجر به ايجاد فضاهاي خوش نقشي در متن آجر كاري ها مي شود. ضلعي كه در وسط بنا قرار دارد، از نظر تزئينات با ساير ضلع ها و هم چنين ضلع مربوط به در ورودي برج اول، اختلاف دارد.

در اينجا هنرمند براي بلند تر نشان دادن قسمت سردر، از عرض چار چوپ كاسته و بين ستون هاي مدور و رگه آجر برجسته چهار چوب، فاصله ايجاد كرده و آن را به نحو هنرمندانه اي زينت كرده است. مضمون كتيبه سردر عبارت است از ( عمل ابوالمعالي بن مكرالزنجاني به تاريخ سنه و ثمانين و اربعمائه ) در برج هاي خرقان مقبره هايي نيز وجود دارد كه ضريح آن ها منبت كاري هاي زيبايي را به نمايش گذشته اند. اين مقبره ها متعلق به دو نفر به نام هاي ( ابوسعيد بيجار پس سعد ) و ( ابو منصور ايلتاي تي تكين ) است كه در سده هاي بعدي به صورت آرامگاه در آمده اند و مورد احترام مردم قرار گرفته اند. اين دو برج را مي توان با برج شبلي دماوند و آرامگاه امير اسماعيل ساماني در بخار مقايسه كرد و شايد بتوان هنر آجر كاري آن را الهام يافته از معماري دوره ساماني و آل بويه دانست. در طول قرن هاي چهارم و پنجم، بيش تر برج هاي شمال و ال بويه با نقشه دايره ساخته مي شدند. انتخاب نقشه هشت ضلعي در ساخت برج در قزوين كه فاصله زيادي با سرزمين هاي شمال ايران ندارد، نشانه مهارت و ذوق سر شار هنرمندان است چرا كه امكان ابداع و ارائه تزئينات متنوع و بديع در برج هاي هشت ضلعي بسيار آسان تر است.

اسلاید 6 :

بناي برج شرقي:

داراي نقشه هشت ضلعي با ستون هاي مدور در هشت گوشه است كه قسمت ازاره آن در سال 1347 ه.ش. تعمير و مرمت گرديده است. تمامي بنا به ضخامت 60 سانتي متر با آجرهاي ساده به ابعاد 5*19*19 سانتي متر يا 5*20*20 سانتي متر ساخته شده، سپس روي آن پوششي تزئيني با آجر به ضخامت 21 سانتي متر اجرا شده است. قطر ستون هاي مدور گوشه هاي بنا، به جز دو تاي آن ها كه راه پله مارپيچ منتهي به بام را در بر مي گيرند، همگي يكسان است. براي رسيدن به راه پله ها بايد از در مستطيل شكل كوتاهي كه در داخل اتاق مقبره قرار دارد، گذشت. تعداد پله هاي هر راه پله 22 عدد است.

با توجه به ويژگي هاي تاريخي بناي برج، مي توان گفت كه در ميان گنبد هاي دو پوسته اي كه پوسته دوم آن ها مخروطي شكل نيست، اين بنا نخستين گنبد دو پوسته قرن پنجم هجري به شمار مي رود و از اين نظر حايز اهميت است.

اسلاید 7 :

نماي خارجي بناي برج به تمامي از آجرهاي تزئيني است. وجود همين نماي آجري است كه منظر برج را به صورت يكي از زيباترين و چشم گيرترين آثار معماري قرن پنجحم ايران در آورده است. اين تزئينات، بر روي ساقه گنبد و ضلع هاي هشت گانه صورت گرفته است.

قاب سازي هاي تزئيني داخل طاق نماهاي ضلع هاي هشت گانه هر يك داراي طرح و نقش خاصي هستند كه هيچ يك با ديگري يكسان نيست. تنها در سه ضلع بنا، طرزچيني به صورت برجسته اي انجام گرفته است. اين شيوه كار، با نقشي كه براي اجرا انتخاب گرديده است نيز انطباق دارد. ضلع سردر ورودي برج، تزئين بيش تري در بر دارد. در اين محل، تزئينات خاصي كه عبارت از كتيبه اي دو خطي است، وجود دارد. مضمون دو خط كتيبه مزبور عبارت است از: " به تاريخ سنه ستين و اربعمائه ( 460 ) عمل محمد بن مكر الزنجاني القبه "

اسلاید 8 :

بناي برج غربي:

از نظر طرح و نقشه به بناي قديمي تر بسيار شباهت دارد. نقشه آن نيز هشت ضلعي است و در گوشه ها، ستون هاي مدور كار گذاشته شده است. در اين اثر، ارتفاع ستون ها كمي بيش تر از اثر قبلي است و تا روي ساقه گنبد ادامه يافته است و چنين مي نمايد كه به يك كلاهك گنبدي شكل ختم مي شده اند.  در اين بنا، معمار به جاي دو راه پله مارپيچي، يك راه پله ساخته است.

