بخشی از مقاله
چکیده
روشهای ژئوفیزیک لرزه بازتابی و مگنتوتلوریک، روشهای اصلی در اکتشاف ذخایر نفتی هستند. در برخی مناطق به دلیل شرایط زمینشناسی خاص و میرایی امواج لرزهای در اعماق زیاد، از روش مگنتوتلوریک به عنوان روش مکمل در شناسایی و مطالعات ساختارهای زمین شناسی استفاده می شود. در این مطالعه از دادههای مگنتوتلوریک برداشت شده در منطقه استفاده شد و داده ها تصحیح شدند.
مدل وارون مگنتوتلوریک بر حسب عمق بر روی یک پروفیل بهدست آمد و با مدل سرعت بازهای لرزهای بر حسب عمق همان پروفیل که از دادههای پیش از برانبارش استخراج شده با استفاده از سیستم استنتاج فازی عصبی تطبیقی مبتنی بر شبکه، ANFIS، با هم ترکیب شد و درنهایت یک مقطع عمقی بهبود یافته بهدست آمد. در این سیستم فازی از دادههای نگار چاه در فرآیند آموزش استفاده شد. در نهایت یک مقطع ترکیبی همخوانی مناسبی با داده های چاه موجود نشان میدهد و سازندها در آن قابل مشاهده هستند. میتوان از این روش برای تعیین ضخامت لایهها استفاده کرد.
-1 مقدمه
اکتشافات مگنتوتلوریک مدرن ابزاری سودمند در مطالعات ساختاری حوضههای هیدروکربنی است - اورنگ، 1990؛ استرک و همکاران، 1992؛ وارن و اسرنکا، . - 1991 در مناطقی که کیفیت بازتاب دادههای لرزهای قابل قبول نیست روش مگنتوتلوریک جایگزین مناسبی است - استرک و همکاران، 1991؛ اسپارت، . - 2006 در میدان نفتی منطقه مورد مطالعه با توجه به ضخامت زیاد رخنمون سازند گچساران که ناهمگن است و موج لرزهای دارای سرعت بالا - حدود - 4500 m/s است، تصویربرداری از لایههای زیرین با روشهای لرزهای بازتابی مشکل است. از سوی دیگر، تباین مقاومت ویژه الکتریکی بین سازند گچساران و لایههای زیرین برای اکتشاف مگنتوتلوریک مطلوب است که این تباین ژئوالکتریک توسط نگار چاه موجود تایید شده است.
سیستم استنتاج فازی عصبی تطبیقی و یا سیستم استنتاج فازی مبتنی بر شبکه ANFIS یک نوع از شبکه عصبی مصنوعی است که برسیستم استنتاج فازی تاکاگی-سوگنو مبتنی است. این روش در اوایل 1990 میلادی توسعه داده شده است - جانگ، . - 1990 از آنجا که شبکه های عصبی و اصول منطق فازی را ادغام می کند، پتانسیل تصرف مزایای هر دو را در یک چارچوب واحد دارد. ANFIS در روشهای مختلف ژنوفیزیک نظیر ژئوالکتریک - راج و اولیور، - 2015 و پتروفیزیک - رجبی و همکاران، - 1388 استفاده شده است.
در منطقه مورد مطالعه به دلیل وجود لایههای نمکی روش لرزهنگاری بازتابی به دلیل میرایی امواج لرزهای در این لایهها قادر به شناسایی و تفکیک ساختارهای زمینشناسی نشدهاست. از همین رو به دلیل تباین مقاومت ویژه الکتریکی که بین لایههای نمکی و ساختارهای مجاور وجود دارد مطالعات تکمیلی مگنتوتلوریک در قالب 98 سونداژ انجام گرفت. در این مطالعه به منظور تفکیک دقیق سازندها و تعیین ضخامت آنها دادههای لرزهای بازتابی و مگنتوتلوریک توسط سیستم استنتاج عصبی فازی تطبیقی تلفیق شدهاند و تنایج حاصل مورد بررسی قرار گرفته اند.
-2 زمین شناسی منطقه
برش الگو سازند فهلیان در کوه دال در نزدیکی روستای فهلیان قرار دارد و متشکل از سنگ آهکهای االیتی و آهکهای متورق است.در پایین این سازند، به طور محلی، برش انحلالی وجود دارد که ممکن است معادل سازند هیث باشد. مرز پایینی سازند فهلیان ممکن است سازند سورمه که از جنس مارن، شیل و آهک است یا سازند انهیدریتی هیث باشد. اگر فهلیان روی هیث باشد شناسایی مرز ساده است، نظیر محدوده مورد مطالعه. مرز بالایی فهلیان سازند شیلی گدوان است، که میان دو آهک خشن فهلیان در زیر و داریان در بالا قراردارد.
در گذشته به آهکهای داریان، آهک اربیتولیندار یا آهک آپنین- آلبین گفته میشد. مرز پایینی داریان با گدوان تدریجی است، ولی در بالا با کژدمی به شدت فرسایش یافتهاست و لایههای االیتی و گلوکونیتی آنها را از هم جدا می کند. مرز بالایی شیلهای کژدمی با سروک تدریجی است. سروک در بخشهای بالایی ترکیبی از وکستون و پکستون تا گل سنگ آهکی است.
همچنین در برخی قسمتها منشورهای دولومیتی در دانه بندی گل سنگ پراکنده شده است. در بالای سروک سازند گورپی قرار دارد و ناپیوستگی رسوبی پیش از گورپی بسیار آشکار است. این سازند در بیشتر نواحی شامل مارن، شیلهای خاکستری مایل به آبی است که میان لایههایی از سنگ آهکهای نازک رسی دارد و سیمای آن فرسوده است. مرز بالایی گورپی با شیلهای ارغوانی سازند پابده با شواهدی از دگرشیبی فرسایشی است. سازند آسماری در راس قرار دارد. نام این سازند از کوه آسماری در خوزستان اخذ شده.
این کوه تاقدیس فشرده و فرسایش یافته ای تشکیل می دهد که در هسته آن سازند آسماری بیرون زدگی دارد سازند. آسماری در کنتاکت زیرین خود، عمدتاٌ شیلها و مارنهای سازند پابده را به طور هم شیب میپوشانند.سازند آسماری را معمولا به سه بخش تقسیم میشود که محدودهی مورد مطالعه شامل هر سه عضو این سازند میشود.نام سازند پابده از کوه پابده ، در شمال خوزستان انتخاب شدهاست. این سازند شامل شیلهای ارغوانی، مارن و لایههای آهکی است. شکل شماره 1 نگار چاه موجود در منطقه است که سازندها در آن مشخص شده است. شکل شماره 2 مقطع زمین شناسی منطقه است و طاقدیس مورد مطالعه در ان نمایش داده شدهاست.
شکل -1 نگار چاه موجود در منطقه که سازندهای آسماری، پابده، گورپی، سروک، کژدمی، داریان، گدون، فهلیان، هیث و سرمه در آن مشخص شده است.
شکل -2 مقطع زمین شناسی منطقه که طاقدیس مورد مطالعه در ان نمایش داده شدهاست.
-3 مطالعات الکترومغناطیسی
روش مگنتوتلوریک یک روش طبیعی برپایه القا است که پاسخی معنا دار را برای ساختارهایی با رسانندگی الکتریکی بالا فراهم میکند - سیمپسون و باهر، . - 2005 در این روش امواج الکترومغناطیسی با توجه به بسامد آنها و نیز مقاومت ویژه لایه ها، اطلاعاتی از اعماق زمین بدست می دهند و با استفاده از تانسور امپدانس که مولفههای افقی میدان مغناطیسی را به مولفههای افقی میدان الکتریکی مرتبط میکند میتوان پارامترهای مقاومت ویژه ظاهری و فاز امپدانس را به منظور تفسیر دادههای مگنتوتلوریک استخراج کرد