در بالاي ستوني كه راه پله مارپيچي درون آن ساخته شده است، پنجره اي مستطيل شكل با قوس جناغي در پوشش خارجي قرار دارد تا نور لازم را در مسير راه پله تامين سازد. در اين برج، معماري ضمن راعايت ابعاد برج قبلي، حدود 55 سانتي متر به ارتفاع آن افزوده تا حالت كشيده تري به بنا ببخشد. گنبد خارجي آن – مانند بناي قبلي – داراي رگه هاي برجسته آجري است. وضع در وردي برج، مويد اين است كه در دوره هاي بعد، بنا دچار دستكاري شده و تغييراتي در آن يافته و از تزئينات آن كاسته شده است. از نظر تزئيني، بناي مزبور در مقايسه با برج قديمي، اختلاف هاي قابل ملاحظه اي را نشان مي دهد كه بيش تر مربوط به نماسازي ضلع هاي و سردر ورودي است. در قسمت ساقه گنبد، از همان شيوه برج قديمي الهام گرفته شده است چنان كه قسمت بالاي ساقه را دور تا دور هشت حاشيه پهن با نقش هاي هندسي و پيچ در پيچ بسيار زيبا فراگرفته است و سپس در زير آن، يك حاشيه باريك كتيبه قرار دارد. نماسازي تزئيني ضلع هاي هشت گانه برج به اين صورت انجام گرفته است كه متصل به ستون هاي مدور از پايين تا بالا، يك حاشيه كم عرض آجر چيني شده و در واقع براي هر ضلع، يك چارچوپ به وجود آمده است. سپس مماس به آن، ستونچه هاي تزئيني باريك آجري تا نيمه ارتفاع هر ضلع بالا رفته اند كه بر وري طرح قوس مانند تيزه داري را مانند برج اول حمل مي كنند.

اسلاید 9 :

حاشيه اين قوس هاي تزئيني در همه ضلع هاي، جز دو ضلع، مانند برج اول ساده است. در ضلع هاي دوم و هشتم، اين حاشيه با آجركاري برجسته ظزيفي تزئين شده است. ضلع هاي هشت گانه در جهت طول به دو بخش و به نحو جالبي تقسيم شده اند. چنان كه در وسط، يك رگه آجري برجسته سراسري به وجود آمده و در زير آن، سه طرح طاق نماي تزئيني شكنجي برجسته اجرا شده است كه هر يك در داخل چارچوپ مستطيل شكلي قرار گرفته اند. در داخل اين طرح هاي سه گانه، تزئينات جالبي كه با قسمت زير و بالا فرق دارند، ايجاد شده است. در بالاي اين حاشيه، قسمتي قرار دارد كه بين بخش قوسي شكل طاق نما و رگه افقي آجري برجسته محصور است. اين قسمت هاي هشت گانه، هر يك با طرح هاي متنوع خود جلوه خاصي به بنا بخشيده اند. تناسبي كه بين دو بخش پايين و بالاي هر ضلع از نظر طولي در نظر گرفته شده است، حكايت از آشنايي كامل هنرمند سازنده به اصول مربوط به انتخاب ابعاد مناسب دارد.

درباره نحوه آجر كاري بايد گفت كه در اين بنا، شيوه اي تازه به كار گرفته شده است كه در ساخت بناهاي ديگري چون گنبد سرخ مراغه هم به كار گرفته شده و به اوج كمال رسيده است. اين شيوه عبارت است: به كار بردن تكه هاي كوچك آجرهاي چهار گوش كه منجر به ايجاد فضاهاي خوش نقشي در متن آجر كاري ها مي شود. ضلعي كه در وسط بنا قرار دارد، از نظر تزئينات با ساير ضلع ها و هم چنين ضلع مربوط به در ورودي برج اول، اختلاف دارد. در اينجا هنرمند براي بلند تر نشان دادن قسمت سردر، از عرض چار چوپ كاسته و بين ستون هاي مدور و رگه آجر برجسته چهار چوب، فاصله ايجاد كرده و آن را به نحو هنرمندانه اي زينت كرده است. مضمون كتيبه سردر عبارت است از " ( عمل ابوالمعالي بن مكرالزنجاني به تاريخ سنه و ثمانين و اربعمائه )

اسلاید 10 :

در برج هاي خرقان مقبره هايي نيز وجود دارد كه ضريح آن ها منبت كاري هاي زيبايي را به نمايش گذشته اند. اين مقبره ها متعلق به دو نفر به نام هاي ( ابوسعيد بيجار پس سعد ) و ( ابو منصور ايلتاي تي تكين ) است كه در سده هاي بعدي به صورت آرامگاه در آمده اند و مورد احترام مردم قرار گرفته اند.

اين دو برج را مي توان با برج شبلي دماوند و آرامگاه امير اسماعيل  ساماني در بخار مقايسه كرد و شايد بتوان هنر آجر كاري آن را الهام يافته از معماري دوره ساماني و آل بويه دانست. در طول قرن هاي چهارم و پنجم، بيش تر برج هاي شمال و ال بويه با نقشه دايره ساخته مي شدند. انتخاب نقشه هشت ضلعي در ساخت برج در قزوين كه فاصله زيادي با سرزمين هاي شمال ايران ندارد، نشانه مهارت و ذوق سر شار هنرمندان است چرا كه امكان ابداع و ارائه تزئينات متنوع و بديع در برج هاي هشت ضلعي بسيار آسان تر است.  در بناي مزبور، حدود سي نقش مختلف به كار برده شده است. اين امر، حكايت از وجود يك سنت كهن مربوط به طرح نگاره هاي مختلف دارد كه ابتدا در دوره ساساني بر روي گچ انجام مي شده و سپس در كارهاي آجري به كار رفته است. تركيب و تنظيم طرح هاي مختلف در اين دو بنا، همانند هنري كه در طرح ريزي متناسب هيات كلي بنا به كار رفته است، قابل ستايش است.